Nastasia Kordyla-Balke gjatë praktikës pedagogjike një një shkollë në Lehe në Bremerhaven. 38-vjeçarja i përket komunitetit sinti dhe rom, është nënë e tre fëmijëve, punon me kohë të plotë, studion, vullnetarizon dhe kujdeset edhe për një të afërm.
“Nuk e mendoja që një sinticë, si unë mund të merrte ndonjëherë statusin e nëpunësit civil apo mund të punonte në sektorin publik.” – thotë Nastasia Kordyla-Balke.
Nastasia Kordyla-Balke
Sinti dhe romët janë ende të diskriminuar në sistemin arsimor gjerman. Kjo shpesh pengon avancimin arsimor, siç tregon raporti i vitit 2021 i Komisionit të Pavarur për Anticiganizmin. Komisioni shqyrtoi për dy vjet situatën e popullsisë sinti dhe rome në Gjermani.
“Ti je një hiç, nuk di të bësh asgjë” – të tilla fjalë dëgjojnë shpesh nxënësit e komunitetit të sinti dhe romëve në Gjermani, shkruhet nër një studim të zhvilluar nga shoqata RomnoKher lidhur me mundësitë e pjesëtarëve të këtij komuniteti për t’u shkolluar dhe për t’u punësuar në Gjermani.
“Hajdutë, muzikantë, fallxhorë dhe lypës”
Autorët e studimit intervistuan 614 pjesëtarë të këtij komuniteti. Në studim ata tregojnë se në Gjermani ka mjaft racizëm, anticiganizëm dhe diskriminim: 40 përqind e të intervistuarve thanë se fëmijët e tyre janë diskriminuar si nga mësuesit dhe nga shokët e klasës. Dy të tretat e gjithë të anketuarve ndjehen të diskriminuar, sepse i përkasin një pakice, përfshirë këtu edhe sistemin arsimor. Megjithatë aty ku mësuesit kujdesen për fëmijët e pakicave, ata arrijnë në përgjithësi rezultate të larta shkollore.
Nastasia Kordyla-Balke gjatë praktikës pedagogjike
“Një popull që përbëhet vetëm nga hajdutë, muzikantë, fallxhorë dhe lypës” – ky është përfytyrimi që ekziston në Gjermani për rreth 6,3 milionë sintit dhe romët që jetojnë në BE. Këtë e përjetoi me vajzën e saj, Delaya, edhe Nastasia. Delaya ndërroi shkollën në klasën e dytë fillore. Në ditën e parë të shkollës, mësuesja e klasës tha se vajza e saj duhej të përsëriste klasën e parë. Më vonë, pa e ditur Nastasia, Delaya u testua për diskalkulim – një dobësi matematikore. Në dëftesë mësuesja shkroi: “Delaya tregon interes të madh për muzikën. Ajo kërcen dhe këndon me shumë gëzim dhe përkushtim.”
Stereotipe dhe diskriminim
Një stereotip tipik për sintit dhe romët, thotë Nastasia. Me diskriminim përballen si fëmijët sinti dhe romë nga familjet që kanë ardhur si emigrantë në Gjermani, edhe ata që janë sinti dhe romë gjermanë.
Një nga të intervisturait për studimin tregon për rastin e nënës së një nxënësi, e cila kur mori në telefon për të regjistruar fëmijën në shkollë e trajtuan normalisht për shkak të emrit të saj gjerman, por kur ajo dhe i shoqi u paraqitën në shkollë mësuesit filluan t’u bëjnë pyetje të çuditshme për shkak “të ngjyrës së errët të flokëve dhe të lëkurës” dhe papritmas e caktuan djalin e tyre që të shkonte në një klasë me mësim plotësues edhe pse ai ishte me nota të mira.
“Dallim i frikshëm” kundrejt popullsisë në përgjithësi
Të gjithë fëmijët e pakicës sinti dhe roma ndjekin tani shkollën fillore në Gjermani, por nga studimi bëhet gjithashtu e qartë se një pjesë e madhe e tyre – një në tre – nuk arrijnë ta mbarojnë shkollën fillore dhe nuk kanë mundësi as të mësojnë ndonjë profesion. Prandaj shumë syresh gjejnë punë të paguara keq.
Por edhe ata që arrijë të fillojnë një shkollim profesional, rreth 50% nuk arrijnë ta mbarojnë. Ndërkohë që kjo shifër për pjesën tjetër të popullsisë është vetëm 5%.
Dallimet fillojnë që në kopshtet fëmijëve, sepse në to ka shumë pak fëmijë që u përkasin pakicave, vazhdojnë në shkollë dhe reflektohen edhe në numrin e pakët të sinti dhe romëve që mbarojnë universitetin ose shkollën e lartë. Kështu nga 15% e të rinjve që arrijnë të mbarojnë maturën, vetëm 4% e tyre mbarojnë studimet e larta. Një arsye mund të jetë që familjet shpesh nuk janë në gjendje t’i mbështesin fëmijët në mënyrë të mjaftueshme për të kryer studimet dhe se ata nuk gjejnë mundësi për bursa ose forma të tjera mbështetjeje financiare.DW
Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë ka njoftuar se ShBA-ja ka transferuar 50 Automjete të Blinduar të Sigurisë (ASV) për Qeverinë e Kosovës, në kuadër të Programit të Artikujve të Tepërt të Mbrojtjes (Excess Defense Articles Program).
Këto automjete moderne do të përdoren nga Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK), ndërsa, sipas njoftimit zyrtar, Kosova do të shfrytëzojë burimet e saj mbrojtëse për t’i sjellë ato në kapacitet të plotë operacional. Ky hap përbën një zhvillim të rëndësishëm në forcimin e aftësive mbrojtëse të FSK-së dhe në rritjen e gatishmërisë për përballjen me sfida të sigurisë.
Ky donacion i ShBA-së shihet si një tjetër dëshmi e partneritetit të ngushtë mes dy vendeve dhe e përkushtimit të përbashkët për të garantuar sigurinë kombëtare të Kosovës dhe forcimin e stabilitetit rajonal.
“Ky është një hap tjetër në përkushtimin tonë të përbashkët për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse të FSK-së dhe për forcimin e sigurisë së të dy vendeve tona”, thuhet në njoftimin e Ambasadës Amerikane.
UBT ka hapur regjistrimet për programin Master në Shkenca Paramjekësore, i cili synon të përgatisë profesionistë të domosdoshëm për sektorin shëndetësor, të aftë për të kontribuar në diagnostikim, trajtim dhe parandalim të sëmundjeve, duke vepruar në vijën e parë të kujdesit për jetën.
Ky program është ndërtuar mbi një kurrikulë multidisiplinare, të harmonizuar me modelet më të mira evropiane dhe amerikane, që ndërthur mësimin teorik me përgatitjen praktike. Studentët përfitojnë trajnim të avancuar në fushat e kujdesit emergjent, laboratorëve mjekësorë dhe diagnostikës klinike, duke përdorur pajisje bashkëkohore mjekësore dhe laboratorike.
Përgatitje gjithëpërfshirëse dhe praktike
Gjatë studimeve, studentët do të aftësohen në pesë kategori kyçe të fushës së paramedikëve:
Parandalimi i vdekjes së njerëzve
Rritja e cilësisë së jetës
Ndihma në rikuperimin nga sëmundjet apo dëmtimet
Menaxhimi i pranimeve dhe ri-pranimeve urgjente
Kujdesi për rastet kronike të ndjeshme (astma, diabeti, epilepsia etj.)
Programi përfshin gjithashtu përdorimin e tele-shëndetit dhe kujdesit tele-komunikues, duke u mundësuar studentëve të ofrojnë kujdes efikas dhe inovativ, sidomos për zonat e largëta apo për pacientët me nevoja të veçanta.
Misioni dhe vizioni
Misioni i Masterit në Shkenca Paramjekësore është të kontribuojë në arsimin e lartë përmes:
Kurrikulave bashkëkohore, të bazuara në praktikat më të mira ndërkombëtare
Hulumtimit shkencor në bashkëpunim me partnerë vendas e ndërkombëtarë
Programi synon të ofrojë një mjedis mësimor mbështetës, ku studentët zhvillojnë aftësitë klinike, kërkimore dhe menaxheriale që kërkohen në tregun e punës.
Përfshirje aktive në kërkim dhe shërbim
Studentët dhe stafi i programit marrin pjesë në:
Projekte kërkimore kombëtare dhe ndërkombëtare
Simpoziume dhe forume shkencore
Konsulencë dhe asistencë teknike për institucione shëndetësore publike e private
Hartimin e politikave shëndetësore në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë
Aftësitë e të diplomuarve
Pas përfundimit të programit, të diplomuarit do të jenë të aftë:
Të ofrojnë kujdes shëndetësor holistik në komunitetet urbane, rurale dhe industriale
Të marrin vendime komplekse në situata emergjente dhe të udhëheqin ekipe paramjekësore
Të zbatojnë standarde të larta ligjore, etike dhe profesionale në praktikë
Të përdorin metoda kërkimore për të përmirësuar rezultatet shëndetësore
Të integrojnë njohuritë ndërdisiplinore në menaxhimin e shërbimeve shëndetësore
Masteri në Shkenca Paramjekësore në UBT është më shumë sesa një diplomë – është një përgatitje për jetë, duke formuar profesionistë që jo vetëm reagojnë ndaj emergjencave, por punojnë për t’i parandaluar ato, duke i dhënë shoqërisë ekspertë të gatshëm për të mbrojtur dhe përmirësuar jetën.
Historia familjare dhe diabeti janë faktorët më të fortë rreziku për sëmundjet kardiovaskulare. Kështu thekson kardiologu invaziv nga United Hospital, Edis Demiri në episodin e podcastit “Shëndeti në rend të parë” në Telegrafi, ku flet si për shkaqet kryesore ashtu edhe për një rast të pazakontë klinik që i shpëtoi jetën një pacienti.
“Faktori më i rëndësishëm është historia familjare për sëmundjet e zemrës”, thotë Demiri, duke shtuar se nëse prindërit ose vëllezërit/motrat kanë pësuar infarkt apo ndërhyrje kardiake në moshë të re, “edhe ai person është i rrezikuar”.
Sipas tij, “diabeti është pothuajse po aq i rëndësishëm sa historia familjare”, ndërsa më pas vijnë faktorë të tjerë si duhani, hipertensioni dhe yndyrnat e larta në gjak.
Mesazhi i mjekut është i qartë: kontrolloni rregullisht shëndetin e zemrës, veçanërisht nëse keni histori familjare apo diabet; ndaloni duhanin, mbani tensionin dhe lipidet nën kontroll dhe kërkoni ndihmë mjekësore urgjentisht në shenja si dhimbje gjoksi, djersitje të ftohta, marramendje ose vështirësi në frymëmarrje.
Për bisedën e plotë me këshilla praktike dhe sqarime të mëtejshme, ndiqni episodin e ri të podcastit “Shëndeti në rend të parë” në Telegrafi.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dhe presidenti francez Emmanuel Macron folën sot, sipas Pallatit Élysée.
Të dy udhëheqësit ranë dakord të takohen “në momentin kur do të jetë më i dobishëm dhe efektiv” pas takimit të presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe presidentit rus Vladimir Putin, thuhet në deklaratë.
Zelensky u takua këtë javë në Berlin me kancelarin gjerman Friedrich Merz dhe në Londër me kryeministrin britanik Keir Starmer.