Paradoksi i informacionit për vrimën e zezë të Stephen Hawking i ka përçarë shkencëtarët për gjysmë shekulli dhe i ka shtyrë disa të vënë në dyshim ligjet themelore të fizikës. Tani shkencëtarët thonë se mund ta kenë zgjidhur problemin famëkeq duke treguar se vrimat e zeza kanë një veti të njohur si “qime kuantike”.
Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.
Profesor Xavier Calmet, i Universitetit të Sussex, i cili drejtoi studimin, tha se pasi punoi në matematikën e problemit për një dekadë, ekipi i tij bëri një përparim të shpejtë vitin e kaluar që u dha atyre besim se më në fund e kishin gjetur zgjidhjen.
“Përgjithësisht supozohej brenda komunitetit shkencor se zgjidhja e këtij paradoksi do të kërkonte një ndryshim të madh paradigme në fizikë, duke detyruar riformulimin e mundshëm të mekanikës kuantike ose të relativitetit të përgjithshëm”, tha Calmet.
“Ajo që gjetëm – dhe unë mendoj se është veçanërisht emocionuese – është se kjo nuk është e nevojshme”.
Paradoksi i Hawking-ut ka qenë si vijon: Rregullat e fizikës kuantike thonë se informacioni ruhet. Vrimat e zeza përbëjnë një sfidë për këtë ligj, sepse sapo një objekt hyn në një vrimë të zezë, në thelb është zhdukur përgjithmonë – së bashku me çdo informacion të koduar në të. Hawking e identifikoi këtë paradoks dhe për dekada ai ka vazhduar të ngatërrojë shkencëtarët.
Ka pasur zgjidhje të panumërta të propozuara, duke përfshirë një “teori të murit të zjarrit” në të cilën informacioni supozohej se digjej para se të hynte në vrimën e zezë, dhe “teoria e fuzzballit” në të cilën vrimat e zeza mendohej se kishin kufij të paqartë dhe degë të ndryshme ekzotike të teorisë së fijeve. Por shumica e këtyre propozimeve kërkonin rishkrimin e ligjeve të mekanikës kuantike ose teorisë së gravitetit të Ajnshtajnit, dy shtyllat e fizikës moderne.
Në të kundërt, teorema kuantike e flokëve pretendon të zgjidhë paradoksin duke kapërcyer hendekun mes relativitetit të përgjithshëm dhe mekanikës kuantike duke përdorur një formulim të ri matematikor.
Emri është një shenjë e këndvështrimit, bazuar në fizikën klasike, se vrimat e zeza mund të shihen si objekte çuditërisht të thjeshta, të përcaktuara vetëm nga masa dhe shpejtësia e tyre e rrotullimit. Parashikimi i vrimave të zeza tullace dhe pa tipare është quajtur “teorema pa qime” që nga vitet 1970.
Calmet dhe bashkëpunëtorët e tij mendojnë se vrima e zezë është më komplekse – ose me qime. Ndërsa materia shembet në një vrimë të zezë, ajo lë një gjurmë të zbehtë në fushën e saj gravitacionale. Kjo gjurmë quhet “flokë kuantike” dhe do të siguronte mekanizmin me të cilin informacioni ruhet gjatë rënies së një vrime të zezë. Sipas kësaj teorie, dy vrima të zeza me masa dhe rreze identike, por me përbërje të brendshme të ndryshme, do të kishin dallime shumë delikate në fushat e tyre gravitacionale.
“Zgjidhja jonë nuk kërkon ndonjë ide spekulative. Në vend të kësaj, hulumtimi ynë tregon se dy teoritë mund të përdoren për të bërë llogaritje të qëndrueshme për vrimat e zeza dhe për të shpjeguar se si ruhet informacioni pa pasur nevojë për fizikë të re radikale”, tha Calmet.
Nuk ka asnjë mënyrë të qartë për të testuar teorinë përmes vëzhgimeve astronomike – luhatjet gravitacionale do të ishin shumë të vogla për të qenë të matshme. Por teoria ka të ngjarë të vihet nën një shqyrtim të fortë nga komuniteti teorik, shkruan Guardian, përcjell Klankosova.tv.
Profesor Toby Wiseman, një fizikan teorik në Kolegjin Imperial në Londër, e përshkroi punimin si “një pjesë e mirë e punës”, por mbeti i pa bindur se ai zgjidhte paradoksin e vjetër prej dekadave.
“Në mënyrë thelbësore, studimi sugjeroi se mund të jetë e mundur të merren disa informacione shtesë rreth asaj që ndodhej brenda vrimës së zezë – por nuk tregoi se fenomeni mund të llogarisë tërësinë e informacionit të humbur në dukje. Këtë ata nuk e kanë treguar dhe ky është thelbi i paradoksit”, tha ai.
“Ndjenja ime është se për të zgjidhur me të vërtetë këtë paradoks, duhet të kuptoni plotësisht se si mekanika kuantike dhe graviteti bashkohen. Ata po shikojnë korrigjime të vogla, por jo kombinimin e plotë të të dyjave”, u shpreh Wiseman.
Lajmet nga UBT1 month ago
Lajmet2 months ago
Lajmet nga UBT3 days ago
Kulturë2 months ago