

Lifestyle
Si të ruani fuqinë e trurit, dhe të mbeteni të fortë mendërisht?
Published
2 months agoon
By
UBT News6 këshilla për të mbrojtur trurin tuaj nga degradimi që i shkakton koha. Ashtu si çdo makinë të mirë, edhe truri ka nevojë për një farë kujdesi dhe vëmendje teksa koha kalon, për të garantuar që ai të vazhdojë të jetë në gjendje të mirë pune.
Sikur të kishte një manual të vetëm për mirëmbajtjen e tij, që të mund na tregonte sesi të kryhej rregullimi i imët i qarqeve të tij.
Fatkeqësisht, këshillat në dispozicion janë skontradiktore por “BBC Future” ka analizuar disa prej tyre nëpërmjet provave faktike.
Mos humbisni besimin tek aftësitë tuaja
A ju ndodh të ecni vërdallë në dhomë, vetëm për të zbuluar se keni harruar pse gjendeshit atje? Teksa njerëzit plaken, është e lehtë të kuptojnë përmes disa shenjave, se kujtesa e tyre tashmë po venitet. Në fakt, kjo ka po kaq gjasa të ndodhë si për të rinjtë, ashtu edhe për të moshuarit.
Dhe ne nuk duhet të jemi aq të shpejtë, sa të arrijmë në përfundimin më të keq, pasi dyshimet mund të bëhen një vetë-përmbushje e profecisë.
Gjatë 10 viteve të fundit, Daina Turon në Universitetin e Karolinës së Veriut, ka zbuluar se me kalimin e moshës, humbasin besimin në aftësitë tona mendore.
Ne mbështetemi në shumë paterica, si GPS i makinës apo blloku i shënimit në telefon. Duke dështuar të testojmë vetveten, përshpejtojmë rënien tonë.
Pra, nëse ju nguroni në hyrje të një dere, që në fakt nuk e dini se çfarë është, vetëm e shihni atë si një moment që ngacmon kujtesën tuaj.
Mbroni veshët tuaj
Mendja vuan, nëse ajo izolohet nga shqisat, ndoshta duke e tendosur me një vëmendje shtesë, e bllokuar nga stimulimi i dobishëm, humbja e dëgjimit duket se shkakton humbjen e materies gri të trurit. Sipas një studimi, kjo rrit rrezikun e dëmtimit njohës gjatë një periudhe 6-vjeçare me 24 përqind.
Cilado qoftë mosha tuaj, ia vlen që të marrësh parasysh situatat që mund të kontribuojnë në gjendjen e mirë të veshit tuaj. Dëgjimi i muzikës rok me zë të lartë për vetëm 15 sekonda në ditë, do të ishte i mjaftueshëm për të dëmtuar dëgjimin tuaj; madje edhe duke përdorur një tharëse flokësh për 15 minuta në ditë, mund të dëmtoni qelizat e vogla që perceptojnë tingujt.
Nëse mendoni se mezi dëgjoni, kërkoni ndihmë mjekësore duke prekur problemin në rrënjë, çka mund të frenojë dobësimin e mëtejshëm të dëgjimit.
Mësoni një gjuhë të huaj ose një instrument muzikor
Në vend të ndonjë trajnimi të pavlerë të trurit apo zgjidhjes së një fjalëkryqi, merrni në konsideratë një stërvitje më ambicioze mendore, si të mësuarit e pianos apo fillimi i përvetësimit të një gjuhë të re. Të dyja mbështeten tek një grup i gjerë aftësish, duke ushtruar kujtesën, vëmendjen, perceptimin tuaj ndijor dhe kontrollin motorik, teksa përpiqeni të përballoni shkallë të reja vështirësish ose tingujt e panjohur të fjalëve të reja.
Muzikantët kanë 60 përqind më pak gjasa për të vuajtur nga skleroza
Kjo praktikë duhet të t’iu ndihmojë për t’u bërë më të shkathët, me përfitime që zgjasin deri në moshën e thyer. Një studim vitin e kaluar, zbuloi se muzikantët kanë 60 përqind më pak gjasa për t’u prekur nga skleroza, sesa njerëzit që nuk luajnë asnjë instrument muzikor; një tjetër studim tregoi se mësimi i një gjuhë tjetër, mund të vonojë me 5 vjet fillimin e sëmundjes së Alzaimerit.
Duke e nxitur veten në këtë mënyrë ju ndihmon të vlerësoni aftësitë aktuale, nëse zbuloni se puna juaj është kërkuese, sa nuk ju lejon të përfitoni një aftësi të re, konsiderojeni veten me fat :profesionet më stimuluese, duket se i ndihmojnë njerëzit të ruajnë fuqitë mendore, edhe pse përfitimet nuk mund të zgjasin.
Shmangni ushqimet e rënda
Obeziteti mund të dëmtojë në shumë mënyra trurin. Rritja e nivelit të kolesterolit në arterie, mund të kufizojë rrjedhën e gjakut në tru, duke e privuar nga ushqimi dhe oksigjeni për të cilinka nevojë për të funksionuar. Për më tepër, neuronet janë të ndjeshme ndaj nivelit të hormonit insulinë.
Një dietë e rregullt me ëmbëlsira, ushqim kalorifik prishë sinjalizimin e insulinës, duke shkaktuar një reaksion zinxhir që shkakton krijimin në tru të pllakave vdekjeprurëse. Lajm i mirë është se disa ushqyes – si omega 3, acidet yndyrore dhe vitaminat D dhe B12, riparojnë dëmtimet në tru që lidhen me plakjen.
Kjo mund të shpjegojë arsyen, pse njerëzit e moshuar që hanë sipas një diete tipike mesdhetare, priren të shfaqin të njëjtat aftësi njohëse si njerëzit që janë 7 vite e gjysmë më të rinj.
Ndërtoni trupin tuaj
Bëjmë dallim ndërmjet trurit e muskulit. Fitimi i formave të mira, është një nga mënyrat më të sigurta për të ndërtuar mendjen. Aktiviteti jo vetëm që mundëson qarkullim të mirë të gjakut, shkakton rritje të nivelit të proteinave “faktori i rritjes nervore”, që stimulojë rritjen e mirëmbajtjen e lidhjeve nervore.
Përfitimet duken se shtrihen që nga djepi deri në varr: fëmijët që ecin në këmbë për të shkuar në shkollë, marrin nota më të mira, ndërsa shëtitja duket se rrit përqendrimin dhe kujtesën e pensionistit. Një shumëllojshmëri e gjerë ushtrimesh mund të ndihmojë, nga ushtrimet e lehta aerobike, te stërvitja përmes ngritjes së peshave dhe badibilldingut; thjesht zgjidhni një regjim trajnimi, që i përshtatet palestër tuaj aktuale.
Organizoni festa sikur të ishit 21-vjeç
E thënë thjesht, njerëzit janë qenie sociale, miqtë e të afërmit na stimulojnë sfidojnë të provojmë eksperienca të reja, na lehtësojnë stresin dhe pakënaqësitë.
Një studim mbi 70-vjeçarët zbuloi se individët më aktivë në aspektin shoqëror, kishin 70 përqind më pak gjasa të përjetonin rënien e aftësisë gjatë një periudhe prej 12 vjetësh, në krahasim me njerëzit me jetë më pak aktive sociale. Nga kujtesa te vëmendja në shpejtësinë e ërpunimit mendor, duket se përfiton nga kontaktet të rregullta me njerëzit e tjerë. Shkencëtarët dyshojnë se nuk ka asnjë plumb magjik për të trajnuar trurin tuaj.
Njerëzit që mplaken më mirë, kanë mënyrë jetese që përfshin pak nga të gjitha:një dietë të larmishme, aktivitete stimuluese, dhe një rreth miqsh të dashur.
Dhe, kjo nuk është një recetë për një tru të zgjuar, sesa për një jetë të shëndetshme dhe të lumtur.
Lifestyle
Si të zgjidhni ngjyrat e duhura për një gjumë të qetë?
Published
3 days agoon
October 6, 2025By
UBT News
Mënyra se si është e mobiluar dhoma e gjumit ka ndikim të madh në cilësinë e pushimit. Renditja e mobilieve, zgjedhja e materialeve dhe, mbi të gjitha, paleta e ngjyrave ndikojnë drejtpërdrejt në qetësinë e trupit dhe mendjes.
Ekspertët e dizajnit të brendshëm theksojnë se ngjyrat nuk janë thjesht element estetik, por kanë efekt psikologjik, duke formësuar disponimin dhe ndjenjën e rehatisë në hapësirë.
Ngjyrat që duhen shmangur
Sipas Kate Duffy, eksperte e arredimit të brendshëm, hapi i parë është të mendoni për atmosferën që doni të krijoni. Për një dhomë që nxit relaksim, duhet të shmangni tonet e ftohta dhe sterile, që krijojnë ndjesi distancimi apo ftohtësie emocionale.
Gri ose e bardha me nëntona të ftohtë mund të japin ndjesinë e sterilitetit ose të trishtimit. Në vend të tyre, rekomandohen tone të ngrohta, neutrale ose tokësore, që sjellin rehati dhe natyralitet.
Ngjyrat e ndezura, si e verdha intensive, jeshile e gjallë ose rozë e fortë, mund t’i japin energji dhomës, por nëse dominojnë, mund të shkaktojnë nervozizëm dhe vështirësi në relaksim. Përdorini vetëm në detaje: jastëkë dekorativë, perde ose tablo.
E kuqja, edhe pse lidhet me pasionin, rrit energjinë e pengon gjumin. Ajo nxit dhe oreksin, ndaj nuk është e përshtatshme për dhoma gjumi.
Si të neutralizoni ngjyrat e papërshtatshme?
Nëse muret janë lyer me ngjyra të papërshtatshme, efekti zbutet: Me mobilie të mëdha që mbulojnë sipërfaqe dominuese, me piktura, tablo ose pasqyra që krijojnë ekuilibër vizual. Me ndriçim të ngrohtë dhe të butë, që ndryshon perceptimin e ngjyrës dhe e bën më qetësuese
Ngjyrat që nxisin gjumin e mirë
Ekspertët rekomandojnë: Kaltra e butë, që qetëson mendjen e krijon ndjesi sigurie. Bezha dhe tonet rërorë, që sjellin ngrohtësi dhe stabilitet
Livanda, vjollca e hapur dhe jeshilja ulliri, për një atmosferë të balancuar dhe natyrale. Për një prekje romantike, rozë e zbehtë ose nuanca pudre, delikate dhe të balancuara.
Zgjedhja e ngjyrave të duhura mund të transformojë dhomën e gjumit në një hapësirë relaksuese dhe të qetë, që favorizon pushimin e mirë dhe rifreskimin e trupit dhe mendjes. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Si t’i lani siç duhet rrobat sportive pas stërvitjes?
Published
1 week agoon
September 30, 2025By
UBT News
Në ditët e sotme, veshjet sportive janë bërë pjesë e domosdoshme e garderobës për shumë adhurues të aktivitetit fizik.
Mënyra e larjes dhe mirëmbajtjes së tyre nuk ndikon vetëm në higjienën personale, por edhe në zgjatjen e jetëgjatësisë së rrobave, një problem që shpesh i shqetëson sportistët dhe entuziastët e palestrës.
Lloji i materialit
Veshjet sportive prodhohen nga fibra sintetike ose materiale të kombinuara. Përdorimi e larja e shpeshtë shkaktojnë zbehje të ngjyrës, humbje të elasticitetit dhe konsumim më të shpejtë të tyre. Prandaj, para larjes, është e rëndësishme të lexoni etiketën e kujdesit.
Pambuku: Thith shumë djersë, por thahet ngadalë e deformohet lehtë. Duhet larë pas stërvitjeve intensive për të shmangur njollat dhe erën e pakëndshme. Përdorni detergjent neutral dhe larje të butë. Pastrimi në diell duhet shmangur për të mos shkaktuar tkurrje.
Fibrat sintetike (p.sh. poliesteri): Janë më të qëndrueshme, thithin djersën e thahen shpejt. Mund të vishen disa herë pas ushtrimeve të lehta, por pas stërvitjeve me djersitje të fortë duhet larë menjëherë. Mund të përdoret lavatriçja, por jo me ujë shumë të nxehtë.
Intensiteti i stërvitjes
Frekuenca e larjes varet edhe nga sa intensiv është aktiviteti: Pas ushtrimeve të forta, sidomos me rroba pambuku, larja duhet të bëhet për të shmangur shumimin e baktereve dhe erën e pakëndshme.
Për aktivitetet e lehta me veshje sintetike, mund të shtohet numri i përdorimeve, por gjithsesi larja nuk duhet shtyrë shumë gjatë.
Kushtet klimatike dhe mjedisi i ushtrimit
Në verë: Djersitja është më e madhe, ndaj larja duhet të bëhet pas çdo stërvitjeje.
Në dimër: Nëse aktiviteti është i lehtë dhe brenda ambienteve të mbyllura, rrobat mund të përdoren 2–3 herë para larjes.
Në natyrë: Për shkak të pluhurit dhe ndotjes, veshjet duhet larë pas çdo përdorimi. Para larjes, rekomandohet fshirja e lehtë për të hequr papastërtitë sipërfaqësore.
Lëkura dhe ndjeshmëria personale
Personat me lëkurë të ndjeshme ose të prirë ndaj alergjive duhet t’i lajnë veshjet sportive pas përdorimit. Përdorimi i detergjentëve antibakterialë dhe shpëlarja e plotë ndihmojnë në shmangien e irritimeve.
Këshilla shtesë për kujdesin
Shmangni përdorimin e zbutësve, pasi dëmtojnë frymëmarrjen, elasticitetin dhe vetinë e thithjes së djersës. Pas çdo përdorimi, nëse rrobat nuk lahen menjëherë, hiqni e vendosni në një vend të ajrosur për tharje natyrale. Kjo ndihmon në ruajtjen e freskisë e cilësisë së materialit. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Pse nuk duhet ta përdorni limonin për çdo pastrim?
Published
2 weeks agoon
September 24, 2025By
UBT News
Lëngu i limonit shpesh konsiderohet një pastrues natyral: heq yndyrën, freskon dhe lë aromë të këndshme.
Ekspertët paralajmërojnë se acidi mund të shkaktojë dëme serioze në disa materiale dhe riparimi kushton shumë më tepër sesa mendoni.
Ja sipërfaqet që nuk duhet t’i pastroni kurrë me limon dhe çfarë mund të përdorni në vend:
Guri natyral (mermeri, graniti)
Acidi gërryen kalciumin, duke lënë njolla të matta dhe dëmtime të përhershme.
Zgjidhje: pastrues pH-neutral ose detergjent i butë i holluar me ujë të ngrohtë.
Ekranet e elektronikës
Kombinimi i lagështisë dhe acidit dëmton shtresën mbrojtëse.
Zgjidhje: leckë mikrofibër e thatë ose pastrues i rekomanduar nga prodhuesi.
Sipërfaqet e lyer me bojë
Përbërësi limonen mund ta zbehë ose ta heqë bojën.
✅ Zgjidhje: sapun i butë me ujë të ngrohtë, ose për njolla – sodë buke me pak ujë.
Pajisjet prej çeliku inox
Acidi shkakton njolla dhe korrozion nëse nuk shpëlahen menjëherë.
Zgjidhje: ujë me sapun të butë dhe leckë mikrofibër, ose pastrues special për inoks.
Sipërfaqet prej bronzi dhe bakri
Limoni heq patinën, por më vonë shkakton njolla të errëta.
Zgjidhje: preparate speciale ose pastë nga sodë buke dhe ujë.
Dyshemetë prej druri (parketi)
Limoni dëmton shtresën mbrojtëse dhe mund të shkaktojë fryrje ose ndryshim ngjyre.
Zgjidhje: pastrues i posaçëm për dru dhe leckë mikrofibër.
Enët prej alumini
Reagimi i acidit me aluminin krijon njolla dhe gropëza.
Zgjidhje: detergjent i butë me ujë të ngrohtë; për njolla të forta, sodë buke.
Pëlhura me ngjyra
Limoni vepron si zbardhues dhe mund të çngjyrosë materialin.
Zgjidhje: pastrues i butë për pëlhura ose sapun i holluar.
Karroceria e makinës
Acidi dëmton shtresën mbrojtëse të llakut dhe nxit oksidimin.
Zgjidhje: shampo pH-balancuar për makina.
Edhe pse është natyral, nuk do të thotë se është gjithmonë i sigurt. Zgjidhni produktin e duhur për materialin që po pastroni – për të shmangur dëmtimet e përhershme dhe shpenzimet e panevojshme. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
STOP: Metoda që të rikthen balancën mes jetës dhe punës
Published
2 weeks agoon
September 22, 2025By
UBT News
Shpesh, mendimet për punën nuk ndalen as kur e fik kompjuterin.
Mendja vazhdon të rrotullohet rreth detyrave, afateve apo bisedave të ditës, aq sa nuk arrin të shijosh plotësisht momentet që të përkasin ty: një darkë me miqtë, një mbrëmje relaksuese në shtëpi apo pushimet që i ke pritur gjithë vitin.
Nëse ndihesh sikur nuk arrin dot të shkëputesh nga puna, sado që përpiqesh, nuk je vetëm. Shumë njerëz e kanë të vështirë të ndajnë jetën profesionale nga ajo personale, si dhe të “mbyllin” vërtet ditën.
Këtu hyn në lojë një teknikë praktike dhe shumë e thjeshtë: Metoda STOP – një mënyrë që premton të të ndihmojë të kalosh nga “modaliteti i punës” në atë të jetës së përditshme në më pak se pesë minuta.
Çfarë është metoda STOP?
E rekomanduar nga eksperti i karrierës Dan Bruce, kjo metodë përbëhet nga katër hapa të lehtë, që kanë si qëllim të rivendosin ekuilibrin mes punës dhe jetës personale. Ajo të ndihmon të mbyllësh me vetëdije ditën dhe t’i japësh vetes hapësirën që meriton.
Ja çfarë përfaqëson fjala STOP:
S – Stop & Mbyll (Ritual mbylljeje)
T – Trego fitoret (Ndaj sukseset e ditës)
O – Organizohu mendërisht (Shkarko trurin)
P – Përqendrohu në të tashmen (Kalo në “tani”)
Si zbatohet kjo metodë në praktikë?
S – Mbyll me vetëdije (Stop & Mbyll)
Ashtu si trupi ka nevojë për një rutinë para gjumit, edhe mendja ka nevojë për një “sinjal” që puna ka mbaruar. Ky hap mund të duket simbolik, por është thelbësor.
Shembuj të ritualeve të mbylljes:
Mbyll të gjitha skedat në kompjuter dhe shëno detyrat për nesër.
Rregullo hapësirën e punës.
Çaktivizo njoftimet nga aplikacionet e punës (Slack, Teams, emaili).
Thuaj me zë të lartë: “Puna për sot mbaroi.”
Kjo ndihmon trurin të kuptojë se ka ardhur momenti për të kaluar në një gjendje më të qetë.
T – Trego fitoret (Ndaj sukseset)
Shumë njerëz e mbyllin ditën duke u përqendruar tek ajo që nuk arritën të bëjnë. Ky zakon ul vetëbesimin dhe shton ankthin. Ndaj, përpiqu të fokusohesh në ato që ke bërë mirë:
Shkruaj 2-3 gjëra që shkuan mirë sot.
Kujto një koment pozitiv që ke marrë.
Mbaj një listë apo dosje me reagime që të motivojnë.
Edhe fitoret e vogla kanë rëndësi. Kështu, dita mbyllet me një ndjenjë arritjeje, jo me faj apo presion.
O – Organizohu mendërisht (Shkarko trurin)
Vetëm se kompjuteri u fik, nuk do të thotë që edhe mendja ndaloi. Shpesh, vazhdon të mendosh për punën, çka krijon lodhje të padukshme.
Zgjidhja? Nxirr ato mendime jashtë kokës:
Shkruaj çdo gjë që të rrotullohet në mendje.
Regjistro një mesazh zanor për veten si “memo për nesër”.
Krijo një listë detyrash për të mos i mbajtur mend.
Ky veprim ndihmon për të liruar trurin nga tensioni dhe për t’i dhënë fund “rrjedhës së mendimeve”.
P – Përqendrohu në të tashmen (Kalo në ‘tani’)
Mos u fokusoni vetëm tek çfarë lini pas, por edhe tek ku po shkoni. Ky hap ju ndihmon të zhvendoseni në mënyrë të vetëdijshme nga puna tek jeta personale.
Disa mënyra për t’u kthyer në të tashmen:
Bëni një shëtitje pa telefon.
Bëni disa frymëmarrje të thella dhe të vetëdijshme.
Dëgjoni muzikë, lexoni një revistë ose gatuani diçka që ju pëlqen.
Kaloni kohë me të dashurit tuaj, pa shpërqendrim nga puna.
Sa më shumë të përfshiheni në aktivitetet jashtë punës, aq më lehtë do të shkëputeni mendërisht.

Arrestohen tre persona në Prizren dhe Obiliq për shpërndarje të materialeve me përmbajtje të abuzimit seksual të fëmijëve

“Ishim në krizë të thellë financiare”, Victoria Beckham flet për vështirësitë pas suksesit

Ndërhyrja e Serbisë në zgjedhjet në Kosovë, Dugolli: Policia dhe AKI në nivel të detyrës

Presidentja Osmani përshëndet marrëveshjen mes Izraelit dhe Hamasit

Arrestohet një person në Prizren, dyshohet se sulmoi fizikisht një shtetase gjermane

Peshëngritësi iranian debuton sot për Kosovën në Kampionatin Botëror të Peshëngritjes

Gjendet pa shenja jete një person në Prishtinë

Son pranë një arritjeje historike

Infantino: Kosova ka vend të veçantë në zemrën time
Të kërkuara
-
Vendi1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega