Aktualitet

Zgjerimi i NATO-s: Një histori përplasjesh mes Rusisë dhe Perëndimit

Published

on

Disa mite na kthejnë shumë vite prapa.

Ky mit – nëse do të mund të vlerësohet i tillë – na kthen më 1990. Edhe tash pas tri dekadash ai vazhdon të jetë pika qendrore e retorikës kundërshtuese të presidentit rus, Vladimir Putin, në lidhje me raportet e Moskës me Perëndimin.

Bëhet fjalë për zgjerimin e NATO-s. Kjo çështje mbetet një plagë e pashëruar në marrëdhëniet e Rusisë me Perëndimin, që shënoi kulmin gjatë Luftës së Ftohtë, por tani sërish ka dalë në sipërfaqe.

Kthimi në qendër të vëmendjes, kësaj radhë nuk u bë nga ndonjë shpërthim i zemërimit nga ana e presidentit rus, Vladimir Putin, por nga një raport i një instituti me qendër në Londër – Chatham House.

Raporti i publikuar më 13 maj, synon të heqë një sërë, siç i quan, “mite dhe keqkuptime”, që kanë formësuar mendimin perëndimor dhe e kanë ndaluar atë të mbajë “një marrëdhënie të qëndrueshme dhe të menaxhueshme me Moskën”.

Në veçani një “mit” ka nxitur debate në zjarrta online, për shembull në Twitter shkruhej: “Rusisë iu premtua që NATO-ja nuk do të zgjerohej”.

“Bashkimit Sovjetik kurrë nuk iu ofrua një garanci zyrtare mbi kufijtë e zgjerimit të NATO-s, pas vitit 1990”, shkroi James Lough, bashkëpunëtor i hulumtimit.

Sipas tij, Moska me qëllim shtrembëron historinë për të ruajtur një konsensus anti-perëndimor brenda vendit.

Por, me këtë, nuk pajtohet një ish-diplomat rus, që ka shërbyer në Ministrinë e Jashtme në Moskë mes viteve 1987 dhe 1992.

“Raporti i Chatham House është shumë i keq. Tingëllon sikur të jetë prodhuar nga Departamenti i Ideologjisë i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik”, tha ai për Radion Evropa e Lirë.

“Nuk na duhej të hapnim këtë çështje, ajo mund të mbetej një skenar i vogël në histori që nuk ka nevojë të zgjidhet”, tha ai.

Por, e kaluara është shumë aktuale, duke marrë parasysh gatishmërinë e Putinit për të qëndruar në detyrë deri në vitin 2030, dhe më shumë se dy dekada pasi përbërja origjinale e NATO-s së Luftës së Ftohtë, u zgjerua për herë të parë me tri vende të Traktatit të Varshavës.

“Ne ende po debatojmë për këtë pasi ithtarët e zgjerimit (të NATO-s) besojnë se ata vepruan me nder dhe ndihmuan miliona njerëz që kishin qenë nën sundimin sovjetik, të arrinin lirinë e tyre”, tha Jim Goldgeier, i cili ka shërbyer në Këshillin e Sigurimit Kombëtar gjatë administratës së ish-presidentit amerikan, Bill Clinton, në vitet 1990.

“Retorika ruse thotë se Perëndimi i mashtroi ata dhe veproi në atë mënyrë pas Luftës së Ftohtë, duke i lënë jashtë Evropës. Është shumë e vështirë të tejkalohen këto pozicione”, thotë për Radion Evropa e Lirë, Goldgeier.

“Pra, disa duan të fajësojnë Perëndimin dhe ka nga ata që duan të fajësojnë Putinin”.

“Nuk është në agjendë”

Shumë studiues të Luftës së Ftohtë thonë se fillet e kësaj historie mund të gjurmohen në një vizitë në Moskë nga ana e Sekretarit të atëhershëm të Shtetit, James Baker, ku u takua me udhëheqësin sovjetik, Mikhail Gorbachev.

Kishin kaluar vetëm tre muaj prej se Muri i Berlinit ishte shembur dhe udhëheqësit perëndimorë po diskutonin hapur nëse do të ndodhte ribashkimi i Gjermanisë. Moskës, ky fakt i ngjallte frikë. Përëndimi gjithashtu po diskutonte që në rast të ribashkimit, a do të vendoseshin trupat e NATO-s në atë që njihej si Gjermania Lindore. Edhe ky fakt e tmerronte Moskën.

Sipas disa transkripteve të publikuara nga Shtëpia e Bardhë, Sekretari Baker doli me idenë që do të ishte më mirë që të ndodhte bashkimi i Gjermanisë brenda strukturës politike dhe ushtarake të NATO-s, sesa jashtë saj.

“Gjatë diskutimeve, në asnjë moment, Baker ose Gorbachev nuk ngritën çështjen e zgjerimit të mundshëm të NATO-s në vendet e tjera të Paktit të Varshavës, përtej Gjermanisë”, thotë Mark Kramer, drejtori i Projektit të Studimeve të Luftës së Ftohtë në Qendrën Davis të Universitetit të Harvardit.

Ai ka studiuar transkriptet e deklasifikuara dhe materialet e tjera.

“Atyre kurrë nuk do t’iu kishte shkuar ndërmend të flisnin për një çështje që nuk ishte në agjendë, as në Uashington, as në Moskë dhe as në ndonjë kryeqytet tjetër të Paktit të Varshavës ose të NATO-s”, shkroi Kramer në një artikull në prill të vitit 2009 .

Një ditë pas takimit me Baker, Mikhail Gorbachev ishte takuar me kancelarin e atëhershëm të Gjermanisë Perëndimore, Helmut Kohl.

Sipas hulumtimit të Kramerit, në këtë takim dominoi tema e bashkimit të Gjermanisë më shumë sesa në takimin me Baker.

“Gorbachev nuk kërkoi ndonjë siguri në lidhje me zgjerimin e NATO-s dhe sigurisht nuk mori asnjë”, shkroi Kramer.

Sipas ish-ambasadorit amerikan, Steven Pifer, i cili ka shërbyer në Departamentin e Shtetit në atë kohë, përfundimisht, Shtetet e Bashkuara, Franca dhe Britania e Madhe, së bashku me Gjermaninë, ranë dakord të mos vendosnin forca jogjermane të NATO-s në ish-Gjermaninë Lindore.

Në vitin 1999, disa vite pas bashkimit të Gjermanisë dhe tërheqjes të të gjitha trupave sovjetike nga Evropa Lindore, NATO-ja pranoi tri ish-vendet e Traktatit të Varshavës: Poloninë, Republikën Çeke dhe Hungarinë.

Dhjetë vjet më vonë, gjatë një interviste për gazetën gjermane Bild, Mikhail Gorbachev u ankua se Perëndimi e ka mashtruar Moskën.

“Shumë njerëz në Perëndim, përfshirë edhe ata që na kishin premtuar se ‘nuk do të lëvizim një centimetër më në lindje’, në fshehtësi po fërkonin duart e tyre dhe e ndienin atë si një fitore të shpejtë”, u citua të ketë thënë Gorbachev.

Më vonë, ai duket se e përmirësoi deklaratën e tij, duke thënë se tema e zgjerimit nuk është diskutuar kurrë më 1989 dhe 1990.

“Po e them me përgjegjësi se tema e ‘zgjerimit të NATO-s’ nuk u diskutua kurrë, nuk u ngrit në ato vite”, tha ai për gazetën Kommersant në tetor të vitit 2014.

Nuk ishte e mundur të merrej një deklaratë nga Gorbachevi në lidhje me këtë çështje dhe një zëdhënës i tij, deri në publikimin e këtij teksti, nuk ka kthyer përgjigje në postën elektronike.

“Fryma e Traktatit”

Sipas disa dokumenteve të deklasifikuara, ish-presidenti i Rusisë, Boris Yeltsin, ishte i kujdesshëm në lidhje me çështjen e zgjerimit të NATO-s, por nuk e kundërshtoi atë.

Në një letër që Yeltsin i shkroi ish-presidentit amerikan, Bill Clinton në shtator të vitit 1993, thuhej se “natyrisht se ne e kuptojmë, që çdo integrim i mundshëm i vendeve të Evropës Lindore në NATO nuk do ta bëjë atë një aleancë që disi do të kthehet kundër Rusisë”.

“Por, është e rëndësishme të merret parasysh se si mund të reagojë opinioni ynë publik ndaj këtij hapi”, kishte shkruar ai.

Megjithatë, Yeltsin kishte cituar ato që i cilësoi si garanca të dhëna ndaj zyrtarëve sovjetikë gjatë negociatave për bashkimin e Gjermanisë se “fryma e traktatit përjashton mundësinë e zgjerimit të NATO-s në lindje”.

Në përpjekje për të ulur shqetësimet e Moskës, katër vjet më vonë, NATO-ja dhe Rusia nënshkruan Aktin Themelues NATO-Rusi, një marrëveshje politike në të cilën ndër të tjera thuhet se “NATO dhe Rusia nuk e konsiderojnë njëra-tjetrën si kundërshtare”.

Ato u pajtuan të krijojnë një Këshill konsultativ, në përpjekje për të zgjidhur mosmarrëveshjet, por ai u pa si joefektiv nga shumë rusë.

Dy vjet më vonë, NATO-ja pësoi zgjerimin më të madh në historinë e saj, duke pranuar edhe shtatë vende të Evropës Lindore, përfshirë shtetet baltike Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë, të cilat kishin qenë republika të Bashkimit Sovjetik.

Edhe pse nuk ishte hera e parë që një vend anëtar i NATO-s kufizohej me Rusinë, tashmë me këtë zgjerim, forcat e NATO-s, potencialisht mund të ndodheshin vetëm 625 kilometra larg nga Moska.

Në vitin 2007, në Konferencën e Sigurisë së Mynihut, presidenti Putin akuzoi NATO-n dhe Shtetet e Bashkuara, për dyfishim të madhësisë së aleancës dhe kërcënim ndaj Rusisë.

“Është e qartë se zgjerimi i NATO-s nuk ka asnjë lidhje me modernizimin e vetë aleancës ose me garantimin e sigurisë në Evropë. Përkundrazi, ai përfaqëson një provokim serioz që ul nivelin e besimit të ndërsjellë”, deklaroi Putin.

“Çfarë ndodhi me garancitë që partnerët tanë perëndimorë i bën pas shpërbërjes së Traktatit të Varshavës? Ku janë ato deklarata sot?”, pyeti Putini.

Një vit pas fjalimit të Putinit, NATO-ja, gjatë një samiti në Bukuresht, i siguroi Ukrainën dhe Gjeorgjinë se vendin e kanë në aleancë, por nuk pranoi t’iu ofrojë atyre një rrugë të shpejtë drejt anëtarësimit.

Katër muaj më vonë, Rusia pushtoi Gjeorgjinë, duke okupuar dy rajone që gëzonin autonomi të plotë.

Më 2014, NATO anuloi çdo konsultë me Rusinë pasi ajo aneksoi gadishullin e Krimesë të Ukrainës dhe mbështeti luftëtarët separatistë në Ukrainën lindore. Incidentet në këtë rajon po vazhdojnë sot e kësaj dite.

Menjëherë pasi Parlamenti rus miratoi aneksimin e Krimesë, Putini tha në një fjalim se Rusia u poshtërua nga zgjerimi i NATO-s.

“Ata na kanë gënjyer shumë herë, kanë marrë vendime prapa shpinës sonë, na kanë vendosur para një akti të kryer”, pretendoi ai.

Shpërndarja e retorikës

Ndër njerëzit që i ka bërë jehonë pretendimit për premtime të Perëndimit bërë ish-Bashkimit Sovjetik, është edhe ambasadori i fundit i SHBA-së në Bashkimin Sovjetik, Jack Matlock, i cili ka këmbëngulur në mënyrë të përsëritur se Gorbachev kishte marrë garanci se nëse Gjermania bashkohej dhe qëndronte në NATO, kufijtë e NATO-s nuk do të lëviznin drejt lindjes.

Ish-zëvëndësministri i Jashtëm i Gjermanisë, Wolfgang Ischinger, i cili tani është kreu i Konferencës së Sigurisë së Mynihut, tha se marrëveshjet mbi ribashkimin gjerman nuk kanë përmendur zgjerimin e NATO-s.

“Rusia ka qenë mjaft e suksesshme në shpërndarjen e retorikës se atyre u ishte premtuar se nuk do të kishte zgjerim të NATO-s”, tha Ischinger për Radion Evropa e Lirë.

Sipas tij, Rusia e paraqet veten si viktimë.

“Çfarëdo premtimesh për moszgjerimin që mund të jenë diskutuar më 1990, një fakt kokëfortë është që Rusia pranoi zgjerimin, kur ra dakord për Aktin Themelues NATO-Rusi”, tha Ischinger.

“Pretendimet e mëvonshme ruse janë propagandë”, shtoi ai.

Ish-diplomati rus, Sokov, tha se zgjerimi i NATO-s mund të ishte “menaxhuar” në atë mënyrë që të minimizonte keqkuptimet.

Një mundësi e humbur?

Zgjerimi i parë më 1999 u bë rreth periudhës së bombardimeve të NATO-s në Jugosllavi, që kishin për qëllim të ndalonin sulmet e forcave serbe kundër popullatës shqiptare të Kosovës.

Ky intervenim dhe pushtimi i Irakut më 2003, nxitën zemërimin e Moskës.

“Është gabim të shmangësh shqetësimet ruse”, tha Sokov.

Sipas tij, Akti Themelues i vitit 1997 kishte qëllim të mirë, siç kishte edhe krijimi i Këshillit NATO-Rusi më 2002.

Por, ai thekson se këto marrëveshje “nuk kanë funksionuar kurrë”, duke shtuar se NATO-ja shpesh merr veprime pa u konsultuar me Moskën dhe të cilat prekin sigurinë ruse ose atë rajonale.

“NATO-ja merr një vendim, pastaj mundohet që ta bindë Rusinë se ai ishte vendim i mirë. Kjo është një formulë për katastrofë”, tha ai, duke shtuar se ka qenë e mundur që NATO-ja të zgjerohej dhe të shmangej konflikti.

“Mundësia është humbur dhe po shohim përkeqësim të konfliktit, prandaj pyetja rreth garancive të dhëna nga Baker nuk është asgjë tjetër përveç një simbol,” tha ai.

Ekspertët tjerë thonë se problemi qëndron kryesisht në anën e Moskës, për shkak të mënyrës sesi Putini dhe Kremlini perceptojnë historinë e zgjerimit të NATO-s.

“Nocioni se NATO e shkeli premtimin se nuk do të pranojë anëtarë të Evropës Lindore është një nga idetë thelbësore që nxit pikëpamjen e Rusisë për një Perëndim armiqësor”, tha Keir Giles, një konsulent dhe bashkëautor i raportit të Chatham House.

Dhe situata mbase nuk ka gjasa të ndryshojë së shpejti.

Premtimi i pretenduar për moszgjerimin e NATO-s pa dyshim se do të mbetet një element i qëndrimit anti-NATO të Putinit, thotë ish-ambasadori amerikan, Pifer.

“Lideri rus dëshiron të paraqesë një Rusi të hidhëruar dhe kjo i përshtatet shumë mirë”, tha Pifer. (RFE)

Continue Reading

Vendi

Musa Sabedini: Zëri që i dha frymë kohës, njeriu që e ktheu profesionin në mision

Published

on

Gjilan – Në një epokë kur fjala e lirë është themel i demokracisë, por shpesh edhe viktimë e presioneve, në horizontin e gazetarisë kosovare ngrihet një figurë që nuk u përkul kurrë. Musa Sabedini, gazetar, profesor, publicist, studiues, aktivist dhe mbi të gjitha, njeriu që besoi se e vërteta nuk ka çmim. Ai nuk është thjesht një emër në historinë e mediave shqiptare, ai është një kapitull më vete, një dritare që hapi horizontin e informimit profesional në një kohë kur vendi kishte më së shumti nevojë për zëra të guximshëm. Sot, Musa Sabedini është një autoritet i padiskutueshëm në gazetarinë hulumtuese, një ligjërues që frymëzon dhe një mendje që vazhdon të krijojë vlera.

Një jetë që shkroi kohën

Në historinë e një kombi ka personalitete që nuk jetojnë vetëm brenda viteve të tyre, ata jetojnë përmbi kohën, sepse na lënë gjurmë që nuk zhduken. Ka njerëz që nuk shkruajnë vetëm lajme, por i japin kuptim vetë lajmit. Nuk flasin vetëm për etikën, por e mishërojnë atë. Nuk ecin vetëm në terren, por hapin shtigje për brezat që vijnë.

Njëri prej këtyre njerëzve të rrallë është Musa Sabedini, gazetar që nuk e zgjodhi profesionin, por e shndërroi atë në mision; profesor që nuk i mëson studentët vetëm të raportojnë, por t’i qëndrojnë besnikë së vërtetës, studiues që nuk kërkon duartrokitje, por drejtësi dhe integritet.

Në një botë ku zhurma shpesh e mbyt arsyen, ku shpejtësia e lajmit tenton ta tejkalojë cilësinë, ku mediet përballen me sfida, presione dhe kompromis, figura e Musa Sabedinit qëndron si kullë e palëkundur, simbol i profesionalizmit, etikës dhe pasionit intelektual.

Në një kohë kur fjala e lirë ka nevojë për mbrojtësit e saj më të denjë, në piedestalin e gazetarisë kosovare qëndron një emër i pashlyeshëm: Musa Sabedini, gazetar, profesor, publicist, studiues, dhe mbi të gjitha, njeriu që besoi se e vërteta nuk ka çmim.

Musa Sabedini nuk është thjesht një emër në historinë e gazetarisë kosovare, ai është një kapitull më vete. Një djalë që nisi të ecë me guxim në vitet e turbullta të ’90-ës dhe që, me energjinë e tij krijuese, me qëndresën dhe vizionin profesional, u shndërrua në njërin prej figurave më të qëndrueshme të medias dhe jetës publike.

Në rrugëtimin e tij, Musa i dha frymë ecjes, la gjurmë atëherë, sot dhe përgjithmonë.

Ai është dëshmi se gazetaria e mirë nuk është thjesht zanat, por akt guximi, akt përgjegjësie dhe akt dashurie për vendin.

Hyrja e tij në gazetari nuk qe rastësi, qe nevojë e kohës. Qëndresa e tij nuk ishte ambicie, ishte mision. Kontributi i tij nuk është thjesht përmendore profesionale, është trashëgimi kombëtare që kërkon t’u përcillet brezave.

Ky shkrim nuk është vetëm biografi.

Është rrëfim për një epokë, për një njeri që e sfidoi frikën, e ngriti dinjitetin e profesionit, dhe e ktheu gazetarinë në një urë mes së vërtetës dhe publikut.

Është homazh për një figurë që i dha kohës tonë zë, frymë dhe drejtim.

Zëri që i dha kuptim fjalës së lirë

Në një epokë kur fjala e lirë është themel i demokracisë, por shpesh edhe viktimë e presioneve, në horizontin e gazetarisë kosovare ngrihet një figurë që nuk u përkul kurrë: Musa Sabedini. Gazetar, profesor, publicist, studiues, aktivist dhe mbi të gjitha, njeriu që besoi se e vërteta nuk ka çmim.

Ai nuk është thjesht një emër në historinë e mediave shqiptare, ai është një kapitull më vete, një dritare që hapi horizontin e informimit profesional në një kohë kur vendi kishte më së shumti nevojë për zëra të guximshëm.

Në vitet kur shpresa ishte e brishtë, ai solli qëndrueshmëri. Në kohët kur fjala kishte peshë, ai e dha me maturi dhe guxim. Në periudhat kur duhej dikush të dilte para, Musa ishte i pari që e bëri.

Nexhat Buzuku e përshkruan me një fjali që peshon sa një epokë: “Musa Sabedini është njeriu më piramidal i kohës dhe brezit të tij.”

Rrugëtimi i një njeriu që nuk u lodh së ngrituri të tjerët

Që në rini, ai dallonte për pjekurinë dhe vendosmërinë që sfidonin moshën. Ishte pjesë e lëvizjeve studentore, i angazhuar, i palodhshëm, i përkushtuar. Ai nuk qëndroi gjatë në prapaskenë, ai udhëhoqi, frymëzoi dhe krijoi ura komunikimi në një shoqëri që kërkonte ndryshim të vërtetë.

Në gazetari, Musa nuk hyri si një emër i ri, ai shpërtheu si një domosdoshmëri e kohës. Nga bashkëpunimet e para me “Bujku”, “Shkëndija”, “Kosovarja”, deri te kryeredaktimi i “Bota e re” (1994-1997), ai u bë një nga zërat më të sigurt dhe më konsistent të realitetit kosovar.

Në prag të luftës, raportimet e tij si korrespondent i “Kosova Sot” (1997-1998) u shndërruan në dokumente të gjalla të një kohe të trazuar.

Pas luftës u angazhua në disa media ditore: ”Epoka e re”, Kosova Live”, “Lajm Ekskluzive”, etj.

Paslufta e gjeti aty ku natyrshëm i takon, në zemër të debatit publik. Si themelues i Klubit të Gazetarëve “Beqir Musliu” (2000), ai moderon mbi 300 debate vendore e ndërkombëtare, duke e kthyer fjalën e lirë në mekanizëm të forcimit të demokracisë.

Motoja e tij e famshme, që sot është bërë pjesë e identitetit të tij profesional, vazhdon të frymëzojë breza:

“Vazhdojmë… sa të ketë jetë.”

Profesor, autor, frymëzues

Që nga viti 2011, Musa Sabedini është një nga shtyllat e Fakultetit të Medias dhe Komunikimit në UBT. Ai ligjëron, drejton, formëson dhe motivon.

Si magjistër i gazetarisë dhe autor i tre librave universitarë, ai është sot një “kornizë referimi” për studiuesit e rinj të etikës, gazetarisë hulumtuese dhe mediave digjitale.

Ka prezantuar mbi 14 punime shkencore në konferenca ndërkombëtare dhe kontribuon në revista të indeksuara amerikane, pastaj në SCOPUS, një tregues i angazhimit të tij të thellë akademik.

Puna e tij është vlerësuar katër herë me çmimin “Korrespondenti më i mirë i vitit”, një dëshmi e integritetit dhe aftësisë së tij për të sjellë gazetari me ndikim.

Portreti njerëzor: Musë djali, njeriu me optimizëm vulkanik

Ata që e njohin afër e quajnë “Musë djali”. Nofkë që përmbledh sinqeritet, respekt, afërsi.

Ai është njeriu që e shikon botën me dritë, edhe kur drita mungon. I hapur, i qiltër, i drejtë. Energjia e tij është ngjitëse: i afron njerëzit, i mbështet, i dëgjon.

Karakteri i tij është armë e tij më e fortë: integriteti, profesionalizmi, humanizmi, guximi, pasioni.

Ai nuk predikon etikën, ai e jeton atë.

Figura e një epoke

Musa Sabedini nuk është vetëm pjesë e gazetarisë kosovare, ai është një nga arkitektët e saj.

Ai ngriti standarde, ndriçoi rrugën, ndikoi breza.

Ai i dha kuptim punës së gazetarëve, duke u bërë një mburojë e fjalës së lirë dhe një shtyllë e mendimit kritik në Kosovë.

Musa Sabedini është pjesë e pandashme e historisë së gazetarisë së re kosovare. Ai u bë zëri i brezit të tij, një motor i dialektikës shoqërore dhe një interpretues i ndershëm i realitetit.

Ai e ngriti profesionin.

Ai e nderoi publikun.

Ai e pasuroi akademinë.

Ai i dha kuptim udhëtimit të tij jetësor, duke lënë gjurmë që nuk fshihen.

Sot, ai është një autoritet i padiskutueshëm në gazetarinë hulumtuese, një ligjërues që frymëzon, një studiues që kontribuon dhe një njeri që vazhdon të ecë me të njëjtën energji si në rininë e tij.

Musa Sabedini i dha frymë ecjes në rrugëtimin e tij, la gjurmë atëherë, sot e përgjithmonë!

Profesor Musa Sabedini i dha kuptim, i dha vlerë udhëtimit të tij jetësor, u bë model i sinqeritetit, i etikës e guximit profesional, i bashkëpunimit e komunikimit të qartë, argumentues e njerëzor.

Ky njeri është shembulli më tipik i një njeriu me personalitet të kompletuar, me tipare fisnike e pozitivitet mahnitës njerëzor.

Musa i dha frymë ecjes në rrugëtimin e tij, la gjurmë atëherë, sot e përgjithmonë!

Ai posedon një vullkan të pashuar optimizmi!

Ai kurrë nuk thoshte erdhi fundi, mbaroi!

Jo, përkundrazi, ai ishte këmbëngulës, i vendosur dhe moto e tij e punës dhe e jetës ishte dhe mbetet vazhdojmë…

…sa të ketë jetë!

Sot, Musa Sabedini është një autoritet i padiskutueshëm në gazetarinë investigative, një ligjërues që frymëzon dhe një mendje që vazhdon të krijojë vlera.

Ai la gjurmë atëherë.

Ai lë gjurmë sot.

Dhe do të lërë gjurmë përherë.

Një jetë e shkrirë në gazetari dhe shkencë

Sevdail Hyseni e përkufizon qartë figurën e tij: “Pas më shumë se 33 viteve në profesion, Musa Sabedini mbetet figurë kyçe e gazetarisë hulumtuese dhe e etikës profesionale në Kosovë.”

Ai punoi në media të shumta, përjetoi periudhat më të vështira të historisë së Kosovës, kohë pushtimi, aparteidi, luftë, tranzicion, kontroll mediatik dhe epokë digjitale.

Rrallë kush ka një horizont kaq të plotë të realitetit gazetaresk.

Ai konsiderohet një model për profesionalizmin dhe integritetin, si hulumtues, pedagog dhe publikues, përmes një karriere mbi 33 vjeçare në fushën e gazetarisë dhe edukimit medial

Në vitin 2007, trajnimet e tij për gazetari hulumtuese në Missouri, SHBA, djepi i gazetarisë investigative botërore, i dhanë thellësi qasjes së tij ndaj korrupsionit dhe krimit të organizuar.

Musa Sabedini është një nga gazetarët më të njohur hulumtues në Kosovë dhe ka fituar katër herë çmimin “Gazetari i vitit” për punën e tij investiguese.

Ky kombinim i hulumtimit të detajuar, etikës së thelluar profesionale dhe ndikimit institucional e bën Sabedinin një nga figurat kryesore të gazetarisë hulumtuese në rajon.

Librat që vendosen në themelet e akademisë

Vrasja e drejtësisë në Kosovë (2003)

Vrasje dhe dëshmi (2010)

Mediet, etika, raportimet për situatat e ndjeshme… (2023)

Gazetaria online në Kosovë dhe rajon (2024)

Etika, mburojë e gazetarisë profesionale (2025)

Këto libra sot përdoren në programe universitare dhe janë referencë e qëndrueshme për studentët dhe studiuesit.

Mesazhi i tij për gazetarët e rinj

Mesazhi i tij i shumëpërmendur është një thirrje etike, një busull profesionale:

“Mos e tradhtoni etikën, ajo është identiteti i gazetarit.”

Ai paralajmëron me butësi, por me këmbëngulje:

“Mos u mashtroni me famën e shpejtë. Gazetaria nuk është spektakël, por përgjegjësi.”

Musa Sabedini: Njeriu që nuk shkroi vetëm për kohën… ai e formësoi atë

Nga debatet publike te auditorët universitarë, nga hetimet hulumtuese te librat akademikë, ai ka lënë një trashëgimi që do të mbetet gjatë.

Dhe fjala e tij sot tingëllon si një amanet profesional:

“Vazhdojmë… sa të ketë jetë.”

UBT – vendi ku profesioni mori krahë dhe akademia mori kuptim

Në rrugëtimin tim mbi tri dekada në gazetari, rrallë kam hasur institucione që jo vetëm të hapin dyer, por që ta zgjerojnë horizontin, të japin një dimension të ri profesional dhe të të sfidojnë të bëhesh versioni yt më i mirë. UBT ishte një prej tyre. Madje, shumë më tepër se kaq.

UBT nuk ishte thjesht vendi ku unë ligjërova.

Ishte vendi ku unë u rrita edhe vetë, ku përvoja ime u pasurua, ku njohuritë e mia morën formë akademike dhe ku misioni im profesional u thellua.

UBT më ka plotësuar në rrafshin profesional dhe akademik.

Ky institucion, me vlera të qëndrueshme dhe vizion të qartë ndërkombëtar, më dha hapësirën për ta shndërruar përvojën time mbi 35-vjeçare në kapital të prekshëm për studentët – për t’ua transmetuar jo vetëm teorinë, por gjithçka që kam mësuar në terren, në redaksi, në debate, në raportime të vështira e në situata që kërkonin guxim, etikë dhe saktësi.

UBT më dha motiv, energji dhe shtysë të re.

Më dha besim institucional dhe përgjegjësi profesionale.

Dhe mbi të gjitha, më dha një auditor plot jetë, studentë të zellshëm, të uritur për dije, që më sfidojnë çdo ditë të jap më të mirën time.

Në sallat e UBT-së unë nuk jam vetëm profesor.

Unë jam dëshmitar i një brezi që po rritet me etë për etikë, profesionalizëm dhe gazetari të vërtetë. Dhe ky është motivi im më i madh.

Më ka përmbushur UBT?

Po, më shumë sesa mund ta them me fjalë.

Sepse UBT nuk është vetëm institucion arsimor.

Është qendër e mendimit akademik, laborator i ideve të reja, platformë që ngre profesionistë të së ardhmes.

Dhe kur unë jap mësim aty, e ndiej se jam pjesë e një projekti shumë më të madh se vetja: një projekti që e formëson gazetarinë e së nesërmes.

Falë UBT-së, unë kam mundësinë të sjell në auditor çdo përvojë, çdo sfidë, çdo histori që m’i ka dhënë gazetaria dhe t’i kthej ato në mësime të vlefshme për ata që do ta mbajnë këtë profesion të gjallë.

Dhe për këtë, unë mbetem thellësisht mirënjohës.

Në hijen e një lideri të madh: Mirënjohje për vizionin e Edmond Hajrizit

Padyshim, një nga shtyllat më të forta të mbështetjes sime profesionale ka qenë rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, një personalitet me integritet të lartë akademik, vizionar modern dhe njeri që e jeton shkencën si mision.

Përkushtimi i tij ndaj inovacionit dhe arsimit cilësor nuk është thjesht rol institucional, por një energji që frymëzon, shtyn përpara dhe krijon hapësira të reja për mendim kritik e zhvillim profesional.

Në çdo hap të rrugëtimit tim akademik, mbështetja e tij ka qenë jo vetëm motivim, por edhe një provë se lidershipi i vërtetë matet me vepra, me përkushtim dhe me gatishmërinë për të ngritur të tjerët bashkë me veten.

Falë kësaj mbështetjeje, vizionet e mëdha bëhen të arritshme, dhe rruga drejt gazetarisë së avancuar merr dimension edhe më të fuqishëm, edhe më njerëzor.

Një jetë mes gazetarisë dhe etikës: Historia profesionale e Musa Sabedinit

Musa Sabedini përfaqëson një profil të konsoliduar në gazetarinë profesionale dhe akademike në Kosovë, duke kombinuar përvojën e gjatë në terren me angazhimin kërkimor dhe pedagogjik. Aktivizimi i tij publik nisi qysh në vitet ’90, kur mbajti pozita udhëheqëse në lëvizjen studentore, përfshirë funksionin e nënkryetarit të Unionit të Pavarur të Studentëve të Universitetit të Prishtinës dhe anëtar i Senatit të UP-së. Në prag të luftës së fundit, ai shërbeu si korrespondent i gazetës “Kosova Sot” (1997-1998), duke dokumentuar zhvillime të rëndësishme shoqërore e politike.

Pas vitit 1999, Sabedini vazhdoi rrugën profesionale në disa media të përditshme (“Epoka e Re”, “KosovaLive”, “Lajm”), ndërsa në vitin 2000 themeloi Klubin e Gazetarëve “Beqir Musliu”, ku moderimi i mbi 300 debateve vendore dhe ndërkombëtare e shndërroi këtë platformë në një hapësirë të rëndësishme të dialogut publik.

Ai është edhe themelues i Agjencisë Rajonale të Lajmeve “Rajonipress”, një ndër projektet e para të gazetarisë digjitale në rajonin e Anamoravës.

Kontributi i Sabedinit si autor është i gjerë: ai ka botuar libra të rëndësishëm për sistemin e drejtësisë (“Vrasja e drejtësisë në Kosovë”, 2003; “Vrasje dhe dëshmi”, 2010) dhe, më vonë, tekste universitare që trajtojnë etikën, gazetarinë online dhe raportimin e situatave të ndjeshme (2023-2025).

Këto botime kanë ndihmuar në ndërtimin e literaturës bashkëkohore në fushën e mediave në Kosovë, duke pasuruar diskursin akademik mbi etikën, vetërregullimin dhe sfidat e gazetarisë në epokën digjitale.

Edhe recensenti i tre librave universitar të Musa Sabedinit, dr. Safet Zejnullahu ka vlerësuar se autori ka një përvojë të gjatë në fushën e gazetarisë dhe të punës së drejtpërdrejtë nga raportimi nga terreni, si në kohë pushtimi, në kohë aparteidi në median e Kosovës, në kohë lufte, në kohë të gazetarisë së kontrolluar të pasluftës dhe në epokën e internetit.

Në planin universitar, Sabedini ka kryer studimet bazë dhe master në gazetari në Universitetin e Prishtinës dhe që nga viti 2011 është ligjërues në degën e Medias dhe Komunikimit në UBT.

Ai ligjëron katër lëndë kryesore: “Zhanret e Gazetarisë”, “Teknikat e Raportimit”, “E drejta dhe etika mediatike” dhe “Gazetaria Online”, duke ndikuar drejtpërdrejt në formimin profesional të brezave të rinj të gazetarëve.

Në aspektin kërkimor, Sabedini ka prezantuar mbi 14 punime shkencore në konferencat ndërkombëtare të UBT-së, ku ka trajtuar tema si etika në media, raportimi online, vetërregullimi i portaleve, ndikimi i rrjeteve sociale dhe lufta kundër lajmeve të rreme. Punimet e tij janë botuar gjithashtu në revista ndërkombëtare, përfshirë platformat amerikane dhe databazën SCOPUS, duke zgjeruar ndikimin e tij përtej kontekstit vendor.

Për veprimtarinë e tij të gjerë profesionale, Sabedini është nderuar katër herë me çmimin “Korrespondenti më i mirë i vitit” në Kosovë (2003, 2006, 2007, 2008), një dëshmi e integritetit, saktësisë dhe kontributit të tij në gazetarinë hulumtuese dhe raportimin profesional.

Aktualisht jeton dhe punon në Gjilan, është i martuar dhe ka katër fëmijë. Profili i tij bashkon me sukses veprimtarinë gazetareske, angazhimin akademik dhe kontributin publik në zhvillimin e etikës dhe profesionalizmit mediatik në Kosovë./nexhat buzuku, sevdail hyseni/rajonipress/

Libra dhe publikime kryesore:

Sabedini, M. (2003). Vrasja e drejtësisë në Kosovë. Prishtinë: KMDLNJ.

Sabedini, M. (2010). Vrasje dhe dëshmi. Prishtinë: KMDLNJ.

Sabedini, M. (2023). Mediet, etika, raportimet për situatat e ndjeshme, hetimet dhe nocionet juridike në gazetari. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2024). Gazetaria online në Kosovë dhe rajon, etika dhe sfidat e vetërregullimit. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2025). Etika, mburojë e gazetarisë profesionale. Prishtinë: UBT.

Konferenca shkencore (UBT International Conference)

Sabedini, M. (2014). Journalism ethics and law. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2016). Online journalism, ethics and challenges. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2017). Social media, their platform, respectively the users, ethics, advantages and disadvantages. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2018). Self-regulation of portals and adherence to ethics codes. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2019). The challenges of online journalism, impact of social media, and fake news. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2020). Reporting in the age of pandemics: the case of COVID-19, ethics, techniques, challenges and recommendations. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2021). Reporting in the age of pandemics: ethics, techniques, challenges and recommendations. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2022). Are fake news (disinformation) ethics’ most bigger enemy in professional journalism in Kosovo Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2023). Sensitive news reporting on conflicting situations – Mitrovica case. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2024). Portals and their internal organization in Kosovo. Proceedings of the UBT International Conference. Prishtinë: UBT.

Sabedini, M. (2025), Investigative Journalism in Kosovo: Ethics, Risks, and Challenges. Prishtinë, UBT.

Continue Reading

Aktualitet

UBT shënon arritje historike: Renditet përsëri ndër institucionet më të mira në botë dhe i pari në rajon, sipas GreenMetric

Published

on

UBT është renditur ndër institucionet më të mira në botë nga UI GreenMetric World University Ranking, një ndër vlerësimet globale më prestigjioze për qëndrueshmërinë universitare dhe kampuset e gjelbra. UBT është institucioni i parë në rajon që pozicionohet me sukses në këtë renditje të rëndësishme ndërkombëtare.

Nga mbi 1,800 institucione pjesëmarrëse nga e gjithë bota, UBT është renditur në 50% e institucioneve më të mira, duke konfirmuar angazhimin e tij për krijimin e kampuseve të gjelbra, të qëndrueshme dhe inovative.

Në veçanti, në kategorinë e kampuseve inovative, në mesin e mbi 500 institucione të përfshira globalisht, UBT u rendit në vendin e 169, duke treguar përkushtimin e vazhdueshëm të institucionit ndaj standardeve ndërkombëtare dhe inovacionit në mjedis.

UI GreenMetric përdor një metodologji që vlerëson 39 indikatorë në gjashtë fusha kyçe: mjedisin dhe infrastrukturën, energjinë dhe ndryshimet klimatike, menaxhimin e mbetjeve, ujin, transportin, si dhe edukimin dhe kërkimin.

Rezultatet e këtij viti e pozicionojnë UBT-në si një nga institucionet më të përparuara në rajon për qëndrueshmërinë e kampusit dhe politikat inovative të menaxhimit. Kjo arritje e vendos UBT-në në një pozitë të veçantë në hartën akademike ndërkombëtare dhe përfaqëson një sukses të jashtëzakonshëm për institucionin dhe arsimin e lartë në Kosovë.

Ajo dëshmon se institucionet në Kosovë mund të konkurrojnë me sukses në skenën globale, duke tejkaluar standardet ndërkombëtare në qëndrueshmëri, inovacion dhe zhvillim të përgjegjshëm. UBT ka qenë pjesë e kësaj renditjeje prestigjioze edhe në vitet 2023 dhe 2024, duke treguar një angazhim të vazhdueshëm për qëndrueshmërinë mjedisore dhe ndryshimet klimatike.

Continue Reading

Vendi

Prof. Ferid Selimi: Kërkimi shkencor në Kosovë ka potencial, por kërkon standarde të qarta

Published

on

Profesori dhe Dekani i Fakultetit të Medias dhe Komunikimit në UBT, Prof. Dr. Ferid Selimi, ishte mysafiri i radhës në Podcastin e UBT-së, ku diskutoi gjerësisht mbi gjendjen aktuale të kërkimit shkencor në Republikën e Kosovës.

Në këtë episod, Prof. Selimi foli për terrenin akademik dhe institucional në vend, duke e vlerësuar atë si një hapësirë me potencial të konsiderueshëm, por që ende përballet me sfida strukturore dhe metodologjike. Ai theksoi se zhvillimi i kërkimeve të mirëfillta shkencore kërkon qasje të plotë në të dhëna, transparencë institucionale, infrastrukturë adekuate dhe mbështetje financiare, elemente të cilat në Kosovë shpesh mungojnë ose janë të fragmentuara.

Për më shumë, ndiqni Podcastin në Youtube: PODCASTI

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së merr pjesë në Kosova Health Forum 2025, duke theksuar rolin kyç të arsimit në zhvillimin e sektorit të shëndetësisë

Published

on

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, mori pjesë në Kosova Health Forum 2025, ku u diskutuan zhvillimet, sfidat dhe transformimet e nevojshme për avancimin e sistemit shëndetësor në Kosovë. Gjatë forumit, Rektori Hajrizi solli perspektivën e arsimit të lartë si një komponent thelbësor në formimin e profesionistëve të shëndetësisë dhe në forcimin e kapaciteteve të sektorit.

Në fjalën e tij, Rektori Hajrizi theksoi se UBT ka luajtur një rol vendimtar në krijimin dhe zhvillimin e programeve të reja shëndetësore, duke ndërtuar kapacitete që dikur nuk ekzistonin në vend. Ai nënvizoi se Kosova ka bërë përparime të rëndësishme në harmonizimin e kurrikulave me standardet dhe direktivat ndërkombëtare, duke arritur një nivel që shpesh krahasohet me vendet evropiane.

“Kosova ka hyrë në një proces të rregullimit të sistemit arsimor dhe të kurrikulave me direktiva të veçanta që e përcaktojnë qartë strukturën e kompetencave, dhe në shumë raste kemi qenë më përpara se disa vende evropiane”, tha Rektori Hajrizi.

Ai foli gjithashtu për sfidat aktuale të tregut të punës në sektorin shëndetësor, duke theksuar se rritja e kërkesës për profesionistë është ndikuar ndjeshëm nga situata në vendet evropiane, të cilat po përballen me plakjen e popullsisë dhe mungesën e fuqisë punëtore.

Continue Reading

Të kërkuara