Lajmet

Si u shndërrua presidenti i Shri Lankës nga hero i luftës në një të arratisur?

Ditët e fundit të dinastisë Rajapaksa të Shri Lankës sollën një tregim ndryshe.

Published

on

Ata konsideroheshin heronj të vendit, liderët pothuaj mitikë luftëtarë-mbret që mundën separatistët në një luftë të përgjakshme civile. Por ditët e fundit të dinastisë Rajapaksa të Shri Lankës sollën një tregim ndryshe.

Në orët e hershme të së mërkurës, presidenti Gotabaya Rajapaksa u largua nga kombi i Azisë Jugore, vetëm disa ditë pasi mijëra protestues të zemëruar thyen rezidencën e tij, duke i kërkuar që të largohet nga vendi. Ai pritej të jepte dorëheqjen gjatë asaj dite, por Gotabaya Rajapaksa nuk priti për ta zyrtarizuar. Në vend të kësaj, para agimit, të mërkurën ai hipi në një aeroplan ushtarak duke u larguar nga Colombo, kryeqyteti tregtar i vendit të goditur nga kriza, dhe iku në Maldive.

Largimi i tij është një moment historik për kombin ishullor prej 22 milionë banorësh, të cilin dinastia Rajapaksa-s e ka sunduar qe gati dy dekada para se qytetarët ta humbnin besimin ndaj tij.

“Pamja e Gotabaya Rajapaksa duke ikur nga Shri Lanka me një avion ushtarak tregon rënien e familjes”, deklaroi Ganeshan Wignaraja, bashkëpunëtor i lartë në ODI Global.

“Trashëgimia e tyre nuk mendoj se është pozitive. Por shpresojmë se Shri Lanka do të zhvendoset në një drejtim të ri”, shtoi ai tutje.

Ngritja e dinastisë Rajapaksa

Ndërsa vendi po bën hapat e tij të parë në epokën e guximshme, ekspertët thonë se duhet të analizohet se çfarë shkoi keq në fund. Ata sugjerojnë se duhet të trajtohet periudha e ngritjes dhe rënies së dinastisë Rajapaksas. Gotabaya Rajapaksa nuk është anëtari i vetëm i familjes që ka qenë president. Vëllai i tij, Mahinda Rajapaksa, i cili sikurse Gotabaya njihet gjerësisht si “hero lufte” në mesin e popullsisë, u zgjodh president më 2005 dhe arriti statusin pothuajse legjendar në vitin 2009 kur shpalli fitoren në luftën civile 26-vjeçare kundër rebelëve të Tigrave Çlirimtar të Tamil Eelam.

Kjo fitore i dha Mahinda Rajapaksa-s një burim pothuajse të pashtershëm kapitali politik. Ai gëzoi një kontroll 10-vjeçar mbi pushtetin gjatë të cilit ai u nderua nga shumica budiste sinhaleze e Shri Lankës. Ai njihej gjerësisht si “appachchi” – babai i kombit – dhe njerëzit shpesh përkuleshin kur kalonte pranë dhe frikësoheshin kur ai s’ishte mirë.

Në pjesën më të madhe të mandatit të tij, Mahinda Rajapaksa drejtoi Shri Lankën si një biznes familjar, duke emëruar vëllezërit e tij në poste kyçe; Gotabaya si Sekretar i Mbrojtjes, Basil si Ministër i Zhvillimit Ekonomik dhe Chamal – kryeparlamentar.

Pavarësisht grindjeve për nepotizëm – vëllëzerit Rajapaksa ishin të njohur. Vendi përjetoi rritje ekonomike. Kjo erdhi si rrjedhojë e huamarrjes nga jashtë për të financuar shërbimet publike.

Pushim i shkurtër dhe rikthim

Lufta civile përveç që ndikoi për të krijuar legjendën e Mahinda Rajapaksa-s, solli edhe shenjat e para të rënies së tij. Sipas një raporti të Kombeve të Bashkuara të vitit 2011, trupat qeveritare ishin përgjegjëse për abuzime, granatime të qëllimshme të civilëve, ekzekutime, përdhunime dhe bllokimin e ushqimit dhe ilaçeve për të arritur në komunitetet e prekura. Raporti i OKB-së tha se “një numër burimesh të besueshme kanë vlerësuar se mund të ketë pasur deri në 40 mijë vdekje civile”. Qeveria e Mahinda Rajapaksa-s vazhdimisht ka mohuar akuzat e tilla. Megjithatë problemet filluan të rriten.

Shqetësimet për të drejtat e njeriut shkuan përtej luftës. Kundërshtarët politikë akuzuan Mahinda Rajapaksa-n për miratimin e heshtur të grupeve budiste të ekstremit të djathtë dhe pakicat myslimane dhe tamile të Shri Lankës kishin frikë nga një goditje më e gjerë ndaj komuniteteve të tyre.

Deri në vitin 2015, Shri Lanka i detyrohej Kinës 8 miliardë dollarë dhe zyrtarët e qeverisë së Shri Lankës parashikuan se borxhi i jashtëm i akumuluar – si borxh ndaj Kinës ashtu edhe vendeve të tjera – do të hante 94% të PBB-së së vendit. Atë vit, Mahinda Rajapaksa humbi një zgjedhje të ngushtë presidenciale ndaj ministrit të tij të shëndetësisë.

Në prill të vitit 2019, militantët islamikë vranë të paktën 290 njerëz në një varg sulmesh me bomba në kisha dhe hotele luksoze. Në nëntor të atij viti, Gotabaya Rajapaksa u zgjodh president i ri i vendit. Dhe si vëllai i tij, ai e shihte qeverisjen si një çështje familjare. Ai e emëroi Mahinda Rajapaksa-n menjëherë në post.

Humbja e përkrahjes

Megjithatë, siç i kishte ndodhur vëllait të tij, në presidencën e Gotabaya Rajapaksa filluan të shfaqen probleme, si dhe pyetjet mbi menaxhimin ekonomik të qeverisë së tij vazhduan të rriteshin. Ekspertët thonë se problemet ekonomike të Shri Lankës nuk erdhën tërësisht për fajin e Qeverisë, por situata u përkeqësua nga një sërë vendimesh të këqija.

Murtaza Jafferjee, kryetari i Institutit Advocata me qendër në Kolombo tha se huamarrja e jashtme e Shri Lankës solli edhe një seri goditjesh në ekonominë e vendit, që nga fatkeqësitë natyrore deri te musonët, e situata të tjera. Në përballje me deficit, Rajapaksa uli taksat në përpjekje për ta stimuluar ekonominë. Por masa rezultoi e pasuksesshme, duke goditur në vend të ardhurat e qeverisë. Agjencitë e vlerësimit më pas e ulën Shri Lankën në nivele afër standardit, që do të thotë se vendi humbi qasjen në tregjet jashtë shtetit. Më pas, Shri Lanka duhej të përdorte rezervat e saj valutore për të shlyer borxhin e qeverisë. Kjo ndikoi në importet e karburanteve dhe lëndëve të tjera thelbësore, të cilat çuan drejt rritjes së çmimeve.

Tani popullsia e Shri Lankës po përballet me kushte të vështira. Njerëzit duhet të presin me orë të tëra për karburant, shpesh duke u përplasur me policinë dhe ushtrinë. Raftet e supermarketeve janë të thata. Furnizimet me ilaçe po mbarojnë. Dhe ata fajësojnë Rajapaksët. Për muaj të tërë, Shri Lankasit e zemëruar kanë dalë në rrugë, duke akuzuar vëllezërit Gotabaya dhe Mahinda Rajapaksa për keqmenaxhim të ekonomisë.

Protestat filluan paqësisht, por u shndërruan në protesta të dhunshme në muajin maj, duke e detyruar Mahinda Rajapaksa të japë dorëheqje si kryeministër. As vendimi i tij s’ishte i mjaftueshëm për të shuar zhgënjimin e popullsisë – sepse vëllai i tij mbeti në pushtet si president. Për javë të tëra ai qëndroi në pushtet, por dikur nuk i bëri ballë presionit të popullsisë./UBTNews/

Lajmet

Kushtetuesja për akuzat e VV-së: Deklarime të pamatura, të dëmshme për zhvillimin demokratik

Published

on

By

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës ka reaguar sot përmes një komunikate për media, e cila shpreh shqetësimin e saj për deklarimet e zyrtarëve të lartë shtetëror dhe të zgjedhurve politikë.

Në deklaratë, Gjykata thekson se pavarësia e saj nuk është privilegj, por themel i shtetit të së drejtës, dhe se çdo përpjekje për të ushtruar presion mbi gjyqtarët përbën cenim të ndarjes së pushteteve dhe minon besimin në sundimin e ligjit.

Gjykata ka bërë thirrje që të respektohet integriteti dhe vendimmarrja e saj e pavarur, duke kujtuar se vendimet e saj mbështeten në Kushtetutë dhe në standardet ndërkombëtare për të drejtat e njeriut./D.B/EO

Continue Reading

Bota

​Votëbesimi në Francë trondit obligacionet, aksionet mbeten të pandryshuara

Published

on

By

Ndërsa tregjet e aksioneve injoruan dramat politike të fundit në Paris, lëvizja e fortë në tregun e obligacioneve mund të tregojë se investitorët po përgatiten për një provë më të thellë të stabilitetit fiskal të Evropës, shkruan Euronews.

Tregjet evropiane dërguan sinjale të përziera të hënën, para një votimi që me shumë gjasa do të bëjë që Franca, një nga ekonomitë kryesore të BE-së, të nisë kërkimin për kryeministrin e pestë në tre vjet. Ndërsa aksionet rezultuan befasueshëm rezistente, obligacionet franceze u tronditën më shumë nga votimi i pritur, veçanërisht pasi ai u shkaktua nga një debat mbi buxhetin francez për vitin e ardhshëm dhe nxorri në pah një balancë të pasigurt midis besimit afatshkurtër të tregut dhe shqetësimeve fiskale afatgjata.

Pasiguria më e gjerë politike në Francë ka çuar në rritje të tregut në muajt e fundit, për shkak të bllokadës parlamentare dhe tensioneve fiskale.

Kryeministri francez, François Bayrou kërkoi një votëbesim në parlament në një përpjekje për të lidhur mbijetesën e qeverisë me miratimin e buxhetit për vitin 2026, por kundërshtarët e kreut të qeverisë, si Rrjeti Kombëtar dhe Partia Socialiste, kanë njoftuar se do të votojnë kundër tij.

Të hënën në mëngjes, indeksi panevropian STOXX 600 u rrit me 0.33%, ndërsa treguesi kryesor francez CAC 40 u ngjit rreth 0.4%, një rritje modeste që qetësoi frikën nga trazirat e menjëhershme dhe ndoshta tregon se drama politike e ardhshme – e cila është tërhequr për javë të tëra dhe rezultati i saj përfundimtar është kryesisht i parashikueshëm – është tashmë e reflektuar në çmimet e tregut.

“Franca po përballet me një elektorat shumë të zhgënjyer, i cili është rezistent ndaj masave të kursimeve, gjë që e bën zvogëlimin e deficitit të madh të vendit shumë të vështirë”, tha Susannah Streeter, drejtore për para dhe tregje në Hargreaves Lansdown.

Tregu i obligacioneve dërgoi një sinjal më të errët. Kostot e huamarrjes afatgjata franceze u rritën në nivele të paprecedentë që nga viti 2009, duke reflektuar shqetësimin e investitorëve mbi perspektivën fiskale të vendit përpara bllokadës së mundshme politike.

Normat e obligacioneve janë një votëbesim për qeverinë, kështu që kur kostot afatgjata të huamarrjes në Francë rriten, kjo do të thotë se investitorët nuk kanë besim se Parisi mund të menaxhojë financat e tij në këtë moment.

“Franca shihet si ‘fëmija më problematik’ i Evropës kur vjen puna te pozicioni fiskal. Por janë kryeministrat që vazhdimisht largohen sepse nuk arrijnë të kontrollojnë ligjvënësit e pakontrolluar dhe të imponojnë kufizime shpenzimesh”, shtoi Streeter.

Pasojat do të shtrihen shumë përtej sallave të shkëlqyera të Pallatit Elize, pasi ekonomia e dytë më e madhe e Eurozonës është tashmë në terren fiskal të pasigurt, me borxhin publik që afrohet me 114% të PBB-së dhe një deficit rreth 5.8%, shumë mbi normat e BE-së.

Nëse normat e interesit franceze vazhdojnë të rriten, diferenca me obligacionet gjermane ultra të sigurta fillon të zgjerohet, dhe sapo kjo diferencë të bëhet shumë e madhe, rrezikon pasiguri më të gjerë të borxhit në Eurozonë.

Largimi i pritur i Bayrou amplifikon frikën e paralizës politike dhe shtyrjes së konsolidimit fiskal, dhe mund të çojë në një paqëndrueshmëri më të gjerë në zemër të Eurozonës, pasi BE-ja ka nevojë me ngut për stabilitet monetar për të shmangur tensionet tregtare transatlantike./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

​Më 12 shtator, seanca e parë e Kuvendi të ri në Shqipëri, Begaj mesazh deputetëve

Published

on

By

Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj ka dekretuar datën 12 shtator për mbledhjen e Legjislaturës XI të Kuvendit. Seanca e parë e Parlamentit të ri të dalë nga zgjedhjet e 11 majit pritet të fillojë në orën 10:00.

Në zgjedhjet parlamentare, Partia Socialiste mori 83 mandate deputetësh, Partia Demokratike dhe aleatët siguruan 50 mandate, 3 mandate fitoi Partia Socialdemokrate, 2 mandate mori Partia Mundësia dhe nga një mandat secila morën Nisma Shqipëria Bëhet dhe Lëvizja Bashkë.

Presidenti Bajram Begaj u është drejtuar me një mesazh të gjithë deputetëve, duke u kërkuar që të përmbushin angazhimet e tyre teksa vendi është përpara një momenti historik, anëtarësimi në Bashkimin Europian, transmeton RTSH.

Prioriteti madhor i anëtarësimit në Bashkimin Evropian dhe sfidat me të cilat përballen qytetarët dhe vendi, si ato të sigurisë, drejtësisë, demografisë, ekonomisë, zhvillimit të qëndrueshëm, arsimit, shëndetësisë, bujqësisë, ndryshimet klimatike, mbrojtja e mjedisit, teknologjisë dhe inteligjencës artificiale kërkojnë vëmendje dhe zgjidhje të qëndrueshme. Anëtarësimi në Bashkimin Evropian është një proces transformues dhe i rëndësishëm strategjik, që kërkon reforma të thella dhe angazhim të palëkundur. Përmes punës së përditshme dhe vendimmarrjeve tuaja duhet të përmbushim çdo kriter dhe të përballemi me çdo sfidë për Shqipërinë anëtare në Bashkimin Evropian”, thotë Begaj mes të tjerash.

Nga mazhoranca socialiste, Begaj kërkon përgjegjshmëri dhe përulësi në ushtrimin e pushtetit, ndërsa nga opozita kërkon që të jetë aktive, konstruktive dhe e përkushtuar ndaj rolit të saj.

“Dialogu dhe respekti për dallimet janë themel i bashkëjetesës demokratike”, thekson Presidenti.

Ndërkohë, kujtojmë se një ditë para mbledhjes së Parlamentit të ri, më 11 shtator, do të zhvillohet edhe Asambleja e PS-së, ku kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama pritet të prezantojë kabinetin e ri qeveritar./D.B/KP

Continue Reading

Bota

Kreu i të drejtave të njeriut të OKB-së paralajmëron situatën “katastrofale” në Sudan

Published

on

By

Kreu i të drejtave të njeriut i OKB-së të hënën e quajti situatën në rajonin e Darfurit të Sudanit “katastrofale” dhe paralajmëroi për mizori të përhapura ndërsa luftimet midis ushtrisë dhe forcave paramilitare intensifikohen.

Sipas Anadolu, gjatë informimit të Këshillit të të Drejtave të Njeriut në Gjenevë, Volker Turk tha se mijëra civilë janë vrarë këtë vit, ndërsa si Forcat e Shpejta të Mbështetjes (RSF) ashtu edhe Forcat e Armatosura Sudaneze tregojnë “mosrespekt të plotë” për ligjin ndërkombëtar humanitar.

“Pas më shumë se një viti nën rrethimin e RSF-së, situata në El Fasher është katastrofale”, tha ai.

“Shkalla e vuajtjeve të popullit sudanez në këtë vend të gjerë është e papërshkrueshme, duke kërkuar vëmendjen e plotë të botës”, shtoi ai.

Ai tha se njerëzit në El Fasher nuk kanë ushqim, ujë dhe ilaçe, ndërsa përballen me bombardime të vazhdueshme.

“Dhuna seksuale është e përhapur, kryesisht ndaj grave dhe vajzave të zhvendosura. Nuk ka rrugë të sigurta për të dalë nga qyteti, dhe unë kam ngritur disa herë rrezikun e mizorive të mëtejshme dhe të dhunës me motiv etnik”, shtoi ai.

“Unë kam ngritur disa herë rrezikun e mizorive të mëtejshme dhe të dhunës me motiv etnik”, tha Turk, duke bërë thirrje për veprim të vendosur ndërkombëtar për të ndaluar krimet e mizorive.

Ai u bëri thirrje të gjitha shteteve të respektojnë embargon e armëve të OKB-së, të ushtrojnë presion mbi palët në konflikt për të mbrojtur civilët, të sigurojnë akses humanitar të pakufizuar dhe të nxisin një armëpushim që do të hidhte bazën për qeverisje civile./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara