Teknologji

Zbulohen ‘Flokët kuantike’ në vrimat e zeza, kjo mund të zgjedh paradoksin e Hawking

Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.

Published

4 years ago

on

Paradoksi i informacionit për vrimën e zezë të Stephen Hawking i ka përçarë shkencëtarët për gjysmë shekulli dhe i ka shtyrë disa të vënë në dyshim ligjet themelore të fizikës. Tani shkencëtarët thonë se mund ta kenë zgjidhur problemin famëkeq duke treguar se vrimat e zeza kanë një veti të njohur si “qime kuantike”.

Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.

Profesor Xavier Calmet, i Universitetit të Sussex, i cili drejtoi studimin, tha se pasi punoi në matematikën e problemit për një dekadë, ekipi i tij bëri një përparim të shpejtë vitin e kaluar që u dha atyre besim se më në fund e kishin gjetur zgjidhjen.

“Përgjithësisht supozohej brenda komunitetit shkencor se zgjidhja e këtij paradoksi do të kërkonte një ndryshim të madh paradigme në fizikë, duke detyruar riformulimin e mundshëm të mekanikës kuantike ose të relativitetit të përgjithshëm”, tha Calmet.

“Ajo që gjetëm – dhe unë mendoj se është veçanërisht emocionuese – është se kjo nuk është e nevojshme”.

Paradoksi i Hawking-ut ka qenë si vijon: Rregullat e fizikës kuantike thonë se informacioni ruhet. Vrimat e zeza përbëjnë një sfidë për këtë ligj, sepse sapo një objekt hyn në një vrimë të zezë, në thelb është zhdukur përgjithmonë – së bashku me çdo informacion të koduar në të. Hawking e identifikoi këtë paradoks dhe për dekada ai ka vazhduar të ngatërrojë shkencëtarët.

Ka pasur zgjidhje të panumërta të propozuara, duke përfshirë një “teori të murit të zjarrit” në të cilën informacioni supozohej se digjej para se të hynte në vrimën e zezë, dhe “teoria e fuzzballit” në të cilën vrimat e zeza mendohej se kishin kufij të paqartë dhe degë të ndryshme ekzotike të teorisë së fijeve. Por shumica e këtyre propozimeve kërkonin rishkrimin e ligjeve të mekanikës kuantike ose teorisë së gravitetit të Ajnshtajnit, dy shtyllat e fizikës moderne.

Në të kundërt, teorema kuantike e flokëve pretendon të zgjidhë paradoksin duke kapërcyer hendekun mes relativitetit të përgjithshëm dhe mekanikës kuantike duke përdorur një formulim të ri matematikor.

Emri është një shenjë e këndvështrimit, bazuar në fizikën klasike, se vrimat e zeza mund të shihen si objekte çuditërisht të thjeshta, të përcaktuara vetëm nga masa dhe shpejtësia e tyre e rrotullimit. Parashikimi i vrimave të zeza tullace dhe pa tipare është quajtur “teorema pa qime” që nga vitet 1970.

Calmet dhe bashkëpunëtorët e tij mendojnë se vrima e zezë është më komplekse – ose me qime. Ndërsa materia shembet në një vrimë të zezë, ajo lë një gjurmë të zbehtë në fushën e saj gravitacionale. Kjo gjurmë quhet “flokë kuantike” dhe do të siguronte mekanizmin me të cilin informacioni ruhet gjatë rënies së një vrime të zezë. Sipas kësaj teorie, dy vrima të zeza me masa dhe rreze identike, por me përbërje të brendshme të ndryshme, do të kishin dallime shumë delikate në fushat e tyre gravitacionale.

“Zgjidhja jonë nuk kërkon ndonjë ide spekulative. Në vend të kësaj, hulumtimi ynë tregon se dy teoritë mund të përdoren për të bërë llogaritje të qëndrueshme për vrimat e zeza dhe për të shpjeguar se si ruhet informacioni pa pasur nevojë për fizikë të re radikale”, tha Calmet.

Nuk ka asnjë mënyrë të qartë për të testuar teorinë përmes vëzhgimeve astronomike – luhatjet gravitacionale do të ishin shumë të vogla për të qenë të matshme. Por teoria ka të ngjarë të vihet nën një shqyrtim të fortë nga komuniteti teorik, shkruan Guardian, përcjell Klankosova.tv.

Profesor Toby Wiseman, një fizikan teorik në Kolegjin Imperial në Londër, e përshkroi punimin si “një pjesë e mirë e punës”, por mbeti i pa bindur se ai zgjidhte paradoksin e vjetër prej dekadave.

“Në mënyrë thelbësore, studimi sugjeroi se mund të jetë e mundur të merren disa informacione shtesë rreth asaj që ndodhej brenda vrimës së zezë – por nuk tregoi se fenomeni mund të llogarisë tërësinë e informacionit të humbur në dukje. Këtë ata nuk e kanë treguar dhe ky është thelbi i paradoksit”, tha ai.

“Ndjenja ime është se për të zgjidhur me të vërtetë këtë paradoks, duhet të kuptoni plotësisht se si mekanika kuantike dhe graviteti bashkohen. Ata po shikojnë korrigjime të vogla, por jo kombinimin e plotë të të dyjave”, u shpreh Wiseman.

Related Topics:
Continue Reading

Teknologji

Makina e vitit 2026 në Gjermani, ja kush po e dominon kategorinë

Published

1 day ago

on

November 27, 2025

By

Modeli kompakt elektrik Škoda Elroq u bë makina elektrike më e shitur në Gjermani gjatë muajit tetor dhe sapo fitoi titullin prestigjioz “Makina Gjermane e Vitit 2026”, duke lënë pas konkurrentë si Dacia Bigster dhe Hyundai Ioniq 9.

Me pajisjet e tij moderne dixhitale, sistemet e sigurisë dhe teknologjinë e avancuar, Elroq përfaqëson një shembull të qartë të inovacionit në industrinë e automobilave, përfshirë edhe sistemin e tij të fuqishëm të transmisionit.

Në dispozicion janë tre versione baterish:

Versioni bazë ka një bateri me kapacitet të përdorshëm 50 kWh, që ofron një autonomi prej 375 km, mund të karikohet deri në 130 kW, dhe kur kombinohet me një motor elektrik 170 kf, përshpejton nga 0 në 100 km/h për 9 sekonda.

Versioni më i avancuar ka një bateri 77 kWh me autonomi 570 km, karikohet deri në 175 kW, dhe motori elektrik me 286 kf dhe 545 Nm siguron një përshpejtim vetëm 6.6 sekonda deri në 100 km/h.

Fituesit e çmimeve shpallen në pesë kategori bazuar në çmimin e automjetit:

Kategoria kompakte (deri në 40,000 €): Škoda Elroq

Automjete të vogla (deri në 25,000 €): Dacia Bigster

Segmenti premium (deri në 70,000 €): Hyundai Ioniq 9

Klasa luksoze (mbi 70,000 €): Cadillac Vistiq

“Makina e Vitit” vlerëson makinat më të mira të reja në treg, ku një juri prej 40 gazetarësh automobilash teston modelet kryesore në pesë kategori. Fituesit e klasave marrin pjesë në një provë finale drejtimi, dhe automjeti me më shumë vota shpallet Makina e Vitit në nëntor.

Për herë të parë në historinë e konkursit, fituesi i përgjithshëm nuk është nga Gjermania, duke treguar se prodhuesit ndërkombëtarë po marrin gjithnjë e më shumë iniciativën në industrinë automobilistike. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Teknologji

Renault Group shpallet “Prodhuesi i Vitit”

Published

2 days ago

on

November 27, 2025

By

Një natë krenarie për të gjithë të lidhurit me Renault Group, pasi kompania franceze e automjeteve u shpall “Prodhuesi i Vitit” në TopGear.com Awards 2025 në Londër.

Viti 2025 ka qenë i mbushur me aktivitete për Renault, dhe kompania ndihet e nderuar që përkushtimi i ekipeve u vlerësua nga një nga emrat më të respektuar në industrinë automobilistike.

Jack Rix, redaktor i TopGear.com, komentoi:

“Ka qenë vit i jashtëzakonshëm, me R5 dhe R4 që fituan zemrat e njerëzve, Clio që shpëtoi segmentin supermini, Twingo që riktheu triumfueshëm e R5 Turbo 3E që dëshmoi se ka ende vend për pak çmenduri. Alpine filloi odiseadën elektrike me modelet A290 dhe A390, Dacia zgjeroi horizontet me Bigster dhe më pas i ngushtoi përsëri me Hipster. Tani presim me padurim vitin 2026.”

Ky çmim i fundit kurorëzon një vit të rëndësishëm për Renault, dhe kompania falënderon sinqerisht TopGear.com për njohjen e dhënë.

Suksesi i Renault nuk përfundon këtu: modeli R4 u shpall “Crossover i Vitit”, pas titullit “Vetura Elektrike e Vitit” në TopGear.com Electric Car Awards më herët gjatë vitit.

Ky rezultat reflekton vizionin e Renault: të inovojë dhe të sfidojë kufijtë për të krijuar automjete më të qasshme dhe më argëtuese për një audiencë gjithnjë e më të gjerë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Teknologji

Apple përballet me hetime për ndikimin e privatësisë

Published

2 days ago

on

November 26, 2025

By

Zyra kundër monopolit e Polonisë (UOKiK) po heton nëse Apple po kufizon konkurrencën në tregun e reklamave mobile përmes politikës së saj të privatësisë, App Tracking Transparency (ATT).

Ky sistem, i prezantuar në iOS 14.5 e më pas, mund të pengojë aplikacionet e palëve të treta të mbledhin të dhëna për reklama të personalizuara, duke favorizuar shërbimin e reklamave të Apple.

Presidenti i UOKiK, Tomasz Chrostny, deklaroi se politika e ATT-së mund të ketë mashtruar përdoruesit për nivelin e mbrojtjes së privatësisë dhe mund të përbëjë abuzim me pozicionin dominues.

Nëse akuzat konfirmohen, Apple mund të gjobitet deri në 10% të të ardhurave vjetore në Poloni. Hetime të ngjashme po kryhen edhe në Gjermani, Itali, Rumani, ndërsa në Francë kompania u gjobit me 150 milionë euro. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Teknologji

Nokia investon 4 miliardë dollarë në SHBA dhe sjell rrjetin 4G në Hënë

Published

3 days ago

on

November 26, 2025

By

Nokia do të investojë 4 miliardë dollarë në SHBA për kërkim, zhvillim dhe prodhim, me fokus në përparimet e rrjetit të drejtuar nga inteligjenca artificiale.

Nga kjo shumë, 3.5 miliardë dollarë do të përdoren për kërkim-zhvillim dhe 500 milionë për prodhim dhe shpenzime kapitale në Teksas, New Jersey dhe Pensilvani.

Përveç investimeve tokësore, Nokia do të vendosë rrjetin e parë 4G në Hënë, pjesë e misionit Intuitive Machines-2, duke ndihmuar në bazat për eksplorimin hënor dhe misionet me ekuipazh.

Anija Athena e misionit u ngrit së fundmi me raketën SpaceX Falcon 9, duke transportuar rrjetin hënor të Nokias.

Nokia prezantoi kamerën e saj profesionale Nokia 360 Camera, e para 5G në botë që transmeton video 8K me zë hapësinor dhe lidhje me vonesë të ulët për përdorim industrial. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara