

Lajmet
Talibanët “po largojnë” militantët ujgurë nga kufiri Afganistan-Kinë
Kina ka kërkuar që talibanët të shkëpusin lidhjet me militantët.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiTalibanët kanë larguar militantët ujgurë nga zonat afër kufirit të Afganistanit me Kinën, i kanë thënë disa burime nga ky rajon Radios Evropa e Lirë, hap që analistët e shohin si rritje të koordinimit në mes të Pekinit dhe grupit militant afgan.
Luftëtarët ujgurë që janë zhvendosur brena Afganistanit, besohet se janë anëtarë të Partisë Islamike të Turkestanit (TIP) – grup ekstremist ujgur që Pekini e fajëson për trazira në provincën e tij perëndimore Ksinjiang dhe i referohet me emrin paraprak, Lëvizja Islamike e Turkestanit Lindor (ETIM).
Talibanët u kanë lejuar grupeve ujgure që të operojnë në Afganistan sa kanë qenë në pushtet në vitet 1990 dhe besohet se ende kanë lidhje me ta.
Kina ka kërkuar që talibanët të shkëpusin lidhjet me militantët.
Analistët kanë thënë se veprimet e talibanëve përbëjnë hap të ri në lidhjet me Pekinin, duke shënuar herën e parë që militantët talibanë kanë ndërmarrë veprime në terren për të ulur frikën e Kinës për siguri, prej kur ata kanë marrë pushtetin në Afganistan në muajin gusht.
“Kjo është ajo që do Kina dhe ajo çfarë talibanëve u duhet në mënyrë që të inkurajojnë bashkëpunim më të thellë me Pekinin”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Bradley Jardine, hulumtues në Institutin Kissinger në kuadër të Qendrës Wilson, me fokus në Kinën dhe Shtetet e Bashkuara.
“Pyetja e vërtetë është nëse ata mund ta ndjekin hapin”.
Militantët e Partisë Islamike të Turkestanit (TIP) kanë qenë të pozicionuar në Badakhshan, provincë në verilindje të Afganistanit, përgjatë kufirit prej 76 kilometrash me Kinën dhe prej atëherë janë bartur në zona tjera, përfshirë provincën lindore Nangarhar, ka thënë për Radion Evropa e Lirë (REL) një ish-ushtar afgan që ka njohuri për këto zhvillime.
Ende nuk është bërë e qartë nëse talibanët do të dërgojnë këta luftëtarë te autoritetet kineze, ka thënë për REL-in një zyrtar kufitar i Taxhikistanit, i cili ka folur në kushte anonimiteti, pasi nuk ka qenë i autorizuar të flasë për mediat.
Pekini dhe talibanët
Kina ka pasur marrëdhënie pune pragmatike dhe nganjëherë të tensionuar me talibanët përgjatë dekadave, e cila është përqendruar në antiterrorizëm.
Para rënies së Qeverisë afgane të përkrahur nga Perëndimi, Pekini ka pasur lidhje të ngushta edhe me Kabulin dhe forcat afgane i kanë ndihmuar që të vëzhgojë dhe të shënjestrojë grupet militante ujgure me kërkesë të Kinës.
Prej kur talibanët kanë marrë kontrollin në Afganistan më 15 gusht, Pekini ka synuar që të forcojë lidhjet me ta, duke premtuar mbështetje ekonomike dhe zhvillimore në këmbim për vëmendje ndaj shqetësimeve kineze për sigurinë, sidomos vëzhgimin dhe mohimin e strehimit të ndonjë grupi ujgur në Afganistan.
Qeveria e re e talibanëve i ka kërkuar Kinës partneritet të ngushtë dhe ka bërë përpjekje për marrëdhënie më të ngushta me Pekinin.
Ndonëse zhvendosja e luftëtarëve ujgurë përbën një hap të konsiderueshëm në lidhjet mes Pekinit dhe talibanëve, analistët thonë se grupi është duke synuar rritje më të madhe të partneritetit.
Gjatë regjimit të talibanëve në periudhën 1996-2001, ky grup ka zhvendosur militantë ujgurë nga rajonet kufitare në disa pjesë tjera të Afganistanit për të qetësuar shqetësimet e autoriteteve kineze, mirëpo më pas nuk i ka dorëzuar ata luftëtarë të autoritetet kineze, gjë që ka tensionuar lidhjet në mes të Pekinit dhe talibanëve.
Andrew Small, analist në Fondacionit Gjerman Marshall në Berlin, i cili analizon aktivitetin kinez në Azinë Jugore, ka thënë për Radion Evropa e lirë se talibanët mund të kërkojnë ripërsëritjen e asaj strategjie.
“Kjo gjë është në përputhje me atë që ka ndodhur në kohën sa ata kanë qenë në pushtet në të kaluarën,” ka thënë Small.
“Talibanët kanë kërkuar të shmangin turpin me Kinën, si rezultat i ndonjë aktiviteti militant të ujgurëve, mirëpo do të ishte një çështje krejt tjetër nëse ata do t’i dorëzonin ata në të vërtetë”.
Shqetësimet kineze
Talibanët kanë pretenduar në muajin shtator se militantët ujgurë nuk kanë operuar në Afganistan, mirëpo, zhvendosja e luftëtarëve flet për prezencën e tyre në shtetin e shkatërruar nga lufta.
Politikbërësit kinezë janë shqetësuar tash e një kohë se Afganistani mund të bëhet bazë për grupet ujgure, të cilat kanë tentuar tash e sa vjet të bëjnë përpjekje për Ksinjiang të pavaruar, të cilit i referohen si Turkestan Lindor.
Gjatë një takimi me talibanët në muajin korrik në Kinë, ministri i Jashtëm kinez, Wang Yi, ka kërkuar që grupi të shkëpusë çfarëdo lidhje me militantët.
Kina ka cituar shqetësimet për terrorizëm për një nga politikat më kontroverse të presidentit kinez, Xi Jinping: një kamp përqendrimi në të cilin janë mbledhur mbi 1 milion ujgurë, kazakë, kirgizë dhe minoritete tjera myslimane prej vitit 2017.
Minoritetet tjera myslimane përbëjnë shumicën e popullsisë në Ksinjiang dhe autoritetet kineze kanë dyshuar tash e sa kohë për besnikërinë e tyre.
Pjesa kufitare në kufi me Azinë Qendrore ka qenë skenë e sulmeve terroriste për të cilat Pekini ka fajësuar TIP apo pasardhësen e saj ETIM.
Kundërterrorizmi dhe shqetësimet për radikalizëm kanë qenë në qendër të arsyeve të Partisë Komuniste Kineze për shtypjen që ka bërë në Ksinjiang dhe për krijim të kampeve, është thënë në disa dokumente që ka siguruar e përditshmja amerikane The New York Times më 2019.
Minoritetet tjera myslimane përbëjnë shumicën e popullsisë në Ksinjiang dhe autoritetet kineze kanë dyshuar tash e sa kohë për besnikërinë e tyre.
Pjesa kufitare në kufi me Azinë Qendrore ka qenë skenë e sulmeve terroriste për të cilat Pekini ka fajësuar TIP apo pasardhësen e saj ETIM.
Kundërterrorizmi dhe shqetësimet për radikalizëm kanë qenë në qendër të arsyeve të Partisë Komuniste Kineze për shtypjen që ka bërë në Ksinjiang dhe për krijim të kampeve, është thënë në disa dokumente që ka siguruar e përditshmja amerikane The New York Times më 2019.
Pekini ka për qëllim të censurojë dhe të trembë aktivistët ujgurë dhe në disa raste t’i ekstradojë ata sërish në Ksinjiang.
Katër ujgurë etnikë nga Afganistani që kanë folur për Radion Evropa e Lirë në kushtet anonimiteti për frikën e ndëshkimeve të talibanëve, kanë thënë se janë të shqetësuar se mund të dëbohen në Kinë, në kohën sa talibanët janë në pushtet.
Frika e tyre është se në shumë nga letërnjoftimet e tyre afgane, të cilat janë parë nga Radio Evropa e Lirë, përmendet emri “ujgur” ose “refugjat kinez”, duke i bërë më të lehtë për t’u veçuar.
Ndonëse ende nuk ka shenja se talibanët planifikojnë të shënjestrojnë gjithë komunitetin e ujgurëve në Afganistan, receta për përshkallëzim ekziston, kanë thënë analistët.
“Rreziku nga situata afgane është se sa e lehtë është që të etiketosh ujgurët si militantë kur nuk është kështu,” ka thënë Jardine.
“Kina ka abuzuar me këtë përcaktim në të kaluarën dhe nëse nuk ka përgjegjësi, është e vështirë të dihet se kush është militant i vërtetë.” (RFE)
You may like

Që nga viti 1967, 2 prilli kremtohet si Dita Ndërkombëtare e Librit për Fëmijë, një ditë që frymëzon dashurinë për leximin dhe tërheq vëmendjen për librat për fëmijë. Kjo datë u përzgjodh për të nderuar shkrimtarin e njohur danez, Hans Christian Andersen, i cili me përrallat e tij ka edukuar dhe argëtuar breza të tërë fëmijësh.
Çdo vit, kjo ditë ka një temë të veçantë dhe një poster simbolik, si dhe një shkrimtar që shkruan një mesazh drejtuar fëmijëve të botës. Për vitin 2025, Dita Ndërkombëtare e Librit për Fëmijë sponsorizohet nga Holanda dhe posteri është krijuar nga dy autorë të librave për fëmijë holandezë.
Tema e këtij viti është “Liria e imagjinatës”, dhe motoja është marrë nga fjalia e fundit e poezisë “Gjuha e figurave”: “Imagjino mbi poezinë time dhe mos ngurro: këto fjalë të përkasin ty edhe pse vijnë nga unë”.
Librat cilësorë për fëmijë nxisin dhe zhvillojnë imagjinatën e lexuesve të vegjël, duke i ndihmuar ata të eksplorojnë krijimtarinë e tyre dhe të shohin botën nga një perspektivë të re. Ata gjithashtu i ftojnë fëmijët të interpretojnë fjalët, duke i mësuar ata të shkruajnë dhe krijojnë vetë historinë.
Autorja e këtij viti është Rian Visser, një shkrimtare dhe poete holandeze e njohur për librat e saj komikë dhe emocionues që janë shumë të preferuar nga fëmijët. Ajo është emëruar zyrtarisht Laureate Holandeze e Librave për Fëmijë për periudhën 2024-2026.
Kjo ditë ka si qëllim të nxisë leximin dhe të promovojë librat që ndihmojnë fëmijët të zhvillojnë imagjinatën dhe kreativitetin e tyre, duke i bërë ata të përfshihen në një botë të pasur me mundësi dhe ide të reja./UBTNews/
Lajmet
26 vjet nga vrasja e 86 civilëve në Kralan të Gjakovës
Published
19 minutes agoon
April 2, 2025By
UBT NEWS
Sot, më 2 prill 2025, shënohen 26 vjet nga masakra e Kralanit në Gjakovë, ku forcat ushtarake dhe policore serbe vranë 86 civilë shqiptarë. Gjatë Luftës së Kosovës, një grup prej 1500 shqiptarësh kishte braktisur shtëpitë e tyre për t’u shpëtuar krimeve të forcave serbe, dhe ata u ndanë në dy grupe. Një pjesë e tyre, përfshirë gra, fëmijë dhe pleq, u dërguan në Shqipëri, ndërsa djemtë dhe burrat u mbajtën nën mbikëqyrje dhe rrethim të forcave serbe në një livadh pa ushqim dhe ujë.
Më 4 prill 1999, një numër i madh i këtyre burrave u lirua, por 86 prej tyre, përfshirë 11 të mitur, u mbajtën dhe më pas u ekzekutuan. Trupat e tyre u gjetën më vonë në një varrezë masive në Bajina Bashta të Serbisë, pranë liqenit të Peruçës. Deri më sot, asnjë nga përgjegjësit për këtë krim të tmerrshëm nuk është dërguar para drejtësisë. Fondi për të Drejtën Humanitare (FDH) kishte ngritur kallëzim penal në vitin 2013 dhe kishte identifikuar disa eprorë të ushtrisë serbe si të dyshuar për krime lufte.
Përpjekjet për drejtësi vazhdojnë edhe sot. Në vitin 2014, Shoqata “Familja dhe Shpresa” dërgoi një letër në Tribunalin e Hagës, ku kërkoi hetimin e kësaj masakre dhe dërgimin e përgjegjësve para drejtësisë. Pavarësisht përpjekjeve, askush nga autorët e krimit nuk ka marrë dënim deri më tani./UBTNews/
Bota
Izraeli eliminon tarifat për të gjitha produktet amerikane
Published
22 minutes agoon
April 2, 2025By
UBT NEWS
Izraeli ka njoftuar heqjen e tarifave për të gjitha produktet që importohen nga Shtetet e Bashkuara, një hap që vjen një ditë përpara vendosjes së tarifave reciproke nga presidenti Donald Trump. Kryeministri Benjamin Netanyahu dhe ministri i Ekonomisë Nir Barkat kanë theksuar se ky veprim është një hap tjetër për hapjen e tregut izraelit ndaj konkurrencës, diversifikimin e ekonomisë dhe uljen e kostos së jetesës. Ata gjithashtu theksuan se ky vendim do të forcojë më tej lidhjet ekonomike dhe aleancën me Shtetet e Bashkuara.
Shtetet e Bashkuara janë partneri më i madh tregtar dhe aleati më i afërt i Izraelit, me tregti dypalëshe që arriti vlerën e 34 miliardë dollarëve në vitin 2024. Deri tani, 98% e mallrave nga SHBA ishin pa doganë për Izraelin, dhe marrëveshja e tregtisë së lirë mes dy shteteve është nënshkruar që 40 vjet më parë. Ministria e Financave e Izraelit vlerëson se tarifat për importet nga SHBA sillnin një të ardhur prej 11.3 milionë dollarësh në vit, kryesisht në sektorin e bujqësisë.
Heqja e tarifave është një lëvizje strategjike për të ruajtur stabilitetin e ekonomisë izraelite dhe për të forcuar lidhjet me SHBA-në, sidomos në një periudhë të pasigurisë tregtare dhe politike./UBTNews/
Bota
Izraeli zgjeron operacionin në Gaza, synon ‘zona të mëdha’ të territorit
Published
26 minutes agoon
April 2, 2025By
UBT NEWS
Izraeli ka njoftuar zgjerimin e operacioneve të tij në Gaza, me qëllim pushtimin e “zonave të mëdha” të territorit. Ministri i Mbrojtjes, Israel Katz, tha se ofensiva ka për qëllim “shkatërrimin dhe pastrimin” e zonave nga terroristët dhe infrastruktura e tyre, duke e përfshirë këto territore në “zonat e sigurisë izraelite”. Ai shtoi se operacioni do të kërkojë një evakuim masiv të palestinezëve dhe i bëri thirrje atyre që të distancohen nga Hamasi dhe të ndihmojnë në lirimin e pengjeve izraelitë, duke përshkruar këtë si mënyrën e vetme për të përfunduar luftën.
Luftimet dhe tensionet janë intensifikuar, me ushtrinë izraelite që ka nisur operacione tokësore në Rafah, në jug të Gazës. Ky operacion ka pasuar një paralajmërim të Katz për përdorimin e “forcës së plotë” në pjesë të tjera të territorit. Izraeli ka rinisur ofensivën pas akuzave se Hamasi refuzoi një marrëveshje armëpushimi të propozuar nga SHBA dhe nuk lironte pengjet izraelitë. Nga ana tjetër, Hamasi ka akuzuar Izraelin për shkelje të marrëveshjeve të mëparshme.
Situata humanitare në Gaza po përkeqësohet, pasi Izraeli ka bllokuar hyrjen e ndihmave nga 2 marsi, duke shkaktuar një krizë të rëndë. OKB-ja ka reduktuar operacionet e saj në Gaza pas sulmeve ndaj punonjësve të saj dhe ekipeve mjekësore. Konflikti, i cili shpërtheu më 7 tetor 2023, ka rezultuar në humbjen e më shumë se 50,000 jetëve palestineze dhe ka thelluar vuajtjet për civilët në territorin e rrethuar./UBTNews/

Dita Ndërkombëtare e Librit për Fëmijë

Franca gjobit Apple me 150 milionë euro për “mjetin e mbledhjes së të dhënave”

Golden State ‘fluturon’ me 52 pikët e Stephen Curry

Përvjetori i lindjes së aktorit Aleksandër Moisiu

26 vjet nga vrasja e 86 civilëve në Kralan të Gjakovës

Izraeli eliminon tarifat për të gjitha produktet amerikane

Izraeli zgjeron operacionin në Gaza, synon ‘zona të mëdha’ të territorit

Suedia investon dhjetë milionë dollarë për strehimore në rast lufte

Liberalët fitojnë zgjedhjet për Gjykatën e Lartë të Wisconsin, Trump dhe Musk dështojnë
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota3 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë