Kuriozitete

Si një vullkan mund të shkaktojë kaos në botë?

Disa faktorë e bëjnë ngushticën e Malacca-s një nga arteriet më vitale të ekonomisë globale.

Publikuar

Vetëm pak kilometra e gjatë, por kur një fatkeqësi natyrore godet ngushticën Malacca në Malajzi, pasojat janë globale.

Çdo vit, rreth 90.000 anije kalojnë nëpër korsinë e ngushtë detare të ngushticës së Malacca-s, e cila lidh Oqeanin Indian me Paqësorin. Ngarkesa e tyre me drithëra, naftë apo çdo mall tjetër përbën rreth 40% të tregtisë në botë. Mbi këto anije ndodhet një nga rrugët ajrore më të ngarkuara, ndërsa përgjatë shtratit të detit, shtrihet një grup i dendur kabllosh interneti.

Së bashku, këta faktorë e bëjnë ngushticën e Malacca-s një nga arteriet më vitale të ekonomisë globale. Mirëpo, së fundmi, studiuesit po paralajmërojnë se është vetëm çështje kohe përpara se një fatkeqësi natyrore – tërmet ose vullkan – të godasë rajonin. Kur kjo të ndodhë, duhet të përgatitemi për pasoja globale.

Shpërthimi i fundit i një vullkani në këtë zonë ishte ai i Marap-it në vitin 2010. Periudha e kthimit të tij mendohet të jetë pas 750 vjetësh. Megjithatë, sipas ekspertëve, çdo gjë duhet të jetë në kontroll, pasi kur një vullkan aktivizohet mund të mos përcaktohet kurrë saktë se kur do të ndalë.

Nisur nga kjo ngjarje, në vitin 2018, studiuesit në Universitetin e Kembrixhit parashikuan disa skenarë të mundshëm. Një shpërthim, sipas tyre, mund të prodhojë re hiri dhe copëza të imta shkëmbi të shpërndara në ajër që përhapen nëpër ngushticën e Malacca-s drejt Singaporit dhe Malajzisë. Kjo do të kishte dëme zinxhir, duke nisur nga ndryshimi i temperaturave, bllokimi i fluturimeve dhe lundrimeve. Anijet do të merrnin një rrugë tjetër, por ky ndryshim do të kishte një efekt të drejtpërdrejt në tregtinë globale.

Shpërthimet e mëdha gjithmonë shoqërohen më pas nga lëkundje të forta tërmeti, që përveç dëmeve në ndërtesa dhe infrastrukturë, godet edhe linjën kabllore të internetit. Një tërmet që lëkundi Tajvanin në vitin 2006, dëmtoi një kabllo të vetme që lidh Hong-Kongun me pjesën tjetër të botës. U deshën 45 ditë për të riparuar kabllot e tjera dhe bota të lidhej sërish me Hong-Kongun.

Megjithatë, mendohet se një ditë do të jetë e mundur të shmangen shpërthimet e vullkaneve duke manipuluar magmën poshtë tyre, por fatkeqësisht jemi ende shumë vite larg nga një mundësi e tillë. Tani për tani, të paktën, ekspertët po përpiqen të punojnë me një teknologji e cila mund të njoftojë përpara për një shpërthim të mundshëm. 

© SYRI.net

Kuriozitete

Si ndodhi klonimi i qengjit Dolly?

Shkenca e paraqiti Dollyn si arritjen të vitit.

Publikuar

nga

Shkencëtarët skocezë më 22 shkurt të vitit 1997, njoftuan klonimin e suksesshëm të një qengji, Dolly, me kontributin e tre deleve nëna, një me vezë , tjetra me ADN-në, dhe e treta kishte mbajtur në fetus embrionin e klonuar.

Shkenca e paraqiti Dollyn si arritjen të vitit. Dolly jetoi në Institutin Roslin në Edinburg, Skoci, madje lindi edhe gjashtë qengja.

Dolly u prek nga artriti dhe më 14 shkurt 2003 u vu në gjumë për vdekje për shkak të sëmundjes progresive të mushkërive. Klonimi i gjitarëve (grupim qeniesh ku bën pjesë edhe njeriu) është provuar tejet joefikas. Dolly ishte e vetmja mes 277 përpjekjeve që mbijetoi dhe arriti deri në atë moshë 6 vjeç, edhe pse në vitin 2014 shkencëtarët kinezë raportuan sukses në klonimin e derrave.

Shkencëtarët që klonuan Dollyn, shpallën në vitin 2007 se teknika e përdorur në rastin e Dollyt nuk mund të jetë e efektshme për klonimin e njeriut.

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Pesë fakte interesante rreth Diellit

Dielli ka një moshë mesatare, astronomët besojnë të jetë formuar 4.59 miliardë vjet më parë. Në pesë miliardë vjet do të hyjë në fazën e Gjigantit të Kuq.

Publikuar

nga

Dielli është afro 25 mijë vite dritë larg nga qendra e galaktikës tonë “Udha e Qumështit”.

Dielli ka një moshë mesatare, astronomët besojnë të jetë formuar 4.59 miliardë vjet më parë. Në pesë miliardë vjet do të hyjë në fazën e Gjigantit të Kuq.

Dielli prodhon një sasi enorme të energjisë për të nxehur sistemin tonë diellor. Çdo sekondë rreth 700 milionë ton të Hidrogjenit shndërrohen në Helium, me procesin kimik të Fusionit Nuklear.

Dielli përbëhet nga 72% hidrogjen dhe 26% helium, dhe disa elemente të tjera në gjurmë. Kjo masë e dendur përbën rreth 99% të tërë masës në sistemin tonë diellor.

Nëse dielli do të shuhej, brenda një jave temperatura e tokës do të bëhej -18  ̊C. Për një vjet do të bëhej -73  ̊C, ndërsa brenda disa milionë viteve do të stabilizohej në -240  ̊C./UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Një nga fenomenet më të mahnitshme të natyrës

Shkaku i kësaj shfaqje të pabesueshme është një proces kimik që ndodhë në ujë.

Publikuar

nga

“Vala luminoze” në Maldive është një nga fenomenet më të mahnitshme të natyrës. Oqeani shndritë me një hije të pastër kaltër dhe gjelbër. Ky fenomen i mahnitshëm njihet si “vala luminoze”.

Shkaku i kësaj shfaqje të pabesueshme është një proces kimik që ndodhë në ujë. Organizmat mikroskopikë, si planktoni dhe bakteret, shkaktojnë një reaksion kimik kur lëvizin në ujë. Këto organizma shkaktojnë një efekt bioluminescent, duke shkaktuar dritë në ujë kur janë të shqetësuar ose të përzier me ujin.

Për vizitorët që kanë fatin të shohin këtë shfaqje të mrekullueshme, ajo ofron një përvojë të pazakontë dhe të mahnitshme. Në këtë spektakël të natyrës, oqeani bëhet si një qiell me yje, duke e bërë atë një destinacion të veçantë për të eksploruar bukuritë dhe misteret e botës nën ujë./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Sahara – shkretëtira më e madhe dhe e nxehtë në botë

Studimet thonë se është e vjetër mbi 4 milionë e 600 mijë vjet.

Publikuar

nga

Sahara një shkretëtirë unike në botë, si për nga madhësia e saj ashtu edhe për ekosistemin që është krijuar në të. Ajo llogaritet të jetë 9 milionë e 200 mijë kilometra katrorë, që nënkupton përafërsisht sa sipërfaqja e Kinës.

Shtrihet në dhjetë shtete Algjeri, Çadi, Egjipt, Libi, Mali, Mauritani, Marok, Nigeri, Sudan dhe Tunizi. Studimet thonë se është e vjetër mbi 4 milionë e 600 mijë vjet. Temperaturat shkojnë mbi 55  ̊c, madje në raste edhe më shumë.

Sahara është nje nga shkretëtirat më të thata në botë dhe ka një numër të ulët të rreshjeve vjetore. Rreshjet në këtë shkretëtirë gjithashtu janë të parregullta. Në disa pjesë të shkretëtires dhe kryesisht në pjesën e Libisë,Egjiptit dhe Sudanit ka dekada qe nuk jane parë me rreshje të shumta shiu dhe këto vende mbajnë rekord kryesor për sasinë më të ulët shiu në botë rreth 10 mm shi. Disa herë dhe për shkak të nxehtësise së madhe në shkretëtirë shiu avullon dhe para se të bjeri. Mesatarisht bie shi rreth 10 ose 15 ditë në vite por ka edhe vende në të cilat bie vetëm 5 ditë në vit./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara