Lajmet

​Çfarë është humbja normale e kujtesës dhe kur duhet të shkoni te mjeku?

Kërkoni ndihmë kur gabimet tuaja të kujtesës janë të shpeshta.

Published

on

Ju keni shkuar me makinë nga puna në të njëjtën rrugë për pesë vjet, por kohët e fundit keni ndaluar në të njëjtin kryqëzim, duke u përpjekur të mbani mend nëse duhet të ktheheni majtas apo djathtas…

Shumë situata në jetën e përditshme mund të na bëjnë të pyesim veten nëse mungesat e kujtesës janë një shenjë normale e rënies njohëse apo edhe fillimit të demencës.

Instinkti ynë i parë mund të jetë se është për shkak të përkeqësimit të trurit tonë. Dhe është e vërtetë që, si pjesa tjetër e trupit tonë, qelizat tona të trurit tkurren ndërsa plakemi. Ata gjithashtu mbajnë më pak lidhje me neuronet e tjera dhe ruajnë më pak kimikate të nevojshme për të dërguar mesazhe te neuronet e tjera.

Por jo të gjitha gabimet e kujtesës janë për shkak të ndryshimeve të lidhura me moshën në neuronet tona. Në shumë raste, faktorët ndikues janë të parëndësishëm, duke përfshirë lodhjen, ankthin ose shpërqendrimin.

Disa harresa janë normale

Sistemi ynë i kujtesës është i ndërtuar në atë mënyrë që një shkallë e harresës është normale. Kjo nuk është një e metë, por një karakteristikë. Ruajtja e kujtimeve jo vetëm që e zbraz metabolizmin tonë, por shumë informacione të panevojshme mund të ngadalësojnë ose të ndërhyjnë në rikthimin e disa kujtimeve.

Fatkeqësisht, jo gjithmonë varet nga ne që të vendosim se çfarë është e rëndësishme dhe çfarë duhet mbajtur mend. Truri ynë e bën atë për ne. Në përgjithësi, truri ynë preferon informacionin social (thashethemet më të fundit), por lehtësisht i refuzon informacionet abstrakte (siç janë numrat).

Humbja e kujtesës bëhet problem kur fillon të ndikojë në jetën tuaj të përditshme. Nuk është problem i madh nëse nuk mbani mend të ktheheni djathtas ose majtas.

Megjithatë, të harrosh pse je pas timonit, ku po shkon apo edhe si të ngasësh nuk është normale. Këto janë shenja se diçka mund të jetë e gabuar dhe duhet të hetohen më tej.

Dëmtim i lehtë njohës

Rruga midis humbjes së kujtesës të lidhur me moshën dhe humbjes shqetësuese të kujtesës është dëmtimi i lehtë kognitiv. Shkalla e dëmtimit mund të mbetet e qëndrueshme, mund të përmirësohet ose përkeqësohet.

Megjithatë, ai tregon një rrezik në rritje, afërsisht tre deri në pesë herë, të një sëmundjeje neurodegjenerative të ardhshme si çmenduria. Çdo vit, rreth 10 deri në 15 për qind e njerëzve me dëmtim të lehtë njohës do të zhvillojnë demencë.

Për njerëzit me dëmtim të lehtë kognitiv, aftësia për të ndërmarrë aktivitete të zakonshme bëhet graduale dhe ndryshon ndjeshëm me kalimin e kohës. Përveç humbjes së kujtesës, ajo mund të shoqërohet me probleme të tjera me aftësitë gjuhësore, të të menduarit dhe vendimmarrjes.

Një diagnozë e lehtë e dëmtimit njohës mund të jetë një thikë me dy tehe. Kjo konfirmon shqetësimin e të moshuarve se humbja e kujtesës së tyre është anormale. Ajo gjithashtu ngre shqetësime se çmenduria do të zhvillohet. Por gjithashtu mund të çojë në kërkime për trajtimin e mundshëm dhe planifikimin për të ardhmen.

Cili mund të jetë një tregues i hershëm i sëmundjes Alzheimer?

Dëmtimi në navigacion mendohet të jetë një shënues i hershëm për sëmundjen e Alzheimerit, lloji më i zakonshëm i demencës. Studimet e rezonancës magnetike (MRI) kanë treguar se pjesët që mbështesin në mënyrë thelbësore kujtimet për mjedisin tonë hapësinor janë të parat që preken nga kjo sëmundje degjeneruese.

Kështu, një rritje e dukshme e rasteve të humbura mund të jetë një shenjë paralajmëruese e vështirësive më të theksuara dhe më të përhapura në të ardhmen.

Duke pasur parasysh lidhjen parashikuese midis rënies njohëse dhe demencës, ekziston një nxitje për të zhvilluar dhe përdorur teste të standardizuara për të zbuluar deficitet sa më shpejt që të jetë e mundur.

Aktualisht, literatura shkencore përshkruan qasje të ndryshme, duke filluar nga testet me stilolaps dhe letër dhe realiteti virtual, te navigimi në jetën reale, por ende nuk ka një standard të artë.

Një sfidë e veçantë është zhvillimi i një testi që është i saktë, me kosto efektive dhe i lehtë për t’u administruar gjatë një dite të ngarkuar në klinikë.

“Ne zhvilluam një test pesëminutësh që përdori kujtesën për aftësinë për të gjetur rrugë. Ne u kërkojmë pjesëmarrësve të mësojnë përmendësh fotografitë e shtëpive dhe më pas të testojnë aftësinë e tyre për të dalluar fotografitë që kanë mësuar dhe një grup fotografish të reja të shtëpive”, tha Cindy Jones, profesoreshë e asociuar e Shkencave të Sjelljes në Universitetin Bond dhe Oliver Bauman, asistent profesoreshë në Fakultetin e Psikologjisë në Universitetin Bond.

Ata shtuan se ata zbuluan se testi funksionon mirë në parashikimin e variacioneve natyrore në aftësinë e gjetjes së rrugës tek të rinjtë e shëndetshëm, por ne aktualisht jemi ende duke vlerësuar efektivitetin e testit tek të moshuarit.

Kërkoni ndihmë kur gabimet tuaja të kujtesës janë të shpeshta!

Edhe pse gabimet e përditshme të kujtesës nuk janë diçka për t’u shqetësuar pa nevojë, megjithatë, është e mençur të kërkoni këshilla profesionale për kujdesin shëndetësor, për shembull nga mjeku juaj i përgjithshëm, kur këto dëmtime bëhen më të theksuara dhe të shpeshta.

Edhe pse aktualisht nuk ka ende një kurë për sëmundjen e Alzheimerit, zbulimi i hershëm do t’ju lejojë të planifikoni për të ardhmen dhe menaxhimin më të synuar të çrregullimit, shkruan The Conversation.

Continue Reading

Lajmet

KESCO: Mungesë e theksuar e prodhimit të energjisë, në rastin më ekstrem e gjithë sasia importohet

Published

on

By

Kompania “KESCO” ka njoftuar se, duke filluar nga nesër dhe në ditët në vijim, pritet një mungesë e theksuar të prodhimit vendor të energjisë elektrike dhe kjo në rastin më ekstrem nënkupton që e gjithë sasia e energjisë elektrike për konsumatorët do të duhet të mbulohet përmes importit.

Pavarësisht sfidave të mëdha logjistike dhe kostos së lartë të energjisë në tregjet ndërkombëtare, KESCO është duke ndërmarrë të gjitha përpjekjet për të siguruar furnizimin e nevojshëm dhe për të garantuar qëndrueshmëri në sistem”, thuhet në komunikatën për media të KESCO-s.

Megjithatë, importimi i një sasie kaq të madhe paraqet vështirësi të konsiderueshme si nga aspekti teknik, ashtu edhe ai financiar. Për të minimizuar ndikimin e kësaj situate, KESCO u bën thirrje të gjithë konsumatorëve që të aplikojnë masa të menjëhershme të kursimit të energjisë elektrike. Çdo kilovat-orë e kursyer ndihmon në ruajtjen e stabilitetit të furnizimit dhe në zvogëlimin e kostos së përgjithshme, që përndryshe do të rëndonte mbi të gjithë ne”, thuhte në këtë njoftim.

Continue Reading

Lajmet

Kryeministri Kurti u takua me ambasadorin Malaj, u diskutua edhe për konstituimin e Kuvendit

Published

on

By

Kryeministri në detyrë i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, priti sot në takim Ambasadorin e Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj.

Gjatë takimit, u diskutua mbi thellimin e bashkëpunimit ndërmjet dy vendeve në fusha të ndryshme, përfshirë ekonominë, infrastrukturën, sigurinë dhe fusha të tjera në kuadër të të cilave tashmë po zbatohen marrëveshjet e nënshkruara ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Qeverisë së Republikës së Shqipërisë.

Të dy palët shprehën përkushtimin për të avancuar marrëdhëniet dypalëshe, duke punuar ngushtë për projekte të përbashkëta që do të sjellin përfitime të drejtpërdrejta për qytetarët e të dy vendeve.

Gjatë këtij takimi u diskutua edhe për zhvillimet e fundit në vend, përfshirë procesin e konstituimit të Kuvendit dhe formimin e institucioneve të legjislaturës së nëntë.

Kryeministri Kurti falënderoi ambasadorin Malaj për angazhimin e tij të vazhdueshëm për shtimin e lidhjeve dhe rritjen e bashkëpunimit ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë’, njoftoi Zyra e kryeministrit.

Continue Reading

Lajmet

​Mbi një mijë fëmijë vrapuan në Prishtinë për Ditën Olimpike

Published

on

By

Mbi një mije fëmije te shkollave fillore të Prishtinës kanë realizuar sot vrapimin olimpik dhe kanë praktikuar disiplina te ndryshme sportive në kuadër të Ditës Olimpike.

Ky aktivitet i organizuar nga Komiteti Olimpik i Kosovës në kuadër të Javës Olimpik, vjen në moton “Le të lëvizim” që ka për qëllim ta tregojë rëndësinë e aktivitetit sportiv në shëndetin e fëmijëve.

Në hapje të DItës Olimpike, Presidenti i Komitetit Olimpik të Kosovës, Ismet Krasniqi, theksoi se lëvizja është shumë e rëndësishme për fëmijët pasi i bënë ata më të shëndetshëm.

“Është dita kur festojmë sportin, dita kur festojmë shëndetin dhe lumturinë tuaj…Ky vit ka qenë mjaftë masovik dhe kemi pasur përkrahje të jashtëzakonshme nga të gjitha komunat e Kosovës, pra nga 26 komuna…Dita olimpike dhe motoja e kësaj dite ‘Let’s move’, apo ‘Të lëvizim’ është shumë e rëndësishme për ju fëmijë të dashur sepse të lëvizim, na bënë të shëndetshëm, të merremi me sport. Besoj që shumica prej jush merreni me sport e disa të tjerë kanë synime që të merren me sport…Komiteti Olimpik do të jetë gjithmonë krahë jush, gjithmonë do ta keni përkrahjen tonë sepse ju jeni e ardhmja e Kosovës”, tha Krasniqi.

Ndërsa, kryetari i Federatës së Atletikës së Kosovës, Halil Sylejmani, deklaroi se përmes këtyre aktiviteteve, Kosova po i tregon botës që e ka prioritet marrjen em sport.

“Falemnderit të gjithë juve që keni ardhur sot bashkarisht që të vrapojmë, të bashkohemi, të tregojmë që jemi të shëndosh, të merremi me sport, e kryesisht me atletikë, sepse atletika është mbretëresha e sporteve…Kemi punuar për një muaj e gjysmë për këtë ditë që ta shënojmë dhe t’i tregojmë Federatës Botërore të Atletikës dhe Komitetit Olimpik Ndërkombëtar që ne kemi fëmijë, vajza dhe djem të cilët sot këtë ditë do ta shënojnë në paqe dhe në liri të gjithë së bashku”, tha Sylejmani.

Përveç Prishtinës, aktivitet të ngjashme janë shënuar gjatë kësaj jave edhe në 26 komuna të Kosovës.

Continue Reading

Lajmet

​Dita e Çlirimit në Istog, “triumf për liri dhe drejtësi”

Published

on

By

Kuvendi Komunal i Istogut me rastin e 26-vjetorit të çlirimit të kësaj komune nga okupatori serb ka mbajt seancë solemne dhe gjatë ditës janë paraparë aktivitete të shumta në këtë qytet. Në këtë seancë u tha se çlirimi i kësaj komune ishte triumf i popullit për liri dhe dinjitet.

Seanca solemne nisi me një minutë heshtje në nderim të të gjithë të rënëve për liri.

Kryetari i Komunës së Istogut, Ilir Ferati teksa uroi të gjithë qytetarët e kësaj komune për këtë ditë, tha se 20 qershor 1999 mbetet pikë me peshë shekullore për lirinë e vendit.

Ferati tha se tashmë për këtë komunë kanë vizion për zhvillim.

“Mbetet pikë referimi e lirisë dhe pikë me peshë shekullore e sakrificës. Ne tashmë kemi vizion të qartë se kemi motiv në piedestalin më të lartë të krenarisë qëndrojnë dëshmorët e rënë për liri…Kuptuan se atë ditë fitoi shpresa mbi frikën, e qëndresa e popullit vlejti, dhe Istogu i lirë kishte nevojën për angazhim e zhvillim e për ta sjell në ditën ku jemi sot. Liria nuk është mungesë e luftës, liria është drejtësi, liria është barazi, liria është arsim, është mundësi dhe thirrje për të dhënë më shumë të mos e privojmë vetën nga ajo që e fituam me plotë mund, sepse sot prej atyre që luftuan me dhe pa uniformë, prej atyre që ranë në derë të shtëpisë e në frontin ushtarak prej të gjallëve që nuk u dorëzuan kurrë ju uroj ditën e çlirimit të Istogut”, tha ai.

Kryesuesi i Kuvendit Komunal të Istogut, Enver Rugova tha se 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë.

Rugova theksoi se çlirimi i Istogut ishte triumf i vullnetit të popullit për liri e drejtësi.

“Ky është një moment reflektimi, mirënjohje, angazhimi për të ruajtur dhe zhvilluar trashëgiminë e lavdishme që na është lënë nga ata që sakrifikuan gjithçka për lirinë tonë. 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë, pas shumë vitesh vuajtje dhe persekutimesh Istogu u çliruara, ky çlirim nuk ishte vetëm një ngjarje ushtarake, por një triumf i vullnetit të popullit për liri, dinjitet dhe drejtësi”, tha ai.

Fjalë rasti në këtë seancë solemne për 26-vjetorin e çlirimit të Istogut mbajtën edhe përfaqësuesi i Partisë Demokratike të Kosovës, Lëvizjes Vetëvendosje dhe Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës.

Në 26-vjetorin e çlirimit të komunës së Istogut do të bëhen homazhe tek shtatorja e presidentit, Ibrahim Rugova, bëhet përurimi i shtatores së heroit, Selman Kadria, si dhe përurimi i memorialit të dëshmorëve në Vrellë. Më 20 qershor 1999 Istogu u çlirua nga okupatori serb

Continue Reading

Të kërkuara