

Teknologji
Sulmet kibernetike, eksperti i sigurisë: Më lehtë u realizuan në Kosovë sesa në Shqipëri
Eksperti i sigurisë tha se në këto sulme ndikim ka lufta në mes Ukrainës dhe Rusisë.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiEksperti i sigurisë kibernetike, Taner Abazi ka deklaruar se Kosovëa është e rrezikuar nga sulmet kibernetike nga Serbi, Irani, Rusia dhe Kina, andaj institucionet duhet me pas një koordinim të përbashkët, por edhe t’i ngrisin shumë shpejt kapacitetet, duke trajnuar sa më shumë staf dhe duke investuar në teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike.
Abazi tha se institucionet shtetërore duhet të merren me seriozisht me çështjen e sulmeve kibernetike, pasi sipas tij, këto sulme mund të këtë çdoherë kur ka zhvillime në vend. Ndërsa sa i përket të dhënave personale, ai tha se mund të jenë shumë të rrezikshme nëse ka lëshime dhe nëse institucionet nuk i marrin masat e nevojshme të sigurisë.
Eksperti i sigurisë tha se në këto sulme ndikim ka lufta në mes Ukrainës dhe Rusisë. Sipas tij, sulmet në Kosovë, mund të realizohen më lehtë se ato që kanë ndodhur në Shqipëri.
“Bota është duke shkuar drejtë një kaosi kibernetikë dhe kjo ka filluar në tendencë të shtuar prej luftës që ka filluar në Ukrainë, ku janë ndërtuar aleatë të ndryshëm dhe ka përkrahë shtetet, varësisht prej politikave të brendshme dhe jashtme të shteteve të ndryshme. Ajo që ka ndodhur në Kosovë diferencohet në atë se çfarë ndodhë në Shqipëri për shkak se në Shqipëri ka qenë një sulm i targetuar, i sponsorizuar prej shtetit dhe qëllimi i saj ka qenë për me hy në sisteme dhe me marrë informacione, të dhëna. Sulmet që kanë ndodhur në Kosovë i bie që janë për ndaljen e shërbimeve, i cili ka të bëjë me në lloj sulmi që mundet të ekzekutohet vetëm nga disa akterë në Kosovë dhe jashtë Kosovës, por nuk është diçka e planifikuar në detaje, nuk është një sulm shumë i sponsorizuar nga shtete tjera, nuk mundem me aluduar që është një gjë e tillë, përderisa sulmet janë teknikisht që realizohen pak më lehtë sesa sulmet që kanë ndodhur në Shqipëri”, tha ai.
Ndërsa ka shtuar se institucionet janë përgjegjëse nëse ka lëshime të të dhënave personale, pasi ato i përpunojnë ato të dhëna dhe kanë informacione për çdo qytetar të Kosovës.
“Të dhënat personale mund të jenë shumë të rrezikshme nëse ka lëshime, nëse institucionet nuk i marrin masat e sigurisë siç duhet të merren, atëherë nuk kanë kundër masa që ato të dhëna të cilat mund të publikohen një herë dhe cilat mund të shiten… Institucionet përpunojnë të dhënat e qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe kjo doemos e bënë përgjegjës për këto të dhëna nëse ato publikohen, vidhet identiteti i gjithë qytetarëve sepse shteti ka informacione për çdo qytetarë të vetëm. Jeta digjitale na lidh me ato informacione, ne kur hymë në rrjete sociale identifikohemi me këto informacione, në të njëjtën kohë kur duam të mbrojmë vetën dhe me verifikuar identitetin e verifikojmë me të njëjtat informacione”, ka shtuar Abazi.
Ndërkaq ka përmendur disa masa për t’u mbrojtur nga sulmet kibernetike. Njëra nga këto është edhe koordinimi i përbashkët i institucioneve. Ai tha se institucionet duhet ngritur shumë shpejt kapacitetet dhe të marrin teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike.
“Institucionet duhet me pas një koordinim të përbashkët që të mund t’i shpërndajnë eksperiencat, regjistrat dhe gjitha këto shënime për të bërë një analizë çka ka ndodhë, cilat janë masat parandaluese. E mira e kësaj fatkeqësie është se institucionet pak a shumë vetëdijesohen, vetëdijesohen në aspektin se duhet investuar më shumë, qoftë bizneset private duhet investuar më shumë në këto tema, me marrë më seriozisht këtë punë sepse mund të jetë një lloj sulmi i cili ndoshta nuk ka pas ndonjë efekt të madh por mund të vjen i ardhshmi që mundet me pas efektin dhe impaktin më të madh. Për këtë arsye institucionet duhet me ngrit shumë shpejt kapacitetet, duhet trajnuar sa më shumë staf, të ndërtojnë parametrat e zhvillimit të resurseve njerëzore, duhet me marrë teknologjitë e fundit për mbrojtjen e sulmeve kibernetike”, tha ai.
Abazi shtoi se sulmet kibernetike mund të vinë në çdo kohë, e sidomos kur ka zhvillime në vend.
“Këto sulme mund të vinë në çdo kohë për shkak se këto nuk kanë kufij fizik, por duhet analizuar situatat gjeopolitike që ndodhin në vend dhe besoj se do të ketë sulme kibernetike sa herë që do të ketë zhvillime edhe me Kosovën…6:09 Kështu shteti duhet me marrë masa sa herë që ka vendime të ndryshme që kanë të bëjnë në lidhje me shtetet e tjera, gjithmonë me qenë të gatshëm dhe vigjilent për t’u mbrojtur në sulmet kibernetike.. Institucionet me marrë me seriozisht, të ndërtojnë agjencionin ku koordinojnë të dhënat, të këtë gjëra më praktike për institucionet, jo vetëm të jenë të shkruara në letër..përndryshe parimi dhe letra nuk na mbrojnë nga sulmet kibernetike, por janë masat teknike ato të cilat na mbrojnë”, tha ai.
Sipas tij, sulmet kibernetike mund të vinë nga Serbia, Irani, Rusia e po ashtu dhe Kina, por thekson se mund të ketë edhe njerëz brenda Kosovës të cilët kanë një politikë.
“Neve historia na tregon që ne me shtetin serb nuk kemi marrëdhënie të mira, kështu duhet të mbrohemi prej tyre, por jo vetëm. Mund të jetë edhe Irani, Rusia, mund të jetë aleat Kina, që është një grup i aleatëve të cilët munden me bashkëpunu për këto qëllime. Mund të kemi edhe nga njerëz brenda shtetit të Kosovës, të cilët kanë një politikë, të cilët protestojnë me anë të haktivizimit, si ka qenë rasti fundit ku është deklaruar, se për shkak të një rregullore apo qëndrimi që është marrë i qeverisë, ata protestojnë për gjëra të tilla, kështu mund të jetë edhe nga brenda por edhe nga shtet tjera jashtë”, tha ai.
Cak i sulmeve kibernetike që po ndodhin kohëve të fundit në Kosovë, kryesisht kanë qenë institucionet shtetërore, mediat dhe biznese të ndryshme.
Teknologji
Google shmang shitjen, por duhet të ndajë të dhëna me rivalët
Published
4 hours agoon
September 6, 2025By
UBT News
Google nuk do të jetë i detyruar të shesë shfletuesin Chrome, por duhet të ndajë informacion me konkurrentët, ka urdhëruar një gjykatës federal amerikan.
Mjetet juridike të vendosura nga gjykatësi i qarkut Amit Mehta kanë dalë në dritë pas një beteje gjyqësore disavjeçare mbi dominimin e Google në kërkimin online.
Çështja u përqendrua rreth pozicionit të Google si motori i kërkimit parazgjedhur në një gamë të produkteve të veta, si Android dhe Chrome, si dhe të tjera të prodhuara nga kompani të ngjashme me Apple.
Departamenti Amerikan i Drejtësisë kishte kërkuar që Google të shiste Chrome – vendimi i së martës do të thotë që gjigandi i teknologjisë mund ta mbajë atë, por do të ndalohet të ketë kontrata ekskluzive dhe duhet të ndajë të dhënat e kërkimit me rivalët.
Google kishte propozuar zgjidhje më pak drastike, të tilla si kufizimi i marrëveshjeve të ndarjes së të ardhurave me firma si Apple për ta bërë motorin e saj të kërkimit si motorin e parazgjedhur në pajisjet dhe shfletuesit e tyre .
Të martën, kompania tregoi se e shihte vendimin si fitore e tha se rritja e inteligjencës artificiale ndoshta kontribuoi në rezultat.
Gjigandi i teknologjisë kishte mohuar çdo shkelje që kur u ngritën akuzat e para kundër tij më 2020, duke thënë se dominimi i tij në treg është për shkak se motori i tij i kërkimit është një produkt superior ndaj të tjerëve dhe konsumatorët thjesht e preferojnë atë ndaj të tjerëve.
Vitin e kaluar, gjykatësi Mehta vendosi që Google kishte përdorur metoda të padrejta për të vendosur një monopol mbi tregun e kërkimit online, duke punuar në mënyrë aktive për të ruajtur një nivel dominimi deri në masën që shkelte ligjin amerikan.
Teknologji
Elon Musk drejt titullit të parë të “trilionerit” në botë
Published
21 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
Elon Musk mund të bëhet personi i parë në botë që arrin një pasuri prej trilioni dollarësh, nëse aksionerët e Teslës miratojnë një paketë të re pagese që parashikon shpërblime marramendëse nëse kompania arrin objektiva të caktuara.
Sipas raportimeve të CNN, Musk mund të përfitojë deri në 423.7 milionë aksione shtesë të Teslës, me një vlerë të mundshme prej mbi 143 miliardë dollarësh me çmimin aktual.
Për ta realizuar këtë, vlera e përgjithshme e Teslës duhet të arrijë në rreth 8.5 trilionë dollarë, gati tetë herë më shumë se vlera aktuale e tregut. Kjo paketë përfshin propozim që Tesla të marrë pjesë në kompaninë e inteligjencës artificiale xAI, e cila është në pronësi të Musk.
Ky plan shihet si një mënyrë për të konsoliduar edhe më shumë perandorinë e tij të biznesit.
Musk zotëron rreth 410 milionë aksione të Teslës me një vlerë prej 139 miliardë dollarësh. Së bashku me pronësinë në xAI, SpaceX dhe kompani të tjera, kjo e ka bërë atë njeriun më të pasur në botë, me pasuri që arrin rreth 378 miliardë dollarë sipas Bloomberg.
Megjithatë, rruga drejt “trilionit” nuk është e lehtë. Ai përballet me sfida ligjore mbi paketat e pagave dhe me luhatje të forta të aksioneve të Teslës, të cilat ende qëndrojnë 26% më poshtë nga kulmi i dhjetorit 2024.
Automobilizëm elektrikë
BMW zbulon modelin e ri iX3
Published
22 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
BMW ka publikuar një njoftim paraprak për modelin e ardhshëm iX3, i cili do të jetë lider i markës në epokën e platformës Neue Klasse.
Të gjitha automjetet e ardhshme elektrike të kësaj marke do të bazohen në këtë platformë, e cila do të debutojë me një dizajn të ri dallues.
Sipas të dhënave paraprake, me një karikim të vetëm iX3 do të përshkojë rreth 640 kilometra.
Do të përfshijë versione me tërheqje në rrotat e pasme dhe në të gjitha rrotat, dhe pritet edhe një version M Sport.
Brendësia do të ketë një planimetri krejtësisht të re me panelin Panoramic iDrive. Premiera e BMW iX3 do të zhvillohet në Panairin e Automobilave të Mynihut këtë fundjavë.
Teknologji
Një pajisje e vogël e Apple i zbulon një amerikani valixhen e vjedhur në Los Angeles
Published
23 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
Që prej lansimit në vitin 2021, AirTag i Apple është dëshmuar si një nga pajisjet më të vlefshme për gjurmimin e sendeve personale. Por ndoshta asnjë rast nuk është më i çuditshëm se ai i Daniel Scott, një udhëtar që e ktheu humbjen e valixhes në një gjueti falë AirTag të fshehur.
Gjithçka nisi në një fluturim nga Salt Lake City, Utah, drejt Los Angeles, kur Scott vuri re se valixhja kishte zhdukur. Pasi kërkoi në disa vende pa sukses, vendosi të përdorte iPhone-in për të gjetur sinjalin e AirTag-ut.
“Menjëherë fillova të vrapoja drejt tij. Sapo arrita në vend, pashë se po vazhdonte të lëvizte dhe kishte arritur matanë rrugës”, tha Scott.
Sinjali e çoi përpara një ndërtese të braktisur, shkruajnë mediat e huaja. Megjithëse nuk arriti të lokalizonte katin e dhomën ku ndodheshin sendet, Find My i Apple dha informacion të mjaftueshëm për të udhëhequr policinë e LAX drejt një operacioni të suksesshëm.
Autoritetet jo vetëm që rikuperuan valixhen, por arrestuan edhe disa persona brenda ndërtesës.
“E pashë një djalë me rrobat e mia – këpucët, këmishën time, pantallonat e mia”, tregoi Scott, duke përshkruar momentin e pazakontë.
AirTag, që nga debutimi, ka treguar funksionalitetin kryesor si gjurmues sendesh, por ka ngritur edhe shqetësime për sigurinë dhe privatësinë. Në raste tjera është raportuar se kriminelët i kanë përdorur për të ndjekur viktimat duke i vendosur në çanta apo vetura.
Megjithatë, AirTag mbetet një pjesë integrale e teknologjisë së Apple. Dhe tani, ndërsa historia e Scott bën bujë, kompania pritet të prezantojë javën e ardhshme pasardhësin e saj, krahas debutimit të serisë së re iPhone 17.

Ja filmat që ju duhen! Shtatori është muaji ku rikthehet atmosfera e kinemasë

Një tjetër surprizë! Justin Bieber publikon albumin e ri

Conor McGregor, “ylli” i UFC-së, kërkon të bëhet president!

Projekti i fundit i David Bowie, një muzikal i shekullit XVIII

Shega, mrekullia e vjeshtës që duhet shfrytëzuar çdo ditë

Si të ndaloni së krahasuari veten me të tjerët?

A ka Meghan Markle një vajzë sekrete? Dukesha u përgjigjet thashethemeve

Google shmang shitjen, por duhet të ndajë të dhëna me rivalët

Ecin dorë për dore! Zoe Kravitz dhe Harry Styles fotografohen në Brooklyn
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës