Aktualitet

Si mund të kenë sukses avionët e ardhshëm supersonikë aty ku Concorde dështoi?

United Airlines ka njoftuar se do të blejë deri në 50 avionë supersonikë Boom Overture për përdorim tregtar deri në vitin 2029.

Published

on

United Airlines ka njoftuar se do të blejë deri në 50 avionë supersonikë Boom Overture për përdorim tregtar deri në vitin 2029, duke paralajmëruar kthimin e fluturimeve supersonike të pasagjerëve gati 20 vjet pasi Concorde u dekomisionua.

Avionët supersonikë përgjysmojnë kohën që duhet për të fluturuar nga New York në Londër, nga shtatë orë në 3.5 orë, por avionë të tillë u braktisën pas fluturimit përfundimtar të Concorde në 2003.
Concorde ishte bërë financiarisht i braktisur pas një përplasjeje të profilit të lartë, për shkak të çmimeve të tepruara të biletave, konsum të lartë të karburantit dhe kosto gjithnjë e më të larta të mirëmbajtjes.
Nëse aeroplani supersonik i Boom do të ketë sukses, kjo do të varet nga tejkalimi i këtyre çështjeve që nxorën nga shinat Concorde. Pra, a mund të bëhet?

Boom Supersonic

Fluturimet supersonike quhen kështu sepse ato udhëtojnë më shpejt se shpejtësia e zërit. Për ta bërë këtë, avioni duhet të thyejë pengesën e zërit, e cila kërkon një dizajn efikas aerodinamik për të zvogëluar tërheqjen dhe një shtytje të konsiderueshme nga motorët e fuqishëm për të kapërcyer turbulencën e shkaktuar nga valët e goditjes.

Djegia e pasme e Tu-144 gjithashtu kontribuoi në një kabinë shumë të zhurmshme, duke u ulur me zë të lartë në 90 decibel – afërsisht tingulli i gjeneruar nga një tharëse flokësh – i cili tejkalon kufijtë rregullatorë të sigurisë. Ndërkohë, turbo-avionët e Concorde kishin nevojë vetëm për djegie pas dore gjatë ngritjes dhe thyerjen e barrierës zanore, duke përmirësuar ekonominë e saj të karburantit dhe duke ulur zhurmën e kabinës gjatë superkalimit.

Tupolev Tu-144 ishte rivali sovjetik për Concorde Anglo-Franceze, por zhvillimi i tij i shpejtë e bëri atë jashtëzakonisht të pabesueshëm dhe të pakëndshëm për të fluturuar.

Zhurma e avionit supersonik

Për shkak të zhurmës që gjenerojnë, avionëve supersonikë nuk u lejohet të fluturojnë mbi tokë. Por këto kufizime mund të hiqen me një dizajn të rafinuar aerodinamik. Për shembull, hulumtimi nga NASA shpresojnë të prodhojnë forma optimale të kornizës ajrore të cilat mund të zvogëlojnë ndjeshëm bumet e zërit tokësor në një “zhurmë” shumë më të qetë – që vijnë me 75 decibel sesa bumi i 105 decibelëve të Concorde.

Marrja e duhur e aerodinamikës mund të hapë gjithashtu mundësinë e përdorimit të materialeve moderne, të lehta të përbëra, për të mundësuar raporte më të mira të shtytjes në peshë – ndoshta duke eleminuar nevojën për djegie të zjarrit pas ngritjes.

Boom Supersonic

Karburant i aviacionit të qëndrueshëm

Karburantet e qëndrueshme të aviacionit përfshijnë biokarburante dhe vajguri sintetike që prodhohen duke përdorur materiale të ripërtëritshme dhe të qëndrueshme. Shpesh citohet një ulje mbresëlënëse 80% e emetimeve të CO2 në ciklin e jetës. Fjala kryesore këtu edhe pse është “cikli i jetës”; nuk do të thotë domosdoshmërisht emisione më pak të dëmshme nga motori.

Këto lëndë djegëse të qëndrueshme janë në përputhje me karburantin konvencional të avionëve, që do të thotë se nuk do të nevojiten ndryshime në infrastrukturën e karburantit në aeroport ose në modelin e motorit që ato të futen. Por këto lëndë djegëse janë shumë të shtrenjta, sepse lëndët e para të nevojshme për t’i bërë ato nuk janë të disponueshme në shkallë.

Sasia totale e karburantit të qëndrueshëm të aviacionit që përdoret aktualisht arrin në vetëm 0,1% të karburantit total të shpenzuar në ajër. Projeksionet vlerësojnë se kjo duhet të arrijë diku midis 1.4% dhe 3.7% para se karburantet e tilla të bëhen të qëndrueshme ekonomikisht.

Një kthim në fluturimet supersonike?

Boom do të jetë optimist se mund të kapërcejë sfidat e efikasitetit të karburantit në kohën kur avioni i saj fillon të transportojë pasagjerë që paguajnë çmime të konsiderueshme në vitin 2029. Ato tarifa duket se do të jenë të larta, me Boom që parashikon një çmim prej 3.500 £ (4.930 dollarë) për vend.

Kjo do të thotë që, ashtu si Concorde para tij, Boom Overture duket se synon tregun luksoz – përtej mundësive të madje edhe pasagjerëve të klasit të biznesit. Ka të ngjarë të frekuentohet vetëm nga ata që udhëtojnë aktualisht me avion privat, të cilët mund të joshen nga pretendimet e Boom si prodhues i qëndrueshëm i avionëve./UBTNews

Continue Reading

Bota

Irani konfirmon vrasjen e një shkencëtari tjetër bërthamor në sulmet ajrore izraelite

Published

on

By

Irani konfirmoi sot vrasjen e një shkencëtari tjetër bërthamor gjatë sulmit të fundit ushtarak të Izraelit kundër vendit, raporton Anadolu.

Sipas agjencisë gjysmëzyrtare të lajmeve Tasnim, Universiteti i Shkencës dhe Teknologjisë i Iranit njoftoi se inxhinieri Soleiman Soleiman, i diplomuar në Departamentin e inxhinierisë kimike, u vra në sulmet izraelite.

Tasnim tha se Soleimani ishte një “shkencëtar bërthamor i Iranit i cili u vra në sulmet e regjimit sionist”.

Konfirmimi vjen pas pretendimit të Izraelit se ka vrarë 11 ekspertë bërthamorë dhe kishte goditur disa qendra kërkimore të lidhura me programin bërthamor të Teheranit si pjesë e një operacioni ushtarak 12-ditor.

Teherani nuk ka dhënë detaje të mëtejshme mbi rrethanat e vdekjes së Soleimanit ose vendndodhjen e saktë të sulmit.

Konflikti 12-ditor midis Izraelit dhe Iranit shpërtheu më 13 qershor pasi Izraeli nisi sulme ajrore ndaj caqeve ushtarake, bërthamore dhe civile iraniane, duke vrarë të paktën 606 persona dhe duke plagosur 5.332 të tjerë, sipas Ministrisë së Shëndetësisë së Iranit.

Teherani nisi sulme hakmarrëse me raketa dhe dronë ndaj Izraelit, duke vrarë të paktën 29 persona dhe duke plagosur më shumë se 3.400, sipas shifrave të publikuara nga Universiteti Hebraik i Kudsit.

Konflikti u ndal me një armëpushim të sponsorizuar nga SHBA-ja që hyri në fuqi më 24 qershor.

Continue Reading

Bota

Gjykata refuzon të shtyjë gjykimin kundër Netanyahut

Published

on

By

Një gjykatë në Izrael refuzoi kërkesën e kryeministrit Benjamin Netanyahu, për të shtyrë dëshmimin e tij në gjyqin për korrupsion, pasi presidenti amerikan, Donald Trump, tha se ky rast gjyqësor duhet të anulohet.

Të enjten, avokati i Netanyahut i kërkoi gjykatës që të mos e thërriste kryeministrin për të dhënë dëshminë për dy javë, duke thënë se atij i duhet të përqendrohet në “çështje të sigurisë” pas luftës 12-ditore mes Izraelit dhe Iranit.

Gjykata e qarkut në Jerusalem tha në vendimin e publikuar online se “forma aktuale [e kërkesës së Netanyahut] nuk ofron bazë apo justifikim të detajuar për anulimin e seancave dëgjimore”.

Trump tha të enjten se gjykimi kundër Netanyahut ishte një “gjueti shtrigash”, duke shtuar se gjykimi “duhet të anulohet menjëherë ose të falet ky hero i madh”.

Netanyahu e ka falënderuar Trumpin për mbështetjen e tij në luftën e shkurtër të Izraelit kundër Iranit, që përfundoi me një armëpushim të arritur më 24 qershor.

Kryeministri izraelit ka mohuar çdo keqbërje dhe mbështetësit e tij e kanë përshkruar gjykimin si të motivuar politikisht.

Në rastin e parë penal, ai dhe gruaja e tij, Sara, akuzohen se kanë pranuar më shumë se 260.000 euro në formë të dhuratave luksoze sikurse cigare, bizhuteri dhe shampanja nga miliarderë në këmbim të favoreve politike.

Në dy raste të tjera, Netanyahu akuzohet se tentoi të negocionte mbulim më favorizues nga dy media izraelite.

Gjatë mandatit aktual, që e ka nisur në fund të vitit 2022, Qeveria e Netanyahut kishte propozuar një sërë reformash gjyqësore që kritikët thanë se ishin të dizajnuara që të dobësonin rolin e gjykatave.

Netanyahu ka kërkuar disa herë shtyrje që kur nisi gjykimi ndaj tij në maj të vitit 2020, duke përmendur si arsyetim luftën në Gazë që nisi më 2023 dhe më pas luftimet në Liban, si dhe gjatë këtij muaji konfliktin me Iranin./REL

Continue Reading

Bota

Izraeli kryen sulme ajrore në zonat pyjore dhe malore në Libanin jugor

Published

on

By

Izraeli kreu sulme ajrore sot duke synuar pyjet në Ali Al-Taher dhe malësitë e Kfar Tebnit dhe Nabatiyeh Al-Fouqa në Libanin jugor.

Agjencia kombëtare libaneze e lajmeve NNA raportoi se sulmet përfshinin përdorimin e raketave me goditje të forta të cilat shkaktuan shpërthime masive në të gjithë rajonin.

Në më pak se 10 minuta, avionët armiqësorë rifilluan bombardimet e tyre të rënda në të njëjtën zonë, shtoi NNA.

Ndërkohë, ushtria izraelite pretendoi në një deklaratë se kreu sulm ajror në një vendndodhje të Hezbollahut të vendosur në malin Shqif në Libanin jugor.

Sipas ushtrisë, sulmi shënjestroi vendndodhjen nën pretekstin e parandalimit të rindërtimit të saj.

Forcat izraelite kanë kryer sulme pothuajse të përditshme në Libanin jugor, duke pretenduar se kanë synuar aktivitetet e grupit libanez, Hezbollah pavarësisht një armëpushimi midis Izraelit dhe Libanit që u arrit nëntorin e kaluar.

Armëpushimi i dha fund muajve të luftës ndërkufitare midis Izraelit dhe Hezbollahut, e cila u përshkallëzua në një konflikt të plotë në shtator.

Continue Reading

Bota

Irani kryen një valë arrestimesh dhe ekzekutimesh pas konfliktit me Izraelin

Published

on

By

Autoritetet iraniane kanë kryer një valë arrestimesh dhe ekzekutimesh të shumta të personave të dyshuar për lidhje me agjencitë e inteligjencës izraelite, pas luftës së fundit midis dy vendeve.

Kjo vjen pas asaj që zyrtarët e përshkruajnë si një infiltrim të paprecedentë të agjentëve izraelitë në shërbimet iraniane të sigurisë.

Autoritetet dyshojnë se informacioni që i është dhënë Izraelit luajti rol në një seri vrasjesh të profilit të lartë gjatë konfliktit. Kjo përfshinte vrasjet e synuara të komandantëve të lartë nga Trupat e Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) dhe shkencëtarëve bërthamorë, të cilat Irani ia atribuon operativëve të agjencisë së inteligjencës Mossad të Izraelit që punojnë brenda vendit.

Të tronditur nga shkalla dhe saktësia e këtyre vrasjeve, autoritetet kanë vënë në shënjestër këdo që dyshohet se bashkëpunon me inteligjencën e huaj, duke thënë se kjo është për hir të sigurisë kombëtare.

Por shumë njerëz kanë frikë se kjo është gjithashtu një mënyrë për të heshtur mospajtimin dhe për të forcuar kontrollin mbi popullsinë.

Gjatë konfliktit 12-ditor, autoritetet iraniane ekzekutuan tre persona të akuzuar për spiunazh për Izraelin. Të mërkurën – vetëm një ditë pas armëpushimit – tre individë të tjerë u ekzekutuan me akuza të ngjashme.

Zyrtarët kanë njoftuar që atëherë arrestimin e qindra të dyshuarve në të gjithë vendin me akuza për spiunazh. Televizioni shtetëror ka transmetuar rrëfime të supozuara nga disa të ndaluar, të cilët supozohet se kanë pranuar bashkëpunimin me inteligjencën izraelite.

Grupet dhe aktivistët e të drejtave të njeriut kanë shprehur frikë për zhvillimet e fundit, duke përmendur praktikën e gjatë të Iranit për nxjerrjen e rrëfimeve të detyruara dhe kryerjen e gjyqeve të padrejta. Ka shqetësime se mund të pasojnë më shumë ekzekutime.

Ministria e Inteligjencës e Iranit pretendon se është e angazhuar në një “betejë të pamëshirshme” kundër asaj që e quan rrjete të inteligjencës perëndimore dhe izraelite – duke përfshirë CIA-n, Mossadin dhe MI6.

Sipas Agjencisë së Lajmeve Fars, e cila është e lidhur me IRGC-në, që nga fillimi i sulmit të Izraelit ndaj Iranit më 13 qershor, “rrjeti izraelit i spiunazhit është bërë shumë aktiv brenda vendit”. Fars raportoi se gjatë 12 ditëve, forcat iraniane të inteligjencës dhe sigurisë arrestuan “më shumë se 700 individë të lidhur me këtë rrjet”.

Iranianët i kanë thënë BBC Persian se kanë marrë mesazhe paralajmëruese nga ministria e inteligjencës e Iranit, duke i informuar se numrat e tyre të telefonit ishin shfaqur në faqet e mediave sociale që lidheshin me Izraelin. Ata u udhëzuan të largoheshin nga këto faqe ose të përballeshin me ndjekje penale.

Qeveria iraniane ka shtuar gjithashtu presionin mbi gazetarët që punojnë për mediat në gjuhën persiane jashtë vendit, duke përfshirë BBC Persian dhe Iran International dhe Manoto TV me seli në Londër.

Sipas Iran International, IRGC-ja arrestoi nënën, babanë dhe vëllain e njërës prej prezantueseve të saj televizive në Teheran për të ushtruar presion mbi të që të jepte dorëheqjen për shkak të mbulimit të konfliktit Iran-Izrael nga kanali.

Prezantuesja mori një telefonatë nga babai i saj – e nxitur nga agjentë të sigurisë – duke e nxitur të jepte dorëheqjen dhe duke e paralajmëruar për pasoja të mëtejshme.

Continue Reading

Të kërkuara