Kuriozitete

Studimi: Cila është mosha e duhur që fëmijët të kenë telefon?

Përqindja e 12-vjeçarëve që zotërojnë një telefon është rritur me 71 përqind në 2021.

Published

on

Fëmijët tani po pajisen me telefon në mosha të hershme.

Kjo sipas një raporti nga Common Sense Media bazuar në të dhënat nga sondazhet e saj të 2015 dhe 2021 mbi përdorimin e telefonave dhe mediave sociale nga fëmijët. Organizata zbuloi se përqindja e 8-, 9- dhe 10-vjeçarëve me telefona inteligjentë pothuajse u dyfishua në këto vite.

Por shumica e prindërve u japin fëmijëve të tyre një telefon rreth moshës 12 dhe 13 vjeç. Përqindja e 12-vjeçarëve që zotërojnë një telefon është rritur nga 41 përqind në 2015 në 71 përqind në 2021.

A do të thotë kjo se mosha 12-13 vjeç është e duhura që fëmijët të kenë telefon? Disa pediatër thanë se janë agnostikë në këtë pikë.

“Si pediatër, nuk rekomandoj një moshë specifike [pasi] mendoj se shumë varet nga arsyeja e nevojës për telefonin” , thotë Dr. Nusheen Ameenuddin.

Sipas Ameenuddin, nëse arsyeja për sigurimin e fëmijëve me një telefon është siguria, atëherë këshillohet që t’u jepet një me më pak karakteristika apo opsione, aq sa për të komunikuar në raste urgjence, përcjell UBT News.

“Ju gjithashtu mund të çaktivizoni disa veçori të telefonave inteligjentë, kështu që kjo është diçka që unë do t’i inkurajoja prindërit ta shqyrtonin dhe të përfitonin”, tha ajo.

Akademia e Pediatrisë rekomandon “prindërit dhe kujdestarët të zhvillojnë një plan që merr parasysh nevojat shëndetësore, arsimore dhe argëtuese të çdo fëmije individual, si dhe të gjithë familjes”.

Sipas raportit, The Common Sense Census: Media Use by Teens and Tweens, i publikuar në vitin 2021, mosha nga 8 deri në 12-vjeçare shpenzojnë rreth pesë orë e gjysmë në media (në ekran) çdo ditë, ndërsa 13-18-vjeçarët përdorin rreth tetë orë e gjysmë.

Përqindja e 8-, 9- dhe 10-vjeçarëve me telefona pothuajse u dyfishua nga viti 2015 në 2021, thotë Common Sense Media.

Sipas Mike Robb, drejtor i lartë i kërkimit i Common Sense Media, “kur shikojmë efektet e medias dhe teknologjisë, shpeshherë ka të bëjë po aq, nëse jo edhe më shumë, me atë që [fëmijët] po bëjnë me atë kohë”.

“Pra, nëse jeni, për shembull, në mediat sociale dhe jeni të ekspozuar ndaj përmbajtjeve që promovojnë krahasime negative të trupit, ose ngacmime kibernetike ose gjuhë të urrejtjes; mund të ketë ndikime negative në shëndetin tuaj mendor. Anasjelltas, ata fëmijë që përdorin mediat sociale për t’u lidhur me miqtë e tyre dhe për të qenë artistikë dhe kreativë … kanë më shumë gjasa të thonë se mediat sociale po ndikojnë pozitivisht në shëndetin e tyre mendor”, tha ai.

Sipas ekspertëve në Common Sense Media, nuk ka gjasa që përdorimi i medias do të zvogëlohet, prandaj është e domosdoshme të sigurohet një përvojë mediatike me cilësi të lartë dhe të sigurt për fëmijët.

Në fund, mjekët pediatër thonë se pritja deri në moshën 13 vjeçare për t’u dhënë fëmijëve telefon është një rregull i mirë për t’u ndjekur si një udhëzim i përgjithshëm, por duke qenë se “prindërit i njohin më së miri fëmijët e tyre dhe nivelin e tyre të pjekurisë dhe aftësinë për të përdorur telefonin. Kjo ka përparësi ndaj rekomandimeve të përgjithshme”, sipas Ameenuddin./UBTNews/

Kuriozitete

Papagalli ‘Xiaogui’ thyen rekordin botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave

Published

on

Një papagall ka thyer rekordin botëror për njohjen e ngjyrave në kohë të shpejtë. Ai ka arritur që për kohë rekord t’i njoh 10 ngjyra.

Xiaogui, që i përket Qing Feng, ka kapur topat me ngjyra dhe i ka futur ato në shporta të vogla me ngjyrat përkatëse për 33.5 sekonda, duke fituar rekordin  botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave nga një papagall.

Ai bëri një gabim gjatë vendosjes së topave, por e korrigjoi shumë shpejt.

Feng e ka adoptuar papagallin kur ishte bebe në vitin 2020, duke thënë se ka kohë që ai kishte shprehur dashurinë për të luajtur me ngjyra, për çka e ka shtyrë atë që ta trajnojë në mënyrë.

Continue Reading

Kuriozitete

A mund të udhëtojë ndërgjegjja jonë në kohë? Shkencëtarët thonë se “ndjesitë e barkut” janë kujtime nga e ardhmja

Published

on

Në tetorin e vitit 1989, një vajzë katërvjeçare u zgjua natën nga një telefonatë dhe një britmë. Ajo doli zbathur në korridorin e ftohtë dhe dëgjoi nënën e saj të thoshte me zë të thyer: “Ai vdiq në një aksident me makinë!”.

Vajza nuk mund të thoshte asgjë, vetëm kujtonte përqafimin e fundit me babanë para se ai të nisej me avion. Në atë çast, e kishte ndjerë se nuk do ta shihte më kurrë gjallë.

Kjo është një nga historitë që njerëzit tregojnë për paranjohjen (gut feeling), aftësinë për të ndier apo “parë” diçka para se të ndodhë.

Shkencëtarja Julia Mossbridge ka mbledhur me dhjetëra rrëfime të tilla, por edhe ajo që në fëmijëri ka pasur ëndrra që janë bërë realitet, nisi të mbante një ditar ëndrrash dhe zbuloi se disa prej tyre ishin parashikime të sakta.

Mossbridge beson se këto përvoja tregojnë se koha nuk është aq lineare sa na duket.

“Nuk është e vështirë të kuptosh paranjohjen,” tha ajo. “Është vetëm e vështirë të besosh nëse nuk e ke përjetuar vetë. Shkencëtarët ende nuk e kuptojnë si funksionon koha. Ne kemi frikë nga e panjohura, nga ideja që realiteti mund të mos jetë ashtu siç e shohim.”

Psikologë e neuroshkencëtarë përpiqen ta shpjegojnë fenomenin, që në gjuhën shkencore quhet perceptim jashtëshqisor. Është ndjenjë e brendshme, e fortë, që diçka do të ndodhë. Në kultura të lashta, shamanët e mistikët e përdornin si mjet për të kuptuar motin apo për të zbuluar rreziqet që vinin. Psikologu Dean Radin shpjegon se ndërgjegjja kapë informacion edhe jashtë rrjedhës së zakonshme të kohës.

Ai ka dekada që studion këtë fushë e thotë: “Në mekanikën kuantike, koha sillet ndryshe nga sa e përjetojmë ne çdo ditë. Mund të ketë diçka në ndërgjegjen tonë që është në gjendje të marrë informacione nga e shkuara ose nga e ardhmja.”

Radin bëri eksperiment interesant. Vullnetarët lidhen me aparate që masnin aktivitetin e trurit, në ekran shfaqeshin imazhe të rastësishme, pozitive (si lindje dielli), negative (si aksidente). Rezultatet treguan se truri i njerëzve “e ndiente” imazhin negativ, para se ta shihte.

Ky eksperiment është përsëritur e ka dhënë të njëjtat rezultate. Më 1995, CIA publikoi dokumente që e mbështesnin këtë fenomen.

Shkencëtarët mendojnë se kjo lidhet me ndërlidhjen kuantike, proces misterioz ku grimcat lidhen mes tyre dhe ndajnë informacion, edhe nëse ndodhen larg në hapësirë apo në kohë.

“Ndoshta truri lidhet me versionin e vet në të ardhmen,” thotë Radin. “Prandaj ndiejmë kujtime për gjëra që nuk kanë ndodhur ende.”

Një shpjegim i tillë do të sqaronte edhe fenomenin e déjà vu, atë ndjenjën e çuditshme se një moment e kemi përjetuar më parë.

Sipas Mossbridge dhe Radin, edhe pse mekanizmi i saktë nuk dihet ende, statistikat tregojnë qartë se paranjohja është reale.

Continue Reading

Kuriozitete

Një familje gjen kamën 3500-vjeçare prej bronzit në fshatin gjerman

Published

on

Gjatë një shëtitjeje nëpër pyll pranë fshatit Gudersleben në Turingia të Gjermanisë, një baba dhe dy djemtë e vegjël gjetën një kamë 3500-vjeçare të Epokës së Bronzit.

Maik Bohner nuk e kishte idenë se shëtitja familjare do të shndërrohej në një moment të rëndësishëm arkeologjik.

Kama me gjatësi 20 centimetra, e bërë prej bronzi, ka qenë e fshehur nëntokë për shekuj me radhë derisa reshjet e fundit e nxorën në sipërfaqe. Peizazhi gjeologjik i Turingisë, i njohur për përrenjtë nëntokësorë dhe lëvizjen aktive të tokës, luan rol kyç në zbulime të tilla.

Daniel Scherg, arkeolog nga Zyra Shtetërore e Turingisë për Ruajtjen e Monumenteve dhe Arkeologjinë në Weimar, tha se objekte të tilla nuk janë zbulime të përditshme dhe se të shohësh një kamë të Epokës së Bronzit të ruajtur kaq mirë është diçka e veçantë.

Sipas televizionit MDR, kama ka të ngjarë t’i përkiste një individi me status të lartë dhe mund të ketë pasur rëndësi ceremoniale, raporton KosovaPress. Fshati Gudersleben po përgatitet të festojë 1100-vjetorin, por kama vërteton se zona ishte aktive shumë kohë para se të fillonin të dhënat e shkruara.

“Ky zbulim vërteton se njerëzit jetonin këtu shumë më herët”, vuri në dukje Böhner, duke theksuar se si një objekt i vogël mund të riformojë kuptimin e një komuniteti për origjinën e tij.

Në Gjermani, është e paligjshme të gërmosh ose të mbash gjetje të tilla pa autorizim dhe familja Böhner veproi me përgjegjësi duke raportuar menjëherë kamën.

Kjo e fundit po i nënshtrohet ruajtjes dhe studimit të detajuar në Zyrën e Shtetit në Weimar dhe pas përfundimit të analizave ajo do të ekspozohet në muzeun lokal në Ellrich.

Continue Reading

Kuriozitete

Mbretëria e Bashkuar regjistron verën më të nxehtë të historisë

Published

on

Mbretëria e Bashkuar përjetoi këtë vit verën më të nxehtë që nga fillimi i regjistrimeve meteorologjike, një fenomen që ekspertët e lidhin drejtpërdrejt me ndryshimet klimatike.

Sipas Zyrës Meteorologjike (Met Office), kjo ngjarje është bërë 70 herë më e mundshme për shkak të ngrohjes globale. Temperaturat mesatare për periudhën 1 qershor-31 gusht 2025 u regjistruan 16.10°C, duke thyer rekordin e mëparshëm prej 15.76°C, i vendosur më 2018.

Edhe pse diferenca mund të duket e vogël, kur konsiderohet si një mesatare tre mujore që përfshin temperaturat ditore dhe ato të natës, kjo shifër tregon një ndryshim të ndjeshëm klimatik.

Fenomeni nuk është vetëm rekord i ri; ai theu edhe temperaturat e verës 1976, e cila renditet e gjashta në listën e verave më të nxehta që nga viti 1884. Nxehtësia e vazhdueshme solli mungesa uji në nivel kombëtar, duke ndikuar në bujqësi, ujitje e jetën e përditshme të qytetarëve.

Dr. Mark McCarthy nga Met Office thekson se ngjarje të tilla, dikur të konsideruara ekstreme, tani po bëhen më të zakonshme për shkak të ndryshimeve klimatike.

Ai paralajmëron se verat e nxehta dhe fenomenet ekstreme mund të shfaqen gjithnjë e më shpesh në dekadat e ardhshme, duke e bërë të domosdoshme marrjen e masave për adaptimin dhe uljen e ndikimit të ngrohjes globale.

Continue Reading

Të kërkuara