Lajmet

Si duhet të përgatitet bota për pandeminë e ardhshme

Bota tashmë mund të ishte kthyer në normalitet. Ky duhet të jetë synimi ynë për të ardhmen.

Published

on

Nga Patrick Vallance

Shpikja e një vaksine të sigurt dhe efektive nuk është një punë e lehtë dhe asnjëherë e garantuar. Zhvillimi i një vaksine kundër sëmundjes së malaries zgjati për dekada, dhe pavarësisht përpjekjeve të mëdha, nuk ka ende një vaksinë kundër HIV.

Por përkundër të gjitha parashikimeve dhe në një kohë rekord, ne kemi tashmë në dispozicion një sërë vaksinash për t’u mbrojtur kundër Covid-19.Kjo ka qenë një nga arritjet më të mëdha shkencore në historinë e kohëve të fundit.

Si rezultat i kësaj arritjeje, Britania e Madhe dhe vendet e tjera kanë ecur goxha mirë me programet e tyre të vaksinimit dhe gradualisht po zbehet kontrolli që ka pasur prej muajsh Covid-19 mbi jetët tona. Po si qe e mundur që përparuam kaq shpejt?

Një përgjigje është se terreni ishte tashmë gati. Dekada hulumtimesh mbi teknologjitë e vaksinave, përvoja e testeve klinike, dhe përpjekjet për të prodhuar vaksina ndaj infeksioneve nga koronaviruset e tjera,na dha jo pak avantazh. Në të kundërt, ndërsa testet e shpejta u shfaqën që gjatë muajve të parë, është dashur shumë kohë për të zbuluar se cilat funksiononin më mirë dhe kur t’i përdornim ato.

Por përkundër këtyre përparimeve, shumë vende nuk kanë ende qasje tek vaksinat, dhe shumë prej tyre vazhdojnë të përballen me nivele shumë të larta të infeksioneve. Tani ata nuk janë të sigurt, dhe derisa të jemi të sigurt që të gjithë, asnjë nga ne nuk mund ta konsiderojë veten të sigurt.

Është kjo arsyeja se përse bashkësia ndërkombëtare duhet të veprojë pikërisht tani për të trajtuar Covid-19 në të gjithë botën,duke i shpërndarë vaksinat kudo që ka nevojë. Gjithashtu ne duhet të jemi të përgatitur për pandemitë e ardhshme. Ne duhet të zvogëlojmë mundësinë e kërcënimeve infektive emergjente, duke i zbuluar ato më shpejt, dhe duke ndërmarrë veprime vendimtare për t’i frenuar ato.

Këto janë parakushtet më themelore. Por ndërkohë ne duhet të kemi gati arsenalin tonë, dhe të jemi të gatshëm të reagojmë. Imagjinojeni pak sikur të kishim në dispozicion vaksinat, terapitë dhe diagnostikimet e sigurta efektive dhe me cilësi të lartë brenda 100 ditëve nga shpallja e kësaj pandemie.

Bota tashmë mund të ishte kthyer në normalitet. Ky duhet të jetë synimi ynë për të ardhmen.

Në përgatitje të samitit të ardhshëm të G7, kryeministri Boris Xhonson më kërkoi të mbledh ekspertë nga industria, bota akademike, qeveritë dhe organizatat si OBSH dhe “Wellcome Trust”, për të diskutuar se si mund të përshpejtojmë zbulimin, zhvillimin dhe shpërndarjen e vaksinave, trajtimet terapeutike dhe diagnostike.

Ky partneritet do të rekomandojë hapa praktikë që mund të ndërmarrë bashkësia ndërkombëtare, për të bërë të mundur përmbushjen e ambicies 100-ditore. Në secilën fushë ka nevoja specifike. Rregullorja për testet e shpejta diagnostike, kërkon një rregullim të fokusuar tek cilësia dhe përdorimi.

Duhet të ndërtohet në të gjithë globin infrastruktura e testeve klinike. Gjithashtu,kërkohet një rrjet prodhimi i shpërndarë që të ketë një transferim më të lehtë të teknologjisë. Po ashtu kemi nevojë të prodhojmë vaksina dhe ilaçe prototip për patogjenët kryesorë që renditen në listën e OBSH-së, për të pasur sërish një avantazh në rastin e një reagimi.

Investimet në teknologji të ndryshme,dhanë frytet e tyre me zhvillimin e vaksinave të mARN. Teknologjitë dhe mënyrat e reja të punës, do të duhet të përfshijnë aktivitetet e përditshme, në mënyrë që kur të kërkojmë një reagim të shpejtë gjatë emergjencave, e veçanta të jetë tashmë pjesë e rutinës.

Ne do të duhet të përcaktojmë që tani mënyrën e veprimit, në mënyrë që të mos humbasim kohë gjatë epidemive ose pandemive mbi gjetjen e dakordësisë për protokollet e ndarjes së të dhënave, lëvizjet e zinxhirëve të furnizimit, proceset e financimit për zhvillimin e vaksinave apo rregullimet ligjore për transferimin e teknologjisë.

Ne nuk mund ta parandalojmë plotësisht kërcënimin nga pandemitë. Por ne mund të punojmë bashkë, për të siguruar që ato të mos shkaktojnë kurrë më dëme të tilla. Ne duhet të tregojmë përulësi dhe të përgatitemi. Forcimi i kujdesit shëndetësor dhe i sistemeve të shëndetit publik, dhe pasja e një sistemi të mbikëqyrjes së klasit botëror janë thelbësore në këtë aspekt.

Një objektiv 100-ditor për diagnostikimin, trajtimet terapeutike dhe vaksinat efektive, të sigurta dhe me cilësi të lartë të prodhuara në shkallë dhe shpërndarje globale, është shumë ambicioz. Por ky është një qëllim të cilin bota mundet dhe duhet ta tentojë ta arrijë.

Shënim: Patrick Vallance, është këshilltari kryesor shkencor i qeverisë britanike. / “Financial Times” – Bota.al

Continue Reading

lajme

Ramadan Nishori ndan rrëfimin e tij para studentëve të UBT-së në një takim të mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar

Published

on

Në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, Qendra Kosovare për Rehabilitimin e Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) në bashkëpunim me UBT, organizoi një takim të veçantë me studentë, i cili u fokusua në prezantimin e librit me rëndësi të madhe dokumentuese “Zëra të Padegjura – rrëfimet e burrave mbi tejkalimin e dhunës seksuale në luftë”.

Gjatë këtij aktiviteti, studentët u njohën nga afër me rrëfimin e Ramadan Nishorit, i cili njihet si i mbijetuari i parë burrë që ka folur publikisht për përvojën e tij dhe që ka ndarë historinë personale në librin “Përtej Dhimbjes, Drejt Guximit”. Ai tregoi rrugëtimin e tij nga plagët e së kaluarës drejt forcës, shërimit dhe shpresës, duke sjellë një perspektivë të rëndësishme mbi stigmat që shpesh e shoqërojnë këtë temë.

Diskutimi u përqendrua në rëndësinë e dokumentimit të përvojave të të mbijetuarve, si një mënyrë e domosdoshme për të ruajtur kujtesën historike, për të ndriçuar të vërtetën dhe për t’i dhënë zë atyre që për dekada janë mbajtur në heshtje. Studentët patën mundësinë të kuptojnë më thellë dimensionet emocionale, sociale dhe njerëzore të këtyre rrëfimeve.

Aktiviteti u mbështet nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar, duke dëshmuar rëndësinë ndërkombëtare të përpjekjeve për adresimin e traumave të luftës dhe mbështetjen e të mbijetuarve.

Continue Reading

Rajoni

Art, media dhe kujtesa historike: Vizita e studentëve të UBT-së në Reporting House

Published

on

Studentët e programit Art dhe Media Digjitale të UBT-së u mirëpritën në Reporting House, të shoqëruar nga profesori dhe njëkohësisht kuratori i kësaj ekspozite, Gazmend Ejupi. Ky aktivitet pati për qëllim t’u ofrojë studentëve një përvojë të thellë praktike dhe njohuri të drejtpërdrejta mbi mënyrën se si artit bashkëkohor mund t’i shërbejë gazetarisë dhe dokumentimit historik.

Gjatë vizitës, studentët patën mundësinë të eksploronin ekspozitat dhe të njiheshin me rrëfimin e historisë së Kosovës gjatë viteve 1989–1999, i paraqitur nëpërmjet instalacioneve artistike, videove dokumentare dhe formateve vizuale kreative.

Pika kryesore e diskutimit ishte roli i artit si mjet për reflektim shoqëror dhe dokumentim historik, duke u fokusuar në mënyrën se si ekspozitat dhe instalacionet bashkëkohore mund të bëjnë historinë më të prekshme dhe të kuptueshme për publikun e sotëm.

Studentët shprehën interes dhe kuriozitet të veçantë për procesin krijues pas secilit projekt dhe diskutuan për sfidat që paraqet përcjellja e historive të ndërlikuara përmes artit dhe mediave digjitale.

Vizita theksoi gjithashtu rëndësinë e bashkëpunimit ndërmjet artistëve dhe gazetarëve, dhe mënyrën se si kjo bashkëpunim mund të sjellë perspektiva të reja për edukimin dhe ndërgjegjësimin publik.

Continue Reading

Sport

​FBK emëron Bujar Locin përzgjedhës të Kosovës ndaj Shqipërisë

Published

on

Federata e Basketbollit e Kosovës njofton se Bujar Loci do të drejtojë Përfaqësuesen e Kosovës në konkurrencën e meshkujve në ndeshjen ndaj Shqipërisë në FIBA EuroBasket 2029 Pre-Qualifiers.

Bujar Loci ka qenë basketbollist i KB Pejës, ku fitoi tri herë titullin, tri herë Kupën dhe një herë Superkupën si basketbollist.

Karrierën e vazhdoi si trajner po ashtu te KB Peja, duke qenë kryetrajner e më pas edhe ndihmëstrajner. Loci me sukses ka drejtuar edhe Sigal Prishtinën e Rahovecin, kurse ka qenë trajner edhe te KBF Penza.

Për shumë vjet është ndihmëstrajner te Përfaqësuesja e Kosovës, kurse nga edicioni i kaluar është trajner në Grapeland (Rahoveci 029), duke e udhëhequr nga Liga e Parë në ProCredit Superliga, ku është trajneri i vetëm vendor në elitë.

Ndër të tjerash, Bujar Loci, ka qenë përzgjedhës i Kosovës në vitin 2005, duke udhëhequr Dardanët në turneun në Aleksandri, në lojën ndaj Egjiptit dhe Rumanisë.

Debutimi i tij do të jetë më 30 nëntor 2025, në ndeshjen e parë parakualifikuese Shqipëria vs Kosova, ora 18:00./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Real Madrid paralajmëron gjigantët evropian për Vinicius Jr

Published

on

E ardhmja e Vinicius Junior te Real Madridi po bëhet gjithnjë e më e paqartë, sepse kontrata e brazilianit skadon në vitin 2027 dhe rinovimi i tij nuk është zgjidhur ende, duke hapur derën për interesim të madh nga klubet e tjera.

Sipas DefensaCentral, Real Madridi ka bërë të ditur se nuk do të pranojë asnjë ofertë nën 100 milionë euro për sulmuesin dhe kjo shifër tashmë u është komunikuar agjentëve që pyesin çdo ditë për situatën e lojtarit.

Vetë lojtari ka treguar publikisht se dëshiron të vazhdojë te Real Madridi, por me ardhjen e trajnerit Xabi Alonso roli i tij ka ndryshuar.

Ai nuk është më titullar i padiskutueshëm, për shkak të sistemit më të ngurtë dhe rotacioneve që po përdor trajneri. Ky ndryshim ka krijuar pasiguri te lojtari dhe ka vënë në pikëpyetje të ardhmen e tij në klub.

Presidenti i Real Madridit, Florentino Pérez, është i vendosur të mos humbasë kontrollin mbi situatën: ose rinovim, ose shitje por asnjë largim me ulje çmimi.

Muajt e ardhshëm do të jenë vendimtarë dhe nëse Vinicius ndihet i rëndësishëm në projektin e Xabi Alonsos, rinovimi mund të bëhet realitet.

Për momentin, një gjë është e sigurt se Real Madridi nuk pranon oferta nën 100 milionë euro për yllin brazilian./S.K/KP/Al Jazeera/

Continue Reading

Të kërkuara