

Published
2 years agoon
By
Betim GashiShkencëtarët skocezë më 22 shkurt të vitit 1997, njoftuan klonimin e suksesshëm të një qengji, Dolly, me kontributin e tre deleve nëna, një me vezë , tjetra me ADN-në, dhe e treta kishte mbajtur në fetus embrionin e klonuar.
Shkenca e paraqiti Dollyn si arritjen të vitit. Dolly jetoi në Institutin Roslin në Edinburg, Skoci, madje lindi edhe gjashtë qengja.
Dolly u prek nga artriti dhe më 14 shkurt 2003 u vu në gjumë për vdekje për shkak të sëmundjes progresive të mushkërive. Klonimi i gjitarëve (grupim qeniesh ku bën pjesë edhe njeriu) është provuar tejet joefikas. Dolly ishte e vetmja mes 277 përpjekjeve që mbijetoi dhe arriti deri në atë moshë 6 vjeç, edhe pse në vitin 2014 shkencëtarët kinezë raportuan sukses në klonimin e derrave.
Shkencëtarët që klonuan Dollyn, shpallën në vitin 2007 se teknika e përdorur në rastin e Dollyt nuk mund të jetë e efektshme për klonimin e njeriut.
Kuriozitete
Gërmimet në Turqi zbulojnë kafka elefantësh 7.7 milionë vjeçare
Published
7 hours agoon
September 12, 2025By
UBT News
Tre kafka elefanti që datojnë rreth 7.7 milionë vjet më parë janë zbuluar gjatë gërmimeve në Kayseri, në Turqinë Qendrore.
Gërmimet, të cilat nisën më 2018 pas një raportimi nga një bari në vitin 2017 pranë Digës së Yamoula-s, po vazhdojnë nën mbikëqyrjen e Drejtorisë së Muzeut të Kayserit dhe me mbështetjen financiare të bashkisë së qytetit.
Kafkat u zbuluan në rajonin e Kocaşinanit, përgjatë lumit Kızılırmak. Gjatë gërmimeve janë zbuluar edhe një sërë fosilesh të tjera, përfshirë mbetje të gjirafave prehistorike, elefantëve, mamuthëve, rinocerontëve, dhive, antilopave, breshkave dhe derrave.
Arkeologu Ömer Dağ i tha agjencisë turke të lajmeve Anadolu se ekipi i tij po përqendrohet kryesisht në fosilet e elefantëve, duke gërmuar në zonën përreth digës.
“Mund ta quajmë këtë vit ‘vitin e elefantit’,” tha Dağ. “Që nga fillimi i gërmimeve në vitin 2018, kemi zbuluar dy kafka. Por vetëm këtë vit, gjatë një sezoni të vetëm, kemi gjetur tre,” shtoi ai, duke theksuar se edhe pse dhëmbët janë disi të dëmtuar, njëra nga kafkat u gjet me nofullën e poshtme të paprekur.
Analizat radiometrike i datojnë këto gjetje rreth 7.7 milionë vjet më parë. Shumica e fosileve të elefantëve janë zbuluar në zonën Sevril, e cila njihet si “brezi i elefantëve”. Arkeologu theksoi rëndësinë e këtyre gjetjeve për shkak të madhësisë dhe gjendjes së mirë të ruajtjes së fosileve të megafaunës, të cilat kanë tërhequr vëmendje shkencore ndërkombëtare.
“Përqendrimi i elefantëve në vende të caktuara e dendësia na ofrojnë informacione të vlefshme në lidhje me paleogjeografinë e zonës,” shtoi Dağ.
Kuriozitete
James Webb zbulon lindjen e mijëra yjeve në Pismis 24
Published
1 day agoon
September 11, 2025By
UBT News
Teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s ka kapur një imazh spektakolar që tregon mijëra yje të rinj, 5.500 vite dritë larg Tokës, dhe një re pluhuri dhe gazi ku po formohen yje.
Një grup yjesh të rinj, Pismis 24, është fotografuar pas më shumë se 5 orësh ekspozim.
Pismis 24 është një klaster yjesh shumë i ri (star cluster), pjesë e nebulozës së Lobsterit (NGC 6357) në konstelacionin Skorpi.
James Webb, më i madhi dhe më i fuqishmi teleskop hapësinor, vëzhgon universin në spektrin infra të kuq, duke depërtuar në pluhurin hapësinor për të regjistruar lindjen e yjeve.
Ekspozimi për këtë imazh ka qenë mbi 5 orë, që lejon shkrepje shumë të qarta dhe me detaje të mëdha në strukturat e pluhurit, gazit dhe formimit yjor.
Imazhi na tregon se si strukturat e pluhurit dhe gazit reagojnë ndaj energjisë së fortë të yjeve super-masivë: kjo ka implikime për të kuptuar se si sistemi diellor, planetet dhe formimi i yjeve të vegjël mund të ndikohen nga yjet e mëdhenj rrethues.
Përgatiti: A.Z. /UBT News/
Kuriozitete
NASA gjen komponime që mund të ketë shenja jete në planetin “e kuq”
Published
1 day agoon
September 11, 2025By
UBT News
NASA ka bërë zbulim të rëndësishëm në kërkimin për gjurmë jete jashtë Tokës. Roveri Perseverance, që eksploron Marsin që nga 2021, ka identifikuar komponime organike dhe minerale në kraterin Jezero, të cilat në Tokë lidhen shpesh me mjedise të favorshme për jetën mikrobike.
Zbulimi, i publikuar në revistën shkencore Nature, përfshin molekula karboni, vivianit dhe greigit – elementë që mund të jenë të origjinës biologjike ose gjeokimike. Krateri Jezero u zgjodh si vendi i uljes së roverit, dikur ishte një pellg liqeni i ushqyer nga përrenj, një ambient i përshtatshëm për depozitimin e argjilave e mineraleve që ruajnë historinë klimatike dhe gjeologjike të Marsit.
Që prej mbërritjes, Perseverance ka mbledhur mbi 30 mostra të ruajtura për një mision të ardhshëm kthimi në Tokë.
Zbulimi lidhet me mostra nga rajoni Bright Angel, zonë me sedimente të kuqërremta, ku roveri më 2024 mori mostrën “Sapphire Canyon” që përmban gjurmë kimike të veçanta. Perseverance analizoi përbërjen e shkëmbinjve e ruajti pluhurin marsian për studime të mëtejshme.
Të dhënat tregojnë praninë e molekulave organike me bazë karboni, me minerale si vivianiti dhe greigiti, që në Tokë janë të lidhura me procese mikrobike në mjedise ujore. Shkencëtarët theksojnë se komponimet mund të kenë formë edhe nga reaksione jo-biologjike.
Shkencëtarët i përshkruajnë gjetjet si “biofishnkrita të mundshme”. Joel Hurowitz, autor i studimit, thotë: “Nuk mund të themi se kemi gjetur jetë në Mars, por është një hap i rëndësishëm që kërkon analiza të mëtejshme.”
Fotografi të formacioneve mikroskopike si “fara lulekuqeje” dhe “njolla leopardi” tregojnë përqendrime karboni e mineralesh që lidhen me aktivitetin mikrobik. Misioni drejtohet nga NASA në bashkëpunim me institucione nga e gjithë bota, përfshirë Institutin Kombëtar Italian për Astrofizikë (INAF), duke reflektuar rëndësinë globale të kërkimit astrobiologjik.
Qëllimi kryesor mbetet kthimi i mostrave në Tokë për studime më të thelluara, projekti Mars Sample Return është i vonuar për shkak të kostove të larta. Zbulimi i fundit mund të përshpejtojë këtë proces, i cili pritet të realizohet në vitet 2040.
Ky zbulim konsiderohet një nga të dhënat më premtuese që konfirmojnë ekzistencën e kushteve të favorshme për jetë në Mars në të kaluarën, duke hapur rrugë për studime të mëtejshme dhe eksplorim hapësinor.
Kuriozitete
E para që fitoi një divorc në Indi: Kush ishte Rukhmabai Raut?
Published
2 days agoon
September 10, 2025By
UBT News
Nëse emri i saj do të njihej më gjerësisht, Rukhmabai Raut do të ishte sot një ikonë e feminizmit.
Në një Indi patriarkale të shekullit të 19-të, Rukhmabai Raut guxoi të sfidonte normat shoqërore duke refuzuar një martesë të detyruar.
Më 1885, Rukhmabai u bë gruaja e parë hindu që arriti të fitonte ligjërisht një “divorc”, falë ndërhyrjes së vetë Mbretëreshës Viktoria.
Ky rast u kthye në pikë kthese për të drejtat e grave dhe çoi më vonë në reformën e ligjit me Age of Consent Act (1891) dhe ndalimin ligjor të martesave të fëmijëve. Rukhmabai u martua në moshën 11-vjeçare me një 19-vjeçar, por refuzoi të jetonte me të.
Kur burri e paditi për ta detyruar të bashkëjetonte, preferoi të përballej me burgun sesa të dorëzohej. Rasti tronditi opinionin publik, polarizoi shoqërinë indiane mes konservatorëve dhe reformatorëve, dhe tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare.
Përveç luftës kundër martesës së detyruar, u bë një nga gratë e para indiane që u diplomua në mjekësi në Londër e praktikoi si mjeke për më shumë se 35 vjet në Indi. Ao nuk ndaloi asnjëherë së shkruari për të drejtat e grave, duke përdorur pseudonimin “A Hindu Lady” në artikujt e saj për The Times of India.
Rukhmabai nuk ishte vetëm një viktimë që sfidoi sistemin, por një reformuese që e transformoi atë. Lufta e saj e guximshme për vetëvendosje vazhdon të frymëzojë gratë në Indi dhe më gjerë edhe sot.

Katër ushqimet që kanë ndikimin më të madh në nivelet e stresit

Sot Paul Walker do të festonte 52 vjetorin e lindjes!

Ford do ta zëvendësojë Focus në Evropë me një crossover të ri

Vendimi i ShBA-së, PDK: Dëmi më i madh politik, diplomatik dhe strategjik i Kurtit

Abdixhiku pritet në Ambasadën Amerikane pas pezullimit të Dialogut Strategjik

Jennifer shpreh zhgënjimin që roli i ëndrrave i’u dha Madonnës

Trupi juaj pa mish të kuq, ja ndryshimet që mund ti keni

Muzikë, modë dhe pasion, jeta e Victoria Beckham do të shfaqet në një dokumentar në Netflix

SHBA pezullon dialogun strategjik me Kosovën për një kohë të pacaktuar
Të kërkuara
-
Aktualitet3 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26