Kulturë

Teatrot në betejë: Dramaturgë të të gjitha moshave luftojnë për të përballuar krizën e artit në Angli

Published

on

Në një industri që shpesh fokusohet te talentët e rinj debutues, kompanitë po përdorin metoda krijuese për të mbështetur dramaturgë të të gjitha moshave dhe përvojave.

“Është vërtet shumë e tmerrshme për dramaturgët për momentin”, thotë Hannah Tyrrell-Pinder, bashkëdrejtoreshë artistike e kompanisë së re të shkrimeve Box of Tricks.

Mes komisioneve në rënie dhe departamenteve letrare të kërcënuara, ka pasur një stuhi deklarimesh të tmerrshme rreth shkrimit të dramave, me një pjesë të madhe të diskutimit të fokusuar në Londër. Megjithatë, larg kryeqytetit, kompanitë më të vogla po gjejnë mënyra kreative për të mbështetur dramaturgët.

Në Mançester, Box of Tricks ka mbledhur qindra shkrimtarë veriorë përmes rrjetit të tij PlayMakers, i krijuar fillimisht si përgjigje ndaj pandemisë. Rrjeti ofron mbështetje, udhëzime, reagime dhe lidhje, si dhe ofron hapësirë ​​falas për shërbime dhe punëtori për anëtarët. Ai drejton skema të synuara për dramaturgët, më e fundit prej të cilave është Accelerate: një program zhvillimi nëntë-mujor për shkrimtarët mbi 35 vjeç, që do të kulmojnë me shfaqje në janar.

Sipas Tyrrell-Pinder, Accelerate u krijua për të trajtuar “rrugën e mesme të çuditshme” në të cilën gjenden shkrimtarët më të vjetër “ku e keni bërë për pak, por tani jeni shumë i vjetër për skemat e dramaturgëve të rinj”. Të dhënat e kompanisë treguan se kishte një rënie në angazhim dhe mundësi për ata mbi 35 vjeç. 12 të përzgjedhurit për programin kanë një gamë të gjerë eksperience: nga skenaristë me përvojë, interpretues që po kalojnë në shkrimin e dramave, deri te një grua që ka filluar të shkruajë drama për herë të parë në të 50-at e saj. Tyrrell-Pinder shpreson që iniciativa “të zhvendosë historitë që ne mendojmë se janë të vlefshme”.

Në Hull, kompania Middle Child është e apasionuar pas zhvillimit të ekosistemit teatror në qytet dhe frenimit të talentëve në kryeqytet, thotë drejtori artistik Paul Smith. Ka ofruar një sërë mundësish zhvillimi falas dhe me pagesë për dramaturgët, duke përfshirë netët e gërvishtjeve, hapësirën falas për shkrim dhe provë, si dhe mbështetje për punëtori. Këtë verë, ajo po rrit ambiciet e saj me Fresh Ink, një festival i ri i shkrimit të dramave që ndan histori nga, rreth dhe për njerëzit e Hull-it.

“Ne jemi të vetëdijshëm se sa e vështirë është të marrësh komisionin tënd të dytë ose të tretë, sepse shpesh teatrot kërkojnë emrin më të ri,” thotë Smith. Në qendër të festivalit janë gjashtë komisione të reja të përzgjedhura nga një thirrje e hapur. Këto skenare do të ndahen në një format “scratch”, me shpresën që ose Middle Child ose kompani të tjera t’i marrin ato për prodhime të plota. Krahas kësaj, festivali do të ofrojë mbështetje për shkrimtarët e të gjitha moshave dhe fazave të karrierës. Shpresa e Smith është që Fresh Ink “do të bëhet pjesë e kalendarit kulturor – jo vetëm në Hull, por në nivel kombëtar”.

Ali Pritchard, drejtor artistik në largim i teatrit Alphabetti në Newcastle, shpreson të lërë një shenjë të ngjashme kombëtare. Që nga themelimi i saj në 2012, Alphabetti ka qenë një fuqi e zhvillimit të talenteve lokale. Pritchard thotë se “artistët e verilindjes mbështeten në Alphabetti” si një terren prove për punën që më pas ushqehet në teatro më të mëdhenj. Një nga tiparet më dalluese të modelit të programimit të teatrit është modeli i tij i shfaqjeve tre-javore për shfaqjet kryesore – diçka pothuajse e padëgjuar në këtë shkallë jashtë kufirit të Edinburgut. Siç shpjegon Pritchard, këto vrapime më të gjata kanë përfitime të shumta: hapësirë ​​për frymëmarrje për artistët, më shumë kohë për të zhvilluar audiencën dhe aftësinë për të investuar në masat e aksesit si përshkrimi dhe përshkrimi audio.

Modeli nuk është pa sfida. Ndërsa disa shfaqje kanë pasur një kapacitet mesatar të audiencës prej 85-90%, të tjerat kanë mbetur në vetëm 20%, gjë që Pritchard pranon se është “shumë zemërthyese si artist”.

Gjatë javës së parë të shfaqjes kryesore, dramaturgët ftohen të shohin shfaqjen dhe të shkruajnë një dramë të shkurtër si përgjigje. Nga këta skenarë të dorëzuar, një zgjidhet për një javë zhvillimi me pagesë me një shkrimtar dhe një aktor dhe më pas shfaqet si një perde më afër në javën e fundit të shfaqjes. Në shumë raste, kjo mundësi e parë çon në hapa të mëtejshëm zhvillimi./UBTNews/

Nga Guardian, në përkthim të D.E.

Kulturë

Dhimitër Anagnosti dhe magjia e filmit shqiptar hapin ciklin kulturor në Kosovë

Published

on

Ambasada e Shqipërisë në Kosovë, në bashkëpunim me Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit dhe Kino Armata, sjell në Prishtinë ciklin kulturor “Netët e Filmit Shqiptar”, një iniciativë që synon të promovojë trashëgiminë dhe kinematografinë shqiptare për publikun kosovar.

Ceremonia e hapjes do të zhvillohet më 17 shtator 2025, në orën 19:00, në Kino Armata, ku shikuesit do të kenë mundësinë të shohin një nga filmat më të dashur të kinemasë shqiptare, klasikën artistike “Përrallë nga e Kaluara”, e regjisorit të njohur Dhimitër Anagnosti.

Ky film përfaqëson një pikë kulmore të kinemasë, duke kombinuar humorin, satirën dhe mesazhet shoqërore në një mënyrë të veçantë.

“Përrallë nga e Kaluara” sjell historinë e Marigosë, një vajzë 20-vjeçare e dashuruar me Trimin, por e detyruar të martohet me Gjinon, një 14-vjeçar nga një familje e pasur.

Filmi është i bazuar në poemën satirike “14 vjeç dhëndër” të Andon Zako Çajupit dhe përmes situatave komike dhe dramatike, trajton kontrastet e ndryshme sociale dhe sfidat e dashurisë dhe detyrimeve familjare.

Ky realizim kinematografik ka mbetur një nga komeditë më të njohura dhe më të dashura të ekranit shqiptar, duke u shndërruar në një pjesë të rëndësishme të historisë së filmit shqiptar. Shfaqja në Kino Armata ofron jo vetëm një mundësi për t’u rikthyer tek klasikët e kinemasë, por edhe për të kuptuar më mirë evoluimin e artit filmik shqiptar dhe ndikimin e tij në kulturën kombëtare.

Cikli “Netët e Filmit Shqiptar” do të vazhdojë me shfaqje të tjera të filmave klasikë dhe bashkëkohorë shqiptarë, duke krijuar një platformë të rëndësishme për dialog kulturor dhe promovimin e trashëgimisë artistike midis Shqipërisë dhe Kosovës.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Studim: Mendimet negative lidhen me rënien e aftësive njohëse te të moshuarit

Published

on

Një këshillë që vjen nga të moshuarit – “mendoni pozitivisht” – tani mbështetet edhe nga shkenca. Një studim i ri i publikuar nga Times of India tregon se mendimet e vazhdueshme negative mund të dëmtojnë seriozisht shëndetin mendor dhe aftësitë njohëse te të rriturit më të moshuar.

Studiuesit në Wuhan të Kinës analizuan 424 persona mbi 60 vjeç dhe zbuluan një lidhje të fortë mes mendimeve të përsëritura negative dhe performancës më të dobët në testet e kujtesës, vëmendjes dhe arsyetimit. Vlerësimet u kryen me pyetësorin RNT dhe metodën Montreal Assessment Scale, duke treguar se ata që kishin më shumë mendime negative, shfaqnin funksione njohëse dukshëm më të dobëta.

Ky rezultat mbeti i pandryshuar edhe kur u morën parasysh faktorë si mosha, arsimi, të ardhurat apo sëmundjet kronike.

Sipas studiuesve, grupmosha 60–79 ishte më e prekura, tek të moshuarit mbi 80 vjeç ose tek ata me arsim të ulët, ndikimi ishte më i dobët.

Ky nuk është studimi i vetëm që arrin në këtë përfundim, kërkime të ngjashme në Universitetin e Kalifornisë dhe në Universitetin e Barcelonës kanë dalë me rezultate të njëjta. Shkencëtarët shpjegojnë se mendimet negative shkaktojnë stres afatgjatë, rritje të kortizolit, inflamacion dhe tension të lartë gjaku – faktorë që, me kalimin e kohës, dëmtojnë trurin.

Përveç kësaj, ndryshimet biologjike, edukimi dhe mosha përforcojnë efektet negative.

Ekspertët theksojnë rëndësinë e masave parandaluese: kontrolle të rregullta shëndetësore, terapi për menaxhimin e stresit, gjumë të mirë, aktivitet fizik, përfshirje në shoqëri dhe ushqim të shëndetshëm. Po aq e rëndësishme është nxitja e mendimeve pozitive.

Studimi kinez ka kufizime: mungesë të pjesëmarrësve nga kultura të ndryshme e vështirësi në raportimin e saktë të mendimeve negative.

Studiuesit sugjerojnë se duhen të dhëna afatgjata për të kuptuar më qartë si mendimet ndikojnë në funksionin njohës me kalimin e viteve.

Continue Reading

Magazinë

The Rolling Stones gati për albumin e ri, mund të rikthehen me turne europian

Published

on

Legjenda britanike e rock-ut, The Rolling Stones, është “pothuajse gati” për të publikuar albumin e tyre të ri, sipas Marlon Richards, djalit të Keith Richards.

Pas suksesit të albumit Hackney Diamonds më 2023, albumi i 24-të i studios dhe i pari me këngë të reja që nga A Bigger Bang në 2005 – grupi duket se nuk ka ndërmend të ndalet. Albumi, që përfshinte edhe regjistrimet e fundit të bateristit Charlie Watts, i cili vdiq në 2021, u ngjit menjëherë në krye të top-listave britanike dhe fitoi Grammy për albumin më të mirë rock.

Në një intervistë për Record Collector, Marlon Richards tregoi se anëtarët e mbetur të grupit po punojnë intensivisht në studio në Londër.

“Janë aty çdo ditë, deri natën vonë. Mendoj se janë pothuajse gati. Grammy i fundit i ka motivuar shumë,” tha ai.

Ai shtoi se zërat për një turne po rriten: “Duket se po planifikojnë një turne në Europë”. Kjo vjen pas anulimit të mundshëm të turneut të këtij viti për shkak të problemeve me datat dhe vendet e koncerteve, ku ishin diskutuar qytete si Parisi, Londra, Barcelona dhe Roma.

Mick Jagger, 82 vjeç, Keith Richards, 81 vjeç, dhe Ronnie Wood, 78 vjeç, vazhdojnë të sfidojnë kohën dhe, nëse gjithçka shkon sipas planeve, viti 2026 mund të sjellë rikthimin madhështor të grupit në skenat europiane.

Pyetja mbetet: a do të arrijnë fansat këtë herë të marrin atë që duan?

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Shqipëri/Sezoni i ri i Teatrit Kombëtar hapet me komedinë ‘Kërkohet një tenor’”

Published

on

Teatri Kombëtar hap sezonin e ri me komedinë “Kërkohet një tenor”, nën regjinë e Armand Borës.

Kjo komedi është shkruar nga dramaturgu amerikan Ken Ludwig, autor i dhjetëra veprave, mes të cilave spikat edhe muzikali i suksesshëm Crazy for You, me muzikë nga Gershwin.

“Kërkohet një tenor” cilësohet si një nga krijimet më të arrira dhe argëtuese të Ludwig.

Ajo u shfaq për herë të parë në Londër në vitin 1986 dhe më pas qëndroi në Broadway për 14 muaj me radhë.

Për publikun tiranas, shfaqja do të ngjitet në skenë më 18, 19, 20 dhe 21 shtator, në sallën Centrali 400 pranë ArTurbinës.

Ngjarja vendoset në vitet ’30, brenda një dhome ndenjeje. Vetë titulli është një lojë fjalësh: në anglisht, Lend me a tenner (“Më jep një dhjetëshe”) shndërrohet në Lend me a tenor, duke i dhënë komedisë një kuptim të dyfishtë.

Continue Reading

Të kërkuara