Botë

Sorbët – Minoriteti etnik brenda Gjermanisë

Published

on

Kombet evropiane kanë ardhur dhe kanë shkuar, por për më shumë se 1,500 vjet, një pakicë etnike sllavo-folëse ka mbetur brenda Gjermanisë.

Andrea Bunar ka një nga punët më të pazakonta në Gjermani. Pothuajse çdo ditë midis prillit dhe tetorit, Bunar hidhet në një varkë të gjatë dhe lundron paqësisht nëpër një labirint të rrugëve të vogla ujore për të dërguar letra në rreth 65 shtëpi që përndryshe janë shumë të vështira për t’u arritur.

Posta në Spreewald për 124 vitet e fundit është dorëzuar me një anije e ngjajshme me gondolën.

Bunar gëzon qetësinë që vjen me punën e saj. Çdo javë, ajo shpërndan rreth 650 letra dhe pako të vogla në Lehde. Ajo ka transportuar pemë, makinë prerëse, madje edhe TV me ekran të sheshtë, duke e manovruar me shkathtësi përmes kanaleve të ngushta me një shtyllë të gjatë 4m.

Lehde, është fshati i qetë prej 150 personash i ishujve kënetorë të lidhur me ura këmbësorësh, i vendosur në rezervatin e harlisur të biosferës Unesco të Spreewald.

Ndodhet rreth 100 km në jug-lindje të Berlinit, ky mozaik i gjerë 47,500 hektarësh me livadhe, pyje dhe kanale ka pak rrugë, krenohet me shumë shtigje shëtitjeje dhe është i popullarizuar në mesin e turistëve që duan të shpëtojnë nga nxitimi i kryeqytetit gjerman.

Spreewald është një biosferë e Unesco-s që përfshin 47,500 hektarë livadhe, pyje dhe kanale me pak rrugë!

Megjithëse Bunar ka jetuar pranë Spreewald pjesën më të madhe të jetës, ajo bisedon në gjermanisht dhe pendohet që nuk flet gjuhën e Sorbëve. Përveç strehimit të 6,000 specieve të kafshëve dhe bimëve, Spreewald është gjithashtu shtëpia e Sorbëve: grupi më i vogël sllav në botë dhe një nga katër pakicat e Gjermanisë.

Sorbët janë pasardhës të fiseve sllave që jetonin në veri të Maleve Karpate në Evropën Qendrore dhe Lindore. Rreth 1500 vjet më parë, një rajon historik i quajtur Sorbi shtrihej në Gjermaninë Lindore, Poloninë Perëndimore dhe veriun e Republikës Çeke.

Sorbët janë një pakicë etnike sllave që kanë jetuar në Gjermaninë e sotme për rreth 1,500 vjet.

Sot ka rreth 60,000 Sorbë në Gjermani, ku ata gjithashtu flasin gjuhët e tyre sllave perëndimore.

Një nga arsyet që Sorbët kanë qenë në gjendje të ruajnë kulturën dhe gjuhën e tyre është se ky komunitet pak i populluar, fort katolik është i rrethuar nga fusha dhe kodra dhe është e vështirë të arrihet me transport publik. Pra është vetëm rreth 50 km nga Dresden, kryeqyteti i Saksonisë, por ndihet si një botë larg.

Për ta ruajtur gjuhën, Sorbët janë përqendruar te brezat e ardhshëm. Rreth 5,000 nxënës mësojnë gjuhën serbe në 41 shkolla fillore, si dhe në një duzinë shkollash të mesme. Sipas Katharina Jurk, 60 studentët në shkollën fillore lokale në Crostwitz mësojnë gjuhën sorbe si gjuhë amtare dhe gjermanishten si gjuhë të dytë.

Qyteti i Bautzen është një nga qendrat kryesore të kulturës sorbiane.

Sigurisht që ka sfida të mëdha, siç është gjetja e mësuesve. Por, theksoi Jurk, familjet e reja po i kushtojnë rëndësi gjithnjë e më të madhe transmetimit të jo vetëm gjuhës, por traditave të tjera sorbiane për brezat e rinj.

Kostum tradicional i Sorbëve.

Gjatë gjithë historisë gjermane, Sorbët kanë arritur të ruajnë trashëgiminë e pasur kulturore, të vetën. Ata janë të njohur për vezët e Pashkëve të krijuara me mjeshtëri, të cilat familjet i zbukurojnë dhe i ngjyrosin çdo vit. Ata gjithashtu çmojnë zakonet e tyre të karnavaleve, ku ata sprapsin shpirtrat e këqij dhe i japin lamtumirën muajve të ftohtë të vitit. Bunar tha se kjo është një nga traditat sorbiane që ajo veçanërisht pëlqen të praktikojë me fëmijët e saj në Spreewald.

Udhëtimet e saj janë shënuar nga “qetësia absolute” që ajo ndjen në ujë. Gjatë rrugës së saj prej 8 km, ajo shkon nga një fermë në tjetrën, në një rajon të natyrës së paprishur dhe traditave të lashta që është me fat ta quajë në shtëpi.

“Shumë e bukur në të vërtet, në mënyrë unike e bukur”, tha ajo.

(Përktheu dhe përshtati UBTNews)

Lajmet

Shpërthim në Moskë, tre të vdekur, mes tyre dy policë

Published

on

Tre persona, përfshirë dy oficerë policie janë vrarë në një shpërthim në Moskë, thanë autoritetet ruse.

Dy oficerë të policisë rrugore panë një individ të dyshimtë pranë një makine policie në rrugën Yeletskaya të qytetit dhe kur iu afruan të dyshuarit për ta ndaluar, një pajisje shpërtheu, tha Komiteti Hetues i Rusisë.

Dy oficerët e policisë vdiqën nga plagët e marra, së bashku me një person tjetër që po qëndronte aty pranë.

Shpërthimi ndodhi pranë vendit ku një gjeneral i lartë rus u vra në një shpërthim me makinë-bombë në kryeqytet të hënën.

Gjeneral-lejtnant Fanil Sarvarov vdiq pasi një pajisje shpërthyese e cila ishte vendosur nën një makinë krisi.

Zëdhënësja e Komitetit Hetues Svetlana Petrenko tha në një deklaratë në Telegram se një çështje penale po hetohej në Moskë lidhur me një përpjekje për vrasjen e oficerëve të policisë rrugore.

Mediat ruse identifikuan oficerët si Ilya Klimanov, 24 vjeç dhe Maxim Gorbunov, 25 vjeç./S.K/EO/

 

Continue Reading

Lajmet

The Telegraph: “Rusia humbi më shumë ushtarë sesa kishte në total para pushtimit”

Published

on

Sipas shifrave të fundit nga inteligjenca ushtarake britanike, në vitin 2025, Rusia pësoi viktima masive në Ukrainë, me rreth 400,000 ushtarë të vrarë ose të plagosur, dhe kjo e çon numrin total të viktimave ruse që nga fillimi i pushtimit në rreth 1,118,000, më shumë sesa kishte Moska para luftës.

Forcat ruse vazhdojnë të këmbëngulin në taktikat e ashtuquajtura “mish për top”, duke sakrifikuar një numër të madh ushtarësh në sulme masive për të pushtuar territorin në Ukrainën lindore, metër pas metri.

Shkalla e viktimave ka qenë veçanërisht e lartë gjatë përpjekjeve të këtij viti për të pushtuar qytetin strategjikisht të rëndësishëm të Pokrovskut, i cili ende nuk është plotësisht nën kontrollin rus.

Sipas vlerësimeve të “The Economist”, Rusia mund të ketë humbur deri në një përqind të popullsisë së saj mashkullore të aftë për luftë që nga fillimi i konfliktit. Megjithëse Moska i mban humbjet e saj ushtarake një sekret të ruajtur mirë, deri në verën e vitit 2025 ato mendohej të ishin rreth 15 herë më të larta se humbjet e pësuara gjatë luftës dhjetëvjeçare të Bashkimit Sovjetik në Afganistan.

Për ta mbajtur luftën larg elitës urbane, Moska është akuzuar se përdor stimuj bujarë financiarë për të joshur burra nga rajone më të varfra. Bonuset e nënshkrimit të njëhershëm mund të arrijnë në vlerën e pagës mesatare të disa viteve, duke joshur grupet e cenueshme në radhët e ushtarëve me kontratë.

Të martën herët në mëngjes, vetëm një ditë pasi një makinë-bombë në Moskë vrau gjenerallejtënant Fanil Sarvarov, Rusia nisi një sulm masiv ajror në Ukrainë. Sulmet me dronë dhe raketa kanë vrarë të paktën tre persona, të gjitha në mes të një raundi të ri bisedimesh për paqe.

Sulmi masiv, që përfshinte më shumë se 650 dronë dhe rreth tre duzina raketash, shënjestroi infrastrukturën energjetike në Ukrainën perëndimore, duke shkaktuar ndërprerje të përhapura të energjisë elektrike. Moska ka shtuar sulmet ndaj rrjetit energjetik të Ukrainës që nga tetori, duke e çuar atë në prag të kolapsit./S.K/EO/

Continue Reading

Botë

​Ushtria amerikane godet një anije në Paqësorin Lindor

Published

on

By

SHBA-të kryen një sulm të hënën ndaj një anijeje të profilit të ulët që dyshohet se ishte e përfshirë në trafik narkotikësh në Oqeanin Paqësor Lindor, sipas Komandës Jugore të SHBA-së.

Thuhet se operacioni u zhvillua nën drejtimin e Sekretarit të Mbrojtjes Pete Hegseth dhe u ekzekutua në ujëra ndërkombëtare nga Task Forca e Përbashkët Southern Spear.

Inteligjenca konfirmoi se anija me profil të ulët po kalonte përgjatë rrugëve të njohura të trafikut të drogës në Paqësorin Lindor dhe ishte e angazhuar në operacione të trafikut të drogës. Një narko-terrorist mashkull u konfirmua i vrarë gjatë këtij aksioni. Asnjë forcë ushtarake amerikane nuk u lëndua“, tha kompania amerikane e mediave sociale X./AA

Continue Reading

Botë

Një gazetar i BBC-së i bëri Putinit një pyetje. Mikrofoni iu hoq menjëherë.

Published

on

By

Gazetarët u bëjnë vazhdimisht pyetje udhëheqësve botërorë.

Asgjë e veçantë. Apo jo?

Por si është t’ia bësh këtë pyetje Vladimir Putinit – presidentit që urdhëroi pushtimin e plotë të Ukrainës, udhëheqësit vendin e të cilit këtë javë kreu i MI6 e akuzoi për “eksportim kaosi”?, pyet Steve Rosenberg, korrespondent i BBC-së prej shumë kohësh në Moskë.

Kështu ai vazhdon: “Dhe imagjinoni ta bëni këtë pyetje drejtpërdrejt në televizion, ndërsa një audiencë prej milionash në Rusi po ju shikon”.

Është një përgjegjësi e madhe. Nuk doni të bëni një gabim.

“Pyetja ime ka të bëjë me të ardhmen e Rusisë. Çfarë lloj të ardhmeje planifikoni për vendin dhe popullin tuaj”? e pyeti ai Presidentin Putin.

“A do të ngjajë ajo e ardhme me të tashmen, në të cilën çdo devijim publik nga linja zyrtare ndëshkohet me ligj? A do të përshpejtohet gjuetia e armiqve brenda dhe jashtë vendit? A do të bëhen edhe më të shpeshta ndërprerjet e internetit në celular? A do të ketë ‘operacione të reja speciale ushtarake’?”

Ndërsa unë flas, përshkruan ai, Vladimir Putin mban shënime. Dhe pastaj përgjigjet.

Mbron ligjin represiv të Rusisë mbi agjentët e huaj. Qindra rusë që kritikojnë qeverinë janë shpallur “agjentë të huaj”.

“Ne nuk e shpikëm atë ligj”, thotë Putin. “Ai ligj për agjentët e huaj u miratua në një numër vendesh perëndimore, përfshirë Amerikën, në vitet tridhjetë të shekullit të kaluar. Dhe të gjitha ato ligje, përfshirë atë amerikan, janë shumë më të rrepta…”

Mëri ndaj Perëndimit!

Në realitet, ligji rus është drakonian, shpjegon Rosenberg. Ai përjashton “agjentët e huaj” nga fusha të shumta të jetës publike – duke përfshirë arsimin, shërbimin civil, zgjedhjet dhe ngjarjet publike. Ai vendos kufizime financiare dhe pronësore. Ndjekja penale mund të pasojë tashmë një dënim administrativ. Por, siç pohon ai, ai nuk mund t’ia tregonte këtë Presidentit Putin. Mikrofoni iu hoq sapo mbaroi pyetjen e tij. Moderatori ndërhyn papritur dhe ndryshon temën.

“Kemi edhe një pyetje: ‘Çfarë do të ndodhë me BBC-në? Po përballet me një padi multimiliardëdollarëshe nga presidenti amerikan”? thotë prezantuesi Pavel Zarubin.

“Mendoj se Presidenti Trump ka të drejtë”, konfirmon Presidenti Putin.

Kremlini dhe Shtëpia e Bardhë – në të njëjtën linjë… kur bëhet fjalë për BBC-në.

Putini më pas kthehet te pyetja e Rosenbergut.

“A do të ketë operacione të reja ushtarake speciale? Jo nëse na trajtoni me respekt dhe respektoni interesat tona, ashtu siç jemi përpjekur gjithmonë të bëjmë me ju. Përveç nëse na mashtroni, siç bëtë me zgjerimin lindor të NATO-s”.

Është e qartë për të gjithë se çfarë e motivon Vladimir Putinin – një pakënaqësi e thellë ndaj Perëndimit, shkruan Rosenberg.

Ai pretendon se për vite me radhë udhëheqësit perëndimorë kanë treguar mungesë respekti ndaj Rusisë, e kanë mashtruar dhe gënjyer atë – dhe se ata ende gënjejnë sot kur pretendojnë se Moska synon të sulmojë Evropën. “Çfarë lloj budallallëku është ky?” thotë udhëheqësi i Kremlinit.

Mosbesim ndaj Moskës

Por shumë udhëheqës evropianë thjesht nuk i besojnë Moskës.

Ju kujtojmë se në prag të pushtimit të plotë rus të Ukrainës, zyrtarët rusë mohuan se kishin plane për një sulm masiv.

Kohët e fundit, Rusia është akuzuar për shkelje të hapësirës ajrore evropiane me avionë luftarakë dhe dronë, si dhe për sulme kibernetike dhe sabotim.

Por, ndërsa përfundoi përgjigjen e tij ndaj pyetjes së Rosenberg, Putin tha gjithashtu sa vijon:

“Ne jemi të gatshëm të pezullojmë menjëherë armiqësitë me kusht që siguria afatmesme dhe afatgjatë e Rusisë të sigurohet dhe ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë me ju”.

“A ishte kjo një degë ulliri për Evropën nga goja e presidentit rus”? pyet Rosenberg.

Megjithatë, nëse Moska vazhdon ta lidhë sigurinë e saj afatgjatë me kërkesat maksimaliste ndaj Ukrainës, udhëheqësit evropianë do të mbeten skeptikë, përfundon ai.

Burimi: BBC.com

Continue Reading

Të kërkuara