

Teknologji
Zbulohen ‘Flokët kuantike’ në vrimat e zeza, kjo mund të zgjedh paradoksin e Hawking
Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiParadoksi i informacionit për vrimën e zezë të Stephen Hawking i ka përçarë shkencëtarët për gjysmë shekulli dhe i ka shtyrë disa të vënë në dyshim ligjet themelore të fizikës. Tani shkencëtarët thonë se mund ta kenë zgjidhur problemin famëkeq duke treguar se vrimat e zeza kanë një veti të njohur si “qime kuantike”.
Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.
Profesor Xavier Calmet, i Universitetit të Sussex, i cili drejtoi studimin, tha se pasi punoi në matematikën e problemit për një dekadë, ekipi i tij bëri një përparim të shpejtë vitin e kaluar që u dha atyre besim se më në fund e kishin gjetur zgjidhjen.
“Përgjithësisht supozohej brenda komunitetit shkencor se zgjidhja e këtij paradoksi do të kërkonte një ndryshim të madh paradigme në fizikë, duke detyruar riformulimin e mundshëm të mekanikës kuantike ose të relativitetit të përgjithshëm”, tha Calmet.
“Ajo që gjetëm – dhe unë mendoj se është veçanërisht emocionuese – është se kjo nuk është e nevojshme”.
Paradoksi i Hawking-ut ka qenë si vijon: Rregullat e fizikës kuantike thonë se informacioni ruhet. Vrimat e zeza përbëjnë një sfidë për këtë ligj, sepse sapo një objekt hyn në një vrimë të zezë, në thelb është zhdukur përgjithmonë – së bashku me çdo informacion të koduar në të. Hawking e identifikoi këtë paradoks dhe për dekada ai ka vazhduar të ngatërrojë shkencëtarët.
Ka pasur zgjidhje të panumërta të propozuara, duke përfshirë një “teori të murit të zjarrit” në të cilën informacioni supozohej se digjej para se të hynte në vrimën e zezë, dhe “teoria e fuzzballit” në të cilën vrimat e zeza mendohej se kishin kufij të paqartë dhe degë të ndryshme ekzotike të teorisë së fijeve. Por shumica e këtyre propozimeve kërkonin rishkrimin e ligjeve të mekanikës kuantike ose teorisë së gravitetit të Ajnshtajnit, dy shtyllat e fizikës moderne.
Në të kundërt, teorema kuantike e flokëve pretendon të zgjidhë paradoksin duke kapërcyer hendekun mes relativitetit të përgjithshëm dhe mekanikës kuantike duke përdorur një formulim të ri matematikor.
Emri është një shenjë e këndvështrimit, bazuar në fizikën klasike, se vrimat e zeza mund të shihen si objekte çuditërisht të thjeshta, të përcaktuara vetëm nga masa dhe shpejtësia e tyre e rrotullimit. Parashikimi i vrimave të zeza tullace dhe pa tipare është quajtur “teorema pa qime” që nga vitet 1970.
Calmet dhe bashkëpunëtorët e tij mendojnë se vrima e zezë është më komplekse – ose me qime. Ndërsa materia shembet në një vrimë të zezë, ajo lë një gjurmë të zbehtë në fushën e saj gravitacionale. Kjo gjurmë quhet “flokë kuantike” dhe do të siguronte mekanizmin me të cilin informacioni ruhet gjatë rënies së një vrime të zezë. Sipas kësaj teorie, dy vrima të zeza me masa dhe rreze identike, por me përbërje të brendshme të ndryshme, do të kishin dallime shumë delikate në fushat e tyre gravitacionale.
“Zgjidhja jonë nuk kërkon ndonjë ide spekulative. Në vend të kësaj, hulumtimi ynë tregon se dy teoritë mund të përdoren për të bërë llogaritje të qëndrueshme për vrimat e zeza dhe për të shpjeguar se si ruhet informacioni pa pasur nevojë për fizikë të re radikale”, tha Calmet.
Nuk ka asnjë mënyrë të qartë për të testuar teorinë përmes vëzhgimeve astronomike – luhatjet gravitacionale do të ishin shumë të vogla për të qenë të matshme. Por teoria ka të ngjarë të vihet nën një shqyrtim të fortë nga komuniteti teorik, shkruan Guardian, përcjell Klankosova.tv.
Profesor Toby Wiseman, një fizikan teorik në Kolegjin Imperial në Londër, e përshkroi punimin si “një pjesë e mirë e punës”, por mbeti i pa bindur se ai zgjidhte paradoksin e vjetër prej dekadave.
“Në mënyrë thelbësore, studimi sugjeroi se mund të jetë e mundur të merren disa informacione shtesë rreth asaj që ndodhej brenda vrimës së zezë – por nuk tregoi se fenomeni mund të llogarisë tërësinë e informacionit të humbur në dukje. Këtë ata nuk e kanë treguar dhe ky është thelbi i paradoksit”, tha ai.
“Ndjenja ime është se për të zgjidhur me të vërtetë këtë paradoks, duhet të kuptoni plotësisht se si mekanika kuantike dhe graviteti bashkohen. Ata po shikojnë korrigjime të vogla, por jo kombinimin e plotë të të dyjave”, u shpreh Wiseman.
You may like
Teknologji
Meta zgjeron qasjen në AI përmes syzeve Ray-Ban në Evropë
Published
21 hours agoon
April 24, 2025
Meta Platforms ka njoftuar zgjerimin e qasjes së inteligjencës artificiale, Meta AI, përmes syzeve inteligjente Ray-Ban në shtatë vende të reja evropiane, si Gjermania, Austria, Belgjika, Danimarka, Norvegjia, Suedia dhe Finlanda, raportoi të mërkurën Reuters.
Përdoruesit në këto shtete tani mund të komunikojnë me Meta AI përmes komandave zanore, për të marrë përgjigje për pyetje të përgjithshme.
Kjo shënon hap të rëndësishëm në përhapjen e teknologjive të avancuara të inteligjencës artificiale në pajisjet e tilla në tregun evropian.
Meta pati prezantuar për herë të parë Meta AI në SHBA gjatë vitit 2023. Ndërsa, lansimi në Evropë u shty për disa muaj për shkak të shqetësimeve rregullatore në lidhje me mbrojtjen e të dhënave dhe rregulloret e privatësisë të Bashkimit Evropian.
Ky zhvillim vjen në një moment kur Meta po investon miliarda dollarë në infrastrukturën e saj të inteligjencës artificiale, me synimin për të forcuar pozitat në tregun global të teknologjisë së avancuar dhe për të tërhequr përdorues të rinj në platformat e saj.
Teknologji
Njëzet vjet më vonë, YouTube po kthehet në rrënjët e veta
Published
22 hours agoon
April 24, 2025
Filloi si një platformë për ngarkimin e videove të shkurtra dhe tani Shorts shërben si një ‘nismë’ për fillimet modeste të YouTube.
Dy dekada më parë, YouTube nuk ishte “në” përmbajtjen afatgjatë të prodhuar nga krijues si MrBeast dhe të tjerë. Në atë kohë, nuk kishte ndriçim të zbukuruar, efekte zanore ose prerje.
Videoja e parë në platformë, “Unë në kopshtin zoologjik”, u ngarkua në YouTube më 23 prill 2005.
Është 19 sekonda e gjatë e shfaq bashkëthemeluesin e YouTube, Jawed Karim duke qëndruar përballë një çifti elefantësh në kopshtin zoologjik të San Diegos.
“Mirë, ja ku jemi, përballë elefantëve”, thotë Karim, duke parë përsëri elefantët. Karim postoi një video tjetër të titulluar “Rolling down a hill” më 23 prill, por që atëherë është fshirë. Videoja tjetër, “My Snowboarding Skillz”, u ngarkua nga përdoruesi “mw” në të njëjtën ditë.
Është videoja e parë e “dështuar” që ngarkohet në YouTube, zhanër që po përhapet në platformë prej shumë vitesh.
Vetëm një ditë më vonë, më 24 prill 2005, një përdorues i quajtur “gp” ngarkoi një video tjetër: “tribute”.
Me vetëm pesë sekonda e gjatë, është videoja më e shkurtër në këtë grup. Në atë kohë, të tre videot ishin një testament për qasjen e YouTube: çdokush do bënte një video në YouTube thjesht duke kapur një moment të shkurtër në kohë, pavarësisht se sa e zakonshme dukej.
Megjithëse YouTube tani është i mbushur plot me mësime të gjata, video të gjata dhe vlog, gjërat kanë filluar të kthehen në bazë – të paktën në një masë.
TikTok shpërtheu në popullaritet me kalimin e viteve, pas mbylljes së Vine më 2017, platformat u përpoqën për të nisur burimet e videove në formë të shkurtër. Instagram lansoi Reels në 2020, YouTube aktivizoi Shorts në SHBA në 2021, pavarësisht se ishte platforma ku debutuan këto video të shkurtra.
Videot aktuale të Shorts duken shumë larg nga ato që ishin videot në YouTube 20 vjet më parë.
Shumica e videove të servuara nga algoritmi i YouTube nuk janë postuar spontanisht, por kanë të bëjnë më shumë me skenarë të menduar dhe punë të qëllimshme me kamerë.
Edhe me shumë më tepër planifikim, shumë prej tyre kanë prekjen e spontanitetit e ndjenjës së lidhjes që ofrojnë tre videot e para të ngarkuara në platformë.
Automobilizëm elektrikë
Pse nuk është e sigurt të vozisni me goma dimri gjatë verës?
Published
2 days agoon
April 23, 2025
Shumë shoferë vendosin të mos i ndërrojnë gomat e dimrit kur vjen vera, ose thjesht harrojnë. Por mbajtja e gomave të dimrit gjatë sezonit të nxehtë nuk është vetëm e papërshtatshme është e rrezikshme.
Gomat e dimrit janë të dizajnuara për temperatura të ulëta dhe përbërja e tyre është dukshëm më e butë se ajo e gomave verore. Kjo i bën ato të konsumohen më shpejt në asfalt të nxehtë, duke humbur efektivitetin dhe duke rrezikuar sigurinë në rrugë.
Sipas autoklubit gjerman ADAC, gomat e dimrit në kushte verore e rrisin dukshëm rrezikun e aksidenteve, sidomos për shkak të mbinxehjes dhe konsumimit më të shpejtë në asfalt. Gjatë verës, kur temperaturat e asfaltit mund të arrijnë nga 30 deri në 36°C, distanca e frenimit rritet ndjeshëm me goma dimri.
Në një test të kryer nga ADAC, një veturë me goma verore ndaloi pas 36.3 metrash me shpejtësi 100 km/h, ndërsa një tjetër me goma dimri ndaloi vetëm pas 41.9 metrash, duke lëvizur ende me 37 km/h kur vetura me goma verore kishte ndaluar plotësisht.
Gjatë ngasjes në verë, veçanërisht me ngarkesë të madhe apo me shpejtësi të lartë, gomat e dimrit kanë tendencë të mbinxehen.
Kjo shkakton konsumim të gomave, duke e komprometuar stabilitetin e automjetit.
Prandaj, ekspertët këshillojnë të mos i përdorni gomat e dimrit gjatë verës, edhe nëse ato duken në gjendje të mirë.

Bashkimi Evropian ka gjobitur Apple dhe Meta së bashku me 700 milionë euro në zbatimin e parë të ligjit të tij historik të konkurrencës dixhitale.
Dënimet për shkeljen e Aktit të Tregjeve Dixhitale vijnë në mes të sulmeve ndaj BE-së nga administrata Trump për atë që e sheh si shënjestrim të padrejtë të bllokut ndaj kompanive amerikane, raporton CNN.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, ka thënë të mërkurën se ka gjobitur Apple (AAPL) dhe kompaninë mëmë të Facebook, Meta (META) përkatësisht me 500 milionë euro (570 milionë dollarë) dhe 200 milionë euro (228 milionë dollarë).

Çdo ditë bëni këtë gabim derisa i lani dhëmbët, prandaj ju bëhen të verdhë!

Babai i Lindsay Lohan dënohet me nëntë muaj burg për ryshfet dhe shkelje të kushtit

Rektori Hajrizi vizitoi Panairin Ndërkombëtar të Farmacisë dhe Kozmetikës “Cosmofarma Exhibition” në Bolonja

UBT në krye të fuqizimit të vajzave në ICT

Rektori Hajrizi takohet me Alessandro Alberanin, ish-presidentin e Interportos dhe Acer-it

Rektori Hajrizi në takim me kontabilistin e njohur arbëresh, Luigi Laffusa

Rektori Hajrizi viziton fabrikën “Pensi” në Bolonja – shembull suksesi i diasporës shqiptare në Itali

Rektori Hajrizi folës kryesor në Konferencën Ndërkombëtare për Sistemet Biomjekësore dhe Inteligjente në Universitetin e Bolonjës

Xherdan Shaqiri për mentalitetin e tij: Në fushë jam shqiptar, në jetën e përditshme zviceran!
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet2 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore