Kuriozitete

Ylli i Madh i Afrikës, dhuratë mbretërore apo perlë e ‘vjedhur’?

Afrika ka luftuar vazhdimisht për të rikuperuar artefaktet kulturore të grabitura nga trupat koloniale.

Published

3 years ago

on

Në Afrikën e Jugut po rriten thirrjet për familjen mbretërore të Britanisë që të kthejë diamantin më të madh të njohur në botë, pas vdekjes së Mbretëreshës Elizabeth II.

I njohur si Ylli i Madh i Afrikës ose Cullinan I, diamanti është prerë nga një gur i çmuar më i madh që u minua në Afrikën e Jugut në 1905 dhe iu dorëzua familjes mbretërore britanike nga autoritetet koloniale të Afrikës së Jugut. Aktualisht është montuar në një skeptër mbretëror që i përket Mbretëreshës.

Kërkesat për kthimin e Yllit të Madh të Afrikës dhe diamanteve të tjera, janë intensifikuar që nga vdekja e Mbretëreshës. Shumë afrikano-jugorë e shohin blerjen e xhevahireve nga Britania si të paligjshme.

Vdekja e Mbretëreshës ka shkaktuar një debat rreth kolonializmit dhe se si lidhet ai me trashëgiminë e saj. Mediat e Afrikës së Jugut kanë debatuar për pronësinë e perlës, së bashku me kërkesat për pagesën e reparacioneve.

“Diamanti Cullinan duhet të kthehet në Afrikën e Jugut me efekt të menjëhershëm”, tha aktivisti Thanduxolo Sabelo për mediat lokale, duke shtuar se: “Britania dhe vendet e tjera vazhdojnë të përfitojnë nga mineralet e vendit tonë në kurriz të popullit tonë”.

Më shumë se 6,000 njerëz kanë nënshkruar një peticion duke kërkuar që Ylli i Madh i Afrikës të kthehet dhe të shfaqet në një muze të Afrikës së Jugut.

Një anëtar i parlamentit të Afrikës së Jugut, Vuyolwethu Zungula, i kërkoi vendit të tij të “kërkojë dëmshpërblime për të gjithë dëmin e bërë nga Britania” dhe gjithashtu “të kërkojë kthimin e të gjithë arit, diamanteve të vjedhura nga Britania”.

Sipas Royal Collection Trust, i cili mbikëqyr koleksionin mbretëror të familjes mbretërore britanike, diamanti Cullinan iu dorëzua mbretit Eduard VII (monarku britanik në atë kohë) në vitin 1907, dy vjet pas zbulimit të tij në një minierë private në Afrikën e Jugut.

“Ai u dërgua në Asscher të Amsterdamit për t’u çarë në 1908”, shtoi ai.

Me peshë rreth 3,106 karat në formën e tij natyrale, diamanti origjinal ishte “madhësia e një zemre njerëzore”, thotë Royal Asscher.

Royal Asscher shpjegon se guri i çmuar u ble nga qeveria Transvaal e Afrikës së Jugut (drejtuar nga sundimi britanik) dhe iu dorëzua mbretit Eduard VII si dhuratë për ditëlindje.

Një profesor i politikës afrikane në Universitetin e Afrikës së Jugut, Everisto Benyera, e kundërshton këtë tregim. Ai i tha CNN se “transaksionet koloniale janë të paligjshme dhe imorale”.

“Rrëfimi ynë është se të gjitha qeveritë e Transvaal dhe Bashkimit të Afrikës së Jugut dhe sindikatat e minierave shoqëruese ishin të paligjshme”, tha Benyera, duke argumentuar se: “Marrja e një diamanti të vjedhur nuk e shfajëson marrësin. Ylli i Madh është një diamant gjaku … Kompania private (minerare), qeveria e Transvaal-it dhe Perandoria Britanike ishin pjesë e një rrjeti më të madh kolonialiteti”.

Sipas Royal Asscher, diamanti u pre në nëntë gurë të mëdhenj dhe 96 copa më të vogla. Më i madhi nga gurët u emërua Ylli i Madh i Afrikës nga Mbreti Eduard VII.

Diamanti më i madh u vendos në Skeptrin e Sovranit me Kryq dhe guri i dytë i prerë u montua në Kurorën Perandorake. Mbretëresha Elizabeth II është parë në shumë portrete e veshur me këto diamante.

Vendet afrikane kanë luftuar vazhdimisht për të rikuperuar artefaktet kulturore të grabitura nga trupat koloniale. Muajin e kaluar, një muze në Londër ra dakord të kthejë 72 objekte të grabitura nga Mbretëria e Beninit, në Nigerinë jugore, gjatë një operacioni ushtarak britanik në 1897./UBTNews/

Related Topics:
Continue Reading

Kuriozitete

Kjo është anija më e madhe në botë në formë breshke që do të mbajë 60 mijë pasagjerë

Published

2 hours ago

on

May 25, 2025

By

Studioja italiane Lazzarini Design ka prezantuar një projekt të jashtëzakonshëm detar që po trondit botën e arkitekturës dhe teknologjisë detare: Pangeos, një anije në formë breshke, me përmasa gjigante.

Sipas CNN, kjo anije do të jetë më e madhja ndonjëherë e ndërtuar dhe do të ketë qendra tregtare, hotele, pishina, kopshte dhe deri në 60.000 pasagjerë.

Me një gjatësi prej 550 metrash e gjerësi maksimale prej 610 metrash, Pangeos nuk është mjet lundrimi, por qytet lundrues. Për ndërtimin e saj do të nevojitet një kantier i posaçëm prej 600 me 650 metra, ndërkohë që Arabia Saudite është përzgjedhur si vendi më i përshtatshëm për ndërtimin.

Kostoja totale e projektit parashikohet të arrijë në 8 miliardë euro, ndërtimi pritet të nisë sivjet duke kërkuar një periudhë prej 8 vitesh pune për t’u përfunduar. Financimi do të realizohet përmes teknologjisë NFT, shitjes së pasurive virtuale “Unreal Estates” në versionin digjital të jahtit në metaverse.

Përveç përmasave marramendëse, Pangeos do të jetë i pajisur me teknologjitë më moderne, përfshirë një mini-port të brendshëm, dritare panoramike rrëshqitëse dhe sistem hidroale, që e lejon të ngrihet mbi sipërfaqen e ujit dhe të lëvizë me shpejtësi, falë tre motorëve me hidrogjen.

“Që në vitin 1964 industria e kishte potencialin të ndërtonte struktura të tilla – tani është koha të realizohet”, thotë Lazzarini Design.

Continue Reading

Kuriozitete

Sa shpesh duhet ta karikoni telefonin? Gabimet që po dëmtojnë baterinë pa e kuptuar

Published

3 days ago

on

May 22, 2025

By

Në një kohë kur telefoni është bërë pjesë e pandashme e jetës sonë, shumë prej nesh vazhdojnë të bëjnë gabime të vogla që në afat të gjatë dëmtojnë baterinë.

Ekspertët rekomandojnë që karikimi i telefonit të mos bëhet gjithmonë nga 0% në 100%, por të mbahet midis 20%-80% për jetëgjatësi më të madhe të baterisë.

Gabimet më të shpeshta që dëmtojnë baterinë:

• Mbajtja e telefonit të lidhur gjatë gjithë natës

• Përdorimi i karikuesve jo origjinalë

• Ekspozimi në temperatura të larta gjatë karikimit

• Mbajtja e mbulesave të trasha që nxehin pajisjen

Një tjetër mit që po bie është ideja se telefoni duhet “shkarkuar herë pas here”, kjo ishte e vërtetë për bateritë e vjetra, por jo për litium-jonët e sotëm.

A duhet ta karikosh telefonin gjatë natës?

Nëse telefoni juaj është i mençur, ndalon së karikuari sapo të arrijë 100%. Qëndrimi i zgjatur në këtë nivel, çdo natë, për muaj me radhë, mund të ndikojë te jetëgjatësia afatgjatë e baterisë.

Continue Reading

Kuriozitete

Gjendet pas 37 vitesh busti i vjedhur i Jim Morrison në Paris

Published

3 days ago

on

May 22, 2025

By

Një skulpturë e këngëtarit e poetit të ndjerë amerikan Jim Morrison, e cila u zhduk nga varri në Paris katër dekada më parë, është gjetur, sipas policisë franceze.

“Pas 37 vitesh mungese, është gjetur busti i Morrison, i vjedhur më 1988 nga varrezat Père Lachaise”, shkroi Drejtoria Rajonale e Policisë Gjyqësore të Parisit.

Ai shtoi se “ky simbol ikonik për fansat e këngëtarit u gjet” gjatë një hetimi të kryer nga Brigada Financiare dhe Kundër Korrupsionit, nën autoritetin e Zyrës së Prokurorit Publik të Parisit.

“Ky ishte një zbulim i rastësishëm i bërë gjatë një kontrolli të urdhëruar nga një magjistrat hetues në gjykatën e Parisit”, tha zyra e prokurorit për CNN në një deklaratë të martën .

Jeff Jampol, menaxher i Pasurive të Jim Morrison, i tha CNN në një deklaratë se ishin “të lumtur që dëgjuan” për rizbulimin e statujës, duke shtuar: “Padyshim që është pjesë e historisë, e rëndësishme se familja e Jim-it e donte atje në varrin e tij, kështu që është kënaqësi të shohësh që është rikuperuar.”

«Tani do të duhet të shohim se çfarë forme ka busti», vazhdoi ai.

Morrison, vokalisti karizmatik i grupit rok psikedelik të viteve 1960, The Doors, vdiq në vitin 1971, vetëm 27 vjeç. Varri tërheq shumë adhurues të muzikës.

I vendosur në varrezat Père Lachaise, është një nga varret më të njohura në Paris, sipas faqes zyrtare për turizmin e qytetit, me turma njerëzish që mblidhen atje në përvjetorin e vdekjes së tij, më 3 korrik çdo vit. Busti, i krijuar nga skulptori kroat Mladen Mikulin, u vendos në gurin e varrit në 10-vjetorin e vdekjes së tij, sipas faqes zyrtare të internetit të qytetit të Parisit. Megjithatë, ai u zhduk në vitin 1988.

Gurvari i varrit, i cili u dëmtua u zëvendësua nga prindërit e tij në vitin 1990 me mbishkrimin “Besnik ndaj Shpirtit të Tij” të shkruar në greqisht. Në 20- vjetorin e vdekjes së Morrison më 1991, policisë iu desh të shpërndante tifozët nga varrezat me gaz lotsjellës për shkak të sjelljes së padisiplinuar.

Deri në 30-vjetorin, alkooli dhe muzika ishin ndaluar, por mijëra njerëz ende merrnin pjesë në komplotin e tij për të vendosur kurora dhe për të bërë foto.

«Çdo ditë, diku në botë, luhet një këngë e Doors», tha ish-tastieristi i Doors, Ray Manzarek, në atë kohë. «Energjia e Jim Morrison është ende me ne».

Morrison, i cili njihej edhe si “Mbreti i Hardhucave”, krijoi reputacion për konsumimin e tepërt të alkoolit dhe sjelljet tronditëse në skenë. Bashkia holandeze thotë se mund të ketë hedhur aksidentalisht një vepër të Andy Warhol-it

Morrison u largua nga grupi në vitin 1971 për t’u përqendruar në shkrimin e poezisë dhe u zhvendos në Paris me të dashurën e tij, Pamela Courson.

Megjithatë, ai vdiq në apartamentin e tyre në Paris më vonë atë vit. Courson u tha autoriteteve se e kishte gjetur këngëtarin të vdekur në vaskë.

Shkaku i vdekjes së tij është regjistruar zyrtarisht si arrest kardiak, por nuk u krye asnjë autopsi, duke nxitur teori konspiracioni.

Continue Reading

Kuriozitete

Londra dhe Cyrihu së shpejti do të lidhen me hekurudhë

Published

2 weeks ago

on

May 14, 2025

By

Një linjë e re e trenave do të lidhë Londrën dhe Cyrihun.

Sipas “London Travelers”, Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra janë dakorduar të punojnë në krijimin e një hekurudhe të re që lidh Londrën me Gjenevën dhe Cyrihun.

Udhëtimi me tren pritet të përfshijë një ndalesë në Paris dhe parashikohet të shkurtojë kohën e udhëtimit Londër-Gjenevë për së paku dy orë.

Ekspertët nga të dy shtetet pritet të detajojnë marrëveshjen, duke llogaritur kontrollet kufitare dhe kostot e udhëtimit dhe projekti pritet të finalizohet në 5 deri 10 vjetët e ardhshëm.

Continue Reading

Të kërkuara