

Lajmet
Si ndikon trauma e fëmijërisë te të rriturit?
Nëse diçka e tmerrshme ju ka ndodhur në fëmijëri, ka katër mënyra se si mund t’ju ndryshojë.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNdërkohë që jo të gjithë fëmijët që kanë përjetuar një përvojë traumatike e zhvillojnë domosdo këtë çrregullim, shumë do ta bëjnë këtë dhe rikuperimi është sfidues edhe për ata që kërkojnë trajtim.
Nëse diçka e tmerrshme ju ka ndodhur në fëmijëri, ka katër mënyra se si mund t’ju ndryshojë. Trauma e fëmijërisë është më e zakonshme sesa shumë prej nesh e kuptojnë. Sipas Rrjetit Kombëtar të ShBA për Stresin Traumatik të Fëmijëve, 78 për qind e fëmijëve raportuan më shumë se një përvojë traume para moshës pesëvjeçare.
Njëzet për qind e fëmijëve nën moshën 6-vjeç u trajtuan për përvoja traumatike, duke përfshirë abuzimin seksual, neglizhencën, ekspozimin ndaj dhunës në familje ose humbjen traumatike.
Sa të zakonshme janë përvojat traumatike të fëmijërisë?
Të rriturit që vuajnë nga trauma zhvillimore mund të zhvillojnë çrregullim kompleks të stresit post-traumatik ose ‘cPTSP’, i cili karakterizohet nga vështirësi në rregullimin emocional, ndërgjegjen dhe kujtesën, vetëperceptimin, perceptimet e shtrembëruara të autorëve, vështirësitë në marrëdhëniet me njerëzit e tjerë dhe efektet negative në kuptimi i jetës..
Edhe pse jo të gjithë fëmijët që kanë përjetuar abuzim e zhvillojnë këtë çrregullim, shumë do ta bëjnë këtë dhe rikuperimi është sfidues edhe për ata që kërkojnë trajtim.
Si ndikon trauma në formimin e identitetit?
Kur shikojmë se si trauma e fëmijërisë prek një person më vonë në jetë – formimi i identitetit është një pjesë e rëndësishme e zhvillimit normal dhe ndodh gjatë gjithë jetës – që nga lindja, përmes fëmijërisë dhe adoleshencës, deri në moshën madhore dhe pleqërie.
Identiteti, duke përfshirë ndjenjën e mirëqenies së dikujt, integrimin e emocioneve dhe intelektit, ndërgjegjësimin bazë të gjendjes emocionale, ndjenjën e sigurisë dhe koherencës si individ, madje edhe përvojën bazë se kush është në të vërtetë – dëmtohet nga trauma sepse mbijetesa ka përparësi mbi zhvillimi normal personal dhe përdor burime që normalisht ofrohen për zhvillim normal.
Trauma e hershme ndryshon rrugën e zhvillimit të trurit, sepse një mjedis i shënuar nga frika dhe neglizhenca, për shembull, shkakton rregullime të ndryshme të asambleve të trurit sesa një mjedis sigurie, mbrojtjeje dhe dashurie. Sa më shpejt të jetë dhimbja, aq më i thellë është efekti. Detyra e zhvillimit të identitetit në moshë madhore, e cila është mjaft sfiduese si për ata me një edukim të sigurt dhe normal, është veçanërisht e vështirë për ata që luftojnë me pasojat e traumës zhvillimore.
Për shkak të vonesave zhvillimore dhe pasojave traumatike të rritjes, të cilat shpesh përfshijnë abuzimin e substancave, çrregullimet e të ngrënit, depresionin, rritjen e rrezikut për shumë probleme shëndetësore, problemet e sjelljes dhe vështirësitë në marrëdhëniet personale dhe zhvillimin profesional, zhvillimi i identitetit ngec.
Njerëzit që përjetojnë një fëmijëri shumë të dhimbshme shpesh nuk mund të kujtojnë shumë nga edukimi i tyre. Ata shpesh nuk kanë një histori të qartë për veten e tyre si fëmijë, për adoleshencën, moshën e hershme të rritur dhe ndonjëherë për një periudhë të mëvonshme të jetës. Ky kuptim autobiografik mund të mungojë, të jetë i pazhvilluar, i rremë ose i thjeshtuar tepër. Shumë njerëz ndihen sikur dikush ua ka vjedhur fëmijërinë – dhe pa një ‘themeli’ të tillë (duke u rritur) – identiteti i një të rrituri është i kërcënuar.
Ata mund të përfundojnë lehtësisht pranë njerëzve të padisponueshëm emocionalisht, të dhunshëm ose narcisist, ose mund të përpiqen, për shembull, të shpëtojnë dhe të rregullojnë njerëzit me të cilët po takohen. Ata me vetëdije duan të gjejnë dikë që u jep atyre atë që ata intelektualisht e dinë se kanë nevojë dhe duan, por ndikimet e pavetëdijshme i çojnë në shtigje të padëshiruara të njohura.
Përndryshe, njerëzit me përvoja negative që përfshijnë marrëdhëniet intime mund të zgjedhin të shmangin intimitetin dhe të izolohen.
Sidomos kur trauma e fëmijërisë ka qenë një komponent përcaktues i marrëdhënieve kryesore – prindërit, vëllezërit e motrat dhe njerëzit e tjerë të rëndësishëm – çdo kujtim i atyre përvojave mund të çojë në emocione të dhimbshme dhe një arratisje nga vetja. Në raste ekstreme, mund të çojë në vetëshkatërrim.
Lidhja me veten, si me të tjerët, është një kujtesë e fuqishme e traumave të mëparshme, duke aktivizuar kujtime dhe emocione që shpesh janë shumë të vështira për t’u mbajtur. Vetëkujdesi është i ndërprerë. Një individ mund të mos jetë në gjendje të mendojë fare vetë dhe do të largohet nga çdo nxitje për ta bërë këtë. Një person shpesh e karakterizon veten si të neveritshëm dhe thelbësisht të keq, gjë që pasqyron një identitet të ngurtë traumatik.
Ata, për shembull, janë në gjendje të ndiejnë vetëm emocione të paqarta si zhgënjimi ose mërzia, ose mund të bllokojnë pakënaqësinë derisa zemërimi të shpërthejë.
Ata mund të adoptojnë një identitet tepër intelektual, duke u sjellë në mënyrë të vrazhdë ose të ngathët me të tjerët. Kjo çon në vështirësi në marrëdhëniet personale, pasi emocionet janë të nevojshme për intimitet dhe formësimin e zgjedhjeve të karrierës dhe shpesh kufizojnë përparimin. Riintegrimi i emocioneve, edhe pse shpërblyes dhe i nevojshëm për rritje, mund të jetë shumë sfidues, plot frikë dhe përvoja të vështira.
Zhvillimi i dhembshurisë dhe vetë durimit mund të jetë i vështirë, por i dobishëm.
Lajmet
Ka nisur dëshmia e Paul Williams në Hagë
Published
1 hour agoon
September 17, 2025By
UBTnews
Në Dhomat e Specializuara në Hagë ka nisur dëshmia e Paul Williams, i cili ka qenë këshilltar i delegacionit të Kosovës në Rambuje. Ky është dëshmitari i dytë i mbrojtjes në rastin e ish-krerëve të UÇK-së, të cilët akuzohen për krime të pretenduara të luftës. Mbrojtja e Thaçit tha se dëshmia e Williams do të tregojë që “Thaçi nuk e kishte autoritetin për të nënshkruar marrëveshjen e Rambujesë”.
Dëshmia e tij pritet të zgjas një ditë e gjysmë, mbrojtja e Thaçit ka parashikuar dy orë, ekipet tjera të mbrojtjes së bashku kanë kërkuar dy orë e gjysmë dhe ZPS dy orë e gjysmë.
Avokati i Thaçit, Luka Misetiç tha se dëshmitari Paul Williams ka qenë këshilltar falas për delegacionin kosovar në Rambuje
“Amerikani Paul Williams ka qenë këshilltar falas për delegacionin kosovar në Rambuje në shkurt dhe mars të 1999, ai ka ndihmuar delegacionin për hartimin e propozimit të tyre dhe negociatat në marrëveshjen e Rambujesë. Ai po ashtu ka marrë pjesë në takime me delegacionin kosovar dhe me figura ndërkombëtare dhe diasporën e Kosovës. Williams do të jap dëshmi për procesin e vendimmarrjes të delegacionit si dhe diskutimet që janë bërë për nevojën për demilitarizim dhe transformim të UÇK-së. Doktor Williams po ashtu do të jap dëshmi për komunikimet që ka pasur me të gjithë anëtarët e delegacionit kosovar, mes të cilëve edhe Hashim Thaçi. Konstatimet dhe përshtypjet që ka formuar ky nga këto komunikime, të cilat e ndihmuan për të dalë në përfundimin që Thaçi nuk kishte autoritetin për të nënshkruar marrëveshjen e Rambujesë dhe se i duhej miratimi i komandantëve të zonave për ta bërë këtë”, deklaroi ai.
Gjatë marrjes në pyetje nga avokati i Thaçit, Luka Misetiç tha se ka qenë këshilltar juridik falas për delegacionin e Kosovës në Rambuje dhe se ishte përzgjedhur si këshilltar me propozimin e kryeministrit Bujar Bukoshi.
“Zyrtarisht jam zgjedhur rreth 10 ditë përpara se organizoheshin negociatat e Rambujesë, më ishte thënë më herët nga Bukoshi dhe më kishte thënë nëse do të ketë bisedime për paqe në Rambuje, atëherë do të kërkonte praninë time. Dhe kjo për shkak të punës që kisha bërë për negociatat e verës, të ashtuquajturat Hill edhe të Holbrooke në tetor.
Misetiç: Kur jeni përfshirë për herë të parë në Kosovë, ju thatë në verë, tetor, negociatat e verës, dhe të tetorit por konkretisht kur?
Williams: Që ta sqarojmë, gjatë verës dhe të vjeshtës të vitit 1998, po punoja me Bujar Bukoshin dhe përmes tij me Rugovën. Dhe deri diku me Veton Surroin duke koordinuar ngushtë me diasporën shqiptare në Amerikë që kishin marrëdhënie me këtë persona. Dhe ata kërkuan ndihmën time pro-bono, udhëzime pro-bono lidhur me aspektet që do të negocioheshin. Fizikisht nuk kam shkuar në asnjë vend, kam qenë në Uashington dhe Nju Jork vetëm, për të marrë pjesë në negociata, ndryshe nga Rambujeja kur shkova fizikisht.
Misetiç: Kush ju zgjodhi si këshilltar të delegacionit?
Williams: Më ftoi Bujar Bukoshi, në emër të presidentit Rugova të shkoja në Rambuje, të udhëtoja drejt Rambujesë dhe të merrja pjesë në bisedimet më 7 shkurt është marrë një vendim me konsensus nga delegacioni kosovar në Rambuje përmes të cilit më ftuan që të shkoja tek kështjella ku mbaheshin bisedimet dhe të isha këshilltari i tyre juridik dhe Edita Tahiri e ka nënshkruar këtë dhe Bajram Kosumi këtë deklaratë zyrtare”, deklaroi ai.
Nga mbrojtja e Thaçit, dëshmitari i mbrojtjes është pyetur se kush ka qenë Edita Tahiri, për të cilën tha se ka qenë ministre e Jashtme e qeverisë së Bujar Bukoshit.
Ai tha se ka pasur marrëdhënie të ngushtë me Bujar Bukoshin, kryeministër i qeverisë në ekzil, teksa shtoi se ai shpesh shkonte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe se “Kur ishte në Uashington ai u takua edhe me mua dhe rrija gjatë gjithë kohës me të si avokati i tij”.
Ai tha se ka punuar intensivisht me anëtarët e delegacionit gjatë bisedimeve në Rambuje dhe se i ishte kërkuar që të përgatis gjuhë gjithëpërfshirëse “për të siguruar që TPJN të ishte në gjendje të kishte përgjegjësitë e veta për të zbatuar mandatin e saj”.
“Sa i takon Rambujesë, mua më është kërkuar që të përpiloj, që të përgatis gjuhën e cila ishte sa më gjithëpërfshirëse që të ishte e mundur për të siguruar që Tribunali Penal Ndërkombëtar për Ish-Jugosllavinë të ishte në gjendje të kishte përgjegjësitë e veta dhe kompetencat për të zbatuar mandatin e tij… Gjatë ditës së parë apo ditës së parë kur isha në kështjellën aty, më ftuan që të jepja një prezantim delegacionit të Kosovës për katër pika, tema e katërt ishte juridiksioni dhe aktivitetet, hetimet, aktakuzat e Tribunalit për Ish-Jugosllavi, të gjithë anëtarët e delegacionit ishin të pranishëm aty, kjo përfshinte edhe mësimet që kishim nxjerrë nga koha kur unë punoja si këshilltar ligjor për boshnjaket nga negociatat me Dejton”, u përgjigj ai.
Gjatë pyetjeve të mbrojtjes së Thaçit, Williams tha se ai bashkë me Mark Weller, i cili ka qenë këshilltar ligjor ndërkombëtar, e kanë përpiluar propozimin e delegacionit të Kosovës në Rambuje lidhur me hetimet dhe ndjekjen penale të krimeve të luftës.
Dëshmitari i mbrojtjes, Paul Williams tha se ka punuar dy vjet edhe në Departamentin Amerikan të Shtetit dhe se ka qenë jurist për çështjet evropiane.
Gjatë ditës së sotme ka përfunduar dëshmia e James Rubin, i cili gjatë luftës ka qenë ndihmës-sekretar amerikan i Shtetit. Dëshmia e tij në mbrojtje të ish-presidentit, Hashim Thaçi ka zgjatur tri ditë. /D.B/KP
Lajmet
Një muaj paraburgim ndaj B.R., i dyshuar për vrasjen e djalit të axhës së tij në Ferizaj
Published
1 hour agoon
September 17, 2025By
UBTnews
Gjykata Themelore në Ferizaj, ka caktuar masën e paraburgimit kundër të pandehurit B.R., për shkak siç thuhet të dyshimit të bazuar se ka kryer veprën penale vrasja e rëndë më 15 shtator.
B. R., dyshohet se ka vrarë me dashje e ka privuar nga jeta të dëmtuarin – djalin e axhës së tij I.R.
Sipas Njoftimit, pas mbajtjes së seancës dëgjimore dhe analizimit të shkresave të lëndës, gjyqtari i procedurës paraprake i Departamentit për Krime të Rënda – Habib Zeqiri, ka vlerësuar se ekziston dyshimi i bazuar se më datë 15 shtator rreth orës 19:42, në një fshatë të Ferizajt, i pandehuri me dashje e ka privuar nga jeta të dëmtuarin – djalin e axhës së tij I.R., në atë mënyrë që pas një mosmarrëveshje të mëhershme që kishin pasur si pasojë e problemeve në lidhje me një konflikt pronësor, me t`u takuar në rrugën e fshatit me njëri tjetrin, pas fjalosjes verbale në atë moment i pandehuri B.R., e nxjerr revolen e tipit ZIG 14 TISAS Turk, dhe shtënë katër herë në drejtim të viktimës I.R., duke e goditur në pjesët e sipërme të trupit, përkatësisht në regjionin e anës së djathtë, nofullës, regjionin e kraharorit të djathtë dy plagë dhe të dy parakrahët, me ç`rast viktima nga lëndimet e shkaktuara nga arma e zjarrit ka ndërruar jetë rrugës duke e dërguar në Qendrën Emergjente në Ferizaj.
“Gjyqtari i procedurës paraprake, kërkesën e prokurorit të shtetit për caktimin e masës së paraburgimit kundër të pandehurit e ka aprovuar si të bazuar konform dispozitave të KPPRK-së, dhe të njëjtëve iu është caktuar masa e paraburgimit në kohëzgjatje prej një (1) muaj”, thuhet në njoftim.
Me këtë rast palët njoftohen se ankesa kundër këtij aktvendimi nuk e shtynë ekzekutimin e tij./D.B/KP
Lajmet
Trajneri Skaloni: Messi luajti ndeshjen e fundit në Argjentinë, por mund të kthehet
Published
2 hours agoon
September 17, 2025By
UBT News
Lionel Skaloni kujtoi me emocion fitoren 3-0 të Argjentinës ndaj Venezuelës, ndeshjen që shënoi ndeshjen e fundit garuese të Lionel Messit në shtëpi.
“E përjetuam ndeshjen si të gjithë të tjerët, duke e ditur sa emocionuese ishte, që të gjithë ishin aty për të dhe shokët e tij të ekipit. Emocionet që ndjemë atë ditë do të zgjasin përgjithmonë. Ishte një ditë e bukur, veçanërisht sepse gjithçka shkoi kaq mirë, Mesi ishte në gjendje të shijonte shënimin e golit dhe ishte me familjen e tij, gjë që në fund të fundit është ajo që ka vërtet rëndësi. Ishte një ditë spektakolare që do të mbetet në kujtimet tona.”, tha ai.
Skaloni la gjithashtu të hapur mundësinë që kampioni argjentinas të rikthehet në fushën e Argjentinës, edhe nëse nuk ka asnjë pikë në lojë:.
“Sigurisht që nuk do të jetë ndeshja e tij e fundit në Buenos Aires. Do ta shohim, sepse ai meriton të luajë përsëri këtu.”, shtoi Skaloni.
Një pasazh që nxjerr në pah jo vetëm dashurinë e Mesit për vendin e tij, por edhe admirimin e të gjithë mjedisit argjentinas për një lojtar që vazhdon të shkruajë historinë e futbollit botëror./S.K/EO/
Lajmet
Real Madridi ankohet në FIFA për referim
Published
4 hours agoon
September 17, 2025By
UBT News
Real Madridi po përgatitet të ankimojë gjyqtarët spanjollë te FIFA, duke i akuzuar se me qëllim po i dëmtojnë në ndeshjet e La Ligës.
Madrilenët kanë hyrë në këtë sezon me 4 fitore në 4 ndeshje dhe së fundmi mposhtën Real Sociedadin në udhëtim me rezultatin 2-1.
Në minutën e 32-t, Dean Huijsen u ndëshkua me karton të kuq pas një rishikimi nga VAR.
Prej kohësh gjigandi spanjoll ka shprehur pakënaqësi ndaj gjyqtarëve të ligës dhe vendimet i ka transmetuar përmes Real Madrid TV, por tani është gati të ndërmarrë hapa konkretë.
Gazeta AS, e njohur për afërsinë me klubin, ka raportuar se Real Madridi do t’i ankohet FIFA-s për gjykimin e arbitrave spanjollë.
Në lajm thuhet se drejtuesit e Real Madridit po përgatisin një dosje të gjerë, ku do të përfshihen kartoni i kuq i Huijsen, goli i anuluar i Arda Güler, vendimet e diskutueshme të sezonit të kaluar, çështja “Negreira” ku është përfshirë Barcelona, regjistrimet video dhe statistikat.
Klubi do t’ia dorëzojë këto FIFA-s dhe do të zhvillojë një takim me zyrtarët përkatës./S.K/EO/

DiCaprio i jep lamtumirën Redford-it: “Humbëm një legjendë të madhe”

Si ndikojnë ekranet në zhvillimin e trurit të foshnjave, çfarë duhet të dini?

Ka nisur dëshmia e Paul Williams në Hagë

Një muaj paraburgim ndaj B.R., i dyshuar për vrasjen e djalit të axhës së tij në Ferizaj

Sheeran: Nuk është shpërngulje e përhershme, por një zgjidhje gjatë turneut

Trajneri Skaloni: Messi luajti ndeshjen e fundit në Argjentinë, por mund të kthehet

Cili është lloji më i mirë i bukës?

Romanca e Katy Perry me Justin Trudeau vazhdon ende

Dhimitër Anagnosti dhe magjia e filmit shqiptar hapin ciklin kulturor në Kosovë
Të kërkuara
-
Aktualitet3 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26