Aktualitet

​Ekspertët evropianë të energjisë paralajmëron rrezikun e investimeve hidroenergjetike në Evropën Juglindore

Energjia hidrike, së bashku me qymyrin, ka luajtur tradicionalisht një rol të madh në Evropën Juglindore.

Published

on

Investimet e mëdha të hidrocentraleve në të gjithë Evropën Juglindore po përballen me rreziqe të larta dhe ritme të ulëta realizimi, thuhet në raportin e ri kërkimor të rrjetit të organizatave CEE Bankwatch, EuroNatur, Riverwatch dhe WWF Adria, të publikuar sot, në të cilin janë identifikuar nëntë raste të projekteve me risk të lartë.

Edhe pse qindra hidrocentrale të vogla të cilat janë shumë të dëmshme për biodiversitetin janë ndërtuar në të gjithë rajonin në dekadën e fundit, përpjekjet për të ndërtuar hidrocentrale të gjelbra më të mëdha se 10 MW kanë qenë kryesisht të pasuksesshme, me vetëm Shqipërinë dhe Slloveninë që ia dolën ta bëjnë këtë.

Cenueshmëria ndaj thatësirës, çështjet ligjore, rritja e rezistencës publike dhe mungesa e financimit janë ndër faktorët që kanë ndaluar një mori projektesh të mëdha hidroenergjetike në vitet e fundit, duke përfshirë dy në lumin Vjosa në Shqipëri, dy në Parkun Kombëtar të Mavrovës në Maqedoninë e Veriut dhe disa në lumenjtë Moraça dhe Vrbas në Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë.

Energjia hidrike, së bashku me qymyrin, ka luajtur tradicionalisht një rol të madh në Evropën Juglindore, por ndryshimi i klimës po e sfidon këtë rol. Shqipëria ka shtuar rreth 600 MW në termocentrale të mëdha dhe disa qindra megavat termocentrale më të vogla që nga viti 2010, megjithatë prodhimi mesatar i hidrocentraleve mezi u rrit midis 2010 dhe 2020. Madje në Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci dhe Mal të Zi, të cilat shtuan vetëm hidrocentrale të vogla, gjenerimi mesatar është pakësuar.

Të patrazuar, qeveritë dhe ndërmarrjet e rajonit janë të prira për të ndërtuar hidrocentrale edhe më të mëdha. Bosnja dhe Hercegovina është veçanërisht ambicioze, duke planifikuar të paktën 12 diga të mëdha, pavarësisht dështimit të saj për të përfunduar një fabrikë të vetme të madhe të gjelbër në dekadën e fundit.

Financimet po bëhen më të pakta pasi Banka Evropiane e Investimeve, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe KfW e Gjermanisë janë bërë më të kujdesshme kohët e fundit, duke lënë bankat kineze dhe turke, si dhe Korporatën Ndërkombëtare Financiare të Zhvillimit të ShBA-së (DFC), ndër të paktët që janë të gatshëm të vënë bast në një sektor kaq të rrezikshëm.

Megjithatë, pavarësisht se kompanitë kineze janë përfshirë në disa projekte në Bosnje dhe Hercegovinë, duke përfshirë uzinën e Ulogut në Neretvën e Epërme, një seri prej tre termocentralesh në Bistricë dhe potencialisht edhe tri centrale të tjera në Drinën e Epërme – i vetmi financim i konfirmuar kinez është për impiantin e diskutueshëm të Dabarit 160 MW, për të cilin në janar të këtij viti u nënshkrua një kredi prej 180 milionë euro nga Eximbank.

Pippa Gallop, nga CEE Bankwatch Network – ka thënë se prodhimi i hidrocentraleve në rajon po shkon lart e poshtë si një “yo-yo” për shkak të ndryshimeve klimatike, duke e bërë të kotë shtimin e më shumë digave.

Kjo është më e dukshme në vende si Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia dhe Mali i Zi që tashmë janë mjaft të varura nga hidrocentralet. Është krejtësisht e pakuptueshme që në fund të vitit 2021, Mali i Zi kishte vetëm 2.5 MW të instaluar fotovoltaikë diellorë. Diversifikimi i burimeve të rinovueshme dhe një rritje serioze e efiçencës së energjisë është urgjentisht e nevojshme”.

Ndërkohë, Amelie Huber, nga Fondacioni EuroNatur – tha gjithashtu se investitorët e hidrocentraleve vazhdojnë të joshen nga perspektivat e një burimi energjie falas që është gjithmonë i disponueshëm.

Por hidroenergjia ka pushuar prej kohësh së qeni kjo: tejkalimi i afateve kohore dhe kostos janë rend i ditës, veçanërisht kur bëhet fjalë për hidrocentrale të mëdha dhe rrjedha e lumenjve nuk është më e besueshme. Dhe ndikimi shumë negativ i hidrocentraleve në biodiversitetin e sistemeve lumore duhet të merret parasysh. Vendet, sistemet energjetike të të cilave varen nga hidrocentralet do të paguajnë një çmim të lartë pasi ndikimet e ndryshimeve klimatike intensifikohen dhe thatësirat dhe përmbytjet bëhen më të shpeshta”.

Ulrich Eichelmann nga Riverwatch tha gjithashtu se përveç aspekteve të lidhura me energjinë që flasin kundër bllokimit të lumenjve të Ballkanit, ekziston edhe fakti se lumenjtë si Neretva, Drina dhe të tjerë janë me vlerë të jashtëzakonshme ekologjike.

A do të guxonit të shkatërroni pyjet e fundit të mbetura të vjetra për të prodhuar pelet? Ne do të bënim të njëjtën gjë me këta lumenj, nëse do t’i lejonim që atyre t’u vendosen diga. Për fat të mirë, njerëzit po e kuptojnë gjithnjë e më shumë vlerën e vërtetë të lumenjve të Ballkanit dhe po i kundërshtojnë gjithnjë e më shumë projektet e digave dhe po i fitojnë këto beteja”, tha Eichelmann.

Continue Reading

Aktualitet

​Dialogu Kosovë-Serbi nën hije: BE tregon se kur do të ketë takim të radhës

Published

on

Njohësit e procesit të dialogut kanë thënë se mungesa e institucioneve legjitime në Kosovë pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, si dhe protestat e vazhdueshme në Serbi, e kanë lënë nën hije dialogun e Brukselit. Përkundër mesazheve të presidentit francez, Emmanuel Macron për rëndësinë e dialogut, pritjet për progres drejt normalizimit të marrëdhënieve mes dy vendeve thuhet se janë të vogla.

Në Bashkimin Evropian, thonë se po punojnë me palët drejt një normalizimi të plotë të raporteve Kosovë-Serbi, duke adresuar të gjitha çështjet e pazgjidhura. Të njëjtit theksojnë se mundësia e takimeve të reja trilaterale në Bruksel varet nga gatishmëria e palëve.

Kosova dhe Serbia janë dakorduar në vitin 2023 për Marrëveshjen Bazë të Brukselit dhe më pas për aneksin e Ohrit, mirëpo kjo ujdi ende nuk ka gjetur zbatim.

Një zëdhënës i Bashkimit Evropian ka thënë se presin që të dyja vendet t’i përmbushin me shpejtësi angazhimet e tyre në kuadër të normalizimit gjithëpërfshirës të marrëdhënieve mes tyre.

Sipas tij, rruga e dy vendeve drejt Bashkimit Evropian kalon përmes dialogut të lehtësuar nga BE-ja:

“BE, si një lehtësues i Dialogut, është duke punuar me palët drejt një normalizimi të plotë të raporteve midis Kosovës dhe Serbisë, duke adresuar të gjitha çështjet e pazgjidhura. BE-ja pret që Serbia dhe Kosova të përmbushin me shpejtësi angazhimet e tyre në kuadër të Dialogut, duke pasur parasysh lidhjen e drejtpërdrejtë midis normalizimit gjithëpërfshirës të marrëdhënieve dhe perspektivave konkrete për aspiratat e tyre për anëtarësim në BE. Rruga drejt Bashkimit Evropian për të dyja palët kalon përmes Dialogut të lehtësuar nga BE-ja”.

Profesori i integrimeve evropiane, Dritëro Arifi, thotë se dialogu gjatë vitit 2025 ka ngecur, mes tjerash, edhe për shkak të krizës politike në Kosovë. Sipas tij, asnjë qeveri në detyrë nuk mund të negociojë diçka pa pasur legjitimitet të plotë.

“Sa i përket palës kosovare, ka pasur një mangësi të madhe në atë se kush është përgjegjës. Qeveria kur i konvenon merr përgjegjësi, ndërsa kur nuk i konvenon thotë se është qeveri në detyrë. Mos të harrojmë se ne jemi pa parlament që nga fundi i dhjetorit dhe, normalisht, asnjë qeveri nuk mund të negociojë diçka pa e ditur se si do të zhvillohet gjithë procesi i legjitimitetit. Kjo është arsyeja kryesore pse Kosova është vonuar në shumë gjëra”, thekson Arifi.

Tensionet mes Kosovës dhe Serbisë janë rritur së fundmi për shkak të arrestimit në Kosovë të zyrtarit serb, Igor Popoviq, mbi akuzat për nxitje të urrejtjes dhe përçarjeve etnike. Ndërkohë, Serbia ka arrestuar ish-zyrtarin policor, Arbnor Spahiu, në muajin qershor, me pretendime që lidhen me sulmin terrorist serb në Banjskë, ku mbetën të vrarë edhe tre sulmues.

BE-ja më herët ka bërë thirrje që të shmangen veprimet e njëanshme që ndikojnë në rritjen e tensioneve dhe që shkojnë kundër frymës së normalizimit.

Në lidhje me mundësitë që të ketë takime bilaterale dhe trilaterale në nivel të kryenegociatorëve dhe në nivel teknik, në kryeqendrën evropiane thonë se janë të gatshëm të presin raundin e ardhshëm të bisedimeve, mirëpo kjo varet nga gatishmëria e palëve.

Serbia, në dhjetor të vitit 2023, ka dërguar një letër në Bruksel ku ka bërë të ditur se nuk do të zbatojë pika të caktuara të Marrëveshjes Bazë, në të cilat sipas institucioneve të Kosovës, është e përfshirë njohja de-facto e Kosovës nga Serbia.

Në shkurt të vitit 2025, është emëruar emisari i ri për dialogun, diplomati danez Peter Sorensen. Ai gjatë këtij viti ka mbajtur disa takime në kuadër të dialogut, mirëpo të njëjtat nuk kanë prodhuar rezultate konkrete.

Continue Reading

Aktualitet

​Bashkimi Europian pezullon tarifat ndaj SHBA

Published

on

Bashkimi Evropian ka marrë vendimin për të pezulluar kundërtarifat ndaj mallrave amerikane, një veprim që synon t’i japë fund luftës tregtare midis dy anëve të Atlantikut.

Ky vendim konsiderohet si hap për të qetësuar marrëdhëniet me SHBA-në, sipas La Repubblica.

Burime nga brenda Komisionit Evropian thonë se udhëzimet e presidentes Ursula von der Leyen kanë qenë të qarta. Sipas saj, duhet besuar te Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të shmanget çdo provokim që mund të ndikojë në prishjen e marrëdhënieve.

Kjo lëvizje strategjike shihet si një përpjekje për të mbajtur hapur negociatat dhe për të shmangur një përshkallëzim të mëtejshëm të tensioneve.

Continue Reading

Aktualitet

Dënohet Millosh Antoviq për sulm ndaj KFOR-it

Published

on

Me 4 vjet e 11 muaj burgim është dënuar Millosh Antoviq nga Gjykata Themelore në Prishtinë për sulmin ndaj KFOR-it në Zveçan, më 29 maj 2023. Ai është dënuar edhe me 20 mijë euro gjobë e cila do të paguhet me këste brenda dy vjetëve.

Antoviq e ka pranuar se ka ushtruar dhunë ndaj ushtarëve të KFOR-it si dhe Policisë së Kosovës më 2023.

“Gjykata Themelore në Prishtinë, pas ngritjes së aktakuzës, e ka aprovuar marrëveshjen për pranimin e fajësisë ndërmjet PSRK dhe të pandehurit, duke e dënuar këtë të fundit me dënim unik prej 4 vjetësh e 11 muaj burgim efektiv dhe 20 mijë euro gjobë”, njoftoi Prokuroria Speciale të hënën, më 4 gusht.

Antoviq akuzohet për sulm ndaj personit zyrtar; pjesëmarrja në turmë që kryen vepër penale huliganizëm; blerja, posedimi, shpërndarja dhe shitja e paautorizuar e narkotikëve, substancave psikotropike dhe analoge; posedim i paautorizuar i armëve.

Më 29 maj të vitit 2023 dhjetëra pjesëtarë të KFOR-it ishin lënduar si pasojë e përleshjes me protestuesit serbë të cilët kundërshtonin atë kohë kryetarët e rinj shqiptarë në komunat veriore.

Aktakuza ndaj tij ishte ngritur më 30 korrik, kurse deri më tash nga institucionet e Kosovës janë ngritur disa aktakuza ndaj personave të përfshirë në sulmet në Zveçan.

Continue Reading

Aktualitet

KQZ diskuton mbi zgjedhjet lokale

Published

on

KQZ ka mbajtur mbledhjen e radhës ku janë shqyrtuar disa pika të rendit të ditës. Në këtë mbledhje janë sqaruar arsyet e refuzimit të aplikimit për votim me postë të diasporës.

“Është e vërtetë që është numër i madh i refuzimeve, janë dy arsye kryesore që ata janë refuzuar. Mungon dokumenti që dëshmon adresën e vendbanimit. Arsyeja e dytë është adresa e deklarimit që nuk është e njëjtë me dokumentin që dëshmon adresën. Lidhur me këto kategori të refuzimit, sekretariati i KQZ u ka dërguar email njoftues të gjithëve dhe i ka telefonuar ata”, tha Buzhala.

Sa i përket ridestinimit të mjeteve për projekte kapitale Buzhala tha se këto mjete pritet të ridestinohen të mërkurën.

“Ministria e Financave nuk e ka lejuar ridestinimin e mjeteve për projkete kapitale, për shkak që është mbi përqindjen e lejuar. Meqë është mbi përqindjen e lejuar është dashur të ketë pajtim në Kuvendin e Kosovës. Duke qenë në këtë situatë i kemi dërguar një shkresë Ministrisë së Financave Punëve dhe Transfereve dhe në përputhje ne kemi kërkuar 15% e të gjitha projekteve kapitale. Presim që deri të mërkurën të na ridestinojë mjetet të cilat do të shfrytëzohen për nevojat e KQZ-së dhe projekte konkrete”, tha ai.

KQZ miratoi raportin për analizën e votave të pavlefshme për zgjedhjet nacionale. Po ashtu u miratuan edhe zëvendësimi i anëtarit të KKZ-së në Mitrovicë të Veriut.

Emir Azemi në Mitrovicën e Veriut do të zëvendësohet nga Besnik Rexhepi nga radhët e PDK-së.

KQZ miratoi raportin financiar janar- qershor 2025 dhe raportin e shpenzimeve të derivateve për automjetet e KQZ-së për periudhën kohore Janar-Qershor 2025. Në këtë mbledhje u miratua edhe zëvendësimi i të ndjerit, Mehmet Spahiu në Dragash nga Nexhmi Dauti nga radhët e LDK-së.

Continue Reading

Të kërkuara