Lajmet

​Lufta hibride, rreziku real që paraqet për Kosovën

Published

on

Shtete të ndryshme përdorin mjete të ndryshme për shtrirjen e ndikimit të tyre ideologjik, politik e ekonomik. Jemi në shekullin ku betejat për ndikim nuk zhvillohen në fushën e dyluftimit, por me anë të metodave të ndryshme.

Dezinformimi, propaganda, kërcënimet kibernetike, fushatat e egra diplomatike, sabotimet e shantazhet, e një mori metodash të tjera që njihen ndryshe si “lufta hibride”, kanë zënë vendin e përplasjes ballë për ballë, duke zënë vendin e konfrontimit fizik, por me qëllimin e njëjtë për dominim.

Edhe Kosova, sikurse të gjitha vendet e tjera, nuk është imune ndaj kësaj dukurie andaj për ballafaqimin sa më efikas të kësaj lufte, ajo shfrytëzon mekanizmat e saj të sigurisë, e në veçanti Agjencinë e Kosovës për të Inteligjencë – AKI.

Njohës të fushës së sigurisë thonë për KosovaPress se Kosova ka kapacitete për frenimin e luftës hibride, porse si shtet i ri nevojitet investim më i madh në këtë aspekt. E krejt kjo duke marrë parasysh tendencat serbo-ruse për dominim në Ballkan, e sidomos në Kosovë.

Eksperti i çështjeve të sigurisë, Agim Musliu thotë se Kosova është e kompletuar në segmentin e sigurisë. Porse, tërheq vëmendjen se nuk ka segmente të identifikimit të luftës hibride në të gjitha institucionet.

Sipas Musliut, në çdo institucion të Republikës të Kosovës duhet të ekzistojë një bërthamë e cila identifikon sulmet hibride, por gjithmonë në koordinim me segmentin e sigurisë e nëpërmjet të cilës zhvillohet aksioni i kundërmasave.

“Kosova është e kompletuar sipas mendimit tim në segmentin e sigurisë, por ka një segment të luftës kibernetike në të gjitha institucionet, po ashtu edhe në institucionet e sigurisë. Por, ekskluzivisht për atë që po më pyesni ju (lufta hibride), institucioni më përgjegjës është ai i shërbimit sekret apo AKI. Dhe me një siguri të plotë ju them se kapacitetet brenda AKI-së janë të përmbushura dhe me efikasitet të plotë aq sa i duhet Kosovës, institucioneve të saj më një saktësi dhe një përgjegjësi optimale gjer më sot. Sa i përket institucioneve të tjera, nuk mund të them se kanë institucione të ngritura ose kapacitete të ngritura brenda institucionit përkatës. Por, atë që kemi parë deri më sot, në Kosovë nuk ka mundur të depërtojë kjo luftë speciale, sigurisht e udhëhequr nga Rusia dhe Serbia në këtë rajon, në këtë pjesë të Evropës dhe Ballkanit, që do të thotë në Kosovë më së paku është prezente kjo luftë sa i përket dëmtimit të imazheve apo të institucioneve”, thotë ai.

I të njëjtit mendim është edhe Mentor Hoxhaj, kryesues i Komunitetit për Siguri Kibernetike dhe Privatësisë, sipas të cilit, Kosova ka institucionet e saj që merren dhe e trajtojnë në mënyrë profesionale luftën hibride.

Ai thekson për KosovaPress se institucionet e Kosovës që merren me parandalimin e luftës hibride duhet të pajisen dhe të mbështeten me kapacitete teknike, njerëzore dhe materiale.

“Unë vlerësoj në bazë të asaj që e kam parë edhe në media, edhe në aktivitete, Kosova ka institucione të sigurisë, të cilat merren në mënyrë të përkushtuar dhe profesionale me luftën hibride. Normalisht që kjo kërkon punë, mundim dhe në nivele të ndryshme, ndoshta edhe nuk mjafton. Prandaj, edhe shoqëria civile, televizionet, edhe ju momentalisht jeni duke kontribuar në ndërgjegjësimin e qytetarëve dhe ngritjen e vetëdijes sa i përket sulmeve të mundshme të luftës hibride, të cilat e kanë si qëllim qytetarin e Republikës të Kosovës për të pasur dhe krijuar opinione të ndryshme”, thotë Hoxhaj.

Analisti Ramush Tahiri thotë se pavarësisht se vendi ka shumë mekanizma të sigurisë, ende ka hapësirë për përmirësim në këtë fushë.

Duke marrë parasysh vendet e tjera kanë krijuar zyra të veçanta për t’u përballur me luftën hibride si dhe strategjinë BE-së që ka të bëjë me luftën hibride që përdorë Rusia dhe ISIS-i, Tahiri thotë se edhe Kosova mund të bëjë më shumë.

“Kosova i ka institucionet e sigurisë, edhe në kuadër të Policisë edhe AKI. Kosova ka edhe institucione të tjera në formën e OJQ-ve, që bëjnë herë pas here publikime në fushën e sigurisë, por edhe të propagandës. Duket se jemi në fillet e demokracisë dhe të ndërtimit të shtetit, që në këtë kohë vendet e tjera ecin shumë më shpejtë dhe e kemi shumë vështirë për t’i zënë. Do të kisha pasur shumë dëshirë që qeveria në bashkëpunim me presidentin ose me Këshillin e Sigurisë Kombëtare të krijojnë mekanizmat në secilën fushë ose pas secilës ministri sepse lufta hibride do të jetë domethënëse në vitet e ardhshme dhe Kosova duhet të mbrohet”, thotë ai.

Tahiri merr dy shembuj përmes të cilave shpjegon arsyen pse Kosova duhet të rrisë kapacitetet e saj për të frenuar luftën hibride që bëhet ndaj vendit sidomos nga Rusia dhe Serbia. Ai fillimisht ndalet te pjesa e të zhdukurve nga lufta e fundit në Kosovë ku zakonisht iu referohet me “të pagjetur” që sipas Tahirit e zhvlerëson krimin e bërë nga aparati shtetëror i Serbisë.

“Kur kemi të bëjmë me ata që janë kidnapuar nga Kosova, domethënë janë marrë peng njerëzit e gjallë ose njerëzit e vdekur dhe nuk kthehen në Kosovë, ne e kemi termin neutral që përdorin edhe ata serbët ‘të pagjeturit’, dhe me këtë zhvlerësojmë edhe veten, edhe viktimat. Ndërsa krejt kuptim tjetër ka nëse themi: ‘janë marrë peng nga ushtria dhe policia serbe’, sepse ajo është bërë me politikë shtetërore, me qëllim të rritjes së dhimbjes te qytetarët”, deklaroi Tahiri për KosovaPress.

Sipas tij, edhe reagimet që erdhën pas arrestimit të ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës nga Gjykata Speciale janë pjesë e propagandës serbo-ruse.

“Është një propagandë e luftës hibride tash që kemi të bëjmë me njerëzit që kanë shkuar në Hagë dhe që po përballen me gjykim. Dhe, e dëgjon në opinion: ‘boll ju kemi duruar 20 vjet, kanë bërë gjithçka, krejt të zezat ia kanë sjellë Kosovës’, dhe e krahasojnë: ‘as regjimi serb nuk ka bërë çka kanë bërë këta’. Kjo është propagandë e ndyrë ruse dhe serbe për të zhvlerësuar vlerat e UÇK-së, ose thuhet ‘përballja është individuale dhe nuk dëmtohet UÇK-ja, mirëpo çka ndodhet nëse mbetet kjo aktakuzë, nëse fillon gjykimi me detyrë zyrtare ose me vijë komanduese, atëherë aty nuk ka përgjegjësi individuale, atëherë aty gjykohet UÇK-ja”, thekson Tahiri.

Krejt në fund, Tahiri thotë se në Kosovë po depërton lufta hibride në mënyrë të paselektuar. E në këtë, sipas tij, po ndikon edhe mungesa e edukimit për luftën hibride dhe pasojat e saj.

Aktualitet

ShSKUK në Spitalin e Pejës: Është bërë funksionalizimi i pajisjeve të avancuara diagnostike

Published

on

Shërbimi Spitalor Klinik dhe Universitar i Kosovës (ShSKUK) ka njoftuar se me përkrahjen buxhetore të ShSKUK-së, në Spitalin e Përgjithshëm të Pejës, janë kryer ndërhyrjet e nevojshme teknike dhe është bërë funksionalizimi i pajisjeve të avancuara diagnostike.

Rezonanca Magnetike dhe Rentgeni Digjital janë rregulluar dhe tashmë janë në dispozicion të qytetarëve të rajonit të Pejës, duke u mundësuar atyre që të marrin shërbime moderne dhe të sigurta brenda këtij institucioni shëndetësor.

“ShSKUK kërkon mirëkuptimin e qytetarëve për periudhën kur këto shërbime nuk ishin në shërbim të pacientëve, për shkak të procedurave të domosdoshme të prokurimit dhe kohës që kërkojnë ato”, thuhet në njoftim.

ShSKUK thotë se mbetet e përkushtuar që përmes përkrahjes buxhetore dhe investimeve të vazhdueshme, të përmirësojë infrastrukturën dhe cilësinë e shërbimeve në të gjitha spitalet e përgjithshme dhe institucionet tjera përbërëse.

Continue Reading

Aktualitet

OEK do të dorëzojë padi në Gjykatën Supreme kundër shkyçjeve të bizneseve nga energjia

Published

on

Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Lulzim Rafuna, paralajmëroi se sot do të dorëzohet padi në Gjykatën Supreme, duke kundërshtuar vendimin e Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për shkyçjen e qindra bizneseve nga rrjeti elektrik.

Ai tha se Oda Ekonomike e Kosovës do të përdorë hapësirën ligjore për të mbrojtur bizneset anëtare.

“Si Oda ne sot në emër të anëtarëve të OEK-ut do ta shfrytëzojmë rastin të shkojmë me kërkesë padi në Gjykatën Supreme, lënda është kompletuar, sot do të dorëzohet në administratën e Gjykatës Supreme. Do të kërkojmë të drejtën që na njeh ligji, në emër të bizneseve. Ne si OEK nuk e kemi gëzuar të drejtën për të shkuar në Gjykatë Komerciale në emër të bizneseve, por në Gjykatën Supreme kemi gjetur hapësirë ligjore që mundemi me shkuar,” tha ai.

Rafuna tha se procesi është zhvilluar me veprime të kundërligjshme dhe të padrejta, të cilat sipas tij kanë dëmtuar rëndë ekonominë e vendit.

Sipas tij ndërprerjet e bëra gjatë uikendit i kanë ekspozuar bizneset si të ishin të paligjshme, gjë që, sipas tij, është e papranueshme.

“Në këtë proces kanë ndodhur shumë veprime të kundërligjshme, shumë veprime të pa menduara mirë dhe jo të drejta. Përveç që të kundërligjshme dhe të dëmshme që i kemi arsyetuar shumë herë, nuk ka qenë e drejtë që energjia elektrike të ndërpritet ditën e shtunë kur është uikend e që biznesi të jetë deri sot pa energji elektrike dhe të mos ketë mundësi të bëjë asgjë. Gjatë uikendit na kanë informuar që me polici ju kanë shkuar, ju kanë krijuar një imazh shumë të keq sikur të jenë biznese kriminale, se jo biznese shumë të ndershme që kanë paguar tatim dhe çka ka pasur të bëhet një shkëputje e energjisë elektrike”, tha Rafuna.

Ai bëri të ditur se sipas të dhënave të OEK-ut deri më tani janë shkyçur nga energjia elektrike rreth 450 biznese dhe se pritet që numri të rritet.

Ai shtoi se dëmet për bizneset janë të pariparueshme dhe akuzoi ZRRE-në për veprime të dhunshme.

Vendimi për liberalizimin e tregut ka hyrë në fuqi më 1 qershor 2025, sipas të cilit të gjitha kompanitë me më shumë se 50 punëtorë ose me qarkullim mbi 10 milionë euro në vit janë të obliguara të kalojnë në tregun e hapur. Për të mos mbetur pa energji gjatë kësaj periudhe tranzitore, bizneset u furnizuan përkohësisht nga KEK si Furnizues i Mundësisë së Fundit.

Continue Reading

Aktualitet

Elezi nga KQZ: Jemi në proces verifikimi për certifikimin e kandidatëve

Published

on

Prej 104 subjekteve politike që kërkuan nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) certifikimin e kandidatëve të tyre për pjesëmarrje në zgjedhjet lokale, edhe 46 të tjera me kandidatë të shumtë janë në pritje të vendimmarrjes së këtij institucioni.

Në mesin e tyre janë edhe partitë e mëdha parlamentare, të cilat kanë kërkuar certifikimin e kandidatëve që do të garojnë në pothuajse të gjitha komunat e Republikës së Kosovës.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, ka treguar se KQZ është duke vazhduar procesin e certifikimit dhe këtë javë pritet që ky institucion të vendos për pjesën e mbetur, që në fakt përbën numrin më të madh të kandidatëve.

“KQZ nuk ka shqyrtuar ende për 46 subjekte politike, prej të cilave 33 parti politike, dy koalicione, një iniciativë qytetare dhe tetë kandidatë të pavarur. Pas pranimit të këtyre aplikimeve, janë ndërmarrë hapat ligjorë që në bashkëpunim me institucionet e ndryshme shtetërore të verifikohet përshtatshmëria e kandidatëve. Pasi të përmbushet ky detyrim ligjor, Zyra për Regjistrim, Certifikim dhe Kontrollin Financiar të Subjekteve Politike do të përgatisë rekomandimet dhe do t’i paraqesë në mbledhje të KQZ-së dhe anëtarët e KQZ-së do të marrin vendime lidhur me këto aplikime”, tha Elezi.

Gjatë javës së kaluar, KQZ ka arritur të certifikojë 58 subjekte politike, ndërsa 2 iniciativa qytetare janë refuzuar. Sipas të dhënave të KQZ-së, numri i kandidatëve që deri më tani janë certifikuar dhe që do të jenë pjesë e garës zgjedhore është mbi 500.

“Nga 104 subjekte aplikuese, deri më tani KQZ ka certifikuar 58 subjekte politike, prej të cilave janë 31 iniciativa qytetare dhe 27 kandidatë të pavarur. Numri i përgjithshëm i kandidatëve, që përfaqësojnë këto subjekte politike, është 510 prej të cilëve 34 kandiatë për kryetarë të komunave dhe 476 për anëtarë të kuvendeve komunale. Nga shqyrtimet e deritashme KQZ-ja, nuk ka certifikuar dy iniciativa qytetare, për shkak të vërejtjeve që janë dhënë në mbledhje publike të KQZ-së”, shtoi Elezi.

Sipas nenit 30 të Ligjit për zgjedhjet e përgjithshme, një person nuk mund të certifikohet si kandidat nëse ai apo ajo është funksionar me status të veçantë në bazë të ligjit në fuqi për Zyrtarët Publikë, anëtar i shërbimit të jashtëm dhe përfaqësues diplomatik, kryesues apo anëtar i KQZ-së dhe Komisionit Komunal të Zgjedhjeve, zyrtar i PZAP-it, me anë të vendimit të gjykatës, duke përfshirë edhe vendimin e PZAP-it, i është hequr e drejta për të qenë kandidat, është dënuar në tre vjetët e fundit me vendim gjyqësor të formës së prerë për vepër penale, me një ose më shumë vjet burgim efektiv, ka dështuar të paguajë gjobën e vënë nga PZAP-i, ose KQZ-ja ose ka dështuar t’i përmbahet ndonjë urdhri të PZAP-it.

