Shëndet

​Fëmijët trashëgojnë këto tri tipare karakteristike nga baballarët e tyre

Një profesoreshë e gjenetikës veçoi tri tipare që fëmijët më së shpeshti i trashëgojnë nga baballarët e tyre.

Published

on

Shpesh pyesim veten nëse prindërit i transferojnë në të njëjtën masë karakteristikat e tyre fizike dhe psikologjike te fëmija. Shumë besojnë se ne trashëgojmë gjysmën e gjeneve tona nga nëna dhe gjysmën nga babai, por gjërat nuk funksionojnë kështu.

Profesoresha e gjenetikës, Dejna Breser në Universitetin e Feniks, thekson se ka 60 për qind më shumë mundësi për të trashëguar tipare “aktive” nga babai juaj, thjesht sepse natyra ka një tendencë të natyrshme për t’i shprehur këto gjene.

Breser veçoi tri tipare që fëmijët më së shpeshti i trashëgojnë nga baballarët e tyre edhe pse ky nuk është rregull.

1. Lartësia

Gjenet e babait, jo gjenet e nënës, janë më shpesh përgjegjës për pamjen fizike në tërësi. Ekzistojnë të paktën 700 variacione gjenetike që janë përgjegjëse për përcaktimin e gjatësisë dhe megjithëse kjo karakteristikë ka të bëjë si me gjenet e nënës ashtu edhe me gjenet e babait, ka prova që sugjerojnë se gjenet e babait luajnë një rol më të madh.

2. Gjinia

Nëse një baba është ndoshta i zhgënjyer sepse nuk ka pasur djalë apo vajzë, ai duhet ta dijë se kjo varet nga ai – burrat janë përgjegjës për gjininë e fëmijës. Burrat u japin kromozomet Y djemve dhe kromozomet X vajzave. Shkencëtarët theksojnë se një kromozom X mashkull dhe një kromozom X femër do të japin një vajzë, dhe një kromozom mashkull Y dhe një kromozom X femër do të japin një vajzë.

Studiuesit zbuluan se marrëdhënia gjinore në familje ndiqte anën e babait, jo të nënës. Për shembull, nëse një burrë kishte më shumë vëllezër, ka më shumë gjasa që fëmijët e tij të jenë djem, dhe nëse ai kishte më shumë motra, ka më shumë gjasa që të ketë vajza. Studimi tregoi se kjo nuk vlen për gratë.

3. Çështjet e shëndetit mendor

Baballarët e moshuar mund t’u kalojnë fëmijëve të tyre gjene të mutuara, të cilat më pas çojnë në sëmundje mendore ose probleme të shëndetit mendor (hiperaktivitet, çrregullim bipolar…). Fëmijët e lindur nga prindër mbi 45-vjeç mund të kenë gjithashtu më shumë gjasa të kenë aftësi të kufizuara në të mësuar ose prirje depresive.

Megjithatë, hulumtimet e fundit kanë treguar se ndikimi gjenetik në çrregullimet mendore mund të jetë më i dobët sesa mendohej më parë. Çrregullimet mendore kanë të bëjnë me gjenetikën, por ato përbëjnë vetëm 10 deri në 20 për qind të kombinimit total të faktorëve.

Rajoni

UBT përfaqësohet me sukses në Konferencën Ndërkombëtare të Pedodontisë në Turqi

Published

on

Prof. Dr. Aida Rexhepi dhe Ligj. Aferdita Gashi nga Katedra e Pedodoncisë dhe Stomatologjisë Preventive të Fakultetit të Stomatologjisë përfaqësuan UBT-në në Konferencën Ndërkombëtare të Pedodontisë në Antalia të Turqisë.

Me një prezantim të studimit të tyre shkencor mbi prevalencën e hipomineralizimit të molarit dhe incizivit te fëmijët e moshës 8-11 vjeç, përfaqësueset e UBT-së treguan ekspertizën e institucionit në hulumtime të avancuara në shëndetin oral dhe stomatologjinë pediatrike.

Konferenca u zhvillua në Antalia të Turqisë, më 4-7 tetor 2025, nën ombrellën e Shoqatës së Pedodonteve të Turqisë. Ky aktivitet ofroi një platformë ndërkombëtare për shkëmbimin e njohurive, diskutimin e metodave më të fundit në stomatologji pediatrike dhe prezantimin e rezultateve të studimeve shkencore nga specialistë të fushës.

Continue Reading

Shëndet

Vjeshta në tavolinën tuaj, ushqime për zemër të fortë

Published

on

Frutat dhe perimet e stinës së vjeshtës janë të pasura me shije dhe lëndë ushqyese, duke u bërë një aleat i çmuar për shëndetin e zemrës.

Ato ofrojnë fibra, vitamina, minerale dhe antioksidantë që ndihmojnë në funksionimin e zemrës, ulin kolesterolin dhe parandalojnë formimin e pllakës në arterie.

Ekspertët rekomandojnë të konsumohen të paktën 2,5 filxhanë perime dhe 2 filxhanë fruta çdo ditë, si pjesë e një diete të balancuar.

Disa prodhime të vjeshtës dallohen veçanërisht për efektin mbrojtës ndaj zemrës:

Kungulli: i pasur me beta-karoten që shndërrohet në vitaminë A dhe antioksidantë; farat ndihmojnë në uljen e tensionit dhe kolesterolit.

Mollët: përmbajnë fibra dhe polifenole që reduktojnë rrezikun e sëmundjeve kardiake.

Shega: e pasur me polifenole që mbështesin qarkullimin dhe mund të ndihmojnë në uljen e tensionit.

Bamjet: përmbajnë fibra, vitaminë K, C dhe folate.

Boronicat e kuqe: ndihmojnë në uljen e tensionit dhe përmirësojnë funksionin vaskular.

Patatet e ëmbla: kombinim i fibrave, beta-karotenit dhe kaliumit për presion më të qëndrueshëm të gjakut.

Edhe ndryshime të vogla, si një mollë në ditë ose shtimi i lahanidës në sallatë, bëjnë diferencë të madhe për zemrën dhe cilësinë e jetës. Duke konsumuar rregullisht prodhime sezonale, jo vetëm që mbështesim shëndetin, por fermerët vendas dhe mjedisin. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Pija që ju mban të shëndetshëm gjatë stinës së ftohtë

Published

on

Me afrimin e stinës së ftohtë, mënyrat natyrale për të forcuar imunitetin bëhen më të rëndësishme se kurrë.

Një pije e thjeshtë nga përbërës me vitamina, antioksidantë e veti natyrale antibakteriale që ndihmojë trupin të qëndrojë i fortë dhe energjik.

Konsumi i rregullt përmirëson rezistencën e trupit, rrit energjinë dhe vitalitetin, dhe ndihmon në parandalimin e sëmundjeve sezonale. Njerëzit që e përdorin raportojnë ndjenjë më të madhe force, përqendrimi e sistem imunitar më të qëndrueshëm.

Pse kjo pije forcon imunitetin?

Limoni është burim natyral i vitaminës C, i cili mbështet funksionin e qelizave të bardha. Mjalti ka veti antibakteriale e qetëson fytin.

Xhenxhefili dhe shafrani i Indisë janë anti-inflamatorë dhe përmirësojnë qarkullimin e gjakut. Kombinimi i përbërësve krijon stimulues natyral të fuqishëm për sistemin imunitar.

Eksperienca tregon se konsumimi i rregullt i kësaj pijeje ndihmon trupin të luftojë viruset dhe infeksionet më shpejt, duke sjellë energji më të mirë dhe më pak ndjeshmëri ndaj të ftohtit.

Si ta përgatisni në shtëpi:

Lëngu i një limoni

1 lugë gjelle mjaltë

1 cm xhenxhefil të freskët

Një majë shafrani i Indisë

Përzieni në një gotë me ujë të ngrohtë dhe pijeni një herë në ditë, më mirë në mëngjes me stomak bosh. Ky ritual i thjeshtë është i shpejtë, efektiv dhe sjell ndryshime të dukshme në forcën dhe rezistencën e trupit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

A mund të përdoret vaj ulliri për skuqje?

Published

on

Vaji i ullirit është një nga produktet më të njohura të kuzhinës mesdhetare, i vlerësuar për shijen, aromën dhe përfitimet shëndetësore. Një pyetje e zakonshme është nëse mund të përdoret për skuqje.

Pikat e forta

Vaji ekstra i virgjër është i pasur me antioksidantë acide yndyrore të shëndetshme, veçanërisht acidi oleik, i cili ndihmon në uljen e kolesterolit të keq e mbrojtjen e zemrës. Për gatime të lehta, si kaurdisje, pjekje në temperaturë të ulët, ky vaj është zgjedhja më e mirë.

Pika e tymit

Një element i rëndësishëm për gatimin me vaj është pika e tymit, temperatura në të cilën vaji digjet e lëshon substanca të dëmshme. Vaji i ullirit ekstra i virgjër ka një pikë tymi 190–210°C, që e bën të përshtatshëm për shumë skuqje në shtëpi, si perime, vezë apo mish i lehtë.

Megjithatë, për skuqje të thella dhe në temperatura shumë të larta, ai nuk është më i rekomanduar, sepse digjet më shpejt se vajrat e tjerë, si vaji i lulediellit ose vaji i kikirikut.

Rekomandimet e ekspertëve:

Përdoreni pa problem për gatime të lehta dhe mesatare.

Për skuqje të thella, zgjidhni vajra me pikë tymi më të lartë.

Shmangni gjithmonë ngrohjen e tepërt të vajit, pasi humb vlerat ushqyese dhe mund të bëhet i dëmshëm. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara