Lajmet

Trajtimi i pabarabartë i qytetarëve të Kosovës në Serbi

Marrëveshjet e pazbatuara nga Serbia.

Published

on

Ajhane Fetahu (28) nga Bujanoci në jug të Serbisë, nuk mund të gjejë punë në profesionin e saj sepse autoritetet atje nuk ia njohin diplomën, të cilën e mori në vitin 2016 në Universitetin e Prishtinës, në drejtimin për mami. Ajo thotë për Radion Evropa e Lirë se autoritetet në Serbi as nuk duan ta shikojnë diplomën e saj, aq më pak t’ia japin asaj mundësinë për ta nostrifikuar atë.

Fetahu aktualisht është duke punuar si agjente shitjesh në Telekomin e Serbisë në Bujanoc (punë për të cilën kërkohet diploma e shkollës së mesme). Ajo tregon se kjo nuk është puna e saj e ëndrrave, por po detyrohet që të punojë diçka.

“Unë doja të vazhdoja me studimet master, por diploma ime universitare nuk më njihet. Nuk munda që të regjistrohem (në Serbi) në drejtimin master”, thotë Fetahu për Radion Evropa e Lirë.

“Ne jemi të detyruar të bëjmë punë që mund të mos na pëlqejnë. Gjithashtu, për shkak se nuk na njihet diploma, detyrohemi të largohemi nga vendi sepse nuk mund të fitojmë praktikë në profesion”, shton ajo.

Ndërkaq, Marija Raduloviq (36) nga Kragujevci (Serbi) me diplomë universitare në Beograd mban pozitën e Zëvendësit të Avokatit të Popullit në Kosovë.

Raduloviq ka diplomuar në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Beogradit dhe më pas studimet master i ka mbaruar në Fakultetin e Shkencave Politike në po të njëjtin universitet.

Në një bisedë me Radion Evropa e Lirë ajo thotë se gjatë punësimit të saj në Kosovë “askush nuk më kërkoi asgjë” dhe nuk kishte probleme që të punësohej me diplomën e fituar në Beograd.

Para se të bëhej Zëvendës i Avokatit të Popullit, Raduloviq gjithashtu ka punuar në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës si “redaktore e rasteve në gjuhën serbe” dhe si këshilltare e ministrit në Ministrinë e Administrimit të Pushtetit Lokal.

Probleme me lirinë e lëvizjes

Qytetarët e Kosovës, që hyjnë në territorin e Serbisë, në pikat kufitare pajisen me një dokument të përkohshëm identifikues pasi Serbia nuk i njeh kartat e identitetit për shkak se nuk e njeh pavarësinë e Kosovës.

Hamdi Retkoceri, pronar i kompanisë së udhëtimeve “Adios Tours”, që qarkullon në linjën Prishtinë-Beograd, thotë për Radion Evropa e Lirë se procesi i pajisjes me këtë dokument merr kohë dhe paraqet problem për lëvizje.

“Qytetarët udhëtojnë me letërnjoftim të Kosovës, ata (autoritetet kufitare serbe) ua japin një letër të formatit A4, që faktikisht e zëvendëson letërnjoftimin e Kosovës, e kthen në letërnjoftim të Serbisë. Ai (dokumenti i lëshuar nga autoritetet serbe) nuk është letërnjoftim, por është një letër me të dhënat e letërnjoftimit të Kosovës, mirëpo me vulë të Serbisë, pasi nuk e njohin letërnjoftimin e Kosovës. Ky sistem është moti, që nga marrëveshja (e Brukseli) nuk ka ndryshuar asgjë”, thotë ai.

Por, një procesi të tillë, sipas Retkocerit, nuk u nënshtrohen qytetarët e Serbisë që hyjnë në territorin e Kosovës.

Çështja e lëvizjes është e rregulluar me Marrëveshjen për lirinë e lëvizjes që Kosova dhe Serbia arritën më 2011 në Bruksel. Në këtë marrëveshje thuhet se “qytetarët (me vendbanime të përhershme) të të dyja palëve duhet të kenë mundësi të udhëtojnë lirshëm brenda ose përmes territorit të njëra-tjetrës dhe në pikat kufitare të qarkullojnë vetëm me letërnjoftim”.

Kurse në pikën e tretë të kësaj marrëveshjeje po ashtu thuhet se “secila palë mund të zbatojë një sistem ku letërnjoftimet do shoqërohen nga dokumente me shkrim “hyrje-dalje” për personat nga pala tjetër, të cilët dëshirojnë të kalojnë transit në një shtet të tretë.

Që nga ajo kohë, Serbia ka aplikuar dokumentet me shkrim “hyrje-dalje”, kurse autoritet e Kosovës nuk e kanë aplikuar një gjë të tillë.

Instituti Demokratik i Kosovës ka kërkuar nga Qeveria e Kosovës që të vendosë masa reciprociteti, në këtë pikë, më 20 shtator, kur ekzekutivi vendosi masën e reciprocitetit për targat e Serbisë, thotë Jeta Krasniqi nga ky institut.

“Nëse lëshohet për qytetarët e Kosovës, pse jo edhe për qytetarët e Serbisë”, thotë Krasniqi.

Kurti: Kosova angazhohet për reciprocitet të plotë me Serbinë

Zyrtarët e Qeverisë së Kosovës, të udhëhequr nga Albin Kurti kanë paralajmëruar masa të reja reciprociteti. Radio Evropa e Lirë ka kërkuar nga zyra për informim e kryeministrisë që të dijë se cilat janë masat konkrete që pritet të marrë qeveria, por deri në momentin e publikimit të këtij teksti nuk kanë dhënë ndonjë përgjigje.

Megjithatë, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, për agjencinë e lajmeve Ekonomiaonline, më 4 tetor ka thënë se reciprociteti i targave nuk shterë konceptin e reciprocitetit. Sipas tij, Qeveria e Kosovës do të angazhohet që me shtetin e Serbisë të ketë reciprocitet të plotë.

“Kosova dhe Serbia nuk mund të kenë marrëdhënie të pabarabartë asimetrike, andaj si shtet i pavarur, si qeveri do të angazhohemi që në vijim të kemi reciprocitet të plotë që do të vinte drejtësi në vend sa i përket raporteve tona, e në kuadër të këtij reciprociteti në qendër të jetë edhe njohja reciproke, pra dita kur Serbia e njeh Kosovën. Por, edhe sa i përket diplomave, kualifikimeve akademike profesionale dhe lëvizjes së lirë të qytetarëve, padyshim se jemi të interesuar”, ka thënë Kurti.

Marrëveshjet e pazbatuara nga Serbia

Marrëveshja për lëvizjen e lirë është një nga marrëveshjet e arritura në Bruksel, në kuadër të dialogut mes Kosovës dhe Serbisë, e që nuk zbatohen nga shteti i Serbisë.

Procesi i dialogut Kosovë-Serbi kishte nisur më 2011 me bisedime për çështje teknike, ndërkaq në vitin 2012 kishte evoluuar në bisedime politike, për të kaluar më pas në bisedime për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve, me përfaqësim të nivelit të lartë politik, ndërmjet kryeministrave dhe presidentëve të të dyja vendeve.

Rreth 30 marrëveshje janë arritur deri më tani, por shumë prej tyre nuk zbatohen në terren. Jeta Krasniqi nga Instituti Demokratik i Kosovës, thotë se disa nga këto marrëveshje janë negociuar sërish, por që nuk kanë gjetur zbatim në praktikë.

Marrëveshjet tjera që ende nuk ka gjetur zbatim, sipas Jeta Krasniqit janë Marrëveshja për energjinë, revitalizimin e Urës së Mitrovicës. Pastaj është Marrëveshja për njohjen e diplomave universitare të lëshuara nga institucionet e Republikës së Kosovës dhe Marrëveshja për integrimin e kufijve.

Asociacioni i komunave me shumicë serbe

Në kuadër të dialogut, Kosova dhe Serbia kanë arritur një marrëveshje në vitin 2013 për krijimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë. Detajet specifike janë harmonizuar me një marrëveshje të vitit 2015.

Por, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka konstatuar në dhjetor të vitit 2015 se parimet e Asociacionit nuk janë të harmonizuar plotësisht me Kushtetutën e Kosovës, por gjykata ka shtuar se ato mund të harmonizohen me një akt ligjor të Qeverisë së Kosovës.

Qeveria e Kosovës, më 20 shtator kishte vendosur masën e reciprocitetit për targat e Serbisë, e cila obligonte të gjithë shoferët e automjeteve me targa të Serbisë t’i hiqnin ato dhe t’i zëvendësonin me targa të përkohshme prej letre.

Më 30 shtator, përfaqësuesit e Kosovës dhe Serbisë në dialogun në Bruksel u pajtuan që automjetet e të dyja vendeve, gjatë qarkullimit në territorin e njëra-tjetrës, të vendosin letra ngjitëse mbi simbolet shtetërore të vendit përkatës në targat e automjeteve.

Zbatimi i kësaj marrëveshjeje ka nisur më 4 tetor dhe në vendkalimet kufitare, të dyja palët kanë nisur t’i pajisin automjetet e vendeve përkatëse me letra ngjitëse për targat e tyre.

Continue Reading

Bota

​Kolera në Sudan vret gati 1100 njerëz, ndërsa sëmundja përhapet në të gjithë vendin

Published

on

Shpërthimi i kolerës në Sudan po përkeqësohet këtë vit, duke vrarë gati 1100 njerëz që nga janari dhe duke i tendosur sistemet tashmë të brishta të kujdesit shëndetësor, njoftoi sot Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).

Të gjitha 18 shtetet e Sudanit kanë raportuar raste të kolerës, u tha gazetarëve në Gjenevë zëdhënësi i OBSH-së, Christian Lindmeier.

“Mbi 100,000 raste dhe më shumë se 2,741 vdekje janë raportuar që nga korriku 2024,” tha ai.

Sipas zëdhënësit, janë raportuar 6491 raste dhe 130 vdekje, dhe 52% e të gjitha vdekjeve u raportuan nga Darfurit Jugor.

Ai tha se po bëhen përpjekje për të nisur urgjentisht një fushatë vaksinimi kundër kolerës në lokalitetet prioritare të Darfurit Jugor. El Fasher në Darfurin e Veriut po vuan nga një krizë e rëndë humanitare dhe e shëndetit publik e shkaktuar nga rrethimi, zhvendosja dhe mungesa e ushqimit, me kolera që shton presion mbi shërbimet e kufizuara, vuri në dukje Lindmeier.

Në të gjithë vendin, 38% e objekteve shëndetësore janë jofunksionale dhe 62% funksionojnë vetëm pjesërisht, shtoi ai.

Ai tha se shkalla e vaksinimit të fëmijëve ka rënë nga më shumë se 90% në vitin 2022 në vetëm 48%. Ndërkohë, gati 20 mijë fëmijë janë shtruar në qendrat e stabilizimit këtë vit për kequshqyerje të rëndë akute me ndërlikime.

OBSH-ja ka verifikuar 177 sulme ndaj institucioneve të kujdesit shëndetësor që nga prilli i vitit 2023, duke çuar në 1176 vdekje dhe 362 lëndime.

Lindmeier tha se OBSH-ja vazhdon të ofrojë furnizime dhe të mbështesë qendrat shëndetësore, por qasja mbetet shumë e kufizuar.

Continue Reading

Aktualitet

Vuçiq fton protestuesit në debat publik mes tensioneve dhe akuzave për dhunë

Published

on

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka ftuar përfaqësuesit e protestuesve në një debat publik, që mund të mbahej përpara të gjitha televizioneve dhe portalet.

“Ftoj përfaqësuesit e lëvizjes së bllokadës në një bisedë dhe debat publik mbi vizionet, të flasim për planet dhe programet tona për të ardhmen dhe që së bashku të dënojmë dhunën në rrugët tona”, tha Vuçiq në videon e publikuar më 22 gusht.

Presidenti serb tha se protestat po zgjasin tash e nëntë muaj dhe se një pjesë e njerëzve në vendin tonë duan ndryshime.

“Së pari këto u paraqitën si kërkesa për drejtësi, e më pas hapur filluan të flasin për ndryshime politike dhe për kërkesa për zgjedhje, edhe pse më parë i mohonin. Pavarësisht gjithçkaje të keqe që mendoj për kërkesat e tyre, besoj se është shumë e rëndësishme të dëgjojmë njëri-tjetrin. Mendoj se është me rëndësi vendimtare që të rifillojmë dialogun në Serbinë tonë”, theksoi Vuçiq.

Ai nënvizoi se në periudhën e kaluar është përpjekur t’i dëgjojë kundërshtarët e tij politikë, por pranoi se nuk e ka bërë gjithmonë këtë gjë sa duhet.

Në fund të video-adresimit ai tha se beson se do të japë gjithçka nga vetja për të treguar respekt, por se dëshiron që të dëgjohet edhe pala tjetër.

“Kjo është oferta ime, më shumë se e drejtë. Dua të hyj në debat dhe dua që të dyja palët të paraqesin vizionin dhe planet e tyre. Për Serbinë, në këtë moment, kjo është gjëja më e rëndësishme. Më pas qytetarët do të kenë mundësinë të shohin se cili vizion është real dhe i vërtetë”, tha presidenti serb.

Kujtojmë se në Serbi, për më shumë se nëntë muaj po mbahen protesta, ku kërkesa kryesore është përcaktimi i përgjegjësisë për vdekjen e 16 personave në shembjen e strehës prej betoni në Stacionin Hekurudhor në Novi Sad.

Studentët, që udhëheqin protestat, kanë shtuar edhe kërkesën për shpalljen e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Ata e konsiderojnë këtë një hap të pashmangshëm, pasi shteti nuk ka bërë asgjë lidhur me përgjegjësinë për tragjedinë në Novi Sad.

Lidhur me raportimet për përdorim të tepruar të forcës nga policia serbe veçanërisht ndaj të miturve, gazetarëve dhe grave, përfshirë rastin kur një polic e kërcënoi një studente të ndaluar me përdhunim ka reaguar edhe Komisionarja për Mbrojtjen e Barazisë në Serbi, Brankica Jankoviq.

Ajo ka kërkuar që dhuna të ndalet dhe u ka bërë thirrje pjesëtarëve të Ministrisë së Punëve të Brendshme që të trajtojnë të gjithë qytetarët në Serbi në mënyrë të barabartë./rel

Continue Reading

Aktualitet

Rënie e madhe e numrit të nxënësve shqiptarë në Luginën e Preshevës

Published

on

Numri i nxënësve shqiptarë në shkollat fillore të Luginës së Preshevës ka pësuar një rënie të ndjeshme në pesë vitet e fundit.

Sipas kryetarit të Këshillit Kombëtar Shqiptar, Enkel Rexhepi, nga viti shkollor 2020/21 deri në vitin 2025/26, numri i nxënësve është ulur nga 4059 në vetëm 3650, që nënkupton 409 nxënës më pak, ose rreth 10 përqind rënie.

Rexhepi ka theksuar se ky trend është pasojë e emigrimit, natalitetit të ulët, kushteve të vështira ekonomike, mosnjohjes së diplomave dhe pasivizimit të adresave.

Ai ka paralajmëruar se situata po e rrezikon seriozisht të ardhmen e shkollës shqipe në Luginë të Preshevës.

“Ky rrezik që na kanoset, i cili prek drejtpërdrejt brezat e ardhshëm të nxënësve dhe gjeneratat e reja shqiptare në Luginë, duhet të na shtyjë drejt një qasje më të guximshme, më të përbashkët dhe më të vendosur për mbrojtjen dhe zhvillimin e arsimit në gjuhën shqipe”, ka shkruar Rexhepi në Facebook.

Continue Reading

Aktualitet

Moscertifikimi i Listës Serbe: SHBA e Gjermania kërkojnë proces zgjedhor të lirë nga politizimi

Published

on

Vendimi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për mocertifikimin e Listës Serbe për zgjedhjet lokale të 12 tetor është komentuar nga Ambasada e ShBA-së në Kosovë dhe ajo e Gjermanisë duke shprehur shqetësim.

Ambasada e Amerikës tha se e ngarkuara me punë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë Anu Prattipati, ia ka bërë të qartë qëndrimet e ShBA-së kryeministrit në detyrë Albin Kurtit, lidhur me këtë çështje.

Ambasada thuhet se beson në institucionet e Kosovës dhe mekanizmat në vend për të siguruar që procesi i certifikimit të kandidatëve të përfundojë në një mënyrë të lirë nga politizimi.

“E Ngarkuara me Punë Prattipati e bëri të qartë qëndrimin e SHBA-së për certifikimin e zgjedhjeve pas takimit të saj me Kryeministrin në Përgjegjësi Kurti dje: të gjithë qytetarët e Kosovës duhet të kenë mundësinë të zgjedhin përfaqësuesit e tyre të zgjedhur. Është jashtëzakonisht e rëndësishme që serbët e Kosovës të përfshihen në këtë proces”.

“Ne vazhdojmë të besojmë në institucionet e Kosovës dhe mekanizmat në vend për të siguruar që procesi i certifikimit të kandidatëve të përfundojë në një mënyrë të lirë nga politizimi. Komentet nga udhëheqësit politikë që e politizojnë më tej këtë proces janë të padobishme dhe dëmtojnë integritetin e procesit zgjedhor të Kosovës”, thuhet në përgjigjen e ambasadës.

Edhe ambasada e Gjermanisë në Kosovë ka folur për moscertifikimin e Listës Serbe për zgjedhjet lokale, ku në përgjigjen e tyre, ata shprehen të shqetësuar se partitë politike, sipas tyre, po përjashtohen nga zgjedhjet.

Ndër të tjetra, kjo ambasadë shton se të gjitha partitë që plotësojnë kërkesat e nevojshme dhe që përputhen me ligjin e Kosovës duhet të kenë mundësinë të marrin pjesë në zgjedhje demokratike.

“Jemi të shqetësuar që partitë politike po përjashtohen nga zgjedhjet. Ashtu si në shkurt, ku KQZ-ja refuzoi gjithashtu certifikimin e Listës Serbe (SL), SL tani po apelon nëpërmjet Panelit të Ankesave dhe Parashtresave Zgjedhore (ECAP). Ne e mirëpresim këtë hap. Të gjitha partitë që plotësojnë kërkesat e nevojshme dhe që përputhen me ligjin e Kosovës duhet të kenë mundësinë të marrin pjesë në zgjedhje demokratike. Ne presim që të gjitha palët e interesuara të zbatojnë rendin procedural të bazuar në rregulla, për të siguruar një proces zgjedhor transparent dhe gjithëpërfshirës”, thuhet në përgjigjen e ambasadës gjermane.

Lista Serbe ka dorëzuar në Panelin Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa (PZAP) anekesën lidhur me vendimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për moscertifikimin e kësaj partie për zgjedhjet lokale të nëntorit.

Continue Reading

Të kërkuara