Lajmet

Si po e transformon Evropën pushtimi rus i Ukrainës?

Të tilla luftëra krijojnë vija të reja ndarëse që tronditin deri në palcë qeveritë.

Published

on

Nga Andrew A. Michta

“19 Forty Five”

Lufta në Ukrainë, është një nga ato ngjarje të rëndësishme, e cila ndodhi pikërisht atëherë kur shumica besonte se trajektoret e historisë ishin vendosur tashmë, dhe rezultatet ishin kryesisht të paracaktuara. Të tilla luftëra krijojnë vija të reja ndarëse që tronditin deri në palcë qeveritë, duke i detyruar ato të rishqyrtojnë parimet e dikurshme të politikave të tyre të jashtme dhe të sigurisë.

Ato rezultojnë të jenë jo aq produkt i një përllogaritje të gabuar e papritur, por më tepër i një keqkuptimi themelor mbi ndryshimet strukturore të fuqisë, që kanë qenë nisur prej vitesh. Edhe kur kanë sukses, peizazhi gjeopolitik që lënë pas, ka pak ose aspak lidhje me atë që ekzistonte më parë.

Mendoni pak për pasojat e luftërave të Napoleonit, dy Luftërat Botërore në shekullin XX-të, dhe fundin e Luftës së Ftohtë. Më e rëndësishmja:luftërat transformuese te sistemeve, nxjerrin në pah shpërndarjen aktuale të energjisë në teatrot kryesore, dhe rikthejnë konkurrencën midis fuqive të mëdha.

Pushtimi i Putinit në Ukrainë, ka vënë tashmë në lëvizje forcat që do ta ndryshojnë Evropën për disa nga dekadat e ardhshme. Së pari, rezistenca kokëfortë e Ukrainës, ka rikthyer rëndësinë e frontit dhe qendrës së sovranitetit kombëtar.

Pas tre dekadash institucionalizmi dhe globalizmi të pas Luftës së Ftohtë, ne jemi kthyer tek bazat e sigurisë kombëtare:Vetëm një Ukrainë sovrane mund t’u sigurojë qytetarëve të saj një atdhe të sigurt. Institucionet ndërkombëtare. nuk mundën ta ndalonin Putinin nga pushtimi i Ukrainës.

Së dyti, nuk ka asnjë zëvendësues për fuqinë e fortë, dhe asnjë vend nuk mund të mbetet i sigurt nëse i mungon një ushtri e fortë, pavarësisht nëse i përket apo jo një aleance ushtarake, pasi NATO-ja dështoi sërish që të garantonte sigurinë e Evropës.

Së treti, paqja nuk duhet të jetë gjithnjë prioriteti i parë në një konflikt. Siç na e kanë treguar ukrainasit kur u sulmuan, synimi s’duhet të jetë arritja e një kompromisi sa më shpejt që të jetë e mundur, por mposhtja e agresorit dhe çlirimi i territorit të kombit.

Së katërti, Gjermania dhe Franca, dy fuqitë më të mëdha në kontinentin evropian, nuk kanë arritur të udhëheqin, duke dëshmuar sërish vërtetësinë e shprehjes se të jesh i madh, nuk është njësoj si të jesh i fortë. Në Gjermani dhe Francë ka pasur një hezitim të dukshëm përballë pushtimit rus të Ukrainës, pavarësisht pohimeve të përsëritura publike të solidaritetit me Kievin.

Lufta e ka detyruar Berlinin dhe Parisin të hedhin poshtë 3 dekadat e politikës së tyre ndaj Rusisë, e cila synonte të “menaxhonte” marrëdhëniet e tyre me Moskën, nëpërmjet një kombinimi të mjeteve ekonomike dhe politike.

Gjatë fjalimit të tij në Bundestag më 27 shkurt, kancelari Olaf Scholz e pranoi hapur se politika gjermane ndaj Rusisë ishte e gabuar. Që nga ai moment, edhe presidenti francez Macron ka hequr dorë nga përpjekjet e tij për të negociuar me Putinin.

Por edhe më e rëndësishme për politikën gjermane, është fakti që lufta e rrëzoi supozimin thelbësor të qasjes së saj “Ëandel durch Hande”, pra besimin se më shumë tregti do ta shtynte  Rusinë (por edhe Kinën) drejt një sistemi politik më të lirë dhe më të hapur.

Në fakt, vendimi i Berlinit për të udhëhequr BE-në në procesin e kalimit nga qymyri dhe energjia bërthamore tek gazi rus, si një portë drejt burimeve të rinovueshme, të mishëruara në projektet e gazsjellësit “Nord Stream 1” dhe “Nord Stream 2”, vetëm se e ka lënë Evropën edhe më të varur për energji nga Putini.

Ai nuk ka bërë asgjë për ta demokratizuar apo frenuar Rusinë. Më e rëndësishmja:lufta në Ukrainë i ka tronditur themelet e shpërndarjes së vendosur të fuqisë në Evropë, dhe në pritje të fitores së Ukrainës, mund ta riorganizojë atë për dekadat e ardhshme, duke e zhvendosur zemrën e Evropës nga Perëndimi në qendrën e kontinentit.

Pavarësisht nëse do të anëtarësohet apo jo në BE, një Ukrainë e rindërtuar dhe e suksesshme, me popullsinë e saj prej rreth 44 milionë banorësh, dhe me pasurinë e madhe të burimeve natyrore dhe tokave bujqësore pjellore, do ta zhvendoste me siguri qendrën e gravitetit të Evropës.

Një Ukrainë e lirë dhe e suksesshme, do të siguronte një rrëzim të shpejtë të diktaturës së Lukashenkos në Bjellorusi, dhe së bashku me Poloninë , Rumaninë, Finlandën dhe shtetet baltike do t’i jepte rajonit Baltik-Deti i Zi një ndikim të paprecedentë ekonomik dhe politik.

Me një popullsi të përbashkët prej rreth 120 milionë banorësh, ky konfigurim i ri do të ndryshonte rrënjësisht balancën e përgjithshme të fuqisë në Evropë. E fundit, por jo më pak e rëndësishme, ajo do ta detyronte Rusinë të pajtohej me realitetin e statusit të saj post-perandorak.

Po ashtu, do ta detyronte Moskës të adresonte çështjen themelore, se si duhet të duket një shtet “normal” rus. Ndërkaq, kjo luftë po rikonfiguron rreshtimet ekzistuese në Evropën Qendrore dhe Lindore, duke krijuar të reja. Ndryshimi më i rëndësishëm është në marrëdhëniet midis Polonisë dhe Ukrainës.

Mbështetja e madhe nga shteti për refugjatët ukrainas, dhe ndihma spontane e ofruar nga qytetarët polakë, po ndërton një marrëdhënie cilësisht të re midis dy vendeve. Ndërkohë, krimet e kryera nga ushtria e Putinit kundër popullsisë ukrainase, e kanë transformuar qëndrimin dikur miqësor të ukrainasve ndaj Rusisë në një armiqësi të pamëshirshme.

Nga ana tjetër, vendimi i Finlandës dhe Suedisë për të kërkuar anëtarësimin në NATO, do të rikonfigurojë rrënjësisht rajonin baltiko-skandinav, duke krijuar një thellësi gjeostrategjike të madhe për mbrojtjen e aleatëve atje.

E fundit, por jo më pak e rëndësishme, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, Polonia është shfaqur jo vetëm si një vend kyç i NATO-s në krahun lindor të aleancës, por edhe si fronti kryesor përgjatë kufirit lindor, siç ishte Gjermania Perëndimore gjatë Luftës së Ftohtë.

Megjithëse debati në Uashington mbi mbrojtjen e përparme, dhe natyrën e vendosjeve të ardhshme ushtarake të SHBA-së në Evropë nuk ka mbaruar ende, është e arsyeshme të pritet që asetet ushtarake të SHBA-së përgjatë krahut lindor të shtohen gjatë dekadës së ardhshme. Potenciali ushtarak i Polonisë, i forcuar nga blerja e raketave të reja me rreze të gjatë dhe sistemeve të artilerisë, mbrojtjes ajrore, 32 avionët luftarake amerikanë F-35, e kombinuar me blerjen nga Polonia të 250 tankeve më moderne M1A2 SEPv3, do ta ndryshojë me siguri ekuilibrin ushtarak në Lindje.

Ky transformim, po shoqërohet me një bashkëpunim gjithnjë e më të ngushtë politik dhe ushtarak SHBA-Poloni, siç e ka planifikuar Uashingtoni për dekadën e ardhshme në Evropë, në një kohë që riarmatoset edhe NATO. Lufta në Ukrainë, po hedh themelet për një shpërndarje të re të fuqisë në Evropë.

Dështimi i politikës ndaj Rusisë, të ndjekur për 3 dekada nga Gjermania dhe Franca, ka krijuar një vakum lidershipi në Evropë. Që Gjermania ta rimarrë atë, pavarësisht pozitës dominuese ekonomike të vendit në BE, do t’i duhet të që fitojë të drejtën për të udhëhequr. Çështja kryesore me të cilën do të përballet Evropa në të ardhmen, është se çfarë roli do të luajë Britania në NATO, dhe çfarë roli do të luajë veçanërisht Polonia si në NATO, ashtu edhe në BE.

Marina do të mbetet pika më e fortë e Britanisë së Madhe, sidomos tani që po nxehet rivaliteti midis fuqive të mëdha në rajonin e Indo-Paqësorit. Ndërkohë për Poloninë, forcat tokësore do të jenë pjesa qendrore e fuqisë së saj ushtarake.

Por asnjëra prej tyre, në mënyrë të pavarur apo së bashku, nuk mund të marrë një pozicion udhëheqës në Evropë, pa një vendim të qartë nga Uashingtoni, për të miratuar dhe mbështetur materialisht një rikonfigurim të tillë në kontinent.

Dikur, Shtetet e Bashkuara iu drejtuan 2 herë Gjermanisë për të udhëhequr në kontinentin evropian. Në fillim në fundin e Luftës së Ftohtë, më pas më së afërmi kur administrata  e Joe Biden ra dakord të hiqte sanksionet e saj mbi “Nord Stream 2”.

Në secilin rast, Gjermania menaxhoi, në vend se të udhëhiqte, duke u fokusuar tek mjetet politike dhe ekonomike, dhe lejoi me shumë ngurrim që dimensioni ushtarak të hynte në llogaritjen e përgjithshme të fuqisë. Uashingtoni mund të vendosë për herë të tretë t’ia japë këtë shans Gjermanisë.

Por realitetet e luftës në Ukrainë, lufta më brutale në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, dhe kërkesat ushtarake shoqëruese, i kanë zbehur ndjeshëm shanset e Berlinit. Atëherë, çështja është se si do të duket Evropa kur të ndalet lufta në Ukrainë.

Kjo pyetje nuk ka të bëjë me atë se kush dëshiron të udhëheqë Evropën, pasi për këtë ka pretendentë të vjetër dhe të rinj. Përkundrazi, ajo ka të bëjë në thelb, me atë se cili vend mundet ta bëjë. Dhe këtë do ta zbulojmë shumë shpejt./bota.al

Shënim: Andrew A.Michta, dekan i Kolegjit të Studimeve Ndërkombëtare dhe të Sigurisë në Qendrën Evropiane për Studime të Sigurisë “George C.Marshall” me seli në Garmish të Gjermanisë.

Lajmet

Fletëvotim me vulë të dyshimtë në një qendër votimi në Pejë, rasti nën hetime

Published

on

By

Një parregullsi është raportuar në një qendër votimi në Pejë, ku një fletëvotim dyshohet se kishte vulë të ndryshme nga fletëvotimet tjera të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ).

Sipas raportit zyrtar, rasti ka ndodhur më 28 dhjetor 2025, rreth orës 20:00. Menjëherë pas raportimit, autoritetet kompetente kanë njoftuar prokurorin e shtetit, i cili ka bërë cilësimin e veprës penale.

Fletëvotimi i dyshuar është sekuestruar, ndërsa rasti është iniciuar dhe mbetet nën hetime për të sqaruar rrethanat e plota të ngjarjes.

Është raportuar se në qendrën e votimit një fletëvotim kishte pasur vulën ndryshe nga fletëvotimet tjera të KQZ-së. Lidhur me rastin është informuar prokurori i cili e ka bërë cilësimin e veprës penale, fletëvotimi është sekuestruar. Rasti nën hetime“, thuhet në raportin e Policisë së Kosovës.

Continue Reading

Lajmet

Cenim e ekspozim i votës – Rastet që policia i raporton që ndodhën në ditën e zgjedhjeve

Published

on

By

Policia e Kosovës ka identifikuar disa raste që kanë të bëjnë me cenim të fshehtësisë së votimit, pengimit të procesit të votimit, cenim i përcaktimit të lirë të votueseve si dhe falsifikim të rezultateve të votimit.

Një rast  i cenimi të fshehtësisë së votimit është shënuar në Gllogoc.

Është raportuar se i dyshuari mashkull kosovar ka kryer veprën e lartcekur. Me urdhër të prokurorit rasti vazhdon në procedurë të rregullt”, njofton Policia e Kosovës në raportin 24 orësh.

Rasti tjetër është në Gjilan ku një person kishte plotësuar fletëvotimin dhe e kishte ekspozuar para se ta vendoste në kutinë e votimit.

Lidhur me veprat e lartcekura është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar për shkak se në qendrën e votimit pasi e kishte plotësuar fletën e votimit e kishte ekspozuar atë para se ta vendoste në kutinë e votimit. Pas intervistimit me urdhër të prokurorit i dyshuari është liruar në procedurë të rregullt”, njofton PK.

E një Ranilluk një grua ishte arrestuar e më pas u lirua me procedurë të rregull pasi që kishte bazë dyshimi se ka ushtruar ndikim te votuesit e subjekteve të tjera.

Është arrestuar e dyshuara femër kosovare për shkak të dyshimit se ka ushtruar ndikim te votuesit e subjekteve tjera. E dyshuara pas intervistimit me urdhër të prokurorit është liruar në procedurë të rregullt”, bëhet e ditur në raportin policor.

Ndërsa në Komunë të Pjesë në ditën e zgjedhjeve, është shënuar një rast i falsifikimit të rezultateve të votimit.

Është raportuar se në qendrën e votimit një fletëvotim kishte pasur vulën ndryshe nga fletëvotimet tjera të KQZ-së. Lidhur me rastin është informuar prokurori i cili e ka bërë cilësimin e veprës penale, fletëvotimi është sekuestruar. Rasti nën hetime”, njofton PK.

Continue Reading

Lajmet

PDK mban sot konferencë për media

Published

on

By

Partia Demokratike e Kosovës (PDK) do të mbajë sot një konferencë për media.

Aktiviteti do të zhvillohet në Selinë Qendrore të PDK-së, duke filluar nga ora 11:30.

Gjatë konferencës pritet të adresohen çështje aktuale politike.

Continue Reading

Lajmet

REL: Si erdhi LVV-ja deri te fitorja “spektakolare”?

Published

on

By

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare – të cilave u paraprinë përplasjet disamuajshe ndërmjet partive politike, bllokadat institucionale dhe fjalori polarizues – përfunduan me një fitore bindëse të Lëvizjes Vetëvendosje (LVV).

Njohësit e zhvillimeve politike vlerësojnë për Radion Evropa e Lirë (REL) se zgjedhjet e 28 dhjetorit ia sollën partisë së kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, një fitore “spektakolare”, të cilën ajo e arriti kryesisht falë “dobësive” të partive opozitare.

LVV-ja i fitoi 49.30 për qind të votave, pa llogaritur votat me kusht dhe ato të diasporës, sipas rezultateve preliminare të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ).

Kjo është një fitore spektakolare e Lëvizjes Vetëvendosje, të cilën ia ka dhuruar opozita me mungesën totale të ideve se si të ballafaqohen me popullizmin e fuqishëm të Kurtit”, thekson analisti Artan Muhaxhiri për REL-in

Të dhënat preliminare të KQZ-së tregojnë se partitë opozitare ngelën shumë mbrapa.

Partia Demokratike e Kosovës (PDK) i fitoi 21.01 për qind të votave, Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK)13.59 për qind, ndërkaq Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) 5.68 për qind.

Nisma Socialdemokrate, me vetëm 1.72 për qind të votave nuk ka arritur ta kalojë pragun zgjedhor.

Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve të Kosovës, i fitoi 4.74 për qind të votave.

Fitoren e LVV-së, politologu Dritëro Arifi e sheh si rezultat të disa faktorëve të ndërlidhur – “propagandës së fuqishme” që ka kjo parti, si dhe dobësive të partive opozitare, të cilat nuk kanë arritur të jenë mjaftueshëm aktive dhe të prezantojnë ekspertizë.

Më e rëndësishmja është se qytetarët e kanë vërejtur mungesën e lidershipit te partitë opozitare, si dhe të një personi që do të mund ta ndryshonte gjendjen”, thekson Arifi për REL-in.

Bazuar në rezultatet preliminare, LVV-ja pritet t’i ketë 56 ulëse në Kuvendin e Kosovës, PDK-ja 23 ulëse, LDK-ja 15 ulëse dhe AAK-ja 6 ulëse.

Lista Serbe pretendon se i ka fituar të gjitha dhjetë ulëset e rezervuara për komunitetin serb në Kuvend, por mbetet ende në pikëpyetje nëse partia tjetër serbe, Partia Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë e Nenad Rashiqit, do ta fitojë një ulëse.

Çka thanë partitë politike?

Lëvizja Vetëvendosje po shkon në drejtim të përsërisë ose tejkalojë rezultatin e zgjedhjeve të vitit 2021, kur kishte fituar 50.28 për qind të votave.

Asokohe ajo e krijoi shumicën parlamentare pa koalicion me partitë e tjera shqiptare, por vetëm me deputetë nga pakicat joserbe, të cilat i kanë 10 ulëse të garantuara në Kuvend, gjithashtu.

Lideri i LVV-së, Albin Kurti, pas shpalljes së rezultateve preliminare nga KQZ-ja, tha se “sa më parë që certifikohen rezultatet e zgjedhjeve, aq më shpejt do të krijohen institucionet”.

Ai i ka ftuar partitë e tjera që të bashkëpunojnë për marrëveshjet ndërkombëtare, duke thënë se ky hap do të jetë test për bashkëpunimin e mundshëm të mëtejmë, përfshirë edhe çështjen e zgjedhjes së presidentit të vendit në pranverë.

“Natyrisht që duhet ta bisedojmë me opozitën këtë çështje. Por, paraprakisht duhet të diskutojmë për marrëveshjet ndërkombëtare”, tha Kurti.

Kreu i PDK-së, Bedri Hamza nuk ka reaguar pas përmbylljes së procesit të votimit.

Ndërkaq, lideri i LDK-së, Lumir Abdixhiku, e ka uruar fituesin e zgjedhjeve, duke thënë se “Kosova ka nevojë për demokraci funksionale”.

Ai e mori përgjegjësinë për rezultatin e dobët të partisë së tij, duke mos e përjashtuar as mundësinë e dorëheqjes së tij.

Lideri i AAK-së, Ramush Haradinaj, menjëherë pas mbylljes së votimeve u shpreh i kënaqur me rezultatin e partisë së tij.

Kryetari i Listës Serbe, Zllatan Ellek, pas publikimit të rezultateve preliminare nga KQZ-ja, tha se ka fituar mbi 90 për qind të votave të komunitetit serb dhe “të gjitha dhjetë mandatet” e deputetëve të rezervuara për këtë komunitet.

Megjithatë, ai theksoi se për rezultatin final, Lista Serbe pret vlerësimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.

Fjalori “i zbutur” i Kurtit dhe sfidat e së ardhmes

Fjalimi i Kurtit, kur e shpalli fitoren pas publikimit të rezultateve preliminare nga KQZ-ja, ishte “mjaft i kujdesshëm dhe i matur”, në raport me partitë tjera shqiptare, vlerësojnë vëzhguesit e zhvillimeve zgjedhore.

Por, sipas tyre, sfidat të cilat e presin shumicën e re parlamentare, por edhe qeverinë e re, përfshirë edhe zgjedhjen e presidentit të vendit në pranverën e vitit 2026, nuk i lënë vend “arrogancës të Kurtit”, të cilën ai e kishte shfaqur ndaj kundërshtarëve politikë pas zgjedhjeve parlamentare të vitit 2021 dhe atyre të 9 shkurtit 2025.

“Nuk jemi mësuar ta shohim Kurtin në këtë mënyrë. Por, kjo është gjë pozitive. Mirëpo, nga këndvështrimi im, gjuha e trupit e tradhtonte. Normalisht që gjuha ishte e fituesit, por nuk e kishte entuziazmin e fituesit”, thekson politologu Arifi për REL-in.

Ai, por edhe analisti Muhaxhiri, besojnë se Kurti, i cili pritet të jetë për herë të tretë kryeministër, mund ta krijojë qeverinë e re vetëm me partinë e tij dhe me pakicat joserbe.

Një koalicion me një parti tjetër shqiptare, do të ishte rezultat i dëshirueshëm për Kurtin, vlerësojnë ata.

Megjithatë, Muhaxhiri vlerëson se hendeku i krijuar ndër vite ndërmjet LVV-së dhe PDK-së, frika e LDK-së se mund të humbë edhe më shumë elektorat në rast të një marrëveshjeje me LVV-në, e bëjnë të pamundur një koalicion të LVV-së me dy partitë më të mëdha opozitare, por edhe ndonjë mbështetje të këtyre partive si opozitë.

“Do të jetë shumë vështirë që [Kurti] t’i bindë PDK-në dhe LDK-në që të qëndrojnë në sallë, për të arritur kuorumin prej 80 deputetësh për zgjedhjen e presidentit ose presidentes. LDK-ja dhe PDK-ja konsiderojnë që presidentja [Vjosa] Osmani, me shumë veprime të saj, i ka ndihmuar LVV-së”, theksoi Muhaxhiri për REL-in.

Ai shtoi se refuzimi i bashkëpunimit ndërmjet partive politike për zgjedhjen e presidentit, mund ta çojë sërish vendin në zgjedhje, qysh në pranverë kur Osmanit t’i mbarojë mandati në prill.

Politologu Arifi shpreh mendimin se në rast se Lëvizja Vetëvendosje e tejkalon rezultatin e vitit 2021, Kurti do ta shqyrtojë nëse nevojë edhe për një mandat të presidentes Osmani, apo synon të propozojë një kandidat tjetër.

Sipas tij, kornizat që përcaktohen për partitë politike opozitare shqiptare, në bazë të numrave të ulëseve të fituara në Kuvend, nuk u mundësojnë hapësirë të madhe për manovrim më rastin e zgjedhjes së presidentit në mandatin e ardhshëm.

“Opozita do ta bëjë një kuazi-pragmatizëm, në këtë rast të detyruar, që të qëndrojë në sallë, sepse alternativa tjetër janë zgjedhjet e parakohshme, në të cilat, nëse opozita del si problematike, atëherë zoti Kurti mund të fitojë 60-70 për qind të votave totale”, thekson Arifi për REL-in.

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit, janë rezultat i mospajtimeve dhe përplasjeve ndërmjet partive politike, të cilat pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, nuk arritën ta konstituimin Kuvendin deri më 10 tetor.

Kurti më pas nuk arriti t’i marrë votat e mjaftueshme në Kuvend për formimin e qeverisë. Qeverinë nuk arriti ta formojë as i mandatuari i dytë, Glauk Konjufca, po ashtu nga LVV-ja, gjë që detyroi presidenten Osmani të shpallë zgjedhjet e parakohshme parlamentare.

Teksa Kurti synon të formojë qeverinë e re, KQZ-ja ende ka punë deri në shpalljen e rezultateve përfundimtare, pasi duhen numëruar votat për deputetë, ato nga diaspora, votat me kusht, si dhe të personave me nevoja të veçanta.

Të gjitha këto hapa kanë edhe afate për ankesa, të cilët mund të jenë arsye për të marrë disa javë deri te formimi i ekzekutivit të ri./REL

Continue Reading

Të kërkuara