Shëndet

Studimet: Alzheimeri mund të fillojë jashtë trurit!

Published

on

Për të gjetur një kurë për sëmundjen e Alzheimerit, shkencëtarët duhet të kuptojnë si dhe ku fillon kjo sëmundje. Një studim i ri i bërë në SHBA dhe Gjermani sugjeron se shkencëtarët deri më tash mund të kenë kërkuar në vendin e gabuar, ka raportuar Science Alert.

Studimi, që është publikuar në revistën shkencore “Neuron”, ka treguar se rreziku gjenetik për Alzheimerin dhe sëmundje tjera të trurit është i lidhur me barrierën gjak-tru, një sistem mbrojtës që përfshin enët e gjakut dhe qelizat imunitare që rrethojnë dhe mbrojnë trurin.

Alzheimeri është shoqëruar me grumbullime të proteinave jonormale që dëmtojnë neuronet në tru, ky studim sugjeron se shkaktari fillestar i sëmundjes mund të vijë nga jashtë, duke kaluar përmes barrierës së dëmtuar të trurit.

“Kur studiojmë sëmundjet e trurit, shumica e kërkimeve janë përqendruar te neuronet. Shpresoj që zbulimet të nxisin  interes për qelizat që formojnë kufijtë e trurit, mund të jenë thelbësore në sëmundje si Alzheimeri” tha Andrew Yang, neuroshkencëtar nga Gladstone Institute of Neurological Disease në Kaliforni.

Shkencëtarët përdorën një teknologji të re të quajtur MultiVINE-seq, që analizon qelizat vaskulare dhe imunitare në tru, duke matur aktivitetin e tyre gjenetik dhe qasjen në kromatinën e ADN-së (pra, sa “e hapur” është ADN-ja për t’u përdorur nga qeliza).

Ata kanë studiuar 30 mostra të trurit post-mortem, nga njerëz me e pa sëmundje neurologjike. Shumica e varianteve gjenetike ndodhen jo në vetë gjenet, por në zonat përreth tyre, që kontrollojnë si veprojnë gjenet.

Këto variante ndodhen në qelizat në kufirin e trurit, si: qelizat endoteliale, që kontrollojnë hyrjen në tru dhe qelizat imunitare T, që ndihmojnë në mbrojtje.

Disa variante sugjerojnë se qelizat imunitare inflamatore mund të nxisin ose përshpejtojnë Alzheimerin.

“Deri tani e dinim që këto variante gjenetike rrisnin rrezikun për sëmundjen, por nuk dinim ku dhe si vepronin. Studimi ynë tregon që shumë prej tyre veprojnë pikërisht në enët e gjakut dhe në qelizat imunitare të trurit”, ka thënë Madigan Reid, një tjetër neuroshkencëtare nga Gladstone Institute.

Ky zbulim, ka theksuar rëndësinë e sistemit imunitar dhe enëve të gjakut, jo vetëm të trurit, në zhvillimin e sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimeri.

Studimet e mëparshme kanë sugjeruar që Alzheimeri lidhet me inflamacion në trup, komunikim të dobët mes trupit dhe trurit si dhe çrregullime të sistemit imunitar. Doktorët kanë konstatuar se kanë prova më të forta që mbrojtja e trurit nga “jashtë” mund të jetë po aq e rëndësishme sa ajo që ndodh brenda tij.

Studimi jo vetëm që hap rrugë për ilaçe të reja që synojnë barrierën gjak-tru, por sugjeron që ka ndërhyrje në stilin e jetesës që ndihmojnë në ruajtjen e integritetit të trurit.

“Kjo punë i vendos qelizat vaskulare dhe imunitare të trurit në qendër të vëmendjes. Duke pasur parasysh rolin e tyre unik në lidhjen e trurit me trupin dhe botën e jashtme, puna jonë mund të çojë në mënyra të reja për të mbrojtur trurin, nga jashtë brenda”, ka thënë Andrew Yang.

Shëndet

Pse ndiheni të lodhur edhe kur flini mjaftueshëm?

Published

on

Shumë prej nesh zgjohen të lodhur edhe pas një nate të plotë gjumi. Arsyeja nuk është mungesa e orëve të pushimit – shpesh, fajin e kanë zakone të përditshme ose çrregullime të lehta shëndetësore që nuk i lidhim menjëherë me lodhjen.

Për ta zgjidhur problemin, është e rëndësishme të kuptojmë shkakun, ja pesë arsye pse ndiheni të plogësht, pa energji dhe të ngadaltë.

1. Tiroidja nuk po funksionon siç duhet

Ka ndikim të madh në mënyrën si trupi përdor energjinë. Kur nuk prodhon mjaftueshëm hormone, proceset trupore ngadalësohen e ju mund të ndiheni të lodhur, të rënduar dhe pa motivim. Simptomat shfaqen gradualisht e shpesh ngatërrohen me mungesë gjumi ose stres.

Çka mund të bëni?

Nëse ndiheni vazhdimisht të lodhur pa ndonjë arsye, konsultohuni me mjekun e kërkoni analiza të gjakut. Testet e thjeshta mund të zbulojnë nëse problemi lidhet me tiroiden ose me sistemin imunitar.

2. Po konsumoni shumë kafeinë

Kafeja është “karburanti” i mëngjesit për shumë prej nesh, por teprimi mund të ketë efekt të kundërt. Me kalimin e moshës, trupi e përpunon kafeinën më ngadalë e mund të ndikojë negativisht në cilësinë e gjumit – edhe nëse flini menjëherë pas shtratit.

Çka mund të bëni?

Kufizoni kafen në 1–2 filxhanë në ditë, të konsumuar para orës 10:00 të mëngjesit. Nëse pasdite ndjeni mungesë energjie, zëvendësojeni kafen me një frut të freskët ose një shëtitje të shkurtër.

3. Lëvizni shumë pak

Mund të duket paradoksale, por sa më pak lëvizni, aq më pak energji keni. Një mënyrë jetese sedentare ngadalëson qarkullimin e gjakut, ul kapacitetin e mushkërive dhe çon në ndjenjë të përgjithshme plogështie.

Çka mund të bëni?

Nuk keni nevojë për palestër apo vrapime të gjata – edhe 30 minuta ecje e lehtë çdo ditë mund të bëjnë diferencë. Aktiviteti i rregullt ndihmon gjumin, përmirëson humorin dhe rrit nivelin e energjisë.

4. Jeni shpesh nën stres

Shumë prej nesh janë të vetëdijshëm për pasojat, por rrallë e trajtojmë si një problem serioz. Tensioni i vazhdueshëm, mbingarkesa me detyra e streset e vogla e lodhin trupin më shumë sesa mendojmë. Stresi ndikon në cilësinë e gjumit, duke krijuar rreth vicioz lodhjeje.

Çka mund të bëni?

Përfshini në rutinën tuaj momente relaksimi, frymëmarrje të thella, shëtitje të qeta, pak minuta pa ekrane apo disa ushtrime shtrirjeje. Këto ndihmojnë trupin të qetësohet dhe përmirësojnë cilësinë e gjumit.

5. Hani shumë, por jo shëndetshëm

Edhe pse mund të konsumoni sasi të mjaftueshme ushqimi, nëse vaktet nuk janë të pasura me lëndë ushqyese, trupi nuk ka nga të marrë energji. Karbohidratet komplekse, proteinat, yndyrnat e shëndetshme dhe uji janë thelbësore për funksionimin optimal të organizmit. Dehidratimi, nga ana tjetër, është një nga shkaktarët kryesorë të lodhjes.

Çka mund të bëni?

Pini ujë, shmangni ushqimet e përpunuara, sigurohuni që vaktet të përmbajnë fibra e vitamina. Nëse ushqeheni mirë e flini mjaftueshëm, por ende ndiheni të lodhur, bëni analiza të gjakut, do zbuloni mungesë hekuri, vitaminash ose ndonjë problem tjetër shëndetësor.

Lodhja e vazhdueshme nuk është gjithmonë pasojë e një nate pa gjumë. Trupi dërgon sinjale që diçka nuk shkon, dhe për ta dëgjuar, mjafton pak vëmendje ndaj zakoneve të përditshme dhe shëndetit të përgjithshëm. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Pse zemra nuk preket nga kanceri?

Published

on

Kanceri është një nga sëmundjet më vdekjeprurëse në botë. Të dhënat e autoriteteve zyrtare tregojnë se çdo vit në vendin tonë regjistrohen rreth 5,500 raste të reja. Më së shumti preken mushkëritë dhe gjiri.

Sipas Institutit të Shëndetit Publik, numri i meshkujve të prekur nga kanceri është katër herë më i lartë se ai i femrave.

Kanceri mund të prekë shumë organe të trupit, si gjiri, mushkëritë, koka, lëkura, zorra e trashë dhe veshkat, por rrallëherë zemrën.

Pse zemra prekët aq rrallë nga kanceri?

Ekspertët shpjegojnë se edhe pse zemra mund të preket nga kanceri, rastet janë të rralla dhe tumoret zakonisht janë beninje.

Për të kuptuar pse zemra është më e mbrojtur nga kjo sëmundje, duhet të kuptojmë më parë funksionimin e qelizave.

Çdo qelizë e trupit ka potencialin të bëhet kancerogjene. Kanceri lind nga mutacionet e ADN-së së qelizës. Para se një qelizë të bëhet kancerogjene, i nënshtrohet një sërë mutacionesh, shumica e të cilave ndodhin gjatë ndarjes së qelizës për të formuar ADN-në e re.

Qelizat e zemrës janë të veçanta, pothuajse nuk ndahen dhe nuk krijojnë qeliza të reja, përveç në rast të lëndimeve. Duke mos u ndarë, mundësia për të pësuar mutacione është e vogël. Ndryshe ndodh me qelizat e gjirit, zorrës së trashë dhe lëkurës.

Ato zëvendësohen vazhdimisht gjatë jetës e ndikohen nga hormone apo faktorë tjerë. Për shkak të ndarjes së shpeshtë, këto qeliza kanë më shumë mundësi të kalojnë mutacione dhe të zhvillojnë kancer.

Zemra, nuk është e ekspozuar ndaj shumicës së kancerogjenëve të jashtëm apo atyre të brendshëm dhe qelizat e saj nuk kalojnë në mutacione, prandaj prekja nga kanceri është jashtëzakonisht e rrallë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Tharja e syrit, shkaqet, simptomat dhe kurat natyrale

Published

on

Tharja e syrit është një problem shëndetësor që prek shumë njerëz në mbarë botën. Ky problem ndodh kur sytë nuk prodhojnë sasinë e mjaftueshme të lotëve për t’i mbajtur të lubrifikuar.

Një nga arsyet kryesore që shkakton tharjen e syrit është përdorimi i tepruar i telefonave celularë dhe kompjuterëve. Tharja mund të jetë e parehatshme, pasi shoqërohet me ndjesi djegieje.

Sytë kanë tendencë të thahet në situata të ndryshme, si p.sh.:

Udhëtimi me avion

Qëndrimi në ambiente me ajër të kondicionuar

Ngarja e biçikletës

Qëndrimi për periudha të gjata para kompjuterit

Simptomat e tharjes së syrit mund të përfshijnë:

Kruarje dhe djegie në sy

Sklepa dhe skuqje

Ndjeshmëri ndaj dritës

Ndjesia e pranisë së një lënde të huaj në sy

Lëngëzim i syve

Lodhje e syve dhe mjegullim i shikimit

Kurat natyrale kundër tharjes së syrit

Ekspertët rekomandojnë të pasurohet dieta me ushqime të pasura me acide yndyrore, sidomos omega-3, të cilat ndihmojnë në stimulimin e prodhimit të lotëve. Përveç ushqimit, disa produkte mund të përdoren edhe jashtë për të lehtësuar simptomat:

Vaji i arrës së kokosit

Vaji ka efekt anti-inflamator dhe zbutës. Merrni 2-3 pika e masazhoni zonën përreth syve për 2-3 minuta. Prisni derisa lëkura ta përthithë plotësisht dhe përsëriteni sipas nevojës.

Kastraveci

Vendosja e fetave mbi sy për rreth 15 minuta ndihmon në reduktimin e kruarjeve dhe skuqjes. Kastraveci është një burim i shkëlqyer i vitaminës A, e cila është e rëndësishme për shëndetin e syve.

Kosi

Përmban vitamina D, B dhe A. Konsumimi i rregullt ndihmon në parandalimin e kruarjeve dhe siguron ushqyesit e nevojshëm për sy të shëndetshëm.

Kompresa me ujë të ngrohtë

Mbajtja e kompresave të ngrohta mbi sy për 7-8 minuta ndihmon në stimulimin e qarkullimit të gjakut dhe nxit lubrifikimin natyral të syve.

Continue Reading

Shëndet

Shenjat e plakjes nuk lidhen gjithmonë me moshën, ja faktorët që shkaktojnë rrudha

Published

on

Qeskat e syve dhe rrudhat shpesh perceptohen si shenja të plakjes natyrale. Me kalimin e kohës, lëkura humbet elasticitetin dhe shfaqen rrudha të mimikës dhe më pas ato më të thella.

Megjithatë, jo gjithmonë shenjat e plakjes lidhen me moshën. Faktorë tjerë mjedisorë dhe të stilit të jetesës mund të ndikojnë dukshëm në shfaqjen e rrudhave. Midis tyre përfshihen: ushqyerja e keqe, mungesa e gjumit, stresi kronik, dielli, ndotja dhe zakonet e përditshme.

Dielli

Ekspozimi i tepruar ndaj rrezeve UVA dhe UVB shkakton plakje të parakohshme të lëkurës dhe rrudha. Përdorimi i kremit me faktor mbrojtës më të lartë se 30 është i domosdoshëm jo vetëm për parandalimin e kancerit të lëkurës, por edhe për një pamje më të re.

Ndotja mjedisore

Shkakton dëme të mëdha për lëkurën përmes radikaleve të lira. Studimet tregojnë se gratë që jetojnë në zona urbane kanë më shumë rrudha dhe njolla se ato në zona rurale.

Mungesa e gjumit

I rëndësishëm për rigjenerimin e lëkurës. Pa gjumë të mjaftueshëm, pehashi i lëkurës prishet dhe aftësia e qelizave për të mbajtur lagështinë zvogëlohet. Ekspertët rekomandojnë 6-8 orë gjumë çdo natë.

Stresi

Rrit nivelet e kortizolit, hormonit që zvogëlon aftësinë e lëkurës për të ruajtur lagështinë. Nivelet e larta të sheqerit në gjak dëmtojnë kolagjenin dhe elasticitetin e lëkurës, duke nxitur formimin e rrudhave.

Sheqeri

Konsumimi i tepërt ul nivelin e kolagjenit dhe elasticitetin e lëkurës, duke favorizuar shfaqjen e rrudhave.

Mimika

Lëkura e fytyrës kontraktohet gjatë leximit në kompjuter ose përdorimit të mimikës të shpeshtë. Shprehjet e përsëritura, përdorimi i pipës për pijet e gazuara dhe lëvizjet e përsëritura të gojës mund të nxisin rrudha në zonën e syve dhe përreth gojës.

Duhani

Një nga shkaqet më të fuqishme të plakjes së lëkurës. Nikotina ngushton enët e gjakut, duke bërë lëkurën më të brishtë e penguar furnizimin me ushqyes të rëndësishëm. Për të ruajtur një lëkurë më të shëndetshme dhe të lëmuar, ekspertët rekomandojnë mbrojtje nga dielli, një gjumë të rregullt, një dietë të balancuar dhe shmangien e duhanit dhe stresit kronik. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara