

Kuriozitete
Si lidhet personaliteti yt me orën kur zgjohesh pa alarm?
Published
4 months agoon
By
UBT NewsNdoshta nuk i kushtojmë rëndësi kohës kur zgjohemi, mund të supozojmë se ky orar diktohet nga detyrimet profesionale dhe familjare.
Por çfarë ndodh me ritmet tona normale të gjumit dhe zgjimit, në rastet kur nuk kemi nevojë të na zgjojë alarmi?
Ata na tregojnë diçka për personalitetin tonë, sipas një artikulli të ri në “YourTango” që bazohet në prova nga një kërkim shkencor.
Si lidhet personaletiti juaj me orën kur zgjoheni:
Në orën 6 të mëngjesit: Optimiste dhe e përgjegjshme
Jeni njerëz të organizuar – studimet kanë treguar se ata që zgjohen në këtë kohë kanë shënuar rezultate më të larta në testet që vlerësojnë tipare të tilla si përgjegjësia dhe organizimi. Ata që zgjohen në këtë orë priren të kenë qëndrim pozitiv ndaj jetës, e mirëpresin çdo ditë me qetësinë e orëve të para.
Ora 7 e mëngjesit: E ekuilibruar dhe sociale
Është orar i zakonshëm për ata që kërkojnë ekuilibër mes jetës personale dhe profesionale. Këta janë njerëz të përgjegjshëm të cilët megjithatë gëzojnë njësoj edhe anën tjetër të medaljes: shoqërinë dhe jetën sociale. Ata që zgjohen në këtë kohë janë shpesh ekstrovertë dhe e duan shoqërinë e të tjerëve. Ata priren të ndjekin një mënyrë jetese të shëndetshme dhe përpiqen të kombinojnë detyrimet e përditshme me aktivitetet e kohës së lirë.
08:00: Kreative dhe e qetë
Ata që zgjohen në këtë kohë janë njerëz fleksibël dhe krijues. Një artikull shkencor i botuar në revistën “Personality and Individual Differences” e lidh këtë orar zgjimi me njerzit që duan të marrin në konsideratë ide e mundësi të reja. Nuk kanë frikë nga puna e vështirë, preferojnë ta bëjnë me ritmin e tyre.
Në orën 9 të mëngjesit: E pavarur dhe mendjehapur
Ndoshta ju pëlqen ta shijoni natën sa më shumë. “Njerëzit e natës” janë më të hapur ndaj përvojave të reja, ideve jokonvencionale e aventurave. Të tillë njerëz e rifitojnë energjinë më vonë e mund t’i rezistojnë pritshmërive të shoqërisë që njerëzit e mëngjesit janë më produktivë, e kompensojnë me shpirtin e tyre krijues, spontan dhe aventuresk.
Pas orës 09:00: Sociale dhe aventureske
Keni personalitet më të qetë, ndaj ju pëlqejnë kontaktet me njerëzit përreth e jeni të hapur për aventura dhe përvoja të reja. Jeni padyshim person që preferon netët e gjata, duke gjetur energjinë që ju duhet gjatë ditës për ta kanalizuar në aktivitete që stimulojnë trupin dhe mendjen.
Shënim: Nëse zgjohemi sistematikisht shumë herët në mëngjes, pa gjumë të mjaftueshëm, kjo mund të jetë një simptomë e ankthit ose depresionit, kështu që është një ide e mirë të kuptoni me kujdes nëse zgjimi herët lidhet me një problem të kësaj natyre.
Kuriozitete
Pasaporta amerikane bie për herë të parë jashtë top 10-shes më të fuqishme në botë
Published
19 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Për herë të parë në histori, pasaporta e Shteteve të Bashkuara nuk renditet më ndër 10 pasaportat më të fuqishme në botë, sipas Indeksit të Pasaportave Henley, i cili mat sa lehtë mund të udhëtojnë qytetarët e një vendi pa vizë.
Sipas raportit të fundit, të publikuar nga CNN, Singapori kryeson listën me qasje të lirë në 193 destinacione, e ndjekur nga Koreja e Jugut me 190 dhe Japonia me 189 vende.
Ndërkohë, SHBA-të kanë rënë në vendin e 12-të, me qytetarët amerikanë që mund të udhëtojnë pa vizë në 180 shtete.
Kjo shënon një rënie të ndjeshme për pasaportën amerikane, e cila në vitin 2014 mbante vendin e parë, dhe deri në korrik të këtij viti ishte ende pjesë e top dhjetëshes.
Ekspertët thonë se ndryshimet reflektojnë zhvillimet e fundit në politikat e vizave dhe marrëdhëniet diplomatike, që kanë ndikuar në fuqinë globale të pasaportave. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
23 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Teknologji
SpaceX arrin një tjetër arritje historike me Starship
Published
1 day agoon
October 15, 2025By
UBT News
SpaceX ka shënuar një tjetër moment historik në programin e saj ambicioz hapësinor, pasi raketa Starship përfundoi me sukses fluturimin e saj të 11-të provë nga Starbase në Teksas.
Ky ishte fluturimi i fundit i versionit të dytë të raketës (V2) përpara kalimit në Starship V3, një version më i avancuar dhe më i fuqishëm.
Nisja u realizua në orën 2:23 të mëngjesit,të gjitha fazat e misionit u kryen me saktësi. Ndarja me Super Heavy ishte e suksesshme, ndërsa të dyja pjesët, raketa dhe anija kozmike Starship kryen ulje të kontrolluara: Super Heavy në Gjirin e Meksikës dhe Starship në Oqeanin Indian.
Misioni përfshiu rinisjen e motorit në hapësirë, provë kritike për udhëtimet e ardhshme drejt Hënës dhe Marsit, si dhe lëshimin provë të tetë satelitëve Starlink. Përveç kësaj, SpaceX testoi një strategji të re zbritjeje për Super Heavy, duke përdorur 13 motorë për frenim dhe 5 motorë për fazën përfundimtare, duke rritur sigurinë për versionet e ardhshme të raketës.
Elon Musk ndoqi fluturimin nga Starbase dhe e përshkroi si një “përvojë të menjëhershme dhe prekëse”.
Platforma e lëshimit Pad 1 në Starbase do të përmirësohet për të mbështetur Starship V3, i cili do të jetë 400 metra i lartë dhe do të ketë 42 motorë Raptor, tre më shumë se versioni aktual.
Starship është një sistem hapësinor plotësisht i ripërdorshëm, i aftë të transportojë deri në 150 ton ngarkesë në orbitë.
NASA ka zgjedhur Starship si mjetin për programin Artemis 3, që synon të çojë njerëzit në Hënë në vitin 2027.
Suksesi i Fluturimit 11, i dyti radhazi pas Fluturimit 10, konfirmon besueshmërinë e Starship V2, arritur pas shumë sfidash dhe disa dështimeve spektakolare gjatë provave të mëparshme. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gjinia e foshnjës nuk është thjesht çështje fati, zbulon studimi i Harvardit
Published
1 day agoon
October 15, 2025By
UBT News
Gjinia e një foshnjeje nuk përcaktohet vetëm rastësisht, por është rezultat i një sërë faktorësh biologjikë dhe gjenetikë, të cilët mund të shpjegojnë pse disa familje kanë kryesisht djem, ndërsa të tjera vetëm vajza.
Kjo u konfirmua nga një studim i ri i publikuar në revistën Science Advances.
Studiuesit nga Universiteti i Harvardit analizuan të dhëna nga më shumë se 146,000 shtatzëni, të mbledhura nga 58,000 infermiere në SHBA midis viteve 1956 dhe 2015.
Ata zbuluan se familjet që kishin tre ose më shumë fëmijë të të njëjtës gjini kanë më shumë gjasa që fëmija i ardhshëm të ishte i njëjti seks.
Sipas studiuesit kryesor, Jorge Chavarro, “Nëse tashmë keni dy ose tre vajza dhe po përpiqeni për një djalë, gjasat nuk janë 50-50. Ka më shumë mundësi të keni edhe një vajzë tjetër.”
Rezultatet specifike treguan se: Familjet me tre vajza kishin 58% gjasa që fëmija i katërt të ishte gjithashtu vajzë dhe familjet me tre djem kishin 61% gjasa që të lindte një djalë tjetër.
Faktorët që ndikojnë në gjininë e foshnjës
Një nga faktorët ishte mosha e gruas. Gratë që fillonin të kishin fëmijë pas moshës 28 vjeç kishin pak më shumë gjasa të lindnin fëmijë të së njëjtës gjini, çka mund të lidhet me ndryshime biologjike si rritja e aciditetit në mjedisin vaginal, që mund të favorizojë lindjen e djemve.
Astudimi zbuloi dy gjene të lidhura me gjininë e foshnjës, edhe pse mekanizmi i lidhjes nuk është ende i qartë. Sidoqoftë, sipas Iain Mathieson, profesor i gjenetikës në Universitetin e Pensilvanisë, rezultatet mbi faktorët gjenetikë duhet interpretuar me kujdes, pasi mostra ishte e kufizuar dhe mund të ndikoheshin nga faktorë të tjerë jo të përfshirë.
Edhe pasi u përjashtuan faktorë si abortet apo foshnjat e humbura gjatë lindjes, modeli mbeti i njëjtë, gjinia e foshnjës nuk është çështje fati.
Në të ardhmen, studiuesit synojnë të hetojnë më tej ndikimin e faktorëve të tjerë, si:
Stili i jetesës
Dieta
Ekspozimi ndaj kimikateve në mjedis
Ndërkohë, faktorë tjerë si raca, grupi i gjakut, BMI-ja apo gjatësia nuk duket të kenë ndikim të drejtpërdrejtë. Vlen të theksohet se mostra e studimit nuk përfaqëson popullsinë e përgjithshme, pasi përbëhej vetëm nga infermiere.
Ky studim sfidon idenë se gjinia e një foshnjeje është rastësore dhe sugjeron se biologjia dhe faktorët gjenetikë mund të luajnë një rol të rëndësishëm në këtë proces. /A.Z/UBT News/

Franco Foda: Po diskutohet kontrata e re, mund të qëndroj gjatë te Kosova!

Pas dy dekadash, Galeria e Arteve risjell artin në zemër të Prishtinës

Lionel Messi përfshin një shqiptar në listën e 10-talenteve më premtuese

Hani sa më shumë, ja përfitimet që merrni nga avokado

Ribashkohen dy ikonat e aktrimit, Robert De Niro dhe Al Pacino

KQZ-ja me detaje për verifikimin e rezultateve, përmbyllet procesi në 13 komuna

YouTube rikthehet në funksion pas ndërprerjeve globale

Kapen dy kosovarë me mbi 27 mijë euro të padeklaruara në kufi me Shqipërinë

A janë qetësuesit aq të pafajshëm sa mendojmë?
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT