

Published
4 years agoon
By
Betim GashiPavarësisht se sa vjeç jeni, nuk është kurrë vonë për të filluar të hani në një mënyrë që ju jep mundësinë më të mirë të mundshme për të parandaluar demencën ndërsa rriteni dhe ndiheni të përqendruar çdo ditë.
Studimet ekzistuese sugjerojnë idenë se ne mund të reduktojmë mundësinë e demencës duke shmangur ushqimet që mund të rrezikojnë bakteret tona të zorrëve dhe të dobësojnë kujtesën dhe fokusin tonë, shkruan CNBC.
“Është e nevojshme të shmanget ose të reduktohet një lloj i caktuar ushqimi në mënyrë që truri të jetë i shëndetshëm dhe që një person të jetë në gjendje të mendojë qartë dhe të marrë vendime të mira”, tha Uma Naudo, një psikiatre ushqimore në Shkollën Mjekësore të Harvardit.
Sheqerna shtesë
Truri përdor energjinë në formën e glukozës, një formë sheqeri, për të stimuluar aktivitetet qelizore. Megjithatë, një dietë e lartë me sheqer mund të çojë në glukozë të tepërt në tru, gjë që studimet e kanë lidhur me dëmtimin e kujtesës dhe më pak plasticitet të hipokampusit – pjesa e trurit që kontrollon kujtesën.
Konsumimi i ushqimeve të përpunuara jo të shëndetshme si pasta dhe sode, të cilat shpesh janë plot me sheqerna të rafinuara dhe të shtuara – shpesh në formën e shurupit të misrit me përmbajtje të lartë fruktozë – mund të “përmbytë” trurin me glukozë.
Edhe pse çdo trup ka nevoja të ndryshme, Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon që gratë të konsumojnë jo më shumë se 25 gramë sheqer shtesë në ditë dhe burrat të qëndrojnë nën 36 gramë sheqer shtesë në ditë.
Ushqim i skuqur
Kur bëhet fjalë për shëndetin e trurit, ia vlen të reduktoni sasinë e ushqimit të skuqur që hani. Një studim që përfshin 18.080 njerëz zbuloi se një dietë e pasur me ushqime të skuqura lidhej me rezultate më të ulëta të të mësuarit dhe memorie. Ky lloj ushqimi shkakton inflamacion që mund të dëmtojë enët e gjakut që furnizojnë trurin me gjak.
Një studim tjetër shqyrtoi 715 njerëz dhe mati nivelet e tyre të depresionit dhe qëndrueshmërisë mendore. Niveli i tyre i konsumit të ushqimit të skuqur është dokumentuar gjithashtu. Sigurisht, studiuesit zbuluan se ata që konsumonin më shumë ushqime të skuqura kishin më shumë gjasa të zhvillonin depresion gjatë jetës së tyre.
Nëse hani ushqim të skuqur çdo ditë, filloni ta hani atë çdo javë. Dhe kur të bëhet zakon javor, përpiquni ta shijoni vetëm një herë në muaj. Nëse ndaloni së ngrëni ushqime të skuqura, tashmë jeni në rrugën e duhur.
Karbohidratet me një indeks të lartë glicemik
Edhe nëse ushqimet me shumë karbohidrate, si buka, makaronat dhe çdo gjë tjetër e bërë nga mielli i rafinuar, nuk kanë një shije të ëmbël, trupi juaj i përpunon ato në të njëjtën mënyrë si me sheqerin.
Kjo do të thotë se ato gjithashtu mund të rrisin rrezikun e depresionit. Nuk duhet t’i eliminoni plotësisht, por është e rëndësishme që të jenë karbohidrate cilësore.
Karbohidratet “cilësore” janë, për shembull, drithërat, ushqimet e pasura me fibra dhe ato me një indeks të ulët glicemik (GI). GI është një masë që tregon se sa shpejt ushqimi shndërrohet në glukozë kur shpërbëhet gjatë tretjes, sa më shpejt ushqimi të shndërrohet në glukozë në trup, aq më i lartë është renditja e tij.
Studiuesit zbuluan se njerëzit që kishin rezultatin më të lartë në indeksin e cilësisë së karbohidrateve, që do të thotë se hanin karbohidrate me cilësi më të mirë, kishin 30 për qind më pak të ngjarë të zhvillonin depresion sesa ata që hanin karbohidrate me GI të lartë.
Karbohidratet me GI të lartë përfshijnë patatet, bukën e bardhë dhe orizin e bardhë. Mjalti, lëngu i portokallit dhe buka me drithëra të plota janë ushqime me GI të mesme. Ushqimet me GI të ulët përfshijnë perimet jeshile, shumicën e frutave, karotat e papërpunuara, fasulet dhe thjerrëzat.
Alkooli
Edhe pse pija mund të relaksohet në një çast dhe shpesh konsumohet me ushqim, ajo mund të vijë mëngjesin tjetër, kur zgjohen nervozë dhe të uritur.
Arcana Sing-Manouk, një profesoreshë dhe drejtoreshë në Institutin Francez për Shëndetin dhe Kërkimet Mjekësore, dhe kolegët e saj ndoqën 9087 njerëz për 23 vjet për të parë se si alkooli lidhet me demencën.
Gazeta British Medical Journal raportoi se njerëzit që abstenonin plotësisht nga alkooli ose që konsumonin më shumë se 14 pije në javë kishin një rrezik më të lartë të demencës në krahasim me ata që pinin alkool në moderim.
Në përgjithësi, burrat që pinë më shumë se 14 pije në javë ose më shumë se katër pije në një ditë të paktën një herë në muaj konsiderohen alkoolikë kryesorë, siç janë gratë që pinë më shumë se shtatë pije në javë ose tri pije në ditë. Por njerëz të ndryshëm dhe truri i tyre reagojnë ndryshe ndaj abuzimit me alkoolin.
“Kur punoj me pacientë në ankth që pinë, gjithmonë u kërkoj atyre të marrin parasysh kontekstet në të cilat ata mund të përdorin alkoolin në një mënyrë jo të shëndetshme, për shembull, duke përdorur një pije si një mjet për të përballuar diçka që ata përpiqen të shmangin dhe të marrin parasysh duke lehtësuar sasinë që pinë,” tha Sing-Manouk.
Nitratet
Nitratet përdoren më së shpeshti si konservues në produktet e mishit të pjekur si proshuta, sallami dhe salsiçet dhe mund të shoqërohen me depresion.
Një studim i fundit sugjeron se nitratet mund të ndryshojnë bakteret e zorrëve në atë mënyrë që të çojnë në çrregullim bipolar.
Lajmet
Portieri i Kosovës Muriq huazohet te klubi italian
Published
50 minutes agoon
August 13, 2025By
UBT News
Portieri i përfaqësueses së Kosovës, Arijanet Muriq do të nisë një aventurë të re në Itali në Seria A.
Ai është huazuar nga Ipsuiç te Sasuolo në Serinë A, ku vetë klubi italian i ka uruar mirëseardhjen gardianit 26-vjeçar.
Për portierin kosovar kjo është hera e parë që do të mbrojë në Itali, pasi ai më parë këtë e ka bërë në Angli, Turqi, Spanjë dhe Holandë.
Ai pritet të debutoj më 23 gusht në Serie A kundër kampionit në fuqi, Napolit.
Lajmet
Kushtetuesja kërkon nga qeveria ndryshimin e statutit të SHSKUK-së
Published
2 hours agoon
August 13, 2025By
UBTnews
Gjykata Kushtetuese ka marrë sot vendim rreth kërkesës së Institucionit të Avokatit të Popullit për statutin e Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës (SHSKUK).
Avokati i Popullit kishte dërguar vitin e kaluar kërkesë në Kushtetuese pasi dyshonte se përmes këtij statuti, pikërisht paragrafit 1 të nenit 11, ishte paraparë mbyllja e shërbimeve shëndetësore në sektorit publik për ta favorizuar sektorin privat.
Kushtetuesja konsideron se paragrafi 1 i nenit 11, i miratuar përmes vendimit të Qeverisë më 27 dhjetor 2023, nuk është në pajtueshmëri me paragrafin 1 të nenit 51, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 7 dhe paragrafin 4.
Gjykata njëzëri ka vendosur që kërkesa e Avokatit të Popullit është e pranueshme.
Avokati i Popullit kontestoi kushtetutshmërinë e paragrafit 1 të nenit 11 (Organizimi i shërbimeve shëndetësore në spitalet e përgjithshme) të Statutit (QRK) nr. 01/2023 të Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës, i cili përcakton që spitalet e përgjithshme ofrojnë shërbimet shëndetësore: kirurgji e përgjithshme; interno; pediatri; gjinekologji dhe obstetrikë; dhe emergjenca mjekësore.
Avokati i Popullit pretendoi se kjo dispozitë e Aktit të kontestuar, pasi që nuk përcakton “kujdesin mendor” si shërbim dytësor shëndetësor që ofrohet nga spitalet e përgjithshme, “redukton” shërbimet shëndetësore për kujdes mendor për qytetarët; dhe stafin shëndetësor dhe administrativ në këto spitale, në kundërshtim me frymën e Ligjit për Shëndetësi, i ndryshuar dhe plotësuar me Ligjet Nr. 08/L-043 dhe Nr. 08/L-176 dhe Ligjin Nr. 05/L-025 për Shëndet Mendor; dhe se rrjedhimisht si akt i miratuar nga Qeveria kufizon të drejtat kushtetuese të përcaktuara në nenet 7, 24, 51 dhe 55 të Kushtetutës.
Pretendimet e Avokatit të Popullit u mbështetën nga deputeti i Kuvendit, Armend Zemaj, kryetarja e Federatës së Sindikatave të Shëndetësisë së Kosovës dhe kryetari i Odës së Mjekëve të Kosovës, ndërsa u kundërargumentuan nga kryeministri Albin Kurti.
Aktgjykimi i Gjykatës fillimisht sqaron që bazuar në nënparagrafin 1 të paragrafit 2 të nenit 113të Kushtetutës, Avokati i Popullit është i autorizuar të kontestojë kushtetutshmërinë e ligjeve, të dekreteve të Presidentit e të Kryeministrit dhe të rregulloreve të Qeverisë.
Gjykata në vlerësimin e pretendimeve të Avokatit të Popullit, iu referua parimeve të përgjithshme kushtetuese dhe atyre të Komisionit të Venecias për parimin e sundimit të ligjit dhe kufizimit të të drejtave dhe përcaktimit të detyrimeve me “ligj”.
Në kontekst të kompetencave të Qeverisë, si organ që ushtron pushtetin ekzekutiv, Aktgjykimi sqaron se kompetenca e saj për “nxjerrjen e akteve juridike ose rregulloreve” kufizohet në përcaktimet kushtetuese: “pajtueshmërinë me Kushtetutën dhe ligjet”, të përcaktuar në paragrafin 4 të nenit 92 të Kushtetutës; dhe “të nevojshme për zbatimin e ligjeve”, të përcaktuar në paragrafin 4 të nenit 93 të Kushtetutës.
Rrjedhimisht, Gjykata konstatoi se paragrafi 1 i nenit 11 Organizimi i shërbimeve shëndetësore në spitalet e përgjithshme të Aktit të kontestuar është në kundërshtim me paragrafin 1 të nenit 51 Mbrojtja Shëndetësore dhe Sociale, në lidhje me paragrafin 1 të nenit 7 Vlerat dhe paragrafin 4 të nenit 92 Parimet e Përgjithshme të Kushtetutës.
Lajmet
Miliona të shpenzuara për mbijetesë në Premierligë, Sunderlandi i Xhakës i dyti në listë
Published
2 hours agoon
August 13, 2025By
UBT News
Sunderland që fitoi promovimin në maj të vitit të kaluar pas fitoreje në play-off ndaj Sheffield United, ka shpenzuar shumë gjatë merkatos verore, duke sjellë në skuadër emra të mëdhenj si mesfushori i Arsenalit, Granit Xhaka, dhe talentin e ri Habib Diarra.
Sipas analizës së Transfermarkt, skuadra që ka shpenzuar më shumë në merkato pas promovimit është Nottingham Forest, e cila në verën pas ngjitjes në sezonin 2021/22 shpenzoi plot 155.2 milionë euro për 13 lojtarë, duke arritur të mbijetojë me mund në Premierligë, duke përfunduar në vendin e 17-të.
Në vend të dytë është Sunderland me 153 milionë euro, dhe me një transferim të ri mund t’i kalojë Forest.
Në vend të tretë renditet Aston Villa, promovuar në sezonin 2019/20, që shpenzoi 148.6 milionë euro dhe gjithashtu arriti të mbijetojë. Burnley, që u promovua këtë sezon, ndodhet në vend të katërt me shpenzime prej 125.7 milionë eurosh.
Në vend të pestë dhe të gjashtë janë Ipswich dhe Southampton, të cilët shpenzuan shumë para sezonin e kaluar por u rrëzuan.
Fulham dhe Burnley kanë shpenzuar gjithashtu shifra të mëdha në sezonet kur u promovuan, por nuk arritën të mbijetonin.
Wolves dhe Leeds, me buxhete më të ulëta, kanë arritur të qëndrojnë në Premierligë.
Megjithëse shpenzimet e mëdha nuk garantojnë gjithmonë mbijetesën, Sunderland po tregon ambicie të madhe në rikthimin e saj në elitën e futbollit anglez.
Lajmet
Komuna e Prishtinës: Punimet rreth Katedrales nuk ndërhyjnë në zonën e mbrojtur
Published
3 hours agoon
August 13, 2025By
UBTnews
Punimet, që sot filluan rreth Katedrales “Nëna Terezë” në Prishtinë, nuk kanë të bëjnë me zonën e mbrojtur në Sheshin “Xhorxh Bush”, e cila një kohë të gjatë ishte shkas përplasjesh midis pushtetit komunal të Prishtinës dhe Ministrisë së Kulturës.
Drejtori i Transformimit në Komunën e Prishtinës, Gëzim Kastrati, tha se punimet që po zhvillohen janë pjesë e fazës së dytë dhe nuk ndërhyjnë në zonën që Ministria e Kulturës pretendon se është e mbrojtur.
“Këtë pjesë ku jemi duke punuar tash është një zonë, e cila nuk ka kurrfarë interferimi me zonën mbrojtëse, në të cilën thirret Ministria e Kulturës ose Inspektorati. Për këtë arsye kjo pjesa rreth Katedrales, një pjesë e Sheshit ‘Xhorxh Bush’ dhe rruga ‘Mark Sopi’, aty mundemi të punojmë në çdo kohë. Tash është faza e dytë, ku është duke u bërë ndërrimi i infrastrukturës nëntokësore. Do të thotë përreth Katedrales edhe rruga ‘Mark Sopi’ me një pjesë të sheshit ‘Xhorxh Bush” ato nuk interferohen në këtë zonën, në të cilën po pretendohet se është e mbrojtur. Ne po punojmë brenda mundësive tona aq sa po kemi mundësi t’i kryejmë punët tona”, tha Kastrati.

Pse duhet të pish çaj jeshil çdo natë para gjumit?

Hulumtimi: Qentë mund të dallojnë njerëzit që ju trajtojnë keq

Portieri i Kosovës Muriq huazohet te klubi italian

Angelina Jolie pritet ta shesë shtëpinë historike, do të largohet nga Los Angelesi

Kushtetuesja kërkon nga qeveria ndryshimin e statutit të SHSKUK-së

Miliona të shpenzuara për mbijetesë në Premierligë, Sunderlandi i Xhakës i dyti në listë

Jo gjithmonë kremi kundër diellit ju mbron nga ai

Pse rrushi i thatë nuk rekomandohet për të gjithë?

Komuna e Prishtinës: Punimet rreth Katedrales nuk ndërhyjnë në zonën e mbrojtur
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit