Lajmet

Si po e transformon Evropën pushtimi rus i Ukrainës?

Të tilla luftëra krijojnë vija të reja ndarëse që tronditin deri në palcë qeveritë.

Published

on

Nga Andrew A. Michta

“19 Forty Five”

Lufta në Ukrainë, është një nga ato ngjarje të rëndësishme, e cila ndodhi pikërisht atëherë kur shumica besonte se trajektoret e historisë ishin vendosur tashmë, dhe rezultatet ishin kryesisht të paracaktuara. Të tilla luftëra krijojnë vija të reja ndarëse që tronditin deri në palcë qeveritë, duke i detyruar ato të rishqyrtojnë parimet e dikurshme të politikave të tyre të jashtme dhe të sigurisë.

Ato rezultojnë të jenë jo aq produkt i një përllogaritje të gabuar e papritur, por më tepër i një keqkuptimi themelor mbi ndryshimet strukturore të fuqisë, që kanë qenë nisur prej vitesh. Edhe kur kanë sukses, peizazhi gjeopolitik që lënë pas, ka pak ose aspak lidhje me atë që ekzistonte më parë.

Mendoni pak për pasojat e luftërave të Napoleonit, dy Luftërat Botërore në shekullin XX-të, dhe fundin e Luftës së Ftohtë. Më e rëndësishmja:luftërat transformuese te sistemeve, nxjerrin në pah shpërndarjen aktuale të energjisë në teatrot kryesore, dhe rikthejnë konkurrencën midis fuqive të mëdha.

Pushtimi i Putinit në Ukrainë, ka vënë tashmë në lëvizje forcat që do ta ndryshojnë Evropën për disa nga dekadat e ardhshme. Së pari, rezistenca kokëfortë e Ukrainës, ka rikthyer rëndësinë e frontit dhe qendrës së sovranitetit kombëtar.

Pas tre dekadash institucionalizmi dhe globalizmi të pas Luftës së Ftohtë, ne jemi kthyer tek bazat e sigurisë kombëtare:Vetëm një Ukrainë sovrane mund t’u sigurojë qytetarëve të saj një atdhe të sigurt. Institucionet ndërkombëtare. nuk mundën ta ndalonin Putinin nga pushtimi i Ukrainës.

Së dyti, nuk ka asnjë zëvendësues për fuqinë e fortë, dhe asnjë vend nuk mund të mbetet i sigurt nëse i mungon një ushtri e fortë, pavarësisht nëse i përket apo jo një aleance ushtarake, pasi NATO-ja dështoi sërish që të garantonte sigurinë e Evropës.

Së treti, paqja nuk duhet të jetë gjithnjë prioriteti i parë në një konflikt. Siç na e kanë treguar ukrainasit kur u sulmuan, synimi s’duhet të jetë arritja e një kompromisi sa më shpejt që të jetë e mundur, por mposhtja e agresorit dhe çlirimi i territorit të kombit.

Së katërti, Gjermania dhe Franca, dy fuqitë më të mëdha në kontinentin evropian, nuk kanë arritur të udhëheqin, duke dëshmuar sërish vërtetësinë e shprehjes se të jesh i madh, nuk është njësoj si të jesh i fortë. Në Gjermani dhe Francë ka pasur një hezitim të dukshëm përballë pushtimit rus të Ukrainës, pavarësisht pohimeve të përsëritura publike të solidaritetit me Kievin.

Lufta e ka detyruar Berlinin dhe Parisin të hedhin poshtë 3 dekadat e politikës së tyre ndaj Rusisë, e cila synonte të “menaxhonte” marrëdhëniet e tyre me Moskën, nëpërmjet një kombinimi të mjeteve ekonomike dhe politike.

Gjatë fjalimit të tij në Bundestag më 27 shkurt, kancelari Olaf Scholz e pranoi hapur se politika gjermane ndaj Rusisë ishte e gabuar. Që nga ai moment, edhe presidenti francez Macron ka hequr dorë nga përpjekjet e tij për të negociuar me Putinin.

Por edhe më e rëndësishme për politikën gjermane, është fakti që lufta e rrëzoi supozimin thelbësor të qasjes së saj “Ëandel durch Hande”, pra besimin se më shumë tregti do ta shtynte  Rusinë (por edhe Kinën) drejt një sistemi politik më të lirë dhe më të hapur.

Në fakt, vendimi i Berlinit për të udhëhequr BE-në në procesin e kalimit nga qymyri dhe energjia bërthamore tek gazi rus, si një portë drejt burimeve të rinovueshme, të mishëruara në projektet e gazsjellësit “Nord Stream 1” dhe “Nord Stream 2”, vetëm se e ka lënë Evropën edhe më të varur për energji nga Putini.

Ai nuk ka bërë asgjë për ta demokratizuar apo frenuar Rusinë. Më e rëndësishmja:lufta në Ukrainë i ka tronditur themelet e shpërndarjes së vendosur të fuqisë në Evropë, dhe në pritje të fitores së Ukrainës, mund ta riorganizojë atë për dekadat e ardhshme, duke e zhvendosur zemrën e Evropës nga Perëndimi në qendrën e kontinentit.

Pavarësisht nëse do të anëtarësohet apo jo në BE, një Ukrainë e rindërtuar dhe e suksesshme, me popullsinë e saj prej rreth 44 milionë banorësh, dhe me pasurinë e madhe të burimeve natyrore dhe tokave bujqësore pjellore, do ta zhvendoste me siguri qendrën e gravitetit të Evropës.

Një Ukrainë e lirë dhe e suksesshme, do të siguronte një rrëzim të shpejtë të diktaturës së Lukashenkos në Bjellorusi, dhe së bashku me Poloninë , Rumaninë, Finlandën dhe shtetet baltike do t’i jepte rajonit Baltik-Deti i Zi një ndikim të paprecedentë ekonomik dhe politik.

Me një popullsi të përbashkët prej rreth 120 milionë banorësh, ky konfigurim i ri do të ndryshonte rrënjësisht balancën e përgjithshme të fuqisë në Evropë. E fundit, por jo më pak e rëndësishme, ajo do ta detyronte Rusinë të pajtohej me realitetin e statusit të saj post-perandorak.

Po ashtu, do ta detyronte Moskës të adresonte çështjen themelore, se si duhet të duket një shtet “normal” rus. Ndërkaq, kjo luftë po rikonfiguron rreshtimet ekzistuese në Evropën Qendrore dhe Lindore, duke krijuar të reja. Ndryshimi më i rëndësishëm është në marrëdhëniet midis Polonisë dhe Ukrainës.

Mbështetja e madhe nga shteti për refugjatët ukrainas, dhe ndihma spontane e ofruar nga qytetarët polakë, po ndërton një marrëdhënie cilësisht të re midis dy vendeve. Ndërkohë, krimet e kryera nga ushtria e Putinit kundër popullsisë ukrainase, e kanë transformuar qëndrimin dikur miqësor të ukrainasve ndaj Rusisë në një armiqësi të pamëshirshme.

Nga ana tjetër, vendimi i Finlandës dhe Suedisë për të kërkuar anëtarësimin në NATO, do të rikonfigurojë rrënjësisht rajonin baltiko-skandinav, duke krijuar një thellësi gjeostrategjike të madhe për mbrojtjen e aleatëve atje.

E fundit, por jo më pak e rëndësishme, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, Polonia është shfaqur jo vetëm si një vend kyç i NATO-s në krahun lindor të aleancës, por edhe si fronti kryesor përgjatë kufirit lindor, siç ishte Gjermania Perëndimore gjatë Luftës së Ftohtë.

Megjithëse debati në Uashington mbi mbrojtjen e përparme, dhe natyrën e vendosjeve të ardhshme ushtarake të SHBA-së në Evropë nuk ka mbaruar ende, është e arsyeshme të pritet që asetet ushtarake të SHBA-së përgjatë krahut lindor të shtohen gjatë dekadës së ardhshme. Potenciali ushtarak i Polonisë, i forcuar nga blerja e raketave të reja me rreze të gjatë dhe sistemeve të artilerisë, mbrojtjes ajrore, 32 avionët luftarake amerikanë F-35, e kombinuar me blerjen nga Polonia të 250 tankeve më moderne M1A2 SEPv3, do ta ndryshojë me siguri ekuilibrin ushtarak në Lindje.

Ky transformim, po shoqërohet me një bashkëpunim gjithnjë e më të ngushtë politik dhe ushtarak SHBA-Poloni, siç e ka planifikuar Uashingtoni për dekadën e ardhshme në Evropë, në një kohë që riarmatoset edhe NATO. Lufta në Ukrainë, po hedh themelet për një shpërndarje të re të fuqisë në Evropë.

Dështimi i politikës ndaj Rusisë, të ndjekur për 3 dekada nga Gjermania dhe Franca, ka krijuar një vakum lidershipi në Evropë. Që Gjermania ta rimarrë atë, pavarësisht pozitës dominuese ekonomike të vendit në BE, do t’i duhet të që fitojë të drejtën për të udhëhequr. Çështja kryesore me të cilën do të përballet Evropa në të ardhmen, është se çfarë roli do të luajë Britania në NATO, dhe çfarë roli do të luajë veçanërisht Polonia si në NATO, ashtu edhe në BE.

Marina do të mbetet pika më e fortë e Britanisë së Madhe, sidomos tani që po nxehet rivaliteti midis fuqive të mëdha në rajonin e Indo-Paqësorit. Ndërkohë për Poloninë, forcat tokësore do të jenë pjesa qendrore e fuqisë së saj ushtarake.

Por asnjëra prej tyre, në mënyrë të pavarur apo së bashku, nuk mund të marrë një pozicion udhëheqës në Evropë, pa një vendim të qartë nga Uashingtoni, për të miratuar dhe mbështetur materialisht një rikonfigurim të tillë në kontinent.

Dikur, Shtetet e Bashkuara iu drejtuan 2 herë Gjermanisë për të udhëhequr në kontinentin evropian. Në fillim në fundin e Luftës së Ftohtë, më pas më së afërmi kur administrata  e Joe Biden ra dakord të hiqte sanksionet e saj mbi “Nord Stream 2”.

Në secilin rast, Gjermania menaxhoi, në vend se të udhëhiqte, duke u fokusuar tek mjetet politike dhe ekonomike, dhe lejoi me shumë ngurrim që dimensioni ushtarak të hynte në llogaritjen e përgjithshme të fuqisë. Uashingtoni mund të vendosë për herë të tretë t’ia japë këtë shans Gjermanisë.

Por realitetet e luftës në Ukrainë, lufta më brutale në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, dhe kërkesat ushtarake shoqëruese, i kanë zbehur ndjeshëm shanset e Berlinit. Atëherë, çështja është se si do të duket Evropa kur të ndalet lufta në Ukrainë.

Kjo pyetje nuk ka të bëjë me atë se kush dëshiron të udhëheqë Evropën, pasi për këtë ka pretendentë të vjetër dhe të rinj. Përkundrazi, ajo ka të bëjë në thelb, me atë se cili vend mundet ta bëjë. Dhe këtë do ta zbulojmë shumë shpejt./bota.al

Shënim: Andrew A.Michta, dekan i Kolegjit të Studimeve Ndërkombëtare dhe të Sigurisë në Qendrën Evropiane për Studime të Sigurisë “George C.Marshall” me seli në Garmish të Gjermanisë.

Lajmet

BE: Çështjet e arsimit dhe shëndetësisë në veri të Kosovës të adresohen në dialog

Published

on

By

Bashkimi Evropian tha se po ndjek me kujdes zhvillimet në veri të Kosovës të lidhura me funksionimin e shërbimeve që mbështeten nga Serbia. Zëdhënësi i bllokut, Peter Stano, tha se këto çështje duhet të adresohen në kuadër të dialogut të Brukselit për normalizim të raporteve mes Kosovës dhe Serbisë.

Ne jemi duke ndjekur zhvillimet dhe jemi në dijeni për raportet për arrestimin e një drejtori serb të shkollës në Kosovë. Unë mund të rikujtoj se BE-ja ka qenë shumë, shumë e qartë se statusi dhe tranzicioni i disa shërbimeve të mbështetura nga Serbia, sidomos sistemi shkollor dhe edukativ, duhet të adresohen në dialogun e lehtësuar nga BE-ja, paralelisht me themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, që është obligim i kamotshëm i autoritetvee të Kosovës”, tha Stano, duke bërë thirrje për përmbajtje nga hapat e njëanshëm.

Qeveria e Kosovës, e udhëhequr nga Albin Kurti, ka ndërmarrë disa veprime në veri, që janë kritikuar nga faktori ndërkombëtar. Ekzekutivi kosovar ka ndaluar përdorimin e dinarit serb, ka mbyllur disa degë të postës serbe, si dhe institucione paralele, duke thënë se kanë cenuar kushtetutshmërinë e Kosovës.

Në shtator të këtij viti, ministri për Komunitete dhe Kthim në Qeverinë e Kosovës, Nenad Rashiq, i tha Radios Evropa e Lirë se institucionet arsimore dhe shëndetësore në veri, që funksionojnë sipas sistemit serb, aktualisht, nuk kërcënohen nga mbyllja e mundshme, por shtoi se serbët e Kosovës “duhet të jenë të gatshëm për një skenar që nuk do të na pëlqejë”.

Hapat e njëanshëm që zvogëlojnë qasjen në këto shërbime, në shëndetësi apo shkollim, do të kishin efekt negativ në jetën e përditshme të njerëzve dhe në kushtet e jetës për serbët dhe komunitete tjera në Kosovë. Ky do të ishte dështim i Kosovës në respektimin e obligimeve nga procesi i integrimit të Kosovës”, tha Stano.

Duke u përgjigjur në pyetjet rreth kërcënimeve të Serbisë se mund të tërhiqet nga dialogu, Stano tha se dialogu është kusht si për Kosovën, ashtu edhe për Serbinë në procesin e integrimit në BE. Ai tha se nuk përparim në dialog, nuk do të ketë përparim as në procesin e integrimit.

Dialogu i lehtësuar nga BE-ja bazohet në nevojën dhe gatishmërinë e të dyja palëve për të arritur një marrëveshje me ndihmë e BE-së. Kjo është diçka që palët kanë kërkuar dhe që është mbështetur nga BE-ja dhe nga Kombet e Bashkuara. Pra, ne do ta lehtësojmë dialogun për aq sa palët do të jenë në dialog dhe për aq sa ato do të jenë të interesuara për procesin e anëtarësimit në BE. Nëse nuk do të ketë dialog nuk do të ketë proces të integrimit”, tha Stano.

Kosova dhe Serbia zhvillojnë dialog në Bruksel që nga viti 2011. Procesi, i cili mbështetet nga Shtetet e Bashkuara, synon normalizimin e raporteve mes vendeve. Palët kanë arritur dhjetëra marrëveshje, por shumica nga to nuk janë zbatuar./REL/

Continue Reading

Lajmet

​Kuvendi me seancë të hënën, Osmani pritet tu adresohet deputetëve

Published

on

By

Kuvendi i Kosovës ka njoftuar se të hënën më 21 nëntor do të mbahet seancë plenare.

Në këtë seancë është paralajmëruar vetëm një pikë e rendit të ditës, “adresimi i Presidentes së Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani Sadriu, deputetëve të Kuvendit të Republikës të Kosovës”.

Kjo seancë është paralajmëruar të mbahet nga ora 09:30.

Continue Reading

Lajmet

​Kurti: Qeveria është për familjen, synojmë barazinë dhe nxitjen e punësimit

Published

on

By

Qeveria e Kosovës ka lansuar skemën për mbështetjen e punësimit për anëtarët e aftë për punë të familjeve përfituese nga pilotimi i reformës së asistencës sociale, duke subvencionuar 70 për qind të pagës së tyre për gjashtë muaj. Po ashtu, të njëjtit, nuk do të largohen automatikisht nga skema sociale.

Kryeministri Albin Kurti tha se kjo masë synon barazinë dhe nxitjen e punësimit.

Në lansimin e projektit për reformën e asistencës sociale premtuam një program i cili synon barazinë dhe nxitjen e punësimit. Premtimin për reformë që pikësynim ka barazinë shoqërore e kemi realizuar duke hequr kriteret diskriminuese dhe duke prezantuar teste të reja të varfërisë. Si rezultat, në fillim të këtij muaji, 1824 familje në nevojë përfituan mbështetje financiare duke u bërë kështu pjesë e grupit të parë të përfituesve. Premtimin e dytë për nxitjen e punësimit po e realizojmë duke mos larguar automatikisht nga skema ata që punësohen, por duke inkurajuar dhe mbështetur integrimin e tyre në tregun e punës. Nëse në të kaluarën familjet me asistencë sociale punësimin e kanë parë si kërcënim për largim nga skema e asistencës sociale, sot duhet ta shohin si mundësi që të sigurojnë të ardhura të nevojshme për të mos pasur nevojën për skemën… Kjo realizohet në dy faza. Faza e parë përfshinë subvencionimin e 70 për qind të pagës së punëtorit për 6 muaj me radhë. Si mbështetje shtesë nëse punësimi vazhdon edhe për 6 muaj të tjerë punëdhënësi do të përfitojë gjithashtu një pagesë të njëhershme”, tha ai.

Ministri i Financave, Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati, tha se përmes kësaj skeme synohet inkurajimi i punësimit të anëtarëve të familjeve përfituese të asistencës sociale. Ai dha edhe detaje sa do të jetë subvencionimi i pagës për një punëtor për gjashtë muaj, si dhe shuma e tjetër për gjashtëmujorin e dytë.

Ne inkurajojmë punësimin dhe ky është hapi i dytë. Të gjitha familjet që janë përfituese të skemës së asistencës sociale përmes këtij projekti e kanë obligim që të regjistrohen si punëkërkues në Agjencinë e Punësimit të gjithë ata persona që janë të aftë për punë. Persona nga 18 deri 64 vjet duhet të regjistrohen si punëkërkues në mënyrë që këshilltarët që i kemi këtu do të bëjnë ndërmjetësimin e punësimit për këta persona… Secilit biznes që angazhon të punësuarit nga kjo skemë për 6 muajt e parë i paguhet 70 për qind e pagës apo deri 350 subvencionim apo deri 500 euro paga bruto nëse e marrim si pagë. Kurse për gjashtë muajt e dytë, nëse vazhdon punësimi më tutje, është paraparë që në fund të periudhës së gjashtëmujorit të dytë të jepet edhe një 20 për qind i të gjitha pagave të gjashtë mujorit të dytë”, deklaroi Murati.

Drejtori i Bankës Botërore për Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, Massimiliano Paolucci, tha se investimi në familjet me asistencë sociale nuk është vetëm një përgjegjësi morale, por edhe një strategji e qëndrueshme për secilin vend.

Përmirësimi i cilësisë së jetës për njerëzit e Kosovës është një prioritet për Bankën Botërore. Parimet udhëzuese për të mbështetur Qeverinë e Kosovës dhe mbrojtjen e sistemit social është vendimtar për të arritur objektivat e përbashkëta. Ky program, i cili përfshin mbështetjen për familje me asistencë sociale dhe programet e punësimit, luan një rol esencial për të ndihmuar familjet kosovare që janë në krizë… Investime në sistemin e mbrojtjes sociale nuk është vetëm një përgjegjësi morale, por është një strategji e qëndrueshme dhe shëndetshme”, tha ai.

Continue Reading

Lajmet

​Federata rumune u tregon tifozëve se si të sillen në ndeshjen me Kosovën

Published

on

By

Federata Rumune e Futbollit ka renditur rregullat e sjelljes për tifozët që do të ndjekin ndeshjen Rumani – Kosovë sonte në stadiumin “Arena Kombëtare”.

Shikuesit që do të ndjekin këtë lojë, në “Arenën Kombëtare”, janë të detyruar të sillen në përputhje me legjislacionin dhe rregullat e përcaktuara në këtë tekst. Shkelja e tyre mund të çojë në evakuimin e shkelësit nga brenda stadiumit, mund të shkaktojë zbatimin e ndalimit të hyrjes në arenat sportive në Rumani dhe mund të tërheqë – sipas rastit – përgjegjësi civile, disiplinore, kontravencionale ose penale.

Këto janë rregullat që duhet t’i respektojnë tifoët:

të respektojë rreptësisht masat e vendosura nga organizatorët dhe forcat e rendit.

të paraqesë, me hyrjen në arenë, dokumentet e hyrjes; me kërkesë të forcave të rendit/stjuardëve, ata janë të detyruar të paraqesin materialet reklamuese vizuale që gjenden në to.

të mos prezantojë në ambientet e arenës asnjë lloj mbishkrimi, embleme, pankarta, pankarta, postera ose mbështetje të tjera që përmbajnë tekste, shkronja, simbole, slogane, imazhe ose tekste;

lejohen vetëm flamujt e katër finalistëve/klubeve, flamuri kombëtar i Rumanisë me gjatësi maksimale 1 m dhe diametër maksimal 1 cm, si dhe banderola identiteti të fraksioneve.

për të mos futur apo vendosur shenja, për të mos brohoritur parulla me karakter politik.

t’i nënshtrohet kontrollit organik përmbledhës; refuzimi për t’u kontrolluar sjell ndalimin e hyrjes në stadium për atë ndeshje.

të mos hyjë në ambientet e stadiumit nën ndikimin e drogës dhe substancave psikotrope, në gjendje të dukshme të dehjes, të mos futë apo konsumojë pije alkoolike në stadium;

të mos pini duhan në tribuna; ndalimi vlen edhe për njerëzit që përdorin cigare elektronike. Pirja e duhanit lejohet vetëm në vendet e rregulluara posaçërisht në zonat tregtare/kioskat e dy tribunave dhe dy lëndinave.

të mos hedhin objekte të çdo lloji ose lëndë gërryese ose ndotëse mbi spektatorët, zyrtarët, lojtarët, forcat e rendit ose në drejtim të sipërfaqes së lojës.

të mos kryejë akte, akte ose gjeste të turpshme, të mos shqiptojë ose të këndojë fyerje, fjalë ose shprehje fyese ose vulgare, si dhe kërcënime të tjera të akteve të dhunës ndaj spektatorëve të tjerë, zyrtarëve, lojtarëve ose pronës së tyre; të mos këndojnë refrene fyese apo shpifëse.

të mos kërcënojë forcat e rendit me akte dhune.

të mos posedojnë fishekzjarrë ose materiale të tjera piroteknike që lëshojnë zjarr, tym ose gaz.

të mos provokojë apo marrë pjesë në skandale apo akte dhune që shkaktojnë vuajtje fizike, të mos bërtasë fyerje apo shprehje vulgare ndaj spektatorëve, zyrtarëve apo lojtarëve të tjerë.

të mos përfshihet në asnjë lloj diskriminimi racor, etnik apo fetar, të mos promovojë në asnjë mënyrë personat fajtorë për krime kundër paqes dhe njerëzimit apo ndjekës të ideologjisë fashiste.

Continue Reading

Të kërkuara