Lajmet

​Ushqimet që ndikojnë keq në kujtesë dhe përqendrim

Kuptoni cilat janë ato.

Published

on

Pavarësisht se sa vjeç jeni, nuk është kurrë vonë për të filluar të hani në një mënyrë që ju jep mundësinë më të mirë të mundshme për të parandaluar demencën ndërsa rriteni dhe ndiheni të përqendruar çdo ditë.

Studimet ekzistuese sugjerojnë idenë se ne mund të reduktojmë mundësinë e demencës duke shmangur ushqimet që mund të rrezikojnë bakteret tona të zorrëve dhe të dobësojnë kujtesën dhe fokusin tonë, shkruan CNBC.

“Është e nevojshme të shmanget ose të reduktohet një lloj i caktuar ushqimi në mënyrë që truri të jetë i shëndetshëm dhe që një person të jetë në gjendje të mendojë qartë dhe të marrë vendime të mira”, tha Uma Naudo, një psikiatre ushqimore në Shkollën Mjekësore të Harvardit.

Sheqerna shtesë

Truri përdor energjinë në formën e glukozës, një formë sheqeri, për të stimuluar aktivitetet qelizore. Megjithatë, një dietë e lartë me sheqer mund të çojë në glukozë të tepërt në tru, gjë që studimet e kanë lidhur me dëmtimin e kujtesës dhe më pak plasticitet të hipokampusit – pjesa e trurit që kontrollon kujtesën.

Konsumimi i ushqimeve të përpunuara jo të shëndetshme si pasta dhe sode, të cilat shpesh janë plot me sheqerna të rafinuara dhe të shtuara – shpesh në formën e shurupit të misrit me përmbajtje të lartë fruktozë – mund të “përmbytë” trurin me glukozë.

Edhe pse çdo trup ka nevoja të ndryshme, Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon që gratë të konsumojnë jo më shumë se 25 gramë sheqer shtesë në ditë dhe burrat të qëndrojnë nën 36 gramë sheqer shtesë në ditë.

Ushqim i skuqur

Kur bëhet fjalë për shëndetin e trurit, ia vlen të reduktoni sasinë e ushqimit të skuqur që hani. Një studim që përfshin 18.080 njerëz zbuloi se një dietë e pasur me ushqime të skuqura lidhej me rezultate më të ulëta të të mësuarit dhe memorie. Ky lloj ushqimi shkakton inflamacion që mund të dëmtojë enët e gjakut që furnizojnë trurin me gjak.

Një studim tjetër shqyrtoi 715 njerëz dhe mati nivelet e tyre të depresionit dhe qëndrueshmërisë mendore. Niveli i tyre i konsumit të ushqimit të skuqur është dokumentuar gjithashtu. Sigurisht, studiuesit zbuluan se ata që konsumonin më shumë ushqime të skuqura kishin më shumë gjasa të zhvillonin depresion gjatë jetës së tyre.

Nëse hani ushqim të skuqur çdo ditë, filloni ta hani atë çdo javë. Dhe kur të bëhet zakon javor, përpiquni ta shijoni vetëm një herë në muaj. Nëse ndaloni së ngrëni ushqime të skuqura, tashmë jeni në rrugën e duhur.

Karbohidratet me një indeks të lartë glicemik

Edhe nëse ushqimet me shumë karbohidrate, si buka, makaronat dhe çdo gjë tjetër e bërë nga mielli i rafinuar, nuk kanë një shije të ëmbël, trupi juaj i përpunon ato në të njëjtën mënyrë si me sheqerin.

Kjo do të thotë se ato gjithashtu mund të rrisin rrezikun e depresionit. Nuk duhet t’i eliminoni plotësisht, por është e rëndësishme që të jenë karbohidrate cilësore.

Karbohidratet “cilësore” janë, për shembull, drithërat, ushqimet e pasura me fibra dhe ato me një indeks të ulët glicemik (GI). GI është një masë që tregon se sa shpejt ushqimi shndërrohet në glukozë kur shpërbëhet gjatë tretjes, sa më shpejt ushqimi të shndërrohet në glukozë në trup, aq më i lartë është renditja e tij.

Studiuesit zbuluan se njerëzit që kishin rezultatin më të lartë në indeksin e cilësisë së karbohidrateve, që do të thotë se hanin karbohidrate me cilësi më të mirë, kishin 30 për qind më pak të ngjarë të zhvillonin depresion sesa ata që hanin karbohidrate me GI të lartë.

Karbohidratet me GI të lartë përfshijnë patatet, bukën e bardhë dhe orizin e bardhë. Mjalti, lëngu i portokallit dhe buka me drithëra të plota janë ushqime me GI të mesme. Ushqimet me GI të ulët përfshijnë perimet jeshile, shumicën e frutave, karotat e papërpunuara, fasulet dhe thjerrëzat.

Alkooli

Edhe pse pija mund të relaksohet në një çast dhe shpesh konsumohet me ushqim, ajo mund të vijë mëngjesin tjetër, kur zgjohen nervozë dhe të uritur.

Arcana Sing-Manouk, një profesoreshë dhe drejtoreshë në Institutin Francez për Shëndetin dhe Kërkimet Mjekësore, dhe kolegët e saj ndoqën 9087 njerëz për 23 vjet për të parë se si alkooli lidhet me demencën.

Gazeta British Medical Journal raportoi se njerëzit që abstenonin plotësisht nga alkooli ose që konsumonin më shumë se 14 pije në javë kishin një rrezik më të lartë të demencës në krahasim me ata që pinin alkool në moderim.

Në përgjithësi, burrat që pinë më shumë se 14 pije në javë ose më shumë se katër pije në një ditë të paktën një herë në muaj konsiderohen alkoolikë kryesorë, siç janë gratë që pinë më shumë se shtatë pije në javë ose tri pije në ditë. Por njerëz të ndryshëm dhe truri i tyre reagojnë ndryshe ndaj abuzimit me alkoolin.

“Kur punoj me pacientë në ankth që pinë, gjithmonë u kërkoj atyre të marrin parasysh kontekstet në të cilat ata mund të përdorin alkoolin në një mënyrë jo të shëndetshme, për shembull, duke përdorur një pije si një mjet për të përballuar diçka që ata përpiqen të shmangin dhe të marrin parasysh duke lehtësuar sasinë që pinë,” tha Sing-Manouk.

Nitratet

Nitratet përdoren më së shpeshti si konservues në produktet e mishit të pjekur si proshuta, sallami dhe salsiçet dhe mund të shoqërohen me depresion.

Një studim i fundit sugjeron se nitratet mund të ndryshojnë bakteret e zorrëve në atë mënyrë që të çojnë në çrregullim bipolar.

Lajmet

A është kosi i kulluar më i shëndetshëm se kosi i zakonshëm?

Published

on

Kosi i trashë apo kosi i kulluar është bërë një nga ushqimet më të dashura të dietës mesdhetare. Që nga viti 2017, prodhimi i kosit të kulluar në New York e ka tejkaluar atë në Greqi (pasi njihet si kos grek).

Ky kos i trashë e kremoz përftohet duke i hequr hirrën (lëngun) kosit, gjë që e bën më të koncentruar dhe më të pasur me lëndë ushqyese.

The New York Times ka folur me ekspertët e ushqyerjes që tregojnë disa arsye pse kosi i kulluar është kaq i shëndetshëm.

I pasur me proteina

Pasi i hiqet hirra, kosi i trashë ka përqendrim të madh proteinash. Një kuti prej 150 gramësh kos të kulluar pa yndyrë përmban 15.4 gramë proteina, më shumë se dyfish krahasuar me kosin e zakonshëm. Kjo është më shumë se një e katërta e nevojës ditore për një të rritur që peshon 72 kilogramë.

“Proteinat e kosit të kulluar janë të plota, që do të thotë se përmbajnë nëntë aminoacidet esenciale që trupi nuk mund t’i prodhojë vetë”, tha Ethan Balk, profesor në Universitetin e New Yorkut.

Sipas Angie Hasemann Bayliss, drejtoreshë në UVA Health, ani pse shumica e njerëzve marrin mjaftueshëm proteina, është më mirë që ato të vijnë nga ushqime të pasura me lëndë ushqyese si kosi i kulluar, sesa nga suplementet.

I mirë për zorrët

Kosi i trashë, si çdo lloj kosi, përmban probiotikë, bakteret “e mira” që ndihmojnë ekuilibrin e mikrobiomës së zorrëve.

“Probiotikët ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit të sistemit tretës e kanë rol në parandalimin e disa llojeve të kancerit”, ka theksuar dietologia Elaine Siu nga City of Hope Cancer Center.

Edhe gastroenterologu Andrew T. Chan nga Harvard Medical School ka gjetur se ata që konsumonin kos të paktën dy herë në javë kishin 20 për qind më pak gjasa të zhvillonin një lloj kanceri të zorrës së trashë, krahasuar me ata që hanin më rrallë.

Edhe pse studimi nuk provon drejtpërdrejt se kosi ul rrezikun, Chan thotë se “gjetjet përforcojnë idenë se ushqimet e fermentuara si kosi mund të ndihmojnë në mbrojtjen nga kanceri”.

Burim i vitaminës B12

Një porcion 150 gramë kos të trashë pa yndyrë ofron pak më shumë se 1 mikrogram vitaminë B12, gati gjysmën e sasisë që një i rritur ka nevojë. “Vitamina B12 është thelbësore për krijimin e qelizave të kuqe të gjakut, për energjinë dhe funksionimin e sistemit nervor”, tha shpjeguar Bayliss.

Si ta konsumoni më mirë kosin e kulluar?

Ekspertët këshillojnë që të zgjidhni kos të trashë sa më natyral dhe me pak përbërës. Versionet e aromatizuara shpesh përmbajnë shumë sheqer të shtuar apo aditivë. Për më tepër, është mirë ta kombinoni me fibra, pasi probiotikët ushqehen me to.

“Mund të shtoni fruta si manaferra, mango apo pjeshkë, ose fara dhe arra”, ka sugjeruar Elaine Siu.

Kosi në fjalë mund të përdoret edhe në ushqime të kripura, si salcat e sallatat.

Për shembull:

-si bazë për salcë me tranguj dhe nenexhik apo majdanoz (ngjashëm me tarator),

-për marinimin e salmonit apo mishit të pulës,

-si përbërës në sallata me perime të freskëta.

Continue Reading

Lajmet

Maqedonci në paradën kroate për 30 vjetorin e operacionit “Stuhia”: Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon

Published

on

By

Ministri në detyrë i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, ka marrë pjesë në paradën e ushtrisë kroate, në rastin e shënimit 30 vjetorit të operacionit “Stuhia”.

Ky operacion i ushtrisë kroate ishe vendimtar në çlirimin e Kroacisë.

Maqedonci tha se në këtë operacion morën pjesë edhe shumë shqiptarë – duke kontribuar në çlirimin e Kroacisë.

Tutje, ka thënë se sot – dy shtetet, Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon.

Në paradën e ushtrisë kroate, për të shënuar 30 vjetorin e Operacionit “Stuhia” (“Oluja”), vendimtar për çlirimin e Kroacisë. I ftuar nga Zëvendëskryeministri dhe Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kroacisë, z. Ivan Anušić, me nderime e ndoqa këtë parakalim të Forcave të Armatosura të Republikës së Kroacisë, më i madhi i tillë i ushtrisë kroate që nga pavarësimi i Kroacisë më 25 qershor 1991.   Operacioni “Stuhia” (Operacija Oluja), ishte një operacion i ushtrisë kroate (HV) i zhvilluar nga 4 deri më 7 gusht të vitit 1995, kundër trupave të kuazi-shtetit të vetëshpallur, Republikës Serbe të Krajinës. I pasuar me luftime deri më 14 gusht, Operacioni “Stuhia” ishte vendimtar në Luftën Kroate për Pavarësi (1991 – 1995)”, ka thënë ai.

Shumë shqiptarë ishin pjesë e këtij operacioni dhe luftuan krah për krah me ushtarët kroatë, duke i kontribuar çlirimit të popullit kroat dhe pavarësimit të Kroacisë nga Jugosllavia e dominuar nga Serbia. Luftërat në Jugosllavi gjatë dekadës së fundit të shekullit XX, e kanë përafruar popullin shqiptar me popullin kroat, përballë politikave hegjemoniste dhe kriminale të Serbisë. Kosova dhe Kroacia janë dy shtete aleate që angazhohen për paqe në rajon, sepse shqiptarët dhe kroatët janë dy popuj miq, që besojnë te demokracia dhe fqinjësia e mirë. Ne nuk e harrojmë të kaluarën, andaj do të angazhohemi së bashku që ajo të mos përsëritet”, ka thënë Maqedonci./D.B/EO

Continue Reading

Lajmet

Transportonte marihuanë drejt Kosovës, kërkohet paraburgim për shtetasin e Shqipërisë

Published

on

By

Prokuroria Themelore në Gjakovë ka njoftuar se ka paraqitur kërkesë në Gjykatën Themelore në Gjakovë për caktimin e masës së paraburgimit prej 30 ditësh ndaj të dyshuarit me inicialet G.B., shtetas i Republikës së Shqipërisë, nën dyshimin për veprën penale të shitblerjes së paautorizuar të narkotikëve të Kodit Penal të Republikës së Kosovës.

Sipas njoftimit të Prokurorisë, më 08.09.2025, rreth orës 17:55, në fshatin Ponoshec, Komuna e Gjakovës, gjatë një kontrolli rutinë të realizuar nga patrulla e policisë kufitare e SPMK–Ponoshec, është ndalur një veturë me targa të huaja, e cila drejtohej nga i dyshuari G.B., i cili kishte hyrë në Kosovë nga Shqipëria.

Gjatë komunikimit me të dyshuarin, policia ka ndier një aromë të dyshimtë për substanca narkotike.

Pas pyetjes nëse posedonte ndonjë send të jashtëligjshëm, i dyshuari kishte mohuar, por me asistimin e njësisë K9 dhe gjatë kontrollit të detajuar të automjetit, janë zbuluar dy qese me narkotik të dyshuar të llojit marihuanë, të fshehura në bagazh, me peshë prej 1 kg e 048 gram, një qese e vogël me peshë 1.77 gram, e fshehur nën plastikën e fshesave të automjetit, si dhe automjeti, 246 euro dhe 5,000 lekë shqiptare janë sekuestruar nga autoritetet policore si prova materiale.

Prokuroria ka bërë të ditur se ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer veprën penale të blerjes, posedimit, shpërndarjes dhe shitjes së paautorizuar të narkotikëve dhe për këtë arsye ka kërkuar që ndaj tij të caktohet masa e paraburgimit për shkak të rrezikut të ikjes dhe mundësisë së përsëritjes së veprës penale.

I dyshuari ndodhet aktualisht në ndalim 48-orësh, me vendim të Prokurorit të Shtetit, dhe do të dalë para gjykatës për shqyrtimin e kërkesës për paraburgim./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

Arrestohet një person i dënuar për posedim të paautorizuar të armëve dhe narkotikëve

Published

on

By

Policia e Kosovës në Prishtinë ka arrestuar një person të dënuar me 1 vit burgim i cili ishte në kërkim. Bëhet fjalë për një 38 vjeçar – shtetas i Kosovës, me inicialet J.XH.

Personi i kërkuar ishte i dënuar me 1 vit burgim për veprën penale “Blerje, posedim dhe shitje e paautorizuar e narkotikëve dhe mbajtje ose posedim i paautorizuar i armëve”.

I njëjti pas arrestimit nga ana e policisë është dërguar në vuajtje të dënimit./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara