Teknologji

Sulmet kibernetike, eksperti i sigurisë: Më lehtë u realizuan në Kosovë sesa në Shqipëri

Eksperti i sigurisë tha se në këto sulme ndikim ka lufta në mes Ukrainës dhe Rusisë.

Published

on

Eksperti i sigurisë kibernetike, Taner Abazi ka deklaruar se Kosovëa është e rrezikuar nga sulmet kibernetike nga Serbi, Irani, Rusia dhe Kina, andaj institucionet duhet me pas një koordinim të përbashkët, por edhe t’i ngrisin shumë shpejt kapacitetet, duke trajnuar sa më shumë staf dhe duke investuar në teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike.

Abazi tha se institucionet shtetërore duhet të merren me seriozisht me çështjen e sulmeve kibernetike, pasi sipas tij, këto sulme mund të këtë çdoherë kur ka zhvillime në vend. Ndërsa sa i përket të dhënave personale, ai tha se mund të jenë shumë të rrezikshme nëse ka lëshime dhe nëse institucionet nuk i marrin masat e nevojshme të sigurisë.

Eksperti i sigurisë tha se në këto sulme ndikim ka lufta në mes Ukrainës dhe Rusisë. Sipas tij, sulmet në Kosovë, mund të realizohen më lehtë se ato që kanë ndodhur në Shqipëri.

“Bota është duke shkuar drejtë një kaosi kibernetikë dhe kjo ka filluar në tendencë të shtuar prej luftës që ka filluar në Ukrainë, ku janë ndërtuar aleatë të ndryshëm dhe ka përkrahë shtetet, varësisht prej politikave të brendshme dhe jashtme të shteteve të ndryshme. Ajo që ka ndodhur në Kosovë diferencohet në atë se çfarë ndodhë në Shqipëri për shkak se në Shqipëri ka qenë një sulm i targetuar, i sponsorizuar prej shtetit dhe qëllimi i saj ka qenë për me hy në sisteme dhe me marrë informacione, të dhëna. Sulmet që kanë ndodhur në Kosovë i bie që janë për ndaljen e shërbimeve, i cili ka të bëjë me në lloj sulmi që mundet të ekzekutohet vetëm nga disa akterë në Kosovë dhe jashtë Kosovës, por nuk është diçka e planifikuar në detaje, nuk është një sulm shumë i sponsorizuar nga shtete tjera, nuk mundem me aluduar që është një gjë e tillë, përderisa sulmet janë teknikisht që realizohen pak më lehtë sesa sulmet që kanë ndodhur në Shqipëri”, tha ai.

Ndërsa ka shtuar se institucionet janë përgjegjëse nëse ka lëshime të të dhënave personale, pasi ato i përpunojnë ato të dhëna dhe kanë informacione për çdo qytetar të Kosovës.

“Të dhënat personale mund të jenë shumë të rrezikshme nëse ka lëshime, nëse institucionet nuk i marrin masat e sigurisë siç duhet të merren, atëherë nuk kanë kundër masa që ato të dhëna të cilat mund të publikohen një herë dhe cilat mund të shiten… Institucionet përpunojnë të dhënat e qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe kjo doemos e bënë përgjegjës për këto të dhëna nëse ato publikohen, vidhet identiteti i gjithë qytetarëve sepse shteti ka informacione për çdo qytetarë të vetëm. Jeta digjitale na lidh me ato informacione, ne kur hymë në rrjete sociale identifikohemi me këto informacione, në të njëjtën kohë kur duam të mbrojmë vetën dhe me verifikuar identitetin e verifikojmë me të njëjtat informacione”, ka shtuar Abazi.

Ndërkaq ka përmendur disa masa për t’u mbrojtur nga sulmet kibernetike. Njëra nga këto është edhe koordinimi i përbashkët i institucioneve. Ai tha se institucionet duhet ngritur shumë shpejt kapacitetet dhe të marrin teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike.

“Institucionet duhet me pas një koordinim të përbashkët që të mund t’i shpërndajnë eksperiencat, regjistrat dhe gjitha këto shënime për të bërë një analizë çka ka ndodhë, cilat janë masat parandaluese. E mira e kësaj fatkeqësie është se institucionet pak a shumë vetëdijesohen, vetëdijesohen në aspektin se duhet investuar më shumë, qoftë bizneset private duhet investuar më shumë në këto tema, me marrë më seriozisht këtë punë sepse mund të jetë një lloj sulmi i cili ndoshta nuk ka pas ndonjë efekt të madh por mund të vjen i ardhshmi që mundet me pas efektin dhe impaktin më të madh. Për këtë arsye institucionet duhet me ngrit shumë shpejt kapacitetet, duhet trajnuar sa më shumë staf, të ndërtojnë parametrat e zhvillimit të resurseve njerëzore, duhet me marrë teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike”, tha ai.

Abazi shtoi se sulmet kibernetike mund të vinë në çdo kohë, e sidomos kur ka zhvillime në vend.

“Këto sulme mund të vinë në çdo kohë për shkak se këto nuk kanë kufij fizik, por duhet analizuar situatat gjeopolitike që ndodhin në vend dhe besoj se do të ketë sulme kibernetike sa herë që do të ketë zhvillime edhe me Kosovën…6:09 Kështu shteti duhet me marrë masa sa herë që ka vendime të ndryshme që kanë të bëjnë në lidhje me shtetet e tjera, gjithmonë me qenë të gatshëm dhe vigjilent për t’u mbrojtur në sulmet kibernetike.. Institucionet me marrë me seriozisht, të ndërtojnë agjencionin ku koordinojnë të dhënat, të këtë gjëra më praktike për institucionet, jo vetëm të jenë të shkruara në letër..përndryshe parimi dhe letra nuk na mbrojnë nga sulmet kibernetike, por janë masat teknike ato të cilat na mbrojnë”, tha ai.

Sipas tij, sulmet kibernetike mund të vinë nga Serbia, Irani, Rusia e po ashtu dhe Kina, por thekson se mund të ketë edhe njerëz brenda Kosovës të cilët kanë një politikë.

“Neve historia na tregon që ne me shtetin serb nuk kemi marrëdhënie të mira, kështu duhet të mbrohemi prej tyre, por jo vetëm. Mund të jetë edhe Irani, Rusia, mund të jetë aleat Kina, që është një grup i aleatëve të cilët munden me bashkëpunu për këto qëllime. Mund të kemi edhe nga njerëz brenda shtetit të Kosovës, të cilët kanë një politikë, të cilët protestojnë me anë të haktivizimit, si ka qenë rasti fundit ku është deklaruar, se për shkak të një rregullore apo qëndrimi që është marrë i qeverisë, ata protestojnë për gjëra të tilla, kështu mund të jetë edhe nga brenda por edhe nga shtet tjera jashtë”, tha ai.

Cak i sulmeve kibernetike që po ndodhin kohëve të fundit në Kosovë, kryesisht kanë qenë institucionet shtetërore, mediat dhe biznese të ndryshme.

Automobilizëm elektrikë

Dominimi i Teslas në Evropë po zbehet

Published

on

Continue Reading

Teknologji

Shtyhet lansimi i GTA 6, këto janë arsyet

Published

on

Grand Theft Auto 6, një nga lojërat më të pritura, nuk do të dalë këtë vit siç ishte planifikuar fillimisht. Rockstar Games ka konfirmuar se loja publikohet në maj të vitit 2026, duke theksuar se nevojitet më shumë kohë për të arritur cilësinë që fansat presin dhe meritojnë.

Pritet të jetë një nga lansimet më të mëdha në historinë e industrisë së lojërave.

GTA 5, seria e fundit që doli më 2013, është fenomen global. Me më shumë se 185 milionë kopje të shitura, renditet si loja e dytë më e shitur e të gjitha kohërave e vazhdon të jetë e luajtur në versionin online.

Prezantimi i parë zyrtar i GTA 6 erdhi në dhjetor 2023 me trailer 90-sekondësh, që u bë viral e kaloi 100 milionë shikime në pak ditë.

Videoja zbuloi dy personazhe kryesorë dhe qytetin e ri të lojës – Leonida – një vend fiktiv i frymëzuar nga Florida.

Në deklaratë, Rockstar ka thënë se ishte “thellësisht e prekur” nga reagimi i fansave dhe theksoi se po punon për ta bërë lojën sa më të përsosur.

Rockstar njihet për procesin e zhvillimit, nuk është hera e parë që shtyn publikimin e një loje të madhe, njësoj ndodhi dhe me “Red Dead Redemption 2” në vitin 2018, por kompania është e njohur për cilësinë e jashtëzakonshme të lojërave.

Straus Zelnick, shefi i Take-Two Interactive, ka deklaruar se çdo projekt i ri i Rockstar “duhet të jetë që se keni përjetuar kurrë më parë”.

Continue Reading

Teknologji

Zuckerberg thotë se Inteligjenca Artificiale së shpejti mund të bëjë punën e disa inxhinierëve në Meta

Published

on

Mark Zuckerberg tha se themeluesit dhe sipërmarrësit e sotëm duhet të përfitojnë nga teknologjia që ai nuk mundi kur ndërtonte Facebook dy dekada më parë.

“Nëse do të fillonit çfarëdo që po filloni 20 vjet më parë, do të duhej të kishit ndërtuar të gjitha këto gjëra të ndryshme brenda kompanisë suaj, dhe tani ka platforma të shkëlqyera për ta bërë këtë”, ka thënë CEO i Meta në një konferencë këtë javë, përcjell Telegrafi.

Zuckerberg thotë se përdorimi i teknologjive si IA mund t’i ndihmojë themeluesit e sotëm “të përqendrohen në idenë kryesore” të një kompanie.

“Mendoj se kjo do të çojë në gjëra me cilësi shumë më të mirë që krijohen në të gjithë botën, sepse tani po jeni në gjendje të keni këto, si, ekipe shumë të vogla me talente që janë, si, të apasionuara pas një ideje”, tha Zuckerberg.

“Ndoshta në vitin 2025, ne në Meta, si dhe kompanitë e tjera që në thelb po punojnë në këtë, do të kemi një IA që mund të jetë në mënyrë efektive një lloj inxhinieri i nivelit të mesëm që keni në kompaninë tuaj që mund të shkruajë kod”, ka thënë ai.

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

AUDI prezanton modele hibride gjatë verës

Published

on

Audi prezantoi A6-in e ri dy muaj më parë , dhe gama e njoftuar e motorëve fillimisht ishte mjaft modeste, një motor benzinë ​​me dy litra, një motor nafte me 204 kuaj fuqi secili, dhe një motor benzinë ​​V6 me 367 kuaj fuqi.

Kompania po zgjerohet me versione hibride plug-in që do të dalin në treg gjatë verës.

Baza për dy versionet e reja hibride plug-in është motor benzine me katër cilindra TFSI me dy litra e 252 kuaj fuqi. Motori elektrik, i cili është i vendosur në një transmision me 7 shpejtësi me dy tufa, prodhon një maksimum prej 143 kuaj fuqi.

Meqenëse Audi për fat të mirë ka vendosur t’i japë fund emërtimeve të çuditshme të numrave, këto versione quhen thjesht A6 e-hybrid quattro. Motorri më i dobët ka një fuqi sistemi prej 300 kuaj-fuqi dhe 450 Nm, ndërsa ai më i fuqishëm zhvillon 367 kuaj-fuqi dhe 500 Nm, që është fuqi identike me modelin V6.

Hibridi plug-in më i fuqishëm ende nuk mund të mbajë ritmin me V& gjatë përshpejtimit (0-100 km/orë në 4.7 sekonda), por me 5.3 sekonda për 0 në 100 km/orë dhe një shpejtësi maksimale prej 250 km/orë, nuk është aspak i ngadaltë. Versioni me 300 kuaj fuqi e bën të njëjtën përshpejtim në 6.0 sekonda dhe gjithashtu arrin 250 km/orë.

Shpejtësia maksimale në modalitetin elektrik për të dy versionet është 140 km/orë.

Kapaciteti i baterisë është rritur ndjeshëm në krahasim me paraardhësin e saj, konkretisht me 45 përqind. Ajo arrin në 20.7 kWh neto (25.7 kWh bruto). Kjo siguron një shtrirje të konsiderueshme elektrike. Sipas WLTP-së, A6 wagon mund të përshkojë 106 kilometra, ndërsa sedani pak më i lehtë dhe më aerodinamik arrin të përshkojë deri në 111 kilometra.

Çmimet në Gjermani fillojnë nga 65,800 euro për sedanin hibrid plug-in A6 me 300 kuaj fuqi, Avant kushton 68,300 euro.  Varianti me 367 kuaj fuqi kushton nga 75,050 euro dhe ofron një pamje të jashtme S line, pezullim sportiv të ulur me 2 cm dhe rrota 19-inç me kalipera frenash të kuq.

 

Continue Reading

Të kërkuara