Bota
Sorbët – Minoriteti etnik brenda Gjermanisë
Published
3 years agoon
By
Betim GashiKombet evropiane kanë ardhur dhe kanë shkuar, por për më shumë se 1,500 vjet, një pakicë etnike sllavo-folëse ka mbetur brenda Gjermanisë.
Andrea Bunar ka një nga punët më të pazakonta në Gjermani. Pothuajse çdo ditë midis prillit dhe tetorit, Bunar hidhet në një varkë të gjatë dhe lundron paqësisht nëpër një labirint të rrugëve të vogla ujore për të dërguar letra në rreth 65 shtëpi që përndryshe janë shumë të vështira për t’u arritur.
Bunar gëzon qetësinë që vjen me punën e saj. Çdo javë, ajo shpërndan rreth 650 letra dhe pako të vogla në Lehde. Ajo ka transportuar pemë, makinë prerëse, madje edhe TV me ekran të sheshtë, duke e manovruar me shkathtësi përmes kanaleve të ngushta me një shtyllë të gjatë 4m.
Lehde, është fshati i qetë prej 150 personash i ishujve kënetorë të lidhur me ura këmbësorësh, i vendosur në rezervatin e harlisur të biosferës Unesco të Spreewald.
Ndodhet rreth 100 km në jug-lindje të Berlinit, ky mozaik i gjerë 47,500 hektarësh me livadhe, pyje dhe kanale ka pak rrugë, krenohet me shumë shtigje shëtitjeje dhe është i popullarizuar në mesin e turistëve që duan të shpëtojnë nga nxitimi i kryeqytetit gjerman.
Megjithëse Bunar ka jetuar pranë Spreewald pjesën më të madhe të jetës, ajo bisedon në gjermanisht dhe pendohet që nuk flet gjuhën e Sorbëve. Përveç strehimit të 6,000 specieve të kafshëve dhe bimëve, Spreewald është gjithashtu shtëpia e Sorbëve: grupi më i vogël sllav në botë dhe një nga katër pakicat e Gjermanisë.
Sorbët janë pasardhës të fiseve sllave që jetonin në veri të Maleve Karpate në Evropën Qendrore dhe Lindore. Rreth 1500 vjet më parë, një rajon historik i quajtur Sorbi shtrihej në Gjermaninë Lindore, Poloninë Perëndimore dhe veriun e Republikës Çeke.
Sot ka rreth 60,000 Sorbë në Gjermani, ku ata gjithashtu flasin gjuhët e tyre sllave perëndimore.
Një nga arsyet që Sorbët kanë qenë në gjendje të ruajnë kulturën dhe gjuhën e tyre është se ky komunitet pak i populluar, fort katolik është i rrethuar nga fusha dhe kodra dhe është e vështirë të arrihet me transport publik. Pra është vetëm rreth 50 km nga Dresden, kryeqyteti i Saksonisë, por ndihet si një botë larg.
Për ta ruajtur gjuhën, Sorbët janë përqendruar te brezat e ardhshëm. Rreth 5,000 nxënës mësojnë gjuhën serbe në 41 shkolla fillore, si dhe në një duzinë shkollash të mesme. Sipas Katharina Jurk, 60 studentët në shkollën fillore lokale në Crostwitz mësojnë gjuhën sorbe si gjuhë amtare dhe gjermanishten si gjuhë të dytë.
Sigurisht që ka sfida të mëdha, siç është gjetja e mësuesve. Por, theksoi Jurk, familjet e reja po i kushtojnë rëndësi gjithnjë e më të madhe transmetimit të jo vetëm gjuhës, por traditave të tjera sorbiane për brezat e rinj.
Gjatë gjithë historisë gjermane, Sorbët kanë arritur të ruajnë trashëgiminë e pasur kulturore, të vetën. Ata janë të njohur për vezët e Pashkëve të krijuara me mjeshtëri, të cilat familjet i zbukurojnë dhe i ngjyrosin çdo vit. Ata gjithashtu çmojnë zakonet e tyre të karnavaleve, ku ata sprapsin shpirtrat e këqij dhe i japin lamtumirën muajve të ftohtë të vitit. Bunar tha se kjo është një nga traditat sorbiane që ajo veçanërisht pëlqen të praktikojë me fëmijët e saj në Spreewald.
Udhëtimet e saj janë shënuar nga “qetësia absolute” që ajo ndjen në ujë. Gjatë rrugës së saj prej 8 km, ajo shkon nga një fermë në tjetrën, në një rajon të natyrës së paprishur dhe traditave të lashta që është me fat ta quajë në shtëpi.
“Shumë e bukur në të vërtet, në mënyrë unike e bukur”, tha ajo.
(Përktheu dhe përshtati UBTNews)
Bota
Misteri i zgjedhjeve 2024: The Simpsons si Nostradamus Modern!
Published
1 hour agoon
November 5, 2024By
UBT NEWSNë labirintin magjepsës të kulturës pop, The Simpsons kanë arritur një famë të veçantë për aftësinë e tyre të çuditshme për të parashikuar të ardhmen. Me zgjedhjet presidenciale amerikane në prag dhe tensionet që valojnë si një det i trazuar, një skenë e vjetër nga ky serial i famshëm është rikthyer në vëmendje, duke shfaqur një skenar që disa e shohin si ogur të fitores së Kamala Harris.
Teksa rezultati i zgjedhjeve mbetet një mister, fansat kërkojnë ngushëllim dhe optimizëm në artin që duket se i paraprin jetës. Në një episod të vitit 2000, të titulluar Bart to the Future, Lisa Simpson portretizohet si presidentja e Shteteve të Bashkuara, duke thënë nga Zyra Ovale: “Siç e dini, kemi trashëguar një krizë të thellë buxhetore nga Presidenti Trump.” Atëherë, kjo mund të tingëllonte si një fabul imagjinare, por sot, me hijen e Trump ende të pranishme në politikën amerikane, ëndrra satirike e The Simpsons ka marrë një gravitet të befasishëm.
Në të njëjtin episod, Lisa shfaqet e veshur me një kostum ngjyrë vjollcë, një varg perlash dhe vathë perlash, një imazh i pabesueshëm që solli ngjashmëri të menjëhershme me veshjen e Kamala Harris gjatë inaugurimit të saj si Zëvendëspresidente e parë femër. Fakti që The Simpsons parashikuan zgjedhjen e Trump si president, së bashku me këtë imazh të çuditshëm të parashikimit, ka bërë që ndjekësit të kërcejnë në përfundime të reja dhe të shpresojnë se episodet do të jenë profetike edhe këtë herë.
Në botën reale, ku qetësia mungon ndërsa rezultatet e zgjedhjeve afrojnë, interneti po zien nga teoria: “A mund të jenë The Simpsons orakuj të vërtetë?” Një përdorues i mediave sociale shkroi: “Të gjithë e dimë që The Simpsons kanë këtë aftësi të habitshme për të parashikuar të ardhmen. Në një episod, Lisa bëhet presidente dhe mban një kostum ngjyrë vjollcë me perla, njësoj si Kamala Harris. Rastësi? MENDOJ SE JO.”
Një tjetër komenton: “Nëse The Simpsons kanë parashikuar ndonjëherë të ardhmen, le të jetë ky rasti.” E pra, fati mbetet ende për t’u përcaktuar, por nëse shkrimet satirike të Matt Groening kanë edhe një grimë të vërtetës, mund të presim me padurim çastin kur dërrasa e zezë e famshme të shënojë: “Të jesh i drejtë është fantastike!”
Në fund, me ankthin që rritet dhe parashikimet që mbeten të gjalla, ndoshta do të zbulonim një të vërtetë më të thellë: se janë disa gjëra në qiell dhe tokë që nuk i shpjegon dot as filozofia e Groening./Euronews/D.E.
Bota
G7 paralajmëron Rusinë kundër përdorimit të trupave koreanoveriore në Ukrainë
Published
2 hours agoon
November 5, 2024By
UBTnewsMinistrat e Jashtëm të Grupit të Shteteve më të industrializuara (G7) dhe tre aleatë kyçë të grupit thanë se janë thellësisht të shqetësuar me dislokimin e trupave të Koresë së Veriut në Rusisë dhe mundësisë që ato të përdoren në luftën e Moskës kundër Ukrainës.
“Mbështetja e drejtpërdrejtë e Koresë së Veriut për luftën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës, përveç që shfaq përpjekjet e dëshpëruara të Rusisë për të kompensuar humbjet e saj, po ashtu paraqet një zgjerim të rrezikshëm të konfliktit”, u tha në deklaratën e ministrave.
Përveç anëtarëve të G7-ës – Shteteve të Bashkuara, Japonisë, Italisë, Britanisë, Gjermanisë, Francës dhe Kanadasë – deklarata u nënshkrua edhe nga Koreja e Jugut, Australia dhe Zelanda e Re.
Ministrat po ashtu thanë se dënojnë “fuqishëm” rritjen e bashkëpunimit ushtarak mes Koresë së Veriut dhe Rusisë, përfshirë edhe “blerjen e paligjshme” të raketave balistike koreanoveriore nga Rusia.
Ata thanë po ashtu se janë të shqetësuar lidhur me mundësinë e ndonjë dërgese të teknologjisë së lartë që mund të lidhet me armë bërthamore apo raketa balistike në Korenë e Veriut, duke shtuar se do të punojnë me partnerët ndërkombëtarë “për një përgjigje të koordinuar” nëse një gjë e tillë do të ndodhte.
Shtetet e Bashkuara, NATO-ja, Koreja e Jugut dhe Ukraina kanë konfirmuar se mijëra trupa të Koresë së Veriut janë dislokuar në Rusi, ndërkaq Uashingtoni ka thënë se ka gjasa që ushtarët të dislokohen në fushëbetejë në Ukrainë brenda ditësh.
Koreja e Veriut dhe Rusia nuk kanë komentuar për dislokimin e ushtarëve. Por, Pheniani ka deklaruar se mbështesë Rusinë derisa të triumfojë në Ukrainë./REL/
Bota
Kryediplomati iranian thotë se do t’i përgjigjen Izraelit në mënyrë “të matur”
Published
2 hours agoon
November 5, 2024By
UBTnewsMinistri i Jashtëm i Iranit përsëriti se shteti i tij nuk kërkon përshkallëzimin e situatës në Lindjen e Mesme, por rezervon të drejtën që të mbrojë veten kundër sulmit Izraelit me një përgjigje “të matur dhe të kalkuluar”.
Zyrtarët iranianë kanë intensifikuar kërcënimet se do të kryejnë një sulm të ri kundër Izraelit, pasi më 26 tetor Izraeli sulmoi Republikën Islamike, duke shënjestruar bazat ushtarake dhe lokacione të tjera dhe duke vrarë të paktën pesë persona.
Ministri i Jashtëm i Iranit, Abbas Araghchi, duke folur në një konferencë për media gjatë vizitës në Pakistan, tha se “për dallim nga regjimi izraelit, Republika Islamike e Iranit nuk kërkon përshkallëzim”.
“Ne rezervojmë të drejtë tonë legjitime për mbrojtje, sipas nenit 51 të Kartës së Kombeve të Bashkuara, dhe ne sigurisht do të përgjigjemi ndaj agresionit izraelit në kohën e duhur dhe në mënyrën e duhur. Do të përgjigjemi në një mënyrë të matur dhe të kalkuluar”, tha ai.
Sulmi i Izraelit ishte hakmarrës ndaj breshërisë së raketave dhe dronëve që Irani lëshoi drejt Izraelit më 1 tetor. Ky sulm iranian po ashtu ishte hakmarrës, pasi në Damask të Sirisë ishin vrarë udhëheqës ushtarakë të grupeve që mbështeten nga Irani dhe një komandant i Gardës Revolucionare Islamike të Iranit.
Tensionet mes Iranit dhe Izraelit janë rritur, teksa Izraeli po vazhdon luftën kundër dy grupeve në Gazë dhe Liban, që mbështeten nga Irani.
Bota
Shtëpia e Bardhë përgatitet për dhunë të mundshme pas rezultatit të zgjedhjeve
Published
2 hours agoon
November 5, 2024By
UBTnewsNdërsa amerikanët presin rezultatet e zgjedhjeve, Uashingtoni është në gatishmëri të lartë për dhunë të mundshme nga mbështetësit e Donald Trump, nga frika e një përsëritjeje të trazirave të Kapitolit në vitin 2021.
Distrikti i Kolumbisë po përgatitet për një tjetër sulm të dhunshëm të mbështetësve të Trump nëse ai humbet përballë kandidates Kamala Harris.
Kompleksi i Shtëpisë së Bardhë duket si një kështjellë, shkruan Euronews. Masave të rrepta tashmë ekzistuese të sigurisë u është shtuar një gardh metalik i zi me më shumë se dy metra lartësi. Autoritetet federale dhe lokale kanë frikë nga skenat që të kujtojnë sulmin në Kapitol më 6 janar 2021. Atë ditë, një turmë pro-Trump plaçkiti sallat e Kongresit, pasi ish-presidenti humbi zgjedhjet.
Trump tashmë ka filluar të vërë në dyshim integritetin e votave edhe para se të numërohen fletëvotimet, veçanërisht në Gjeorgjia.
Në shtetin jugor, zyrtarët e lartë republikanë të zgjedhjeve dhe gjykatat kanë hedhur poshtë pretendimet për mashtrim, por kjo nuk e ka penguar Trumpin t’i përsërisë ato, duke ngritur një atmosferë dyshimi dhe urrejtjeje.
Teherani thotë se shtetasi gjermano-iranian s’u ekzekutua, por vdiq në burg
Dalin rezultatet e studimit, qëndrimi i gjatë në rrjete sociale shkakton xhelozi
Libri komik në Belgjikë tërhiqet nga tregu për shkak të kritikave raciste!
Raporti i UNICEF-it tregon për ndikimet e ndryshimeve klimatike në Kosovë
Dy vjet nga largimi i serbëve nga institucionet e Kosovës
Bën mrekullira! Si ta përdorni lëngun e patates për rritjen e flokëve?
Misteri i zgjedhjeve 2024: The Simpsons si Nostradamus Modern!
Ashfika Rahman fiton çmimin e ardhmërisë artistike: Një rrëfim i artë nga Bangladeshi!
Zgjedhjet në ShBA, pritshmëritë e komunitetit shqiptaro-amerikan dhe ndikimi në Kosovë
Të kërkuara
-
Lajmet3 months ago
Mbyllet olimpiada e Parisit 2024- Kurora e sportit i përket Amerikës
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje