

Aktualitet
Si mund të kenë sukses avionët e ardhshëm supersonikë aty ku Concorde dështoi?
United Airlines ka njoftuar se do të blejë deri në 50 avionë supersonikë Boom Overture për përdorim tregtar deri në vitin 2029.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiUnited Airlines ka njoftuar se do të blejë deri në 50 avionë supersonikë Boom Overture për përdorim tregtar deri në vitin 2029, duke paralajmëruar kthimin e fluturimeve supersonike të pasagjerëve gati 20 vjet pasi Concorde u dekomisionua.
Avionët supersonikë përgjysmojnë kohën që duhet për të fluturuar nga New York në Londër, nga shtatë orë në 3.5 orë, por avionë të tillë u braktisën pas fluturimit përfundimtar të Concorde në 2003.
Concorde ishte bërë financiarisht i braktisur pas një përplasjeje të profilit të lartë, për shkak të çmimeve të tepruara të biletave, konsum të lartë të karburantit dhe kosto gjithnjë e më të larta të mirëmbajtjes.
Nëse aeroplani supersonik i Boom do të ketë sukses, kjo do të varet nga tejkalimi i këtyre çështjeve që nxorën nga shinat Concorde. Pra, a mund të bëhet?

Fluturimet supersonike quhen kështu sepse ato udhëtojnë më shpejt se shpejtësia e zërit. Për ta bërë këtë, avioni duhet të thyejë pengesën e zërit, e cila kërkon një dizajn efikas aerodinamik për të zvogëluar tërheqjen dhe një shtytje të konsiderueshme nga motorët e fuqishëm për të kapërcyer turbulencën e shkaktuar nga valët e goditjes.
Djegia e pasme e Tu-144 gjithashtu kontribuoi në një kabinë shumë të zhurmshme, duke u ulur me zë të lartë në 90 decibel – afërsisht tingulli i gjeneruar nga një tharëse flokësh – i cili tejkalon kufijtë rregullatorë të sigurisë. Ndërkohë, turbo-avionët e Concorde kishin nevojë vetëm për djegie pas dore gjatë ngritjes dhe thyerjen e barrierës zanore, duke përmirësuar ekonominë e saj të karburantit dhe duke ulur zhurmën e kabinës gjatë superkalimit.

Zhurma e avionit supersonik
Për shkak të zhurmës që gjenerojnë, avionëve supersonikë nuk u lejohet të fluturojnë mbi tokë. Por këto kufizime mund të hiqen me një dizajn të rafinuar aerodinamik. Për shembull, hulumtimi nga NASA shpresojnë të prodhojnë forma optimale të kornizës ajrore të cilat mund të zvogëlojnë ndjeshëm bumet e zërit tokësor në një “zhurmë” shumë më të qetë – që vijnë me 75 decibel sesa bumi i 105 decibelëve të Concorde.
Marrja e duhur e aerodinamikës mund të hapë gjithashtu mundësinë e përdorimit të materialeve moderne, të lehta të përbëra, për të mundësuar raporte më të mira të shtytjes në peshë – ndoshta duke eleminuar nevojën për djegie të zjarrit pas ngritjes.

Karburant i aviacionit të qëndrueshëm
Karburantet e qëndrueshme të aviacionit përfshijnë biokarburante dhe vajguri sintetike që prodhohen duke përdorur materiale të ripërtëritshme dhe të qëndrueshme. Shpesh citohet një ulje mbresëlënëse 80% e emetimeve të CO2 në ciklin e jetës. Fjala kryesore këtu edhe pse është “cikli i jetës”; nuk do të thotë domosdoshmërisht emisione më pak të dëmshme nga motori.
Këto lëndë djegëse të qëndrueshme janë në përputhje me karburantin konvencional të avionëve, që do të thotë se nuk do të nevojiten ndryshime në infrastrukturën e karburantit në aeroport ose në modelin e motorit që ato të futen. Por këto lëndë djegëse janë shumë të shtrenjta, sepse lëndët e para të nevojshme për t’i bërë ato nuk janë të disponueshme në shkallë.
Sasia totale e karburantit të qëndrueshëm të aviacionit që përdoret aktualisht arrin në vetëm 0,1% të karburantit total të shpenzuar në ajër. Projeksionet vlerësojnë se kjo duhet të arrijë diku midis 1.4% dhe 3.7% para se karburantet e tilla të bëhen të qëndrueshme ekonomikisht.
Një kthim në fluturimet supersonike?
Boom do të jetë optimist se mund të kapërcejë sfidat e efikasitetit të karburantit në kohën kur avioni i saj fillon të transportojë pasagjerë që paguajnë çmime të konsiderueshme në vitin 2029. Ato tarifa duket se do të jenë të larta, me Boom që parashikon një çmim prej 3.500 £ (4.930 dollarë) për vend.
Kjo do të thotë që, ashtu si Concorde para tij, Boom Overture duket se synon tregun luksoz – përtej mundësive të madje edhe pasagjerëve të klasit të biznesit. Ka të ngjarë të frekuentohet vetëm nga ata që udhëtojnë aktualisht me avion privat, të cilët mund të joshen nga pretendimet e Boom si prodhues i qëndrueshëm i avionëve./UBTNews
You may like
Lajmet
UBT fiton çmimin e parë në Ballkanin Perëndimor për projektin më të mirë në kuadër të projekteve të financuara nga Regional Challenge Fund
Published
12 hours agoon
October 10, 2025By
Driton Iseni
UBT është shpallur fitues i çmimit të parë në Ballkanin Perëndimor nga Regional Challenge Fund (RCF) në kuadër të iniciativës “Update & Shine – Net4VET Challenge”, për projektin më të mirë inovativ “Developing Software Developer Skills by Integrating Artificial Intelligence”.
Projekti i UBT-së u dallua për qasjen vizionare në zhvillimin e aftësive të programuesve të rinj, përmes integrimit të inteligjencës artificiale në procesin e të mësuarit dhe trajnimit praktik.
Në ceremoninë e ndarjes së çmimit morën pjesë Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, dhe Drejtori i Departamentit për Edukim dhe Zhvillim Profesional, Prof. Dr. Besnik Skenderi.
UBT konfirmon lidershipin në rajon në fushën e teknologjisë, inteligjencës artificiale dhe edukimit profesional, duke dëshmuar se është një model i ekselencës dhe inovacionit ndërkombëtar.
Lajmet nga UBT
Rektori Hajrizi i ftuar të flasë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së në Budva
Published
1 day agoon
October 9, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, me ftesë nga Regional Challenge Fund po merr pjesë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së 2025, e cila këtë vit po zhvillohet në Budva dhe ka mbledhur personalitete të njohura nga fusha e arsimit, biznesit dhe politikëbërjes në Ballkanin Perëndimor.
Ky aktivitet rajonal trajton çështje kyçe që lidhen me zhvillimin ekonomik, qeverisjen e mirë, qëndrueshmërinë dhe ndërtimin e kapaciteteve konkurruese në epokën e inteligjencës artificiale dhe automatizimit.
Në këtë ngjarje përveç Rektorit Hajrizi, po merr pjesë edhe Drejtori i Departamentit për Edukim dhe Zhvillim Profesional në UBT, Prof. Dr. Besnik Skenderi.
Në panelin me temë “AI, Automation & Skills: Is the Western Balkans Ready?”, Rektori Hajrizi prezantoi vizionin e tij dhe të UBT-së mbi mënyrat se si rajoni mund të përfitojë nga integrimi i inteligjencës artificiale në sistemin arsimor dhe në sektorin e biznesit.
Ai theksoi se përgatitja e kuadrove profesionale për epokën digjitale kërkon një bashkëpunim më të ngushtë mes universiteteve, institucioneve publike dhe sektorit privat, duke krijuar ura që sigurojnë zhvillim të qëndrueshëm dhe punësim cilësor për të rinjtë.
Sipas tij, inteligjenca artificiale duhet të shihet si një mjet që fuqizon njeriun dhe shoqërinë, duke mundësuar vendimmarrje më të mençur, procese më efikase dhe rritje të përgjegjshme ekonomike.
Konferenca RCF 2025 sjell së bashku akademikë, liderë të biznesit dhe vendimmarrës politik, duke krijuar një platformë gjithëpërfshirëse për shkëmbim idesh, zhvillim strategjish dhe ndërtim partneritetesh.
Lajmet
Sot mot i vranët dhe me reshje shiu në gjithë vendin
Published
3 days agoon
October 8, 2025By
UBT News
Instituti Hidrometeorologjik i Kosovës ka njoftuar se gjatë ditës së sotme do të mbajë mot kryesisht i vranët, i shoqëruar me reshje shiu në shumicën e rajoneve të vendit.
Sipas parashikimit, temperaturat minimale do të luhaten ndërmjet 4 dhe 8 gradë Celsius, ndërsa maksimalet pritet të arrijnë deri në 10 gradë Celsius.
Kushtet e lagështa pritet të mbeten të pranishme edhe gjatë pjesës së dytë të ditës, ndërsa era e lehtë nga veriperëndimi do të ndikojë në ndjesinë e freskët të motit. /A.Z/UBT News/
Lajmet nga UBT
UBT ofron 20 për qind bursë për programin Master në E Drejta Komerciale për punonjësit e institucioneve të drejtësisë
Published
4 days agoon
October 7, 2025By
Driton Iseni
UBT po ofron një mundësi të veçantë për profesionistët dhe punonjësit e institucioneve të drejtësisë në Kosovë. Me bursën prej 20 për qind në programin Master (LLM) në E Drejta Komerciale -Tregtare, të gjithë zyrtarët dhe profesionistët e fushës së drejtësisë kanë mundësinë të thellojnë njohuritë e tyre akademike, të zhvillojnë aftësi praktike dhe të përfitojnë nga një program modern dhe multidisiplinar që adreson sfidat komplekse të së drejtës tregtare dhe menaxhimit ligjor.
Ky program synon të zhvillojë ekspertizën e studentëve në aspekte të avancuara të së drejtës tregtare, duke u fokusuar në interpretimin kritik të strukturave dhe parimeve të shoqërive tregtare, kuadrit ligjor kombëtar dhe ndërkombëtar, si dhe menaxhimin e proceseve gjyqësore dhe kontraktuale në një mjedis biznesi gjithnjë më kompleks dhe global.
Objektivat kryesore të programit LLM në E Drejta Komerciale:
- Zhvillimi i njohurive të thelluara në të drejtën tregtare: Studentët do të mësojnë interpretimin kritik të shoqërive tregtare, qeverisjen dhe shpërbërjen e tyre.
- Përvetësimi i metodologjive kërkimore të avancuara: Programi ofron aftësi për të kryer kërkime shkencore dhe analizuar të dhëna ligjore në mënyrë kritike.
- Kuptimi i thelluar i së drejtës së kontratave afariste: Analizimi i krijimit, ekzekutimit dhe shkeljes së kontratave tregtare.
- Krahasimi i kuadrove ligjore kombëtare dhe ndërkombëtare: Njohuri mbi pronësinë intelektuale, financat dhe bankat, konkurencën, falimentimin dhe arbitrazhin tregtar në kontekstin evropian dhe global.
- Menaxhimi kreativ i të drejtave të pronësisë intelektuale: Zhvillimi i zgjidhjeve për patentat, markat, të drejtat e autorit dhe sekretet tregtare.
- Analiza e të drejtave të shoqërive tregtare dhe të ligjeve afariste: Kuptim i avancuar mbi etikën e biznesit, kontratat tregtare dhe tregun e brendshëm të BE-së.
- Zgjidhja e problemeve në qeverisjen korporative dhe përgjegjësinë sociale: Trajtim i çështjeve komplekse të qeverisjes dhe ndikimi i tyre në performancën e biznesit.
Përfitimet për studentët:
- Njohuri të avancuara në struktura ligjore dhe procedura gjyqësore.
- Aftësi për të menaxhuar ekipe në simulime të proceseve gjyqësore tregtare.
- Ekspertizë në hartimin e kontratave tregtare dhe analizimin kritik të fenomeneve dhe tendencave ligjore.
- Gatishmëri për të zhvilluar projekte kërkimore dhe analiza në fushën e së drejtës tregtare.
Programi LLM në E Drejta Komerciale i UBT-së është ndërtuar sipas standardeve ndërkombëtare dhe ofron mundësi specializimi në fusha të tilla si:
- E-drejtësia dhe transaksionet E-Commerce
- Qeverisja e korporatave dhe përgjegjësia sociale
- Të drejtat digjitale dhe privatësia
- Etika në biznes
- Tregu i brendshëm i BE-së dhe konkurrenca
Me laboratorë modernë, staf akademik me përvojë ndërkombëtare dhe mundësi mobiliteti në universitete partnere, UBT siguron një eksperiencë akademike dhe profesionale të plotë.
Ligjëratat do të zhvillohen me orar fleksibël, duke u përshtatur me nevojat e profesionistëve që tashmë janë aktivë në tregun e punës.
Misioni i programit: Të edukojë profesionistë të kualifikuar dhe etikë, të pajisur me njohuri të avancuara në drejtësinë komerciale, duke kontribuar në forcimin e sundimit të ligjit dhe zhvillimin e qëndrueshëm në Kosovë dhe rajon.
APLIKO TANI ONLINE dhe përfito nga bursa 20 për qind për punonjësit e institucioneve të drejtësisë për të qenë pjesë e këtij programi inovativ dhe avancuar në E Drejta Komerciale.

Pse çdo vit duhet të vizitosh një vend të ri?

Çka shkakton mungesa e proteinave në trup?

Debatik Curri, trajner i ri i Gjilanit

Gështenjat – ushqimi i ngrohtë i vjeshtës që forcon trupin dhe shpirtin

Lucas Vazquez: Karriera ime vazhdon jashtë Spanjës, idetë janë të qarta

Giuseppe Gibboni mahnit Tiranën me violinën e tij Stradivari

Katër satelitë Starlink bien çdo ditë drejt Tokës, shkencëtarët paralajmërojnë për ndikim në atmosferë

Priscilla Presley përballet me akuza për fshehje pasurie dhe manipulim të trashëgimisë së Elvis

Përfundon seanca fillestare për caktimin e paraburgimit ndaj Fatmir Shehollit
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega