Lajmet

Zbulohen efektet e udhëtimit në hapësirë në kockat e njeriut

Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat.

Published

3 years ago

August 7, 2022

UBT.News

Një studim i ri i humbjes së kockave në 17 astronautë që fluturuan në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor ofron një kuptim më të plotë të efekteve të udhëtimit hapësinor në trupin e njeriut dhe hapat që mund t’i zbusin ato.

Hulumtimi ka mbledhur të dhëna të reja mbi humbjen e kockave të shkaktuara nga mikrograviteti tek astronautët dhe nivelin në të cilin mund të rikthehet dendësia minerale e kockave në Tokë.

Në hulumtim morën pjesë 14 astronautë dhe tre astronautë femra, me një moshë mesatare 47 vjeç, misionet e të cilëve zgjatën katër deri në shtatë muaj në hapësirë, mesatarisht pesë muaj e gjysmë.

Një vit pas kthimit në Tokë, astronautët kishin mesatarisht 2.1 për qind më pak densitet mineral në tibi, një nga kockat e poshtme të këmbës dhe 1.3 për qind më pak forcë kockore.

Nëntë prej tyre nuk e rivendosën densitetin mineral të kockave pas fluturimit në hapësirë, ata pësuan një humbje të përhershme.

“Ne e dimë se astronautët humbasin masën kockore gjatë fluturimeve hapësinore afatgjatë. Ajo që ka të re në lidhje me këtë studim është se ne i ndoqëm astronautët për një vit pas fluturimit të tyre në hapësirë për të parë nëse dhe si rikuperohet kocka“, tha profesori Leigh Gabel nga Universiteti në Calgary dhe autori kryesor i një studimi të botuar këtë javë në revistën Scientific Reports.

“Astronautët pësuan humbje të konsiderueshme të kockave gjatë fluturimeve gjashtëmujore në hapësirë – një humbje që do të prisnim të shihnim te të rriturit më të vjetër gjatë dy dekadave në Tokë – dhe rifituan vetëm rreth gjysmën e asaj humbjeje një vit pas kthimit në Tokë”, tha Gabel.

Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat për të parandaluar humbjen e kockave, paralajmëroi Gabel.

“Gjatë fluturimit në hapësirë, strukturat kockore bëhen më të holla dhe përfundimisht disa nga shufrat kockore ndahen nga njëra-tjetra. Sapo një astronaut të kthehet në Tokë, lidhjet kockore të mbetura mund të trashen dhe forcohen, por ato që janë ndarë në hapësirë nuk mund të ribashkohen. rindërtohen, kështu që e gjithë struktura e eshtrave të astronautit është ndryshuar përgjithmonë”, tha Gabel.

Astronautët që morën pjesë në hulumtim udhëtuan në stacionin hapësinor për shtatë vjetët e fundit. Studimi nuk specifikoi kombësitë e tyre, por dihet se ata ishin nga agjencia hapësinore amerikane NASA, Agjencia Kanadeze e Hapësirës, Agjencia Evropiane e Hapësirës dhe Agjencia Japoneze për Eksplorimin e Hapësirës.

Udhëtimi në hapësirë paraqet sfida të ndryshme për trupin e njeriut, një shqetësim kyç i agjencive hapësinore teksa planifikojnë eksplorime të reja. NASA, për shembull, synon të dërgojë astronautë përsëri në Hënë dhe misioni është planifikuar për vitin 2025. Mund të jetë një prelud për misionet e ardhshme të astronautëve në Mars ose një prani afatgjatë në sipërfaqen e Hënës.

“Mikrograviteti ndikon në shumë sisteme të trupit, duke përfshirë muskujt dhe kockat mes tyre”, tha Gabel.

“Dhe sistemi kardiovaskular përjeton shumë ndryshime. Pa gravitetin që “tërheq gjakun” drejt këmbëve tona, astronautët përjetojnë një zhvendosje të lëngjeve që shkakton më shumë gjak të grumbullohet në pjesën e sipërme të trupit. Kjo mund të ndikojë në sistemin kardiovaskular dhe shikimin“, shtoi ai.

