

Published
3 years agoon
By
UBT newsPagjumësia si kurohet? Është pyetja e parë që drejtohet nga dikush që vuan në mënyrë të vazhdueshme nga mungesa e gjumit.
- Higjena e gjumit
- Mbaj orar gjumi
- Krijo një rutinë relaksuese para gjumit
- Fik pajisjet elektronike para gjumit
- Ushtrohu rregullisht
- Kufizo marrjen e kafeinës
- Terapi për pagjumësi
- Medikamente për pagjumësi
1. Higjena e gjumit
Një dhomë e freskët, e errët dhe e qetë mund t’ju ndihmojë të bini dhe të qëndroni në gjumë.
Për shumicën e njerëzve, temperatura e dhomës së gjumit midis 15,6°C dhe 19,4°C, është temperatura optimale për të fjetur.
Është gjithashtu e rëndësishme të siguroheni që të keni një dyshek, jastëk dhe çarçafë të rehatshëm. Sa më rehat të jeni, aq më lehtë do të jetë të flini gjumë.
2. Orar gjumi
Përpiquni të flini dhe të zgjoheni pothuajse në të njëjtat orë çdo ditë – edhe gjatë fundjavave. Kjo përforcon ciklin e gjumit të trupit tuaj (ora e brendshme), e cila mund ta bëjë më të lehtë për ju të bini në gjumë dhe të zgjoheni çdo ditë.
Respektimi i një orari të qëndrueshëm mund të ndihmojë gjithashtu në uljen e përgjumjes gjatë ditës.
3. Krijo një rutinë relaksuese para gjumit
Një rutinë relaksuese para gjumit ju ndihmon të relaksoheni në mënyrë që të jeni gati për të fjetur.
Koha më e mirë për të filluar rutinën është rreth 30 deri në 60 minuta para se të shkoni në shtrat.
Rutina juaj mund të përfshijë çdo gjë që ju bën të ndiheni më të relaksuar, përveç nëse përfshin një pajisje që lëshon dritë blu.
4. Fik pajisjet elektronike para gjumit
Pajisjet elektronike si telefoni juaj lëshojnë dritë blu, e cila mund zvogëlon nivelet e melatoninës në trupin tuaj.
Melatonina është një kimikat që kontrollon ciklin tuaj të gjumit/zgjimit. Kur nivelet tuaja të melatoninës bien, mund të jetë më e vështirë të bini në gjumë.
Pajisjet që lëshojnë dritë blu, ju shpërqendrojnë, duke e mbajtur trurin tuaj vigjilent, duke e bërë të vështirë rënien në gjumë.
Njoftimet e mesazheve, zhurma dhe drita që mund të ndizet papritmas në mes të natës mund t’ju zgjojnë për një moment, duke çuar në një gjumë të ndërprerë.
5. Ushtro rregullisht
Vetëm 30 minuta ushtrime aerobike në ditë mund të përmirësojnë cilësinë e gjumit, si dhe shëndetin tuaj të përgjithshëm.
Nëse mund të ushtroheni jashtë, kjo mund të rrisë përfitimet edhe më shumë, pasi ekspozimi ndaj dritës natyrale ndihmon në rregullimin e ciklit tuaj të gjumit.
Por nëse nuk mund të dilni jashtë, mos u shqetësoni. Edhe stërvitja e rregullt në ambiente të mbyllura mund t’ju ndihmojë të flini më mirë.
Thjesht shmangni ushtrimet brenda një ose dy orësh nga koha e gjumit, pasi mund të rrisë nivelin tuaj të energjisë dhe temperaturën e trupit, gjë që mund ta bëjë më të vështirë rënien në gjumë.
6. Kufizo marrjen e kafeinës
Efektet e kafeinës mund të zgjasin 3 deri në 7 orë pasi e keni konsumuar atë. Kjo do të thotë që filxhani i kafesë pasdite mund t’ju mbajë zgjuar dhe vigjilentë shumë më gjatë se sa do të dëshironit.
Mbani në mend se të gjithë kanë një tolerancë të ndryshme ndaj kafeinës.
Disa njerëz mund të jenë në gjendje të konsumojnë deri në mesditë, ndërsa të tjerë mund t’ju duhet ta ndërpresin marrjen në mëngjes në mënyrë që të flenë lehtë.
Sa më pak kafeinë të konsumoni, aq më të ndjeshëm mund të jeni ndaj efekteve të saj.
7. Terapi për pagjumësi
CBT konsiderohet një trajtim i linjës së parë për pagjumësinë, sepse nuk ka efekte anësore si mjekimi.
CBT fokusohet në përcaktimin e anktheve që njerëzit me pagjumësi kanë dhe më pas zëvendësimin e këtyre anktheve me besime dhe qëndrime më të shëndetshme.
8. Medikamente për pagjumësi
Para se të merrni ndonjë ilaç për pagjumësinë, sigurohuni që të konsultoheni me mjekun tuaj.
Për shumë njerëz, mjekimi është zgjidhja e fundit nëse alternativat më lart, nuk kanë qenë efektive në përmirësimin e gjumit.
Një alterantivë tjetër janë dhe qetësuesit bimor pa recetë. Këtu mund të përfshini çajra të ndryshëm me shije të mirë.
Konkluzion
Nëse po kërkoni se si pagjumësia kurohet, jeni në vendin e duhur për të marrë përgjigjje dhe për të filluar me aplikimin e hapave ndihmues.
Trajtimi i pagjumësisë kronike përfshin dy objektiva kryesore:
Përmirësimin e cilësisë dhe kohëzgjatjes së gjumit;
Reduktimin e shqetësimeve të pagjumësisë gjatë ditës;
Çdo ndryshim që kërkoni të bëni në jetë, kërkon angazhimin tuaj. Filloni me kthimin e dhomës tuaj të gjumit në një ambient të qetë, të pastër dhe me temperaturë mesatare. Më pas kaloni tek reduktimi i dritës blu të elektronikeve, ushqimi i mirë deri tek ushtrimet fizike dhe relaksuese.
Nëse sërish keni vështirësi, kërkoni ndihmë profesionale nga mjeku apo psikologu juaj.
Shëndet
Sa ndikojnë hormonet në humor dhe shëndetin mendor?
Published
12 hours agoon
October 16, 2025By
UBT News
Hormonet janë thelbësore për funksionimin e trupit, por ndikojnë fuqishëm edhe në trurin dhe emocionet tona. Ato ndërveprojnë me neurotransmetuesit, duke ndikuar në mënyrën si ndiejmë, mendojmë dhe reagojmë.
Ndryshimet hormonale dhe shëndeti mendor
Te gratë, periudhat me ndryshime të mëdha hormonale, adoleshenca, cikli menstrual, shtatzënia, pas lindjes dhe menopauza lidhen me rritjen e rrezikut për depresion, ankth dhe stres post-traumatik.
Para ciklit menstrual, rënia e estrogjenit dhe progesteronit mund të shkaktojë nervozizëm, lodhje dhe trishtim, ndërsa gjatë ovulacionit estrogjeni sjell ndjenja mirëqenieje. Pas lindjes, rreth 13% e grave përjetojnë depresion për shkak të rënies së hormonit.
Edhe burrat përjetojnë ndryshime hormonale, sidomos me uljen graduale të testosteronit, që mund të ndikojë në humor.
Si veprojnë hormonët në tru?
Ndikojnë në neurotransmetues si serotonina dhe dopamina. Estrogjeni ndihmon në mbrojtjen dhe krijimin e neuroneve të reja në hipokampus, pjesa e trurit e rëndësishme për kujtesën dhe emocionet.
Kortizoli, hormoni i stresit, nëse është i vazhdueshëm, mund të dëmtojë neuronet dhe të ulë përqendrimin dhe kujtesën.
Hormonet e tiroides gjithashtu ndikojnë në energji dhe humor; sëmundjet tiroide mund të shkaktojnë depresion ose ankth.
Rrugë të reja trajtimi
Zbulimet e fundit kanë çuar në trajtime të reja, si Brexanolone për depresionin pas lindjes, dhe përdorimi i estrogjenit ose testosteronit për të përmirësuar efektin e antidepresantëve në disa pacientë.
Megjithatë, reagimi ndaj trajtimeve hormonale ndryshon nga personi në person.
Si përfundim, hormonet kanë rol kyç në shëndetin mendor dhe mirëqenien emocionale, dhe kuptimi i tyre është çelësi për trajtime më efektive dhe të personalizuara. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Lodhje e vazhdueshme? Problemi mund të mos jetë gjumi
Published
13 hours agoon
October 16, 2025By
UBT News
Shumë njerëz ndihen të lodhur, edhe kur flenë mjaftueshëm. Edhe pse gjumi është thelbësor për rigjenerimin e trupit, zakonet e përditshme dhe disa probleme shëndetësore ulin nivelin e energjisë, edhe nëse nuk duket menjëherë shkaku.
Probleme me gjëndrën tiroide
Hipotiroidizmi ngadalëson metabolizmin, shkakton lodhje, rëndese dhe apati. Simptomat ngatërrohen me mungesën e gjumit ose stresin.
Zgjidhja: Konsultohuni me mjekun dhe bëni analizat e gjakut.
Konsum i tepruar i kafesë
Sasia e madhe e kafesë, sidomos pasdite, mund të përkeqësojë cilësinë e gjumit dhe të mbajë trupin në tension.
Zgjidhja: Kufizoni kafeinën në 1–2 filxhanë para orës 10:00 dhe zëvendësojeni me fruta ose shëtitje të lehta.
Mungesë aktiviteti fizik
Jetesa sedentare ul qarkullimin e gjakut dhe kapacitetin e mushkërive, duke sjellë lodhje të vazhdueshme.
Zgjidhja: Edhe një ecje 30-minutëshe në ditë mund të rrisë energjinë pa pasur nevojë për palestër intensive.
Stres kronik
Stresi i përditshëm ndikon në cilësinë e gjumit dhe në funksionet fizike të trupit.
Zgjidhja: Praktikoni frymëmarrje të thellë, pushime pa ekrane, relaksim ose meditim, edhe për pak minuta në ditë.
Ushqyerje e pasaktë, edhe pse e bollshme
Trupi mund të ndihet i lodhur nëse nuk merr lëndët ushqyese të nevojshme, pavarësisht sa ushqeheni. Dehidratimi dhe mungesa e vitaminave apo mineraleve shkaktojnë lodhje.
Zgjidhja: Pini ujë rregullisht, shmangni ushqimet e përpunuara, hani ushqime të pasura me fibra, proteina dhe yndyrna të shëndetshme.
Ekspertët këshillojnë që nëse ndiheni të lodhur pavarësisht gjumit, kontrolloni zakonet e përditshme dhe shëndetin tuaj. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Hani një dardhë çdo ditë, trupi juaj nuk do të jetë më i njëjti!
Published
14 hours agoon
October 16, 2025By
UBT News
Dardhat ndoshta nuk janë ndër frutat më të preferuara, por tani që është sezoni i tyre, ia vlen t’u japim më shumë vëmendje.
Me shijen e tyre të butë dhe të ëmbël, dardhat mund të konsumohen në shumë mënyra:Të pjekura me pak mjaltë dhe kanellë, në sallata, në tërshërë, në smoothie, apo edhe mbi pica me djathë dhe proshutë.
Përfitimet kryesore të dardhave për shëndetin:
Ndihmojnë në rënien në peshë
Janë të pasura me fibra, që ju mbajnë të ngopur gjatë. Kjo do të thotë që mund të konsumoni më pak ushqim pa ndjerë uri. Kanë pak kalori.
Luftojnë kapsllëkun
Fibrat e dardhave ndihmojnë tretjen dhe e bëjnë më të lehtë jashtëqitjen. Mos i hiqni lëkurën, sepse është e pasur me fibra.
Ulin kolesterolin dhe tensionin e gjakut
Fibrat ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq, kaliumi në dardha ndihmon në rregullimin e tensionit të gjakut e mbron shëndetin e zemrës.
Forcojnë imunitetin
Dardhat përmbajnë vitaminë C dhe antioksidantë që ndihmojnë trupin të luftojë viruset dhe sëmundjet. Varietetet e ndryshme ofrojnë përfitime të ndryshme, ndaj provoni sa më shumë lloje të ndryshme.
Mbrojnë nga sëmundjet kronike
Konsumimi i rregullt ulë rrezikun për sëmundje si diabeti, sëmundjet e zemrës dhe madje edhe Alzheimeri, falë fibrave dhe antioksidantëve që përmirësojnë shëndetin e zorrëve dhe trurit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Hani sa më shumë, ja përfitimet që merrni nga avokado
Published
17 hours agoon
October 16, 2025By
UBT News
Avokado është një nga frutat më ushqyese dhe më të dobishme për shëndetin, e pasur me yndyrna të mira, vitamina dhe minerale thelbësore.
Një porcion prej 80 gramësh avokado përmban rreth 152 kalori, 5 g proteina, 6 g yndyrë, 5 g karbohidrate, 6 g fibra, si dhe vitaminë E dhe kalium në sasi të konsiderueshme.
Ja pesë përfitimet më të rëndësishme që ofron avokado për organizmin:
E pasur me vlera ushqyese
Përmban yndyrna të pangopura të shëndetshme, vitaminë E, folat, dhe minerale si hekuri, bakri dhe kaliumi. Ajo është ndër frutat me përmbajtjen më të lartë të fibrave të tretshme, që ndihmojnë tretjen dhe mbështesin funksionin e zorrëve.
Përmirëson shëndetin e zemrës
Rreth 60% e yndyrave në avokado janë të pangopura, lloj yndyre që ndihmon në uljen e rrezikut të sëmundjeve të zemrës dhe rregullimin e presionit të gjakut. Përmbajtja e lartë e kaliumit, folatit dhe fibrave kontribuon gjithashtu në mbrojtjen e sistemit kardiovaskular.
Ndihmon në uljen e kolesterolit
Yndyrnat e avokados, veçanërisht acidi oleik dhe acidi linoleik, janë të njohura për aftësinë për të ulur kolesterolin e keq dhe për të rritur kolesterolin e mirë, duke mbështetur një shëndet më të mirë të zemrës.
Ndihmon në rregullimin e oreksit
Falë përmbajtjes së lartë të yndyrnave dhe fibrave, avokado ndihmon në krijimin e ndjesisë së ngopjes për më gjatë, duke ulur dëshirën për të ngrënë tepër dhe ndihmuar në menaxhimin e peshës trupore.
Mbron shëndetin e syve
Avokado është e pasur me vitaminë E dhe karotenoide si luteina dhe zeaksantina, antioksidantë që mbrojnë sytë nga dëmtimet oksidative dhe ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve të syve, si degjenerimi makular. /A.Z/UBT News/

Sa ndikojnë hormonet në humor dhe shëndetin mendor?

Rritet importi i energjisë elektrike, bie prodhimi i thëngjillit në Kosovë

Parashqevi Simaku ndan mesazhin emocionues për djalin e saj, Luke

Gjermania konfiskon 720 milionë euro nga asetet e ngrira të bankës ruse

Bie numri i lindjeve në Kosovë

Lodhje e vazhdueshme? Problemi mund të mos jetë gjumi

Julia Roberts rrëfen se një film i vjetër frymëzoi vajzën e saj të ndalonte celularin

Debat i ashpër për Kosovën në Kuvendin e Shqipërisë

Abdixhiku takon ambasadorin e ri gjerman, e njofton për zhvillimet politike dhe procesin e zgjedhjeve
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT