Lajmet

Stephen Hawking, njeriu që zbuloi disa nga sekretet e Universit

Hawking u bë i famshëm në mbarë botën me librin e tij “Një histori e kohës”.

Published

on

Stephen Hawking zbuloi se vrimat e zeza në hapësirë lëshojnë rrezatim. Ai shkroi librin më të shitur “Një histori e shkurtër e kohës”, dhe frymëzoi filmin “Teoria e gjithçkaje”, që rrëfen jetën e tij të pazakontë. Lista e gjatë e arritjeve të tij, bëhet edhe më mbresëlënëse nga fakti se ai bashkëjetoi me sëmundjen ALS për pjesën më të madhe të karrierës së tij. Ja cilët janë disa nga faktet e tjera rreth fizikantit të famshëm.

Libri ‘“Një histori e shkurtër e kohës” ishte një sukses befasues

Hawking u bë i famshëm në mbarë botën me librin e tij “Një histori e kohës” botuar për herë të parë në vitin 1988. Libri ishte një përmbledhje e studimeve të shumta, që ai kreu gjatë jetës së tij në fushën e fizikës teorike. Popullariteti i librit ishte i paprecedentë.

Ai u rendit për 237 javë me radhë në listën më e librave më të shitur në rubrikën e gazetës “Sunday Times” të Londrës, një rekord për kohën. Po ashtu u rendit si libri më i shitur për 3 vite me radhë nga “New York Times”, dhe deri tani ka shitur më shumë se 10 milionë kopje.

Koefiçenti i tij i Inteligjencës (IQ), nuk ishte diçka për të cilën ai mburrej

Stephen Hawking kishte sigurisht një IQ mbresëlënëse, por ai nuk e përmendi kurrë në publik. Është e paqartë nëse i ishte nënshtruar ndonjëherë testit në fjalë. Kur u pyet në vitin 2004 për rezultatin e tij të IQ-së, ai i tha intervistuesit:”Nuk e kam idenë. Njerëzit që mburren me IQ-në e tyre janë dështakë!”.

Hawking vdiq nga ALS disa dekada përtej parashikimit të mjekëve

Shkencëtari u diagnostikua me sëmundjen e Sklerozës Laterale Amiotrofike (ALS) kur ishte një student i sapodiplomuar 21-vjeçar në Kembrixh. Kjo gjendje (e njohur edhe si sëmundja Lu Gehrig), e degradon gradualisht funksionin e neuroneve motorike, duke përfunduar me vdekje, kur pacientët nuk janë në gjendje të marrin frymë apo të gëlltisin vetë ushqimin.

Kjo sëmundje përparoi shpejt tek i riu, ndaj mjekët i thanë Hawking se me shumë gjasa ai nuk do të jetonte më shumë se 25 vite. Edhe pse e humbi shumicën e aftësive të tij fizike, fizikani e mbijetoi disa dekada më shumë. Ai vdiq më 14 mars 2018, në moshën 76-vjeçare.

Mund të jetë prekur nga ALS që në moshë të hershme

Ekspertët nuk janë të sigurt se çfarë e bëri Stephen Hawking një njeri të jashtëzakonshëm sa i përket jetëgjatësisë së tij. Por imuniteti i tij dhe niveli i kujdesit shëndetësor që pati, ishin padyshim faktorë përcaktues. Është gjithashtu e mundur që ai të jetë prekur nga ALS qëkur ishte fëmijë.

Pacienti mesatar me ALS diagnostikohet midis moshës 40 dhe 70 vjeç , por pacientët që preken që në moshë të mitur, fillojnë të shfaqin simptomat e para që në adoleshencë. Kjo sëmundje përparon shumë më ngadalë sesa ALS tek të rriturit, dhe pacientë jetojnë ndonjëherë deri në të 60-at. Hawking nuk ishte adoleshent kur u diagnostikua zyrtarisht me ALS, por shumë më i ri, aq sa ekspertët kanë spekuluar se ai mund të ketë pasur një përpraim më të ngadaltë të të dyja formave të ALS-së.

Stephen dhe gruaja e tij Xhejn patën 3 fëmijë së bashku

Stephen Hawking u njoh me gruan e tij të ardhshme Xhejn Uajld në një festë një vit para se të diagnostikohej me ALS. Me gjithë parashikimin pesimist mbi jetën e shkurtër, Xhejn nuk ngurroi të niste një marrëdhënie me të. Çifti u martua në vitin 1965 dhe martesa i dha Hawking një motiv për të jetuar.

I motivuar nga nevoja për të mbështetur ekonomikisht familjen e tij, ai filloi të tregonte një përkushtim më të madh ndaj punës shkencore, të cilën e kishte braktisur, dhe përfundoi duke e ndryshuar botën m zbulimet e tij.

Gjatë martesës së tyre, ata patën tre fëmijë Robert, Lusi dhe Timoti Hawking. Çifti u divorcua në vitin 1995 dhe Stephen u martua po atë vit me gruan e tij të dytë, Elen Mejzën. Në vitin 2006, çifti u divorcua dhe Hawking nuk do të lidhej më për pjesën tjetër të jetës. Xhejn u rimartua në vitin 1997.

“Gjeneratori i zërit” i dha mundësi Hawking të fliste sërish

Shkencëtar nisi ta përdorte për herë të parë këtë pajisje në vitin 1985, pas një operacioni ku

ai nuk mund të fliste më. Pajisja kontrollohej nga një mekanizëm që Stephen e mbante në dorë. Por kur Hawking nuk mund të përdorte dot as duart, një zgjidhje unike do të ishte sistemi që ai përdori për pjesën e mbetur të jetës.

Sistemi i quajtur ACAT, përdorte sensorë me rreze infra të kuqe të bashkangjitur në syzet e tij, për të gjurmuar lëvizjet e muskujve në faqet e tij. Një kursor në ekranin e tij kalonte nëpër alfabet, dhe Hawking lëvizte fytyrën për ta ndalur kursorin mbi një shkronjë të caktuar.

Në vend se ta detyronte të shkruante fjali një nga një shkronjë, programi përdorte një version shumë të personalizuar, atë të sugjerimit automatik:Ai zgjidhte disa germa të para të një fjale, dhe më pas kompjuteri do të plotësonte pjesën tjetër, bazuar në të dhënat e mbledhura nga transkriptet dhe librat e tij. Që nga ajo kohë, kompania “Intel” e ka bërë teknologjinë ACAT të aksesueshme për njerëzit e tjerë që vuajnë nga kjo sëmundje.

Filmi mbi Stephen Hawking “Teoria e gjithçkaje” përmban zërin e tij origjinal

Hawking jetoi aq gjatë sa për të parë një film biografik që u realizua mbi jetën e tij, ku rolin e tij e luajti aktori Edi Redmejn. Fizikanti vizitoi madje edhe sheshxhirimin, dhe ishte aq i lumtur me atë që pa, sa që u ofrua t’i jepte filmit “zërin” e tij të vërtetë.

Më herët producentët kishin planifikuar të përdornin një repetitor sintetik të zërit të tij, por zëri elektronik në variantin përfundimtar është i njëjti që përdorte Hawking. Fizikani ishte aq i prekur nga filmi, sa që një infermiere u pa duke fshirë një lot që rrodhi mbi fytyrën e tij.

Citate të famshme të Stephen Hawking:

“Nëse alienët do të na vizitojnë ndonjëherë, rezultati do të ishte i ngjashëm me momentin kur Kolombi zbarkoi në Amerikë, një ngjarje që nuk ishte aspak pozitive për banorët vendas. Ne duhet të analizojmë mirë veten, për të parë se si jeta inteligjente mund të zhvillohet në diçka që nuk do të donim ta takonim”.

“Paaftësia ime fizike, nuk kanë qenë një handikap i rëndësishëm në fushën time, që është fizika teorike. Në fakt, ajo më ka ndihmuar në një farë mënyre duke më mbrojtur nga mësimdhënia dhe puna administrative, ku do të isha ii përfshirë në rrethana të tjera”.

“Kam vënë re se edhe njerëzit që pretendojnë se gjithçka është e paracaktuar, dhe se ne nuk mund të bëjmë asgjë për ta ndryshuar atë, kontrollojnë njëherë me sy rrugën përpara se të kalojnë”.

“Herën tjetër që dikush ankohet se keni bërë një gabim, thuaju se kjo mund të jetë diçka e mirë. Sepse pa papërsosmëri, nuk do të ekzistonim as ti dhe as unë”.

“Ekziston një dallim thelbësor midis fesë, e cila bazohet tek autoriteti dhe shkencës, e cila bazohet tek vëzhgimi dhe arsyeja. Shkenca do të fitojë, pasi ajo funksionon”. / Bota.al

Lajmet

Rektori Hajrizi u uron studentëve mirëseardhje dhe një fillim të mbarë të vitit akademik 2025/26

Published

on

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, u ka uruar mirëseardhjen studentëve të rinj dhe atyre aktualë në fillimin e vitit të ri akademik 2025/26. Në fjalën e tij, Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë e këtij fillimviti, i cili sjell mundësi për suksese, përvoja të reja edukative dhe zhvillim personal e profesional.

Lexoni mesazhin e plotë të Rektorit Hajrizi:

Të dashur studentë të rinj dhe studentë aktualë të UBT-së,

Në emër të UBT-së dhe në emrin tim personal, ju urojmë mirëseardhje në fillimin e vitit të ri akademik 2025/26.

Ky është një fillimvit që na bashkon për më shumë suksese, përvoja të reja edukative e akademike, si dhe mundësi për zhvillim personal dhe profesional.

UBT mirëpret gjeneratën e re të radhës, e cila bashkë me studentët aktualë, që kanë besuar në edukimin dhe zhvillimin profesional të ofruar nga UBT, do të kontribuojë në një vit të pasur akademik.

Besojmë fuqimisht se, ashtu si gjithmonë, do të veprojmë për të arritur synimet tona kryesore: Top Education for Top Students, duke mbështetur jo vetëm studentët, por edhe zhvillimin e vendit dhe suksesin e Kosovës në arenën globale.

Ju keni zgjedhur të studioni në institucionin më prestigjioz, tashmë të dëshmuar edhe në nivel global, ku cilësia dhe inovacioni janë parimet themelore.

UBT është ranguar ndër universitetet më të mira në botë për cilësi, inovacion, ndërmarrësi, zhvillim të qëndrueshëm, teknologji dhe inteligjencë artificiale, dhe së fundmi, renditet në vendin e parë në botë për angazhimin dhe impaktin në shoqëri.

Për herë të parë në Kosovë dhe në rajon, UBT ka integruar Inteligjencën Artificiale, teknologjitë më të avancuara dhe infrastrukturën e kompletuar të një Qyteti të Mençur, së bashku me një staf cilësor, në rritje, dhe shumë të përkushtuar, në mënyrë që ju të jeni sa më të suksesshëm.

Kështu, gjatë studimeve, ju do të keni mbështetje të plotë nga profesorët, mentorët dhe strukturat tona akademike, duke ju dhënë hapësirën e duhur për të mësuar, krijuar dhe ndërtuar karrierën tuaj.

Ne jemi të përkushtuar t’ju ofrojmë një përvojë studimi të pasur, që jo vetëm do të ndikojë në jetën tuaj personale, por gjithashtu do të kontribuojë në shoqëri dhe në zhvillimin e Kosovës.

Ju uroj një vit akademik të suksesshëm, të mbushur me dije, përvoja dhe arritje të reja. Le të jetë ky vit një hap i sigurt drejt realizimit të ëndrrave tuaja!

Me respekt,

Prof. Dr. Edmond Hajrizi

President dhe Rektor i UBT-së

Continue Reading

Lajmet

​Ndeshja Serbi-Shqipëri pa tifozë dhe me masa të rrepta sigurie

Published

on

Federata e Futbollit të Serbisë (FSS) ka njoftuar për ndeshjen mes Serbisë dhe Shqipërisë që do të zhvillohet më 11 tetor në stadiumin “Dubocica” të Leskovacit se nuk do të ketë bileta në shitje për publikun.

Ky vendim është marrë nga Komiteti i Emergjencave i FSS-së, në përputhje me vlerësimin e FIFA-s, udhëzimet e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë, konsultimet me UEFA-n dhe përvojën e keqe nga ndeshja e ndërprerë në vitin 2014.

Sipas njoftimit zyrtar, pjesëmarrja në tribuna do të sigurohet vetëm përmes shpërndarjes së biletave të personalizuara për komunitetin e futbollit federatat rajonale, klubet, nxënësit e shkollave të futbollit dhe prindërit e tyre, organizatat profesionale, sponsorët, mediat e akredituara, si dhe stafet mjekësore e organizative.

Në hyrje të stadiumit do të zbatohen kontrolle të rrepta sigurie, ndërsa çdo person do të duhet të paraqesë dokument identifikimi (kartë identiteti ose pasaportë), në përputhje me standardet më të larta të sigurisë.

FSS ka kujtuar se ndeshja e tetorit 2014 mes Serbisë dhe Shqipërisë në Beograd u ndërpre, çka solli pasoja të rënda për kombëtaren serbe, përfshirë humbjen e një vendi në Kampionatin Evropian 2016.

Për këtë arsye, ndeshja e ardhshme është shpallur me rrezikun më të lartë të sigurisë nga FIFA, Ministria e Brendshme e Serbisë dhe vetë federata. FIFA do të dërgojë dy oficerë sigurie në Leskovac, ndërsa nuk do të ketë tifozë mysafirë në tribuna.

“Federata e Futbollit të Serbisë u bën thirrje të gjithë pjesëmarrësve që përmes sjelljes së tyre të kontribuojnë në një atmosferë të drejtë dhe sportive, në mënyrë që kombëtarja jonë të ketë kushtet më të mira për rezultat pozitiv në fushë”, thuhet në fund të njoftimit./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Kosova me pesë mungesa ndaj Sllovenisë

Published

on

Kombëtarja e Kosovës në futboll do të luajë pa pesë lojtarë të rëndësishëm në ndeshjen e radhës kualifikuese të Kampionatit Botëror 2026 kundër Sllovenisë.

Lajmin e bëri të ditur menaxheri i kombëtares Bajram Shala në një konferencë për media, i cili theksoi se për shkak të lëndimeve mungojnë në fushë Amir Rrahmani, Leart Paqarada, Florent Hadërgjonaj, Baton Zabërgja dhe Vesel Dermaku.

Përkundër këtyre mungesave, trajneri Franco Foda u shpreh optimist se ndaj Sllovenisë mund të arrihet në rezultat pozitiv, sidomos duke ditur faktin se ndeshja zhvillohet në Prishtinë ku mbështetja e tifozëve nuk do të mungojë.

Ai tha se nga lojtarët do të kërkojë të japin më të mirën pasi kjo ndeshje edhe mund të përcaktojë një pjesë të rëndësishme të rrugëtimit të Dardanëve në këto kualifikime./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Dyshimet për burime të financimit, KQZ refuzon akreditimin e shtatë OJQ-ve për vëzhgimin e zgjedhjeve

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka miratuar rekomandimin e Zyrës për Regjistrim, Certifikim dhe Kontroll Financiar për moscertifikimin e shtatë organizatave joqeveritare dhe vëzhguesve të tyre.

Bëhet fjalë për këto OJQ: Qendra Rinore Shtime, Centre for Social Inclusion Gracanica (CSIG), NVO PBG, Shoqata Qytetare RESTART, Udruženje Žena Povratnica Naš Dom, Fuqia e Zërit – Poëer of Voice dhe Qendra Kulturore Orfeu.

Anëtari i KQZ-së nga radhët e Vetëvendosjes, Sami Kurteshi, kërkoi sqarime lidhur me burimin e financimit të vëzhguesve, duke theksuar se “nëse vëzhguesit paguhen, duhet të dihet prejardhja e mjeteve”.

Ai shtoi se transparenca për fondet e përdorura është e domosdoshme, pasi çdo shfrytëzim i mjeteve publike duhet të jetë i qartë për publikun.

“Me sa e di vëzhguesit e kanë një ditë pune dhe për atë ditë punë nuk e di a janë vullnetar apo paguhen, ndoshta pak është e rregulluar që ata duhet të paguhen me një shumë simbolike është mirë të shihet edhe prejardhja e mjeteve, 259 vëzhgues nëse ka pagese simbolike mbërrin një shumë të caktuar, nëse i paguajnë prej dikujt duhet të vijnë ato mjete. Secili njeri e shfrytëzon paratë e shtetit ka të bëjë me publikun. Duhet të dihet prej burimit nga vijnë dhe si janë ato burime”, ka thënë Kurteshi.

KQZ në mbledhjen e sa të së hënës mori vendim për miratimin e procedurës për Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve (QNR) për Zgjedhjet Lokale 2025. Ky dokument përcakton në mënyrë të detajuar të gjitha aktivitetet dhe procedurat që zhvillohen në QNR.

Në QNR bëhet numërimi i fletëvotimeve nga votimi me kusht, i fletëvotimeve nga votimi i personave me nevoja të veçanta, i fletëvotimeve nga votimi jashtë Kosovës, rinumërimi eventual i vendvotimeve me vendim të KQZ-së, PZAP-së dhe Gjykatës Supreme, si dhe tabulimi dhe publikimi i rezultateve përfundimtare./D.B/EO

Continue Reading

Të kërkuara