“Rrezatimi është gjithashtu një problem i madh shëndetësor për astronautët, sepse sa më larg që ata udhëtojnë nga Toka, aq më i madh është ekspozimi ndaj rrezatimit dhe rreziku i kancerit në rritje”, paralajmëroi Gabel.

Studimi zbuloi se misionet më të gjata hapësinore rezultuan në humbje më të madhe të kockave dhe një probabilitet më të ulët të rikuperimit të kockave më pas. Ushtrimet gjatë fluturimit, të tilla si trajnimi i rezistencës në stacionin hapësinor, janë treguar të rëndësishme në parandalimin e z humbje të muskujve dhe kockave.

Ata astronautë që kryen më shumë ngritje vdekjeprurëse në hapësirë sesa në Tokë kanë më shumë gjasa të shërohen më shpejt pas një misioni.

“Ka shumë gjëra që ne ende nuk dimë për ndikimin e mikrogravitetit në shëndetin e njeriut, veçanërisht kur bëhet fjalë për misionet hapësinore më të gjata se gjashtë muaj“, tha Gabel.

Lajmet

Ditë e natë në terren, forcat e NATO-s dërgojnë mesazh stabiliteti

Published

4 hours ago

December 16, 2025

UBTnews

Ushtarët gjermanë të caktuar në Komandën Rajonale-Lindje (RC-E) të misionit të KFOR-it, të udhëhequr nga NATO, po vazhdojnë patrullimet e tyre të rregullta ditën dhe natën në disa komuna brenda zonës së përgjegjësisë.

Sipas njoftimit, këto patrullime sigurojnë një prani të dukshme dhe qetësuese në terren, rrisin ndërgjegjësimin situativ dhe kontribuojnë drejtpërdrejt në ruajtjen e stabilitetit rajonal. Patrullat janë pjesë thelbësore e misionit të vazhdueshëm të KFOR-it për të garantuar një mjedis të sigurt dhe të qëndrueshëm për të gjithë qytetarët që jetojnë në Kosovë.

KFOR-i thekson se vazhdon zbatimin e mandatit të tij, të bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara të vitit 1999, me qëllim sigurimin e një ambienti të qetë dhe të sigurt, si dhe garantimin e lirisë së lëvizjes për të gjithë, në çdo kohë.

Po ashtu, KFOR-i vepron në koordinim të ngushtë me Policinë e Kosovës dhe Misionin e Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX), në përputhje me rolet e tyre përkatëse si reagues të sigurisë, duke synuar ruajtjen e paqes dhe stabilitetit në vend.

Lajmet

Nesër samiti mes BE-së dhe Ballkanit Perëndimor, Rama niset drejt Brukselit

Published

4 hours ago

December 16, 2025

UBTnews

Kryeministri Edi Rama është nisur pasditen e kësaj të marte drejt Brukselit. Rama nesër do të marrë pjesë në samitin mes BE dhe vendeve te Ballkanit Perëndimor.

Takimi pritet të përqëndrohet në gjetjet më të fundit të paketës së zgjerimit 2025. Gjatë takimit do të dikutohet edhe Plani i Rritjes për Ballkanin Perëndimor prej 6 miliard eurosh.

Ndërkaq, nga Kosova europianët i çuan ftesë presidentes Vjosa Osmani, e cila ka konfirmuar se do të marrë pjesë në këtë samit.

Lajmet

Spiropali në Greqi, rihapet dialogu për kufirin detar

Published

4 hours ago

December 16, 2025

UBTnews

Ministrja e Jashtme e Shqipërisë, Elisa Spiropali nisi sot një vizitë dyditore në Greqi me ftesë të homologut grek, George Gerapetritis. Vizita e Ministres Spiropali nisi në Presidencën greke, ku u prit nga Presidenti Konstantinos Tasoulas.

Gjatë takimit Spiropali theksoi se “Shqipëria beson fort se nën udhëheqjen greke të Presidencës së BE, Ballkani Perëndimor do të mbetet në krye të agjendës europiane”.

Më pas Spiropali zhvilloi një takim dypalësh me homologun e saj Gerapetritis, të fokusuar në forcimin e marrëdhënieve ndërmjet Shqipërisë dhe Greqisë. Në konferencën për shtyp, Spiropali tha se Greqia duhet të heqë ligjin e luftës, duke theksuar se dy vendet janë pjesë e NATO-s.

“Duke qenë partnerë në NATO, të lidhur nga një Traktat Miqësie dhe me perspektivë të përbashkët europiane, Shqipëria mbështet përfundimin sa më parë të çdo reference ligjore atavike nga Lufta e dytë Botërore, me pasoja në marrëdhëniet aktuale, e cila nuk pasqyron realitetin e marrëdhënieve tona si aleatë dhe si miq”, tha Spiropali.

Ministrja theksoi se Shqipëria është e hapur për dialog për çështjen e detit dhe shtoi se duan të vijojnë negociatat për njohjen e pensioneve.

“Shqipëria mbetet po ashtu e përkushtuar për zgjidhjen e çështjeve të lidhura me kufirin (përfshirë edhe delimitimin e hapësirave detare) në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe parimet e marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë, ku palët janë plotësisht të hapura për dialog konstruktiv. Ne do të vijojmë të udhëhiqemi nga vlerat thelbësore të BE-së, nga respekti për normat e të drejtës ndërkombëtare për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve dhe promovimin e stabilitetit në rajon”, shtoi ajo.

Mëngjesin e së mërkurës, në orën 09.00, Spiropali do të takohet me Ministrin e Mbrojtjes, Niko Dendias. Në orën 09.45, Spiropali do të takohet me përfaqësues të bizneseve dhe sipërmarrjeve që operojnë mes Shqipërisë dhe Greqisë, për potencialin e bashkëpunimit ekonomik mes dy vendeve.

Lajmet

Dyshohet abuzim i të miturit në Ferizaj përmes rrjeteve sociale

Published

6 hours ago

December 16, 2025

UBTnews

Policia e Kosovës ka nisur hetimet lidhur me një rast të dyshuar të abuzimit ndaj një të mituri, i cili dyshohet se është kontaktuar përmes rrjeteve sociale.

Zëdhënësi i Policisë për rajonin e Prishtinës, Agron Borovci, bëri të ditur se rasti është raportuar më 15 dhjetor 2025, rreth orës 11:00, në stacionin policor të Fushë Kosovës.

Sipas policisë, ngjarja dyshohet të ketë ndodhur në territorin e Ferizajt. Me autorizim të Prokurorit të Shtetit, është iniciuar hetim për veprën penale “Dhunimi”, ndërsa policia, në bashkëpunim me institucionet relevante, po punon intensivisht për identifikimin e të dyshuarit dhe sqarimin e plotë të rastit, duke garantuar konfidencialitetin dhe mbrojtjen e viktimës.

“Më datë 15.12.2025, rreth orës 11:00, policia e stacionit policor në Fushë Kosovë, ka pranuar informacionin lidhur me një rast të dyshuar të abuzimit ndaj një të mituri. Dyshimet e ngritura sugjerojnë se i mituri është kontaktuar përmes rrjeteve sociale dhe se ngjarja dyshohet të ketë ndodhur diku në territorin e Ferizajt. Specialist të policisë për hetimin e rasteve të tilla, në bashkëpunim me institucionet relevante, janë duke ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme për zbardhjen e plotë të rastit. Me autorizim të Prokurorit të Shtetit, gjithnjë duke garantuar konfidencialitetin dhe mbrojtjen e viktimës, policia ka iniciuar një hetim në drejtim të veprës penale “Dhunimi”, përderisa po punohet intensivisht në identifikimin e të dyshuarit dhe përcaktimin e vendndodhjes së tij.”