Aktualitet

​ASK publikon indeksi e çmimeve të konsumit, Qershor 2022-12/07/2022

Norma vjetore e inflacionit e matur në muajin qershor 2022 me muajin qershor 2021 ishte 14,1%.

Published

on

Inflacioni mujor i matur nga indeksi i harmonizuar i çmimeve të konsumit ishte 1,4% në muajin qershor 2022. Norma vjetore e inflacionit e matur në muajin qershor 2022 me muajin qershor 2021 ishte 14,1%.

Sipas njoftimit të ASK-së, indeksi i tërësishëm i harmonizuar i çmimeve të konsumit është më i lartë në një mesatare prej 1,4% në muajin qershor 2022 krahasuar me muajin maj 2022. Kjo kryesisht është shpjeguar me ngritjen e çmimeve të konsumit te nëngrupet e COICOP-it: buka dhe drithërat (1,1%), mishi (1,4%), pemët (3,0%), sheqeri, reçeli, mjalti, çokollata dhe ëmbëlsirat (2,2%), kafja, çaji dhe kakao (2,3), pijet alkoolike (1,5%), lëndët djegëse të ngurta, dru zjarri, pelet etj. (6,0%),mallrat dhe shërbimet për mirëmbajtjen e zakonshme të ekonomisë shtëpiake (1,8%), karburantet dhe lubrifikantët për pajisjet e transportit personal (15,4%), shërbimet për transport (5,9%), pushime të organizuara (4,1%), shërbimet hoteliere (2,3%), kujdesi personal (1,5%) si dhe disa nëngrupe tjera me një ndikim të vogël, e që të gjitha patën një ndikim të përbashkët prej 1,9 për qind në IHÇK-it.

Ndërsa rënie e çmimeve vërehet te nëngrupet e COICOP-it: qumështi, djathi dhe vezët (-1,6%), perimet (-10,9%), energjia elektrike (-0,7%) ((për shkak të rënies së konsumit (shpenzimeve) të energjisë elektrike në muajin qershor 2022 krahasuar me muajin maj 2022)) me një ndikim prej -0,5 për qind në IHÇK-it.

Më tutje në njoftim thuhet se, indeksi i tërësishëm i harmonizuar i çmimeve të konsumit është më i lartë në një mesatare prej 14,1 për qind në muajin qershor 2022 krahasuar me muajin qershor 2021. Kjo kryesisht është shpjeguar me ngritjen e çmimeve të konsumit në këtë periudhë te nëngrupet e COICOP-it: buka dhe drithërat (27,7%), mishi (19,6%), qumështi, djathi dhe vezët (22,3%), vajrat dhe yndyrat ushqimore (53,8%), perimet (6,8%), sheqeri, reçeli, mjalti, çokollata dhe ëmbëlsirat (19,0%), prodhime të ndryshme ushqimore salca, erëza kripë, ushqim për fëmijë etj. (12,8%), kafja, çaji dhe kakao (17,9%) uji mineral, pijet joalkoolike, lëngjet nga pemët dhe perimet (6,2%), pijet alkoolike (7,0%), duhani (4,8%), mirëmbajtja dhe rregullimi i vendbanimit (11,0%), gazi (39,3%), lëndët djegëse të ngurta, dru zjarri, pelet etj. (33,6%), mobilje dhe orendi, qilima dhe mbulesa të tjera dyshemeje (5,7%) pajisje shtëpiake (8,9%), veglat dhe pajisjet për shtëpi dhe kopsht(12,1%),mallrat dhe shërbimet për mirëmbajtjen e zakonshme të ekonomisë shtëpiake (9,5%), produktet farmaceutike (4,0%), blerja e automjeteve (6,8%), pjesë këmbimi dhe pajisje shtesë për pajisjet e transportit personal (6,7%), karburantet dhe lubrifikantët për pajisjet e transportit personal (67,3%), shërbimet për transport (18,9%), gjërat dhe pajisjet tjera rekreative, kopshtet dhe manaret (5,4%), shërbimet hoteliere (12,6%), kujdesi personal (6,7%), me një ndikim të përbashkët të këtyre nëngrupeve prej 14,3 për qind në IHÇK-it.

Ndërsa rënie e çmimeve vërehet te nëngrupet e COICOP-it: pemët (-8,4%), energjia elektrike (-0,9%) ((për shkak të rënies së konsumit (shpenzimeve) të energjisë elektrike në muajin qershor 2022 krahasuar me muajin qershor 2021)) me një ndikim prej -0,2 për qind në IHÇK-it, thuhet në njoftim.

Kulturë

Prezantohet fjalori i madh i Gjuhës Shqipe: 103 mijë fjalë, 55 bashkautorë dhe 25 hartues!

Published

on

Në ditën e dytë të Kuvendit Kombëtar për Gjuhën Shqipe, kryetari i Akademisë së Shkencave, Skënder Gjinushi, prezantoi me krenari Fjalorin e Madh të Gjuhës Shqipe, një vepër monumentale që i kushtohet pasurimit dhe dokumentimit të pasurisë gjuhësore të shqipes. Ky fjalor, i cili është rezultat i një pune kërkimore dhe shkencore të shtrirë mbi katër vite, është hartuar nga Akademia e Shkencave, në bashkëpunim me institucionet më të rëndësishme të gjuhësisë dhe albanologjisë në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut.

Nevoja për një fjalor të madh

Gjinushi theksoi se nevoja për një fjalor të madh të shqipes kishte lindur prej kohësh, pasi shqipja ishte një nga gjuhët e pakta që nuk dispononte një fjalor të tillë, përkundrejt gjuhëve të tjera evropiane. Ai e konsideroi këtë projekt si një hap të rëndësishëm në zhvillimin e mëtejshëm të gjuhës shqipe, që synon të përmbledhë në mënyrë të plotë dhe shkencore gjithë pasurinë leksikore të shqipes, duke pasqyruar zhvillimin e saj historik, kulturor dhe shoqëror.

Një bashkëpunim mbarëkombëtar

Kryetari i Akademisë së Shkencave u shpreh se ky projekt ishte një frymëzim i bashkëpunimit mbarëkombëtar, duke përfshirë ekspertë dhe akademikë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut, dhe shqiptarët në diasporë, si dhe institucione shkencore nga Italia. Fjalori është një rezultat i një bashkëpunimi të ngushtë mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe atyre të Kosovës, duke përfshirë gjithashtu një numër të madh institutesh dhe universititesh nga rajoni dhe më gjerë.

Për realizimin e këtij projekti, u ngrit një grup i përbërë nga 55 bashkautorë dhe 25 hartues, të udhëhequr nga një redaksi prej 10 leksikografësh me përvojë, që siguroi cilësinë shkencore të kësaj vepre. Po ashtu, për të mundësuar një punë të saktë dhe të shpejtë, u krijua një qendër e veçantë botimesh enciklopedike dhe albanologjike, e cila do të vazhdojë të mbështesë zhvillimin e mëtejshëm të fjalorit dhe të fushës së leksikografisë.

Përmbajtja dhe shtrirja e fjalorit

Fjalori i Madh i Gjuhës Shqipe është një vepër e përmasave të mëdha, e cila përfshin më shumë se 103.000 fjalë si fjalë-tituj, që janë më shumë se dy herë më shumë se në Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe të vitit 1980. Pjesë e këtij fjalori janë rreth 5.000 emërtime të pathjeshta për realie, rreth 3.000 njësi leksiko-gramatikore të fshehura, 11.500 njësi frazeologjike, 1.400 shprehje të huaja të paasimiluara dhe 1.200 shkurtesa dhe akronime. Fjalori gjithashtu përmban më shumë se 40.000 vargje sinonimike dhe është një mjet i rëndësishëm për të kuptuar tërësinë e fjalëve dhe shprehjeve të përdorura në gjuhën shqipe.

Fjalori ka gjithsej 124.000 njësi dhe ka një volum prej 23 milionë karakteresh dhe hapësirash, që mund të konvertohen në rreth 9.200 faqe kompjuterike ose 10.000 faqe A4, duke u bërë kështu një nga projektet më të mëdha dhe të ndërlikuara në fushën e leksikografisë shqiptare.

Mbështetje qeveritare dhe perspektiva për të ardhmen

Kryetari i Akademisë së Shkencave falënderoi Qeverinë shqiptare dhe Kryeministrin Edi Rama për mbështetje të plotë dhe financimin e këtij projekti madhor, i cili ka pasur mbështetje gjithashtu edhe nga Qeveria e Kosovës. Ai theksoi se ky fjalor është një monument kulturor dhe shkencor, që do të shërbejë jo vetëm si një burim i pasur për studiuesit e gjuhës dhe letërsisë, por edhe për përdoruesit e çdo niveli, nga mësues e studentë, deri te gazetarë, shkrimtarë, diplomatë e përkthyes.

Për më tepër, Gjinushi theksoi se ky fjalor nuk është seleksionues ndaj dialekteve të ndryshme të shqipes, duke ndjekur parimin e gjuhës standarde, ku çdo fjalë shkruhet sipas rregullave të gjuhës letrare, pavarësisht se cilit dialekt i përket. Kjo siguron një uniformitet dhe koherencë në përdorimin e gjuhës shqipe, duke mbajtur gjithashtu në konsideratë dhe zhvillimin e vazhdueshëm të saj.

Ky Fjalor i Madh është një vepër që do të mbetet si një pasuri e çmuar e kulturës shqiptare, dhe gjithashtu një pasqyrë e gjallë e zhvillimeve të gjuhës shqipe dhe të shoqërisë shqiptare në përgjithësi./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Planet për dëbimet e emigrantëve, Teksasi i ofron Trumpit gati 567 hektarë tokë

Published

on

Zyrtarët e Teksasit kanë ofruar një hapësirë prej 567 hektarësh në jug të shtetit për ekipin e ri të tranzicionit të presidentit të ardhshëm, Donald Trump, për t’u përdorur në implementimin e planeve të administratës së re për deportime masive të emigrantëve. Ky veprim është pjesë e angazhimit të Trump për të intensifikuar politikën e deportimeve, një premtim që ai kishte bërë gjatë fushatës zgjedhore.

Komisioneri shtetëror i Teksasit, Dawn Buckingham, tha se është dërguar një ofertë zyrtare për të ofruar Konteja Starr, një zonë e ndodhur në jug të Teksasit, si vend të mundshëm për të implementuar këto plane. Në këtë ofertë, Buckingham i ka bërë të ditur ekipit të Trump se Teksasi disponon edhe shumë më tepër tokë 13 milionë hektarë që mund të përdoren për projekte të mëtejshme të administratës për menaxhimin e emigracionit.

Konteja Starr, që ndodhet në kufirin SHBA-Meksikë, është një zonë që ka qenë në fokusin e politikës së emigracionit të Trump gjatë fushatës së tij, e cila përfshin ndalimin dhe deportimin masiv të emigrantëve të paligjshëm. Sipas informacionit të shpërndarë, ky hap është pjesë e përpjekjeve të Teksasit për të mbështetur administratën e ardhshme në krijimin e mundësive për të forcimin e kontrollit të kufirit dhe zbatimin e ligjeve të emigracionit.

Për këtë qëllim, Tom Homan, i cili është emëruar për të mbikëqyrur politikat e emigracionit në administratën e ardhshme, pritet të vizitojë Teksasin më 26 nëntor, ku do të takohet me Guvernatorin e Teksasit, Greg Abbott. Ende nuk është e qartë nëse Homan dhe Abbott do të shqyrtojnë mundësinë për të inspektuar tokën në Konteja Starr.

Për më tepër, Teksasi ka marrë hapa të mëdhenj për të forcuar sigurinë e kufirit me Meksikën. Që nga korriku 2024, shteti ka ndihmuar në financimin dhe ndërtimin e një muri prej 54 kilometrash në kufirin SHBA-Meksikë, një projekt që është gjithashtu pjesë e angazhimeve të Trump për të frenuar emigracionin e paligjshëm.

Sipas të dhënave të fundit, sipas censit të vitit 2020, Konteja Starr ka një popullsi ku 97% e banorëve janë hispanikë ose latinë, një informacion që mund të ketë ndikim në zhvillimin e politikave të reja për menaxhimin e emigracionit dhe kontrollin e kufirit në këtë zonë./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Suedia i shpërndan popullsisë broshura: Si të reagojmë në raste lufte?

Published

on

Qeveria suedeze ka shpërndarë një broshurë të re me udhëzime për qytetarët, duke i përgatitur ata për situata emergjente ose lufte. Ky veprim vjen në kuadër të rritjes së tensioneve ndërkombëtare, për shkak të konfliktit të vazhdueshëm midis Rusisë dhe Ukrainës.

Broshurat, të cilat janë shpërndarë në 5 milionë kopje, ofrojnë këshilla praktike për jetesën gjatë periudhave krize, përfshirë furnizimet themelore që duhen ruajtur në shtëpi, si dhe udhëzime për trajtimin e situatave të ndryshme emergjente. Ato gjithashtu përfshijnë lista të dobishme dhe informacione për mënyrën e reagimit në rast sulmesh të mundshme ose situatash të tjera të rrezikshme.

Në tekstin e broshurës thuhet: “Nëse Suedia sulmohet, ne nuk do të dorëzohemi kurrë”, një mesazh që thekson qëndrueshmërinë dhe angazhimin për të mbrojtur vendin në çdo rrethanë.

Ky është botimi i pestë i një broshure të tillë, e para e cila u publikua gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe dy të tjera u shpërndanë gjatë Luftës së Ftohtë në vitet 1960. Broshura e fundit është një përditësim i informacionit të shpërndarë më herët, duke reflektuar ndryshimet e rrethanave ndërkombëtare dhe kërcënimet e mundshme ndaj sigurisë kombëtare.

Carl-Oskar Bohlin, Ministri i Mbrojtjes Civile, theksoi rëndësinë e këtij informacioni të përditësuar, duke deklaruar: “Me ndryshimin e situatës së sigurisë që nga botimi i broshurës së fundit në 2018, është e nevojshme të përditësojmë informacionin dhe udhëzimet për familjet suedeze, për t’i përgatitur ato më mirë për mundësitë e krizave.”

Kjo përpjekje e qeverisë është pjesë e një iniciative më të gjerë për të siguruar që popullsia suedeze të jetë e përgatitur për çdo skenar të mundshëm të kërcënimit të sigurisë, duke përfshirë edhe luftën./UBTNews/

 

Continue Reading

Bota

​Bullgaria në pritje të vendimit për hyrje në zonën Shengen

Published

on

By

Hapat drejt anëtarësimit në Shengen ishin të qarta që në fillim dhe vendimi përfundimtar do të merret më 12 dhjetor, u tha gazetarëve kryeministri në detyrë Dimitar Glavchev gjatë vizitës së tij në pikën kufitare Kulata të premten.

Glavchev trajtoi temën e takimit në Budapest të ministrave të brendshëm të Bullgarisë, Rumanisë, Austrisë dhe Hungarisë.

Deri më tani, gjithçka po shkon siç është planifikuar. Në takimin e ministrave të brendshëm, u pranua përparimi i Bullgarisë dhe Rumanisë në trajtimin e emigracionit të paligjshëm. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se këto përpjekje përfshijnë të gjithë Bashkimin Evropian, jo vetëm Bullgarinë dhe Rumaninë”, shtoi ai.

Bullgaria, Rumania dhe Hungaria do të bashkëpunojnë për të mbështetur integritetin e modelit të fluksit të migracionit pasi të hiqen kontrollet kufitare. Glavchev gjithashtu vuri në dukje se sistemet e përparuara të vëzhgimit me video do të instalohen në kufi për të përmirësuar më tej sigurinë.

Më herët të premten, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen përshëndeti rezultatin pozitiv të diskutimeve jozyrtare në Budapest të premten, pas takimit të ministrave të brendshëm të Bullgarisë, Rumanisë, Austrisë dhe Hungarisë.

Bullgaria dhe Rumania i përkasin plotësisht zonës Shengen. Heqja e kontrolleve të brendshme në kufijtë tokësorë është pengesa e fundit. Vendimi zyrtar i Këshillit të BE-së është i radhës. Lëreni vitin 2025 të shohë Shengenin të bëhet më i fortë”, tha von der Leyen në një postim në X.

Ministri i Brendshëm hungarez Sandor Pinter tha se ekziston mundësia që Rumania dhe Bullgaria t’i bashkohen plotësisht Shengenit nga 1 janari 2025.

Continue Reading

Të kërkuara