Zgjedhjet lokale në Kosovë mbahen me 12 tetor.

Continue Reading

Aktualitet

Kuçi: Për të ikur vëmendjen nga trazirat në Serbi, Vuçiq bën veprime agresive kundrejt Kosovës 

Published

on

Protestuesit në Serbi me revoltën e tyre kanë shprehur tendencën që kjo protestë të kalojë në luftë civile, nëse qeveria nuk realizon kërkesat e tyre. Kështu thotë hulumtuesi në Institutin për Studime të Luftës Hibride “Octopus”, Gurakuç Kuçi.

Ai thekson se rrahjet dhe incidentet e vazhdueshme ndaj protestuesve po ndodhin me urdhrin e presidentit serb Aleksander Vuçiq dhe i quan manipulime deklaratat e Vuçiqit, përmes së cilave ai akuzon Perëndimin se po ndihmojnë financiarisht protestuesit në Serbi.

“Atje (Serbi) protestuesit me revoltën që e kanë bërë ditëve të fundit kanë shprehur që mund të ketë tendenca të dukshme që nëse qeveria nuk merr masat e duhura për të realizuar kërkesat e tyre, atëherë mund të eskalojë edhe në një luftë civile. Por, akoma nuk mund të themi që Serbia është në luftë civile pasi nuk kemi protestues të armatosur, të cilët kanë armët e tyre e po ashtu kanë edhe një në thonjëza ‘regjiment sulmues’ dhe po ashtu nuk kemi edhe një qeveri e cila ka filluar të jetë në anarki të plotë në Serbi”, thotë Kuçi.

Kuçi potencon se presidenti serb po i përdor këto interesa për të ushtruar presion ndaj BE-së dhe Perëndimit, duke akuzuar këto vende për financim dhe mbështetje të protestuesve, gjë që, sipas tij, përbën manipulim dhe rrezik për përçarje.

Mbi thë gjitha ai thekson se për të larguar vëmendjen nga trazirat që po ndodhin në Serbi, presidenti Vuçiq vepron kundrejt Kosovës apo bën veprime agresive ndaj shteteve përreth saj.

Këtu, Kuçi përmend arrestimet e njëpasnjëshme kohëve të fundit të kosovarëve nga autoritetet serbe.

“E kemi parë që gjithmonë kur Vuçiqi ka një problem me çështje të brendshme, atëherë i sulen çështjes së Kosovës, vepron kundrejt Kosovës apo bën veprime agresive ndaj shteteve përreth saj. Edhe në rastet e më hershme Vuçiqi dhe BIA serbe në koordinim vepruan kundrejt Kosovës duke i arrestuar disa njerëz për shkak të çështjeve të hakmarrjes për shkak se u zbulua një rrjet i inteligjencës së Serbisë dhe tani po ashtu kur filluan të ndodhnin protestat në Serbi ai mori veprime të ngjashme. Ata dëshirojnë vazhdimisht ta mbajnë fokusin jashtë protestave në Serbi që po ndodhin atje dhe po ashtu ta ngrisin çështjen e problemit të Kosovës sa më lartë”, thotë Kuçi.

Ndërkaq, kujtojmë se protestat në Serbi kanë nisur në nëntor të vitit 2024 dhe janë shtrirë veçanërisht në Beograd dhe qytete të tjera kryesore.

Ato organizohen kryesisht nga studentë dhe qytetarë të pakënaqur me qeverisjen aktuale, duke kërkuar zgjedhje të parakohshme parlamentare, llogaridhënie për korrupsion dhe tragjedi të ndryshme, si dhe reforma në sistemin politik.

 

 

Continue Reading

Të kërkuara