Shëndeti

​Zakonet që duhet t’u përmbaheni pas moshës pesëdhjetëvjeçare

Ndaloni së vepruari sikur jeni në të njëzetat.

Published

on

Plakja është një proces i pashmangshëm, por i natyrshëm që kalon të gjithë. Për t’u plakur sa më shëndetshëm dhe me hijeshi, ju sjellim këshillat e mjekëve, se cilat zakone duhet t’iu përmbaheni dhe nga cilat duhet të hiqni dorë.

James Dan, një mjek geriatri, ka trajtuar shumë pacientë të cilët i kanë dhënë mësimet që ai zbaton sot në moshën e tij të mëvonshme. Ai aktualisht punon në një shtëpi për të moshuar dhe të sëmurë rëndë dhe kryesisht kujdeset për njerëzit me demencë, Alzheimer dhe sëmundjen e Parkinsonit, por gjithashtu ndihmon individët në aktivitetet e tyre të përditshme dhe dëshiron t’u mësojë atyre se si të plaken me hijeshi, ndaj vendosi të ndajë disa këshilla.

Ndaloni së vepruari sikur jeni në të njëzetat

Sistemi juaj muskulor nuk e ka fleksibilitetin dhe forcën që kishte në rininë tuaj, që nga ana tjetër do të thotë se jeni më të prirë ndaj rrëzimeve dhe lëndimeve. Përveç kësaj, shqisat tuaja të shikimit, dëgjimit dhe ekuilibrit fillojnë të dobësohen me kalimin e kohës.

Dan rekomandon ushtrime që forcojnë aftësitë aerobike dhe muskulore. Aktivitetet e thjeshta si ecja, çiklizmi dhe noti janë shembuj të mirë të ushtrimeve aerobike. Kopshtaria, ushtrimet shtrënguese dhe aktivitete të tjera rekreative mund të jenë gjithashtu aerobike. Të gjitha këto aktivitete ndihmojnë në përmirësimin e aftësisë, forcës, lëvizshmërisë dhe qëndrueshmërisë.

Mos e injoroni trupin tuaj

Trupi juaj e di kur diçka nuk është në rregull dhe ju duhet ta dëgjoni atë sepse në këtë mënyrë ju mund të zbusni efektet e plakjes. Dëgjoni mesazhet që ju dërgon trupi juaj dhe kërkoni rregullisht kujdes mjekësor nga një mjek i kualifikuar nëse shfaqen probleme.

Nëse filloni trajtimin kur trupi juaj shfaq shenja paralajmëruese, mund të zvogëloni shpeshtësinë dhe ashpërsinë e sëmundjes dhe të shmangni probleme serioze shëndetësore, si lëndime të rënda ortopedike ose sulme në zemër.

Dan rekomandon t’ua lini diagnozat mjekëve të kualifikuar dhe të mos neglizhoni këshillat dhe trajtimin e tyre.

Ndaloni shmangien e shkuarjes te mjeku

Shkuarja për kontrolle rutinë mund të ndihmojë në zbulimin e sëmundjeve për të cilat përndryshe nuk do të kishit ditur kurrë. Në përgjithësi, sa më i vjetër të jeni, aq më shumë ka gjasa që të keni probleme të fshehura. Një shembull i mirë i një ekzaminimi rutinë është një kolonoskopi.

Kolonoskopitë janë të nevojshme kur hyni në pleqëri dhe janë çelësi për parandalimin e kancerit të zorrës së trashë.

Në fakt, për shkak të kolonoskopisë, shumica e kancerit të zorrës së trashë zbulohen në një fazë të hershme dhe të shërueshme.

Përpara se ekzaminimi të bëhej gjerësisht i disponueshëm, pacientët zakonisht kishin kancer të zorrës së trashë që tashmë ishte përhapur, duke i lënë ata me simptoma të pafavorshme si gjakderdhje rektale, humbje peshe dhe dhimbje barku. Testimi dhe rreziku i ulët i heqjes së polipeve prekanceroze ia vlen.

Ndaloni zakonet e pashëndetshme

Një dietë e ekuilibruar, kontrolli i konsumit të alkoolit dhe shumë pushim janë formula të mira për të përmirësuar mirëqenien dhe shëndetin e trurit. Në mënyrë të veçantë, një dietë e pasur me fruta, perime, proteina me pak yndyrë dhe drithëra është thelbësore për një tru të shëndetshëm dhe të lumtur.

Kujdesuni për shëndetin tuaj mendor

Një person mund të bëjë jetë të lumtur me shumë aktivitet fizik, por nëse depresioni dhe ankthi janë të theksuara, plakja e lumtur është pothuajse e pamundur. Rreziku i përkeqësimit të shëndetit mendor mund të zbutet nga shoqërimi, lidhjet e forta familjare dhe spiritualiteti. Shkoni në darka me miqtë, bashkohuni në një klub, merrni pjesë në festa ditëlindjesh dhe të ngjashme për të funksionuar më mirë individualisht.

Aktivizo trurin

Aktivitete të tilla si lojërat me fjalë, enigmat, vallëzimi dhe meditimi i përditshëm stimulojnë trurin dhe mund të ndihmojnë në përmirësimin e përqendrimit, kujtesës, koordinimit sy-dorë, aftësitë e të menduarit kritik dhe më shumë. Merrni disa minuta çdo ditë për të medituar, gjë që do të lejojë trurin dhe trupin tuaj të relaksohen dhe të rivendosen pas lojërave argëtuese me fjalë dhe kërcimit.

Qëndroni aktiv

Mos lejoni që zakonet tuaja të këqija të vazhdojnë deri në të pesëdhjetat, pasi ato ndikojnë në moshën tuaj.

Plakja mund të duket si një gjë e frikshme, por nuk duhet të jetë. Sigurisht, disa probleme mund të lindin gjatë rrugës, por nëse planifikoni, ndërmerrni hapat e nevojshëm dhe hiqni dorë nga zakonet tuaja të këqija, mund ta bëni plakjen të dobishme dhe ta ktheni atë në dekadat më të mira të jetës suaj.

Kuriozitete

Shkencëtarët zbulojnë proteinën që plak trurin

Published

on

Një studim i ri nga Universiteti i Kalifornisë në San Francisko (UCSF) ka identifikuar një proteinë të quajtur FTL1, e cila duket se është çelësi për plakjen e trurit.

Eksperimentet te minjtë kanë treguar se sasia e lartë e FTL1 humb kujtesëN, dobson lidhjen mes qelizave të trurit, ngadalëson funksionimin.

Kur shkencëtarët e bllokuan proteinën, minjtë e moshuar rifituan funksionimin rinor të trurit dhe kujtesë të mprehtë, raportoi ScienceDaily.

“Është rikthimi i aftësive, shumë më tepër sesa thjesht vonimi ose parandalimi i simptomave”, tha Saul Villeda, PhD, autor kryesor i studimit dhe zëvendësdrejtor i Institutit të Studimeve për Plakjen “Bakar” në UCSF.

Minjtë kishin nivele më të larta të FTL1 në hipokampus, pjesa e trurit që kontrollon të mësuarit dhe kujtesën, dhe më pak lidhje nervore. Kur kjo proteinë u rrit artificialisht te minjtë e rinj, truri dhe sjelljet filluan të ngjanin me ato të minjve të moshuar. Kur shkencëtarët ulën nivelin e FTL1 në hipokampusin e minjve të vjetër, fituan më shumë lidhje nervore e performuan më mirë në testet e kujtesës.

Qelizat nervore me shumë FTL1 prodhonin degëzime të thjeshta, jo lidhje komplekse që gjenden te qelizat e shëndetshme. FTL1 ngadalësonte metabolizmin e qelizave nervore, por kur trajtoheshin me substancë që stimulon metabolizmin, efektet negative zhdukeshin.

Villeda ka thënë se ky zbulim është hap i madh drejt terapive që bllokojnë FTL1 dhe të përmirësojnë shëndetin e trurit te të moshuarit.

“Po shohim më shumë mundësi për të lehtësuar pasojat më të rënda të plakjes. Është kohë shpresëdhënëse për të punuar në biologjinë e plakjes”, ka thënë ai. Studimi u botua më 19 gusht në revistën Nature Aging.

Continue Reading

Shëndeti

Këta janë antibiotikët më të mirë natyralë

Published

on

Antibiotikët përdoren për të vrarë ose penguar rritjen e baktereve. Edhe pse mund t’i mendoni antibiotikët si ilaç, ato në fakt kanë ekzistuar për shekuj me rradhë në formë natyrale.

Disa ekstrakte bimore, vajra esencialë e madje ushqimet kanë veti antibiotike që ju ndihmojnë në trajtimin e infeksioneve.

Një shembull që mund të përmendim është ekstrakti i boronicës së kuqe, që përmban veti antibakteriale dhe antioksidantë, perfekte për tratimin e infeksioneve të traktit urinar. Bimët mund të kenë veti antibakteriale dhe antifungale.

Ato mund të jenë po aq efektive sa një antibiotik kimik në trajtimin e rritjes së tepërttë bakterieve në zorrë.

Mjalti

Një nga antibiotikët më të vjetër në botë. Egjiptianët përdorën mjaltin si antibiotik natyral dhe mbrojtës të lëkurës. Ai përmban peroksid hidrogjeni, i cili është përgjegjës për veti antibakteriale, mjalti ka nivel të ulët pH. Kjo funksionon për të larguar bakteret, duke bërë që të dehidratohen dhe të vdesin. Për të përdorur mjaltin si antibiotik, aplikoni direkt në plagë ose në zonën e infektuar.

Mjalti ndihmon në zhdukjen e baktereve dhe ndihmon në procesin e shërimit, mund ta konsumoni për të ndihmuar në trajtimin e infeksioneve të brendshme. Mjalti është i sigurt për t’u përdorur në lëkurë a trup, por nuk duhet t’i jepni kurrë mjaltë foshnjes nën 1 vjeç.

Hudhra

Dihet se ka veti antimikrobike, efektive kundër baktereve, mund të blini koncentrat ose ekstrakt hudhre, por edhe ta konsumoni të gjallë me pak vaj ulliri. Duhet të keni kujdes kur e konsumoni të gjallë, pasi në doza të mëdha shkakton gjakderdhje të brendshme.

Dy thelpinj hudhër në ditë konsiderohet një dozë e pranueshme. Nëse jeni duke marrë ilaçe për hollimin e gjakut, konsultohuni me mjekun para se të përdorni hudhrën si antibiotik. Dozat e mëdha të saj mund të përforcojnë efektet anësore të ilaçeve të tilla.

Vaji esencial i Trumzës

Ky vaj është veçanërisht i dobishëm kundër baktereve rezistente ndaj antibiotikëve. Në një studim 2011, studiuesit testuan efektivitetin e vajit esencial të livandës dhe trumzës. Vajrat u testuan në një grup me mbi 120 lloje bakteresh. Studiuesit zbuluan se vaji esencial i trumzës është më efektiv në vrasjen e baktereve sesa vaji esencial i livandës. Vaji esencial i trumzës është vetëm për përdorim të jashtëm.

Ju nuk duhet ta merrni atë nga goja, para se ta aplikoni në zonën e prekur, holloni vajin esencial me pjesë të barabarta të ullirit.

Aplikimi i vajit esencial të paholluar në lëkurë shkakton inflamacion dhe acarim. Njerëzit me presion të lartë të gjakut ose probleme hipertiroide nuk duhet të përdorin vaj esencial trumze.

Vaji esencial i Rigonit

Ka veti terapeutike, ndihmon në shërimin e ulçerave të stomakut, redukton inflamacionin, trajton infeksionet kërpudhore. Mjafton të shtoni një pikë vaji në lugë çaji vaj ulliri ose kokosi e ta aplikoni ë zonën e prekur. Mund ta shpërndani në ajër për të ndihmuar në pastrimin e infeksioneve të sinusit, nuk duhet ta konsumoni këtë vaj ose ta përdorni të paholluar në lëkurë. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Çka fshihet pas ndjesisë së shpimit në duar e këmbë?

Published

on

Nëse dikush ndien shpime, djegie apo mpirje në duar dhe këmbë, mund të jetë shenjë e neuropatisë, gjendje që përshkruan dëmtimin a çrregullimin e funksionit të nervave në gjymtyrë, ka thënë Eva Feldman, profesoreshë e neurologjisë në Universitetin e Michiganit, ka raportuar The Washington Post.

Pse ndodh më shpesh me kalimin e moshës?

Me kalimin e viteve, trupi ynë humbet qeliza nervore dhe ato që mbeten funksionojnë më dobët.

“Nëse këto nerva dëmtohen nga ndonjë gjendje shëndetësore apo lëndim, e kanë më të vështirë të rikuperohen”, ka shpjeguar Anne Louise Oaklander, profesoreshë në Fakultetin e Mjekësisë të Harvardit.

Cilët janë shkaktarët?

Neuropatia shpesh lidhet me:

Diabetin e tipit 2

Sëmundjet autoimune

Kimioterapinë

Hipotiroidizëm të patrajtuar

Sëmundje të veshkave

Obezitet

Mungesë të vitaminës B12, që sipas neurologut Kunal Desai nga Universiteti Yale, prek të paktën 20 për qind të të moshuarve mbi 60 vjeç.

Shenjat që nuk duhen neglizhuar

Shenjat më të zakonshme përfshijnë:

-Shpime në këmbë apo duar (ndjesi si “miza që ecin mbi lëkurë”)

-Djegie ose pickime

-Mpirje që ndikon në ekuilibrin gjatë ecjes

“Pacientët shpesh e përshkruajnë ndjesinë si milingona që ecin mbi këmbët e tyre, ose si djegie dhe pickim”, ka thënë Feldman.

Nëse keni këto simptoma, kontaktoni mjekun, sidomos nëse vuani nga sëmundje kronike si diabeti apo jeni në trajtim me kimioterapi.

Si zbulohet diagnoza?

Mjeku do të:

-Shikojë lëkurën e duarve dhe këmbëve për çarje apo plagë

-Testojë reflekset dhe ndjeshmërinë me një lloj piruni vibrues apo gjilpëre

-Kontrollojë forcën muskulore në duar dhe këmbë

Nëse diçka rezulton jonormale, mund të kërkohen teste neurologjike dhe analiza gjaku për të identifikuar shkakun (si diabeti apo mungesa e vitaminës B12).

Nëse simptomat shfaqen në njërën anë të trupit, duhet të vizitohet neurologu për të përjashtuar sëmundje më serioze, si skleroza amiotrofike laterale (ALS).

Si trajtohet?

Trajtimi varet nga shkaku:

Diabeti i tipit 2: Aktiviteti fizik dhe humbja në peshë mund të përmirësojnë simptomat, sipas një analize të publikuar në Lancet Neurology (2022).

Hipotiroidizmi, mungesa e B12 apo sëmundjet autoimune: Trajtimi i saktë i këtyre mund të lehtësojë neuropatinë.

Kimioterapia: Mjeku mund të ndërrojë terapinë ose të rekomandojë pushim nga trajtimi.

Në raste më të vështira, ndihmojnë edhe ilaçet. Po ashtu, ndihmon edhe një fashë me përmbajtje kapsaicine, veti e cila ngroh pjesën ku aplikohet, por mund të shkaktojë skuqje apo ndjesi djegieje në lëkurë.

Kujdesi i vazhdueshëm

Nëse neuropatia ndikon te këmbët, duhet vizituar mjekun përkatës disa herë në vit për të kontrolluar plagë, ulçera apo infeksione. Këmbët duhet të kontrollohen çdo ditë në shtëpi.

Për të gjithë mbi 50 vjeç, rekomandohet vaksina kundër lisë së dhenve (Shingrix), sepse, siç shpjegon Feldman, “kjo li mund të shkaktojë neuralgji postherpetike, një dhimbje e ngjashme me neuropatinë”.

Kjo vaksinë ka treguar efikasitet mbi 90 për qind në parandalimin e saj.

Continue Reading

Shëndeti

Puna në zyrë shton rastet e problemeve të rënda! Mjekët: Gjithnjë e më shumë preken moshat e reja

Published

on

Specialistët po ndeshin gjithnjë e më tepër tek moshat e reja probleme që lidhen me dhimbjet e zonës së qafës dhe të shpinës, sikurse edhe të hernies diskale.

“Kemi vënë re një rritje të dukshme të problematikave të shpinës tek moshat e reja. Ata zakonisht ankohen ose për dhimbje qafe ose të mesit. Kemi shumë të rinj që vijnë mosha 27 vjeçare, por edhe ato 40 vjeçarë, por me problematika më të thella.”

Stili i jetesës apo të punuarit në zyre për kohë të gjatë, janë vetëm disa nga arsyet që shfaqen këto probleme që duhen trajtuar nga specialistët.

“Zakonisht kur vijnë në klinikë ankohen për vështirësi në lëvizje, në kontrollin e veprimeve ose pjesa më madhore vijnë me çrregullim nervor. Ankohen që simptomat më të mëdha i kanë te krahu a te këmba. Pjesa më e madhe janë ata që kanë profesion ku punojnë 8 orë në zyrë dhe nuk kanë stil jetese aktive.”

Problemet që lidhen me zonën e shpinës apo hernien diskale, trajtohen më mirë kur kapen në faza fillestare dhe në moshë më të re nënvizojnë mjekët.

 

 

Continue Reading

Të kërkuara