Kuriozitete

Si ndikon fëmijëria në suksesin e mëvonshëm të njerëzve?

Ka një mori arsyesh që ndikojnë në suksesin e njerëzve, e shumica prej tyre zanafillën e kanë gjatë fëmijërisë.

Published

on

Pyetjes “pse disa nga miqtë e mi janë të suksesshëm në jetë, ndërsa unë nuk jam”, mbase i keni dhënë përgjigje të ndryshme.

Përgjigje të shpejta, disa të qëlluara e disa jo. Kjo mbase ju ka shqetësuar gjatë gjithë kohës, duke u munduar të gjeni mënyra për t’i “arritur” ata. Por, ka një mori arsyesh që ndikojnë në suksesin e njerëzve, e shumica prej tyre zanafillën e kanë gjatë fëmijërisë.

Fëmijëria, mund të duket periudhë e pafajshme e jetës, që harrohet shpejt dhe nuk çon peshë gjatë rritjes dhe pjekurisë tonë, por studimet tregojnë ndryshe.

Studiuesit nga Universiteti i Pensilvanisë dhe Universiteti Duke, pas një studimi 20 vjeçar, gjetën një lidhje të rëndësishme midis aftësive të tyre sociale si fëmijë dhe suksesit të tyre si të rritur dy dekada më vonë.

Ky studim, tregoi se fëmijët me aftësi shoqërore, të cilët mund të bashkëpunonin me bashkëmoshatarët e tyre, të ishin të dobishëm për të tjerët, të kuptonin ndjenjat e tyre dhe t’i zgjidhnin vetë problemet, kishin shumë më shumë gjasa të fitonin një diplomë kolegji dhe të kishin një punë me kohë të plotë deri në moshën 25 vjeçare, sesa ata me aftësi të kufizuara sociale.

Se fëmijëria ndikon në suksesin e mëvonshëm të qenieve njerëzore, e pohon edhe psikologja, Adela Bajrami Ibrahimi për Akademi Pune

“Zhvillimi i fëmijëve është një proces i rëndësishëm, e sidomos gjatë viteve të para të jetës. Duhet cekur se shumica prej nesh nuk i mbajnë mend dy ose tre vitet e para të jetës, por përvojat tona më të hershme mund të qëndrojnë me ne për vite me radhë dhe të vazhdojnë të na ndikojnë edhe në moshën madhore”, shprehet psikologja.

Ajo thotë, që fëmijëria është vendimtare për zhvillimin e një lidhjeje të sigurt emocionale dhe aftësive që i ndihmojnë personit të ketë sukses në jetë.

CILËT JANË FAKTORËT GJATË FËMIJËRISË QË NDIKOJNË NË SUKSES MË VONË?

“Dimensionet e shumta të zhvillimit e ndikojnë suksesin në të ardhmen. Zhvillimi socio-emocional është një ndër faktorët përmes të cilit fëmijët fitojnë e vetëbesimin, njohuritë, qëndrimet dhe aftësitë për të njohur dhe menaxhuar emocionet e tyre, për të vendosur dhe arritur qëllime pozitive, për të krijuar dhe mbajtur marrëdhënie dhe për të trajtuar në mënyrë efektive situtata ndërpersonale”, tregon Bajrami Ibrahimi.

Sipas saj, të gjitha këto aftësi të fituara përgjatë fazave të zhvillimit kanë një rol të rëndësishëm në suksesin akademik dhe profesional.

CILËT JANË SHKAKTARËT QË I NDRYDHIN SHPREHITË E SUKSESIT?

Adela thotë, që prindërit duhet të kenë më shumë informata rreth rolit kyç që ka fëmijëria në mirëqenien e jetës, sepse familja dhe mjedisi luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e të gjitha aftësive që i posedojnë personat që shihen si të suksesshëm nga të tjerët.

“Mungesa e informatave të prindërve rreth rëndësisë së zhvillimit të fëmijërisë së hershme, por edhe mungesa e mbështetjes emocionale mund të ndikojë që fëmijët të kenë vështirësi të mësojnë të kontrollojnë mendimet, ndjenjat dhe sjelljen e tyre: aftësi të referuara si vetërregullim”, shprehet ajo.

Sipas një studimi nga Universiteti Illinois, fëmijët në familjet me konflikte të larta, priren të kalojnë më keq se fëmijët e prindërve që shkojnë mirë. Por, nëse ata i kanë dy prindër që kanë zënka dhe ato i zgjidhin në sy të fëmijëve, kjo u jep atyre siguri emocionale. Madje, ata në fakt janë më të lumtur sesa ishin përpara se ta shihnin atë.

Po ashtu, sipas raportit të studimit të publikuar në “Journal of Marriage and Family”, nënat e stresuara e transmetojnë këtë te fëmijët e tyre duke ndikuar keq në shëndet. Një nënë më pak e stresuar do të thotë fëmijë më i qetë.

“Gjithashtu statusi socio-ekonomik mund të vështirësojë arritjet për arsyje të mungesës së stimulimit në fëmijërinë e hershme, i cili është krucial”, thotë Adela Bajrami Ibrahimi.

Prandaj, njerëzit që rriten në klasa më të ulëta socio-ekonomike përfundojnë me memorie më të ulët pune, ose kujtimet e varfërisë do t’i ndjekin. Kështu thuhet në gjetjet e një studimi Universiteti i Oregonit.

Ndërsa, vajzat që i shohin nënat e tyre duke punuar kanë më shumë mundësi të marrin pozita menaxheriale në të ardhmen, kurse djemtë e këtyre nënave do të jenë më të angazhuar në punët e shtëpisë, thuhet në një studim nga Harvard Business School.

SI FUNKSIONON MENDJA E NJË NJERIU TË SUKSESSHËM?

Psikologja thotë që inteligjenca është ajo që e përcakton suksesin e dikujt, edhe pse kjo nuk është domosdoshmërish e vërteta e vetme.

“Përveç inteligjencës kanë rëndësi edhe aftësitë e tjera si aftësitë vetërregulluese, shprehitë e mira të punës, planifikimi dhe organizimi i kohës në mënyrë adaptive, vendosja e qëllimeve për jetën dhe të qenit konsistent në punën drejt arritjes së qëllimeve”, përfundon Adela. /Akademi Pune

Kuriozitete

Filmat e frikshëm përforcojnë rezistencën emocionale dhe ulin ankthin

Published

on

Edhe pse filmat horror shkaktojnë rritje të rrahjeve të zemrës dhe ndjesi frike, ata mund të kenë efekte pozitive në shëndetin mendor.

Psikologët shpjegojnë se ndjenja e frikës ndihmon njerëzit të mësojnë si të kontrollojnë ankthin dhe të përballen më lehtë me situata stresuese në jetën reale.

Kjo përforcon rezistencën emocionale dhe vetëbesimin. Një studim i ri psikologjik ka treguar se horrori aktivizon në tru procese që ndihmojnë individin të mësojë si të reagojë në situata të vështira.

Coltan Scrivner, psikolog amerikan nga Universiteti i Arizonës, thotë se përjetimi i frikës në mënyrë të kontrolluar, përmes filmave ose librave horror, funksionon si një ushtrim emocional që forcon rezistencën psikologjike.

Gjatë studimit, shikuesit e filmave horror u ndanë në tre grupe:

Adrenaline Junkers – ata që kërkojnë ndjesinë e fortë të frikës;

White Knucklers – ata që duan të provojnë ndjenjën e tejkalimit të frikës;

Dark Copers – ata që përdorin filmat horror për të përballuar ankthin ose depresionin.

Sipas Scrivner, shikimi i skenave të frikshme është një mënyrë për të testuar kufijtë e frikës dhe për të ndjerë siguri në jetën reale.

Këto përvoja i ndihmojnë njerëzit të kuptojnë reagimet e tyre emocionale dhe të zhvillojnë aftësi për vetëkontroll.

Një pjesë tjetër e studimit, e realizuar në Danimarkë, tregoi të njëjtat rezultate, duke konfirmuar se ndjenja e frikës në kushte të sigurta ka vlera praktike.

Gjithashtu, gjatë pandemisë së COVID-19, hulumtuesit vërejtën se adhuruesit e filmave horror ishin më të qëndrueshëm emocionalisht, më të qetë ndaj lajmeve të frikshme dhe më të sigurt për aftësinë e tyre për të përballuar vështirësitë.

Efektet pozitive të frikës përdoren edhe në trajtimin e ankthit. Në Holandë, studiuesit përdorin një video-lojë të quajtur MindLight, e cila ndihmon fëmijët me ankth të përballojnë frikën. Scrivner beson se historitë horror përdoren si terapi, duke mësuar trurin të menaxhojë emocionet negative në mënyrë të sigurt.

“Tmerri na lejon të luajmë me ndjenjën e frikës pa qenë në rrezik real,” shpjegon ai. “Një libër apo film horror i përzgjedhur me kujdes mund të shërbejë si mjet i vlefshëm për qetësinë në momentet kritike dhe forcimin e durimit emocional.” /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Shkenca sfidon mitin e moshës, truri më i fortë në 55 deri 60 vjeç

Published

on

Një studim i ri nga Universiteti i Australisë Perëndimore ka përmbysur bindjen se aftësitë mendore bien me kalimin e moshës.

Sipas kërkuesve, performanca njohëse arrin kulmin midis moshës 55 dhe 60 vjeç, duke përfaqësuar periudhën më të fortë për arsyetim, vendimmarrje dhe zgjidhje të problemeve komplekse.

Studiuesi kryesor, Dr. Gilles Gignac, e përshkruan këtë fazë si “pikën ideale të ekuilibrit midis përvojës, njohurive dhe stabilitetit emocional”.

“Është koha të mos e shohim moshën e mesme si fillimin e rënies, por si kulmin e pjekurisë mendore,” – theksoi ai.

Duke analizuar të dhënat nga dhjetëra kërkime, ekipi përfshiu 16 tipare njohëse dhe të personalitetit, përfshirë kujtesën, arsyetimin moral, inteligjencën emocionale dhe “Pesë tiparet e mëdha”: ekstraversionin, ndërgjegjshmërinë, hapjen, pëlqyeshmërinë dhe stabilitetin emocional.

Rezultatet treguan se funksioni mendor rritet gradualisht gjatë jetës së të rriturve, kulmon në fund të të 50-ave dhe mbetet i qëndrueshëm deri në fillim të të 60-ave. Madje, disa tipare si ndërgjegjshmëria dhe arsyetimi moral vazhdojnë të përmirësohen edhe pas moshës 65 vjeç.

Sipas autorëve, kjo shpjegon pse personat midis 55 dhe 60 vjeç shpesh janë më të përshtatshëm për role udhëheqëse dhe vendimmarrje të lartë.

Studimi thekson se mosha e mesme nuk është fillimi i rënies, por periudha ku përvoja dhe mençuria arrijnë kulmin e tyre intelektual. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Pse “do ta bëj nesër” është një nga gënjeshtrat më të dëmshme për mendjen?

Published

on

Sipas disa studimeve, zakoni për të shtyrë detyrat apo vendimet për më vonë nuk është thjesht një formë përtacie apo mungesë motivimi, ai ndikon drejtpërdrejt në mënyrën si funksionon truri ynë.

Shkencëtarët shpjegojnë se, kur një person e ka zakon të zvarrisë gjithçka, aktivizohen pjesët e trurit që kanë lidhje të drejtpërdrejtë me stresin dhe ankthin, ndërsa dobësohen ato zona që ndihmojnë përqendrimin, vetëkontrollin dhe vendimmarrjen.

Ky proces sjell një sërë pasojash: lodhje mendore, mungesë qartësie, rënie të motivimit dhe vështirësi në menaxhimin e emocioneve.

Në thelb, sa më shumë e shtyn një detyrë, aq më shumë truri mësohet me këtë sjellje dhe e bën gjithnjë e më të vështirë të ndalesh së zvarrituri.

Studiuesit theksojnë se zvarritja kronike nuk duhet parë si një çështje “përtacie”, por si model sjelljeje që ndikon në mirëqenien mendore dhe aftësitë njohëse.

Ajo mund të krijojë një cikël të lodhshëm ku ndjenja e fajit dhe ankthi përzihen me mungesën e veprimit, duke ulur produktivitetin dhe kënaqësinë personale.

Prandaj, herën tjetër që mendon “do ta bëj nesër”, kujto se truri yt nuk është aspak dakord dhe se çdo shtyrje e vogël mund të jetë një hap më larg nga qartësia dhe kontrolli i vetvetes. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Parashikimet e Ray Kurzweil për të ardhmen e Inteligjencës Artificiale dhe singularitetin

Published

on

Në librin e tij të vitit 1999, “The Age of Spiritual Machines”, shpikësi dhe futuristi Ray Kurzweil bëri parashikime që kanë tërhequr vëmendjen e botës teknologjike dhe shkencore.

Ai parashikoi se deri në vitet 2020, Inteligjenca Artificiale (IA) do të ishte e aftë të kryente shumicën e detyrave që aktualisht i bëjnë njerëzit.

Kurzweil shpjegoi se deri më 2029, makinat do të arrinin inteligjencën e nivelit njerëzor, duke u bërë partnerë të barabartë në shumë fusha të jetës dhe punës njerëzore. Deri më tani, pretendon se nga 147 parashikime të bëra që nga vitet 1990, 86% janë rezultuar të sakta, një tregues i saktësisë së vizionit të tij për zhvillimin e teknologjisë.

Sipas Kurzweil, vala e ardhshme e teknologjisë do të shkojë shumë përtej automatizimit të thjeshtë. Ai parashikon se deri në vitin 2032, shkenca do të arrijë përparime që mund të ngadalësojnë ose madje të përmbysin procesin e plakjes, duke sjellë revolucion në shëndetin dhe jetëgjatësinë njerëzore.

Në vitet e 2030-ës, nanorobotët pritet të luajnë një rol kyç, duke lidhur trurin tonë me cloud-in, çka mund të zgjeronte aftësitë njohëse dhe të mundësonte një shkallë të re ndërveprimi mes mendjes njerëzore dhe inteligjencës artificiale.

Deri më 2045, Kurzweil beson se njerëzimi do të arrijë Singularitetin, një pikë ku inteligjenca njerëzore dhe artificiale bashkohen plotësisht, duke zgjeruar kapacitetet e vetëdijes dhe duke krijuar mundësi të reja për krijimtarinë, inovacionin dhe zhvillimin e civilizimit.

Ai e quan këtë dekadë si më transformuese në historinë njerëzore, një moment kur kreativiteti dhe llogaritja bashkohen, duke hapur një epokë krejtësisht të re të teknologjisë dhe shoqërisë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara