

Aktualitet
Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare
Arsyet kryesore për zhdukjen e gjuhëve janë luftërat dhe dëbimi i detyrueshme.
Published
3 years agoon
By
UBT newsNën patronazhin e UNESCO-s dhe Byrosë rajonale për shkencë dhe kulturë në Evropë, sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare, 21 shkurti.
Mbrojtja e gjuhëve në botë, lufta kundër zhdukjes së tyre dhe ruajtja e identitetit të kombeve nëpërmjet gjuhës, janë qëllimet kyçe të manifestimeve që sot do të organizohen në suaza botërore.
Analizat e UNESKO-s tregojnë se mund të zhduken rreth 2.500 gjuhë nga pothuajse 6.000 që fliten në botë. Në 90 vitet e kaluara janë zhdukur rreth 200 gjuhë, ndërsa 199 i flasin më pak se dhjetë njerëz. E fundit që është zhdukur është gjuha “ajake”, të cilën e folur një grua e cila ka vdekur në vitin 2008 në Aljaskë.
Arsyet kryesore për zhdukjen e gjuhëve janë luftërat dhe dëbimi i detyrueshme. Emigrantët gjithashtu e përziejnë gjuhën amtare me gjuhën e shtetit në të cilin jetojnë që të integrohen më mirë. Megjithatë, ka shembuj, më së shumti në Australi, ku gjuhët të cilat janë “nën kërcënim” i flasin të rinjtë, tha një përfaqësues i UNESKO-s.
Tridhjetë nga gjuhët që fliten në Francë midis të cilave edhe normane dhe bretonike, janë “nën kërcënim të fuqishëm të zhdukjes”.
Ndërsa, të vetëdijshëm për rëndësinë e gjuhës për një komb, te shqiptarët përpjekjet për kultivimin e shqipes hasen që te shkrimtarët filobiblikë, kurse kulminacioni u arrit në periudhën e Rilindjes Kombëtare.
Sejdi Gashi, bashkëpunëtor shkencor në degën e gjuhësisë në Institutin Albanologjik, tha për KosovaPress se ende mbetet punë për të bërë në zhvillimin dhe kultivimin e gjuhës shqipe. Ai tha se te shqiptarët gjuha ishte shumë e rëndësishme pasi u shndërrua në mjet kryesor të identifikimit kombëtar.
You may like
Rajoni
Të paktën 410 protesta në Serbi për një javë
Published
23 minutes agoon
March 10, 2025By
UBTNews
Të paktën 410 protesta janë mbajtur në të gjithë Serbinë në shtatë ditët e fundit, njoftoi të dielën Qendra për Kërkim, Transparencë dhe Përgjegjësi.
Të paktën 63 protesta më shumë se javën e kaluar, njoftoi llogaria zyrtare e organizatës në Twitter X. Gjatë periudhës së lartpërmendur, protesta janë mbajtur në të paktën 196 vendbanime, thuhet në njoftim.
Protestat kanë vazhduar edhe sot në disa vende.
Studentët e Suboticës vazhduan shëtitjen e tyre nga Baçka Topola në Beograd, ku duhet të mbërrinin deri më 15 mars.
Marshojnë edhe studentë nga Nishi. Rruga më e gjatë deri më tani është e ndarë në gjashtë ditë. Rreth 500 studentë të Nishit filluan një maratonë në këmbë drejt Beogradit këtë mëngjes nga Manastiri i Manasisë, afër Despotovacit.
Gjashtë autobusë dhe makina të shumta sollën studentë nga Universiteti i Nishit në Manastirin e Manasisë herët këtë mëngjes.
Sot para Bashkisë së Nishit është organizuar një protestë e titulluar “Të pafat 13”, me të cilën studentët kanë dashur të kujtojnë skandalet e pushtetarëve aktualë në 13 vitet e fundit.
Edhe studentët nga Loznica në këmbë për në Beograd. Sipas planit, studentët do të largohen nga Loznica të hënën në orën 13:00 dhe do të arrijnë në Beograd të premten pasdite.
Sot në Topolë është paralajmëruar bllokadë një orëshe e rrugës Beograd-Kragujevc, si një protestë përgatitore dhe ftuese përpara një proteste të madhe në Beograd më 15 mars.
Në pikën e karburantit përballë stacionit kryesor të autobusëve është duke u bërë bllokadë një orëshe e rrugës kryesore të quajtur “Të pompojmë në pompë”, ku thirrja është bërë nga të rinjtë e Topolës. Bllokada e rrugës filloi në orën 18:30 dhe fillimisht u mbajt një heshtje 15-minutëshe për të vrarët nga shembja e tendës në Novi Sad. Ajo pjesë e protestës quhej “Heshtje”. Pasoi “zhurma”, duke i dhënë fund protestës.
Mbështetja e diasporës serbe vazhdon edhe sot nga Bostoni.
Olivera Miladinoviq, bashkëpunëtore në Shkollën Mjekësore të Harvardit, iu drejtua të pranishmëve dhe i falënderoi për këmbënguljen e tyre në mbështetjen e studentëve.
“Kjo është fundjava e shtatë që ne jemi këtu së bashku me të njëjtin synim, për të nderuar viktimat e Novi Sadit me heshtje dhe për të pompuar me zë të lartë për të mbështetur të ardhmen e vendit tonë, studentët tanë”, kishte thënë Olivera Miladinoviq në Boston.
Tamara Jokiq, profesoreshë në Berkeley, ka edhe një mesazh për studentët nga Bostoni.
“Na e keni rikthyer besimin në dashuri, drejtësi, solidaritet dhe më e pakta që mund të bëjmë për ju është që një herë në javë të ndërgjegjësojmë botën për luftën tuaj, e cila është një luftë edhe për ne”, u tha Tamara Jokiq studentëve në Serbi.
Ajo thotë se të gjithë ata në diasporë e kanë zemrën në Serbi, me familjet, miqtë dhe bashkatdhetarët e tyre.
“Kjo është arsyeja pse ne po lidhemi së bashku në diasporë për t’i treguar botës se si rinia dhe energjia e drejtë kanë ecur në rrugët e Serbisë për shumë muaj, të gjitha në luftë për drejtësi, të vërtetë dhe një të nesërme më të mirë. Nëse pompimi do të ishte i lehtë, të gjithë do të pomponin”, thotë Tamara Jokiq nga Bostoni.
Bota
Musk: SHBA duhet të sanksionojë oligarkët e Ukrainës që lufta të përfundojë
Published
33 minutes agoon
March 10, 2025By
UBTnews
Elon Musk ka propozuar që Shtetet e Bashkuara të vendosin sanksione ndaj oligarkëve më të pasur të Ukrainës si një mjet për të nxitur përfundimin e luftës me Rusinë.
Në një postim të tij në platformën X, Musk shkroi: “Vendosni sanksione ndaj 10 oligarkëve më të pasur të Ukrainës, veçanërisht atyre që kanë pasuri në Monako, dhe kjo do ta ndalonte menjëherë luftën. Ky është çelësi për zgjidhjen e këtij problemi.”
Deklarata e Musk erdhi pas komenteve të senatorit republikan, Mike Lee, i cili argumentoi se Shtetet e Bashkuara nuk duhet të ofrojnë më mbështetje financiare për Ukrainën, ndërkohë që protestuesit kishin shpalosur një flamur të madh ukrainas përpara Shtëpisë së Bardhë.
Në përgjigje të kritikave që e akuzojnë për mbështetjen e Rusisë, Musk solli në vëmendje vendosjen e Starlink në shërbim të ushtrisë ukrainase.
“Unë sfidova Putin për një duel fizik lidhur me Ukrainën dhe sistemi im Starlink është shtylla kurrizore e ushtrisë ukrainase. E gjithë linja e frontit do të shembej nëse unë e ndalja atë,” tha Musk.
Musk gjithashtu shprehu shqetësimin për “masakrat” që janë duke ndodhur dhe theksoi se Ukraina është duke humbur në këtë përplasje të pafund. “Çdo njeri që ka njohuri të vërtetë mbi këtë luftë dhe që është i shqetësuar për të ardhmen, do të dëshironte që kjo të ndalonte. PAQJA DUHET TANI,” shtoi ai.
Në vitin 2022, pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, Musk sfidoi Presidentin rus Vladimir Putin për një përleshje fizike, duke thënë se nëse fitonte, preidenti rus duhet të ndalonte luftën.
Përveç kësaj, Musk ka sfiduar edhe shefin e Meta-s, Mark Zuckerberg, për një duel fizik, por as ky i fundit nuk ka pranuar.
Deklarata e Musk vjen në një moment delikat në politikën e jashtme të SHBA-së, pasi Trump ka sinjalizuar zhvendosjen e tij drejt një shtytjeje më agresive për negociatat për t’i dhënë fund luftës – duke lënë të kuptohet gjithashtu për sanksione të mundshme ndaj Rusisë.
“Bazuar në faktin se Rusia po “godit” absolutisht Ukrainën në fushën e betejës tani, unë jam duke marrë në konsideratë fuqimisht sanksione, sanksione dhe tarifa bankare në shkallë të gjerë ndaj Rusisë deri sa të arrihet një armëpushim dhe një marrëveshje përfundimtare për zgjidhjen e paqes. Për Rusinë dhe Ukrainën, shkoni në tryezë tani, para se të jetë tepër vonë. Faleminderit!!!” deklaroi Trump në platformën e tij “Truth Social”.

Rusia ka dëbuar një diplomat britanik dhe bashkëshorten e një diplomati tjetër, pasi Britania e Madhe dëboi një zyrtar rus muajin e kaluar. Shërbimi Federal i Sigurisë (FSB) i Rusisë i ka akuzuar diplomatët për “punë inteligjente dhe subversive” dhe u ka hequr akreditimin, duke i urdhëruar të largohen nga Rusia brenda dy javësh.
Ministria e Jashtme britanike ka reaguar, duke e quajtur këtë një akuzë të pabazuar dhe dashakeqe, pasi Rusia ka shpallur akuza të ngjashme ndaj stafit të saj më parë. Nga ana tjetër, Ministria e Jashtme ruse ka thirrur një përfaqësues të ambasadës britanike për të shprehur protestën e saj.
Marrëdhëniet midis dy vendeve janë përkeqësuar që pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, dhe që nga vitit i kaluar, Rusia ka dëbuar shtatë diplomatë britanikë, duke i akuzuar për spiunazh, akuza që Britania e ka mohuar gjithmonë./UBTNews/
Bota
Kandidati rumun i ekstremit të djathtë do të kundërshtojë ndalimin për garën e presidencialeve në Gjykatën e Lartë
Published
47 minutes agoon
March 10, 2025By
UBT NEWS
Calin Georgescu, kandidati pro-rus i ekstremit të djathtë për presidencën e Rumanisë, do të apelojë vendimin që ndalon kandidaturën e tij në një përsëritje të zgjedhjeve të majit, tha një nga këshilltarët e tij për Reuters. Ky zhvillim vjen pasi Gjykata Kushtetuese e Rumanisë anuloi zgjedhjet e dhjetorit për shkak të akuzave për ndërhyrje ruse në fushatën e tij.
Pavarësisht mohuar nga Moska, akuzat për ndërhyrje ruse shtynë autoritetet zgjedhore rumune të ndalonin kandidaturën e Georgescu. Sipas ligjit, ai duhet të paraqesë apel brenda 24 orëve, dhe Gjykata Kushtetuese do të vendosë deri të mërkurën.
Analistët parashikojnë se Gjykata e Lartë do të mbështesë ndalimin, duke krijuar një precedent në tetor, kur u bllokua kandidatura e një kandidati tjetër të ekstremit të djathtë. Nëse vendimi mbetet në fuqi, partitë ultranacionaliste, që mbështetën Georgescun, rrezikojnë të mbeten pa kandidat në zgjedhjet e ardhshme.
Georgescu është gjithashtu nën hetim për akuza penale, duke përfshirë anëtarësimin në një organizatë fashiste dhe shpërndarjen e informacionit të rremë për financimin e fushatës, akuza që ai i mohon./UBTNews/

KQZ-ja vendos të rinumërohen 50 vendvotime – 35 nga to në Vushtrri

Të paktën 410 protesta në Serbi për një javë

Musk: SHBA duhet të sanksionojë oligarkët e Ukrainës që lufta të përfundojë

Rusia dëbon edhe dy diplomatë britanikë

Kandidati rumun i ekstremit të djathtë do të kundërshtojë ndalimin për garën e presidencialeve në Gjykatën e Lartë

Trump: Jemi të gatshëm të investojmë miliarda dollarë për të pasuruar popullin e Grenlandës

Gaza përballet me përkeqësim të kushteve pasi Izraeli ndërpret energjinë elektrike

Grevë në aeroportet kryesore në Gjermani sot

Me një klikim, 1.5 miliard dollarë në duart e hakerëve
Të kërkuara
-
Magazinë3 months ago
Ky mendohet se është djali 20 vjeçar i Parashqevi Simaku, Luke Nohfe
-
Bota1 month ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota1 month ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota1 month ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt