Lajmet

Takile: Vendi ku burrëria bazohet në thurjen e kapelave

Published

on

Për gati 500 vjet, burrat në ishullin e vogël peruan Takile, kanë tërhequr partnerë duke thurur kapele të thurura.

Aty vlera e një burri nuk matet në aftësinë e tij për të gjuajtur ose peshkuar, por në aftësinë e tij për të thurur.

Alejandro Flores Huatta lindi në ishullin me 1,300 njerëz. Në ishull 67-vjeçari mësoi se si të thur chullo-n ikonike (një kapelë e gjatë e thurur) që i vogël, me vëllain dhe gjyshin e tij të madh duke e mësuar duke përdorur gjembat e një kaktusi si gjilpëra thurjeje.

“Shumica e njerëzve mësojnë duke parë. Për shkak se nuk kam baba, vëllai im i madh [dhe gjyshi] më mësuan të thurja. Kështu që duke shikuar, mësova pak nga pak”, tha ai.

Takile është i famshëm për tekstilet dhe veshjet e tij, dhe ndërsa gratë thurin dhe kujdesen për delet që sigurojnë leshin, burrat janë ata që ekskluzivisht prodhojnë kapele të thurura.

Këto kapele shihen si shumë të rëndësishme sa i përket kulturës, duke luajtur një rol kyç në strukturën shoqërore të ishullit dhe duke i lejuar burrat të shfaqin kreativitetin e tyre duke shfaqur statusin e tyre martesor, ëndrrat dhe aspiratat. Kjo është një traditë që banorët e ishullit po mundohen shumë për ta ruajtur.

Vendasit i përmbahen kodit Inca “Ama sua, ama llulla, ama qhilla”, që nënkupton “Mos vidh, mos gënje, mos u bëj dembel”.

Kapelet janë aq të rëndësishme në këtë vend saqë në vitin 2005, arti tekstil i ishullit u vlerësua aq i rëndësishëm sa Unesco e konsideroi atë një Trashëgimi Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.

Djemtë mësohen të thurin nga mosha pesë ose gjashtë vjeç. Kapelja e parë që një djalë thur është e bardhë, megjithëse më vonë do të përdorë leshin e deleve të lyer me bimë dhe minerale, dhe metoda është e rafinuar derisa të jetë në gjendje të thur një kapelë të ngushtë dhe të pastër.

Sipas Alejandro, shenja e partnerit të mirë është ai që mund të bëjë një kapelë të shtrënguar, e thurur aq mirë saqë është në gjendje të mbajë ujë në distanca të mëdha kur kthehet përmbys.

Alejandro shpjegoi me krenari se kapela e tij mund të mbante ujë deri në 30 metra pa humbur asnjë pikë të vetme, dhe ishte mjaft mbresëlënëse për të tërhequr gruan e tij, Teodosia Marca Willy, 44 vjet më parë.

“Një njeri që thur një kapele vërtet të mirë, [vetëm atëherë] ai mund të quhet burrë”, tha Alejandro.

“Ne të dy jemi përgjegjës, gjithmonë punojmë së bashku, marrim vendime së bashku”, tha Teodosia. “Një burrë i vetëm nuk mund të jetë një lider i vetëm. Ai gjithmonë ka nevojë për gruan e tij. Në kohët e lashta ishte [gjithashtu] ashtu”.

Gratë e ishullit ia kalojnë këtë aftësi vajzave dhe mbesave të tyre, shpjegoi Teodosia.

Kultura takilane është mjaft progresive, me Alejandron dhe gruan e tij që të dy konsideroheshin autoritete në ishull, duke ndarë përgjegjësitë vendimmarrëse.

Ndërsa ishulli ishte i shkëputur prej civilizimit, ai nuk është kursyer nga Covid-19. Ishulli u mbyll plotësisht për vizitorët për 12 muaj, duke i detyruar ata të mbështeten në trashëgiminë e tyre bujqësore për të mbijetuar.

Për Alejandro, Juan dhe burrat e tjerë që thurin kapele të tilla, ndryshimet e fundit që ata kanë parë e bëjnë ruajtjen e kulturës dhe traditave të tyre edhe më të rëndësishme, veçanërisht pasi dialekti i tyre amtare i gjuhës Keçua nuk është shkruar. Të dy burrat tashmë kanë kaluar aftësitë e tyre të thurjes tek djemtë e tyre.

“Ne kemi shumë njohuri nga paraardhësit tanë, dhe unë kam nevojë t’i ndihmoj [brezat e rinj] të kuptojnë se kjo duhet të jetë gjithmonë në mendjet tona, në vetëdijen tonë, sepse kjo është njohuri dhe mençuri që nuk duhet humbur ose harruar, kurrë”, Juan tha. “Nëse kohët moderne po vijnë, ne duhet ta pranojmë atë, por pa harruar prejardhjen tonë”.

Në fund të fundit, Alejandro shtoi: “Siç tha gjyshi im, ‘Burri që nuk thur, nuk është burrë”.

Burimi: BBC Travel
Përktheu dhe përshtati: UBT News

Continue Reading

Lajmet

16 vjet e 8 muaj burgim për njërin, 11 vjet burgim për të akuzuarin tjetër për vrasjen në Fushë-Kosovë

Published

on

By

Gjykata Themelore në Prishtinë ka shpallur aktgjykim dënues ndaj të akuzuarve Atdhe Musliu dhe Labinot Bajrami, lidhur me akuzën për rastin e vrasjes së A.H., më 2023 në Fushë-Kosovë. Musliu u dënua me dënim unik prej 16 vjet e 8 muaj burgim, ndërkaq Bajrami me 11 vjet burgim.

Në këtë rast, Atdhe Musliu dhe Labinot Bajrami akuzoheshin se kanë privuar nga jeta A.H., me ç’rast ngarkoheshin se kanë kryer veprën penale “Vrasje” në bashkëkryerje, ndërsa Musliu akuzohej edhe për armëmbajtje pa leje, raporton “Betimi për Drejtësi“.

Aktgjykimi u shpall të hënën nga kryetari i trupit gjykues, Gent Beka dhe anëtarët Medie Bytyqi dhe Agim Kuçi, pas aprovimit të marrëveshjes për pranim fajësie të arritur mes Prokurorisë dhe dy të akuzuarve.

Gjykatësi Beka tha se dy të akuzuarit shpallen fajtorë sipas marrëveshjes së arritur për pranim fajësie për veprën penale “Vrasje” dhe i akuzuari Musliu edhe për armëmbajtje pa leje.

I akuzuari Musliu për veprën penale “Vrasje” u dënua me 16 vjet burgim, ndërkaq për armëmbajtje pa leje me 10 muaj burgim. Ndaj tij, u shpall dënim unik me 16 vjet e 8 muaj burgim.

Kurse, i akuzuari Bajrami për veprën penale “Vrasje” u dënua me 11 vjet burgim.

Dy të akuzuarve iu vazhdohet masa e paraburgimit, por jo më gjatë sesa dënimi i shqiptuar. Pala e dëmtuar udhëzohet në kontest të rregullt juridiko-civil.

Obligohet secili i akuzuar që në emër të paushallit gjyqësor të paguajnë nga 200 euro dhe 50 euro të tjera për Fondin për kompensimin e viktimave të krimit, në afat prej 15 ditësh nga plotfuqishmëria e aktgjykimt.

Meqenëse kemi dënim të rekomanduar, Gjykata u dha të drejtën e ankesës brenda afatit ligjor.

Të pranishëm në shpallje ishin dy të akuzuarit dhe mbrojtësit e tyre, avokatët Taulant Broqi dhe Fehmije Gashi-Bytyqi.

Paraprakisht, Gjykata në seancën dëgjimore për shqyrtimin e marrëveshjes për pranimin e fajësisë, pas marrjes së mendimit të palëve, mori aktvendim me të cilin aprovoi marrëveshjen për pranimin e fajësisë e lidhur në mes Prokurorisë dhe dy të akuzuarve Atdhe Musliu dhe Labinot Bajrami./EO

Continue Reading

Lajmet

KQZ: Mbi 24 mijë aplikime nga diaspora, shumica për votim me postë

Published

on

By

24 mijë e 500 aplikime për regjistrim si votues jashtë vendit ka pranuar Komisioni Qendror i Zgjedhjeve nga 26 nëntori kur ka nisur të rrjedhë ky afat e deri të dielën e 30 nëntorit.

Këtë e ka bërë të ditur për RTKlive, zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi që tregoi se nga kjo shifër, janë aprovuar 14, 600, ndërkaq janë refuzuar 3, 500, ndërsa thotë se në vlerësim e sipër janë rreth 6,400 aplikime.

Ai ka sqaruar se shumica e aplikuesve që janë aprovuar, janë regjistruar për të votuar përmes postës.

Nga numri i përgjithshëm i aplikuesve të aprovuar, pjesa më e madhe janë regjistruar për të votuar përmes postës, mbi 10,500 prej tyre për të dërguar pakon me fletëvotim në ndonjërën nga adresat e kutive postare jashtë Kosovës dhe mbi 500 të tjerë për të dërguar pakon me fletëvotim në kutinë postare të KQZ-së në Kosovë. Ndërkaq, mbi 3,500 shtetas janë regjistruar për të votuar fizikisht në ndonjërën nga përfaqësitë diplomatike”, ka bërë të ditur zëdhënësi i KQZ-së.

Elezi tha se procesi i regjistrimit të votuesve jashtë Kosovës, nuk është përjashtues. Kjo do të thotë, sipas tij,  se KQZ i informon rregullisht dhe personalisht aplikuesit e refuzuar për arsyet e refuzimit të kërkesës së tyre dhe se do të mund të ri-aplikojnë përmes platformës për regjistrim duke bashkëngjitur dokumentet e nevojshme për të përmbushur kërkesën e tyre në përputhje me udhëzimet e KQZ-së. “Kjo do të mundësohet gjatë kohës sa zgjatë periudha e regjistrimit”, sqaroi ai.

Elezi ka folur edhe për vendimin e një ditë më parë që ka marrë Paneli Zgjedhor për Ankesa e Parashtresa që e ka ndryshuar vendimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve të 26 nëntorit sa i përket Qendrave të Votimit jashtë Kosovës, duke vendosur që në zgjedhjet e 28 dhjetorit mund të votohet vetëm në Përfaqësitë Diplomatike të Republikës së Kosovës dhe jo në hapësira shtesë, sipas propozimit të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës.

Ai tha se KQZ-ja është në pritje të plotfuqishmërisë së vendimit, meqë shtoi se ndaj vendimit të PZAP-së lejohet edhe ankesë në Gjykatën Supreme.

“PZAP ka marrë vendim për çështjen të Qendrave të Votimit në hapësira shtesë – jashtë përfaqësive diplomatike dhe ndaj këtij vendimi lejohet ushtrimi i ankesës në Gjykatën Supreme. Si çdoherë, KQZ pret plotfuqishmërinë e vendimit, cilado qoftë, për ta zbatuar atë”, tha për RTKlive zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi./EO

Continue Reading

Lajmet

​Tensione në mbledhjen e KPK-së, kërkohet largimi i u.d kryeprokurorit të ri

Published

on

By

Me tensione dhe polemika është përcjellë mbledhja e sotme e Këshillit Prokurorial të Kosovës.

Në mbledhje mori pjesë edhe ushtruesi i ri i detyrës së Kryeprokurorit të Shtetit, Agron Qalaj, i cili tha se po merr pjesë vetëm si anëtar ex-officio dhe se nuk do të përfshihet në diskutime dhe as nuk do ta shfrytëzojë të drejtën e votimit.

Ai tha se do të marrë pjesë dhe do ta respektojë cilindo vendim të gjykatës lidhur me ankesën e ish-u.d. kryeprokurorit, Besim Kelmendi.

Sipas rrethanave të njohura dhe bazuar në vendimin e Këshillit Prokurorial të datës 20 nëntor, kam pranuar pozitën e ushtruesit të detyrës së Kryeprokurorit të Shtetit. E respektoj të drejtën e tij për të ndjekur mjetet juridike dhe njëkohësisht do të zbatoj pa rezervë çdo vendim të gjykatës, pavarësisht përmbajtjes së tij. Jam i njoftuar se procesi gjyqësor i zhvilluar nga Besim Kelmendi është në zhvillim. Në këto rrethana do të marrë pjesë vetëm në cilësinë e anëtarit ex-officio, nuk do të përfshihem në diskutime dhe as në procesin e vendimmarrjes, duke mbajtur qëndrim neutral deri në një vendim të Gjykatës. Deri atëherë, detyrimi im ligjor është të siguroj procesin. Dua të jem i qartë se pjesëmarrja ime lidhet vetëm si anëtar ex-officio”, tha Qalaj.

Mirëpo, anëtari i Këshillit Prokurorial, Veton Shabani, kërkoi nga Qalaj të lirojë zyrën pasi qëndrimi i tij në mbledhje është i paligjshëm, pasi ish-u.d. i Kryeprokurorit, Besim Kelmendi, është ankuar në Supreme dhe Themeloren e Prishtinës.

Po më vjen keq nga kryeprokurori i zyrës që e ke vënë në këtë situatë dhe e keni pru këtu. Mirëpo të gjithë janë të njoftuar se ai vendim ka qenë joligjor. Qëndrimi i kryeprokurorit këtu për ne është i paligjshëm. Prandaj me gjithë respektin për u.d. kryeprokurorin, ne kërkojmë që këshilli të vazhdojë punën e vet”, tha ai.

Ndërkaq, anëtari tjetër i Këshillit Prokurorial, Visar Krasniqi, në mbledhjen e sotme propozoi shkarkimin e kryesuesit të Këshillit, Ardian Hajdaraj.

Propozoj shkarkimin tuaj prej pozitës së anëtarit. Propozimi im konkret, ani pse nuk është në rend të ditës, është shkarkimi juaj nga pozita e anëtarit të Këshillit”, tha ai.

Pas kësaj, dy anëtarët Shabani dhe Krasniqi u larguan nga salla e diskutimeve dhe mbledhja shkoi në pauzë.

Mirëpo pas pauzës, anëtari i Këshillit, Visar Krasniqi, u tërhoq nga propozimi i tij për shkarkimin e kryesuesit Hajdari, derisa tha se ideja e tij vetëm shfaqi, siç tha ai, arbitraritetin e shkarkimit të ish-u.d. kryeprokurorit, Besim Kelmendi./KP

Continue Reading

Lajmet

​Tenisi italian humb legjendën Nicola Pietrangeli

Published

on

Tenisi italian po mban zi për humbjen e Nicola Pietrangelit, legjendës së sportit që vdiq në moshën 92 vjeç.

Ai është i vetmi tenist italian që është futur në Sallën e Famës së Tenisit Botëror dhe mbante rekorde të rëndësishme në Kupën Davis, duke luajtur 164 ndeshje dhe fituar shumë prej tyre në njëshe dhe dyshe.

Pietrangeli u konsiderua ndër dhjetë tenistët më të mirë në botë gjatë viteve 1957–1964 dhe fitoi dy herë Roland Garros, si dhe shumë tituj të tjerë, përfshirë medalje në Lojërat Mesdhetare dhe Olimpike.

Ai ishte gjithashtu i njohur për menaxhimin e skuadrës italiane në Kupën Davis dhe për rolin e tij diplomatik në ndeshjen kundër Kili, duke shmangur bojkotin politik.

“Isha i lumtur të shijoja çdo ndeshje,” thoshte ai shpesh. “Nëse do të kisha stërvitur më shumë, ndoshta do të kisha fituar më shumë, por do ta kisha shijuar më pak.”/S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara