Lajmet

Shkencëtarët: Kemi zbuluar gjurmë të botës jashtëtokësore nën mantelin e Tokës

Hulumtimi i quajtur ndikimi i formimit të Hënës si një burim i anomalive të mantelit bazal të Tokës u botua në revistën Nature.

Published

2 years ago

November 5, 2023

Betim Gashi

Shkencëtarët besojnë se rreth 4.5 miliardë vjet më parë, një trup i madh qiellor goditi Tokën, i cili krijoi kaos të vërtetë dhe përfundimisht krijoi Hënën.

Përkatësisht, pas goditjes, një grumbull mbeturinash u hodh në hapësirë, të cilat fillimisht u vendosën në orbitë rreth planetit tonë, dhe më pas filluan të mblidhen dhe grumbullohen dhe të krijojnë satelitin tonë natyror.

Në fillim, ekspertët menduan se nuk kishte shumë gjurmë të atij planeti të lashtë me përmasat e Marsit, të quajtur Theia, të mbetura në Tokë, por duket se e kishin gabim.

Në fakt, shkencëtarët nga Kina, SHBA dhe Britania kanë gjetur indikacione që tregojnë se pjesë të Theia kanë përfunduar si brenda Hënës ashtu edhe brenda planetit tonë.

Nëse është e vërtetë, ne mund të kemi një zgjidhje për një mister që ka pllakosur shkencëtarët për më shumë se një dekadë: prania e grumbujve të dendur, me madhësi kontinenti, të groposura thellë nën mantelin e Tokës (në një thellësi prej rreth 2900 kilometrash), që mbështillen rreth bërthamës.

Rajone të dendura misterioze në kufirin e bërthamës dhe mantelit

“Gjetjet tona sfidojnë pikëpamjen tradicionale të një ndikimi gjigant që homogjenizoi Tokën e hershme. Në vend të kësaj, ndikimi gjigant që formoi Hënën duket të jetë burimi i heterogjenitetit të hershëm të mantelit dhe shënon pikën fillestare të evolucionit gjeologjik të Tokës mbi 4.5 miliardë vjet”, tha shkencëtari planetar Hongping Deng pranë Observatorit Astronomik të Shangait (SHAO) të Akademisë Kineze të Shkencave.

Shkencëtarët mësuan për akumulimet e materialit që rrethojnë bërthamën e Tokës (provinca e madhe me shpejtësi të ulët prerjeje, LLVP) pas analizimit të tërmeteve sepse valët sizmike lëvizin ndryshe nëpër materiale të ndryshme. Ata gjetën rajone të mëdha dhe të dendura në kufirin midis bërthamës dhe mantelit – njëra nën Afrikë, tjetra nën Oqeanin Paqësor.

Deri më tani, ekspertët besonin se LLVP-të formohen gjatë një procesi të brendshëm në Tokë, por hulumtimet e reja tregojnë se pas formimit të tyre qëndron Tejas. Simulimet e mëparshme numerike treguan se shumica e Theia përfundoi në Hënë, dhe vetëm një pjesë në Tokë.

Por nuk duhet të jetë kështu. Për vite me radhë, shkencëtarët kanë hetuar mundësinë që një sasi e madhe Theia të ngecë brenda Tokës dhe është ende atje sot, andaj ekspertët kryen simulime të reja dhe gjetën disa të dhëna që tregojnë pikërisht një skenar të tillë, shkruan Science Alert.

Një teori e testuar

E dhëna e parë është shtresimi i mantelit të Tokës. Në simulimet, materiali nga Toka dhe Theia u përzier në mantelin e sipërm në një oqean me magmë të lëngshme, ndërsa manteli i poshtëm mbeti më i ngurtë. Të tjerët janë LLVP. Ekipi zbuloi se pjesët e Teia, vetëm disa dhjetëra kilometra në diametër, mund të ishin zhytur në kufirin bërthamë-manteli dhe të grumbulloheshin atje dhe të rriteshin në LLVP.

Rreth 2 deri në 3 për qind e masës së Tokës, thonë ekspertët, mund të vijë nga Theia. LLVP-të duhet të jenë midis 2 dhe 3.5 për qind më të dendura se manteli i Tokës dhe më të pasura me hekur. Ky është një lajm i mirë sepse hipoteza mund të testohet.

Përkatësisht, nëse marrim mostra të materialit nga manteli, të cilat arritën në sipërfaqe gjatë goditjes, nga Hëna, mund t’i krahasojmë ato me grumbullimet rreth bërthamës së Tokës dhe të shohim nëse ato kanë të njëjtat karakteristika kimike.

Hulumtimi i quajtur ndikimi i formimit të Hënës si një burim i anomalive të mantelit bazal të Tokës u botua në revistën Nature.

Related Topics:Britania e Madhe Toka planeti ShBA

Up Next

Kanadaja do ta ndalojë WeChat nga pajisjet qeveritare

Don't Miss

Gjermania ndalon aktivitetet që lidhen me Hamasin

Lajmet

5 ushtarë pakistanezë dhe 25 militantë të vrarë pranë kufirit afgan

Published

39 seconds ago

October 27, 2025

UBT News

Pesë ushtarë pakistanezë dhe 25 militantë u vranë gjatë përleshjeve në provincën veriperëndimore Khyber Pakhtunkhwa të Pakistanit pranë kufirit me Afganistanin, njoftuan forcat e armatosura të Pakistanit në një deklaratë të dielën.

Deklarata tha se të premten dhe të shtunën, dy grupe të mëdha militantësh në distriktin e Vaziristanit të Veriut dhe distriktin Kurram pranë kufirit Pakistan-Afganistan u kapën dhe u përballën me forcat e sigurisë.

15 militantë, përfshirë katër bombardues vetëvrasës, u vranë në distriktin Vaziristani Verior, ndërsa 10 të tjerë u vranë në distriktin Kurram gjatë përpjekjeve të tyre për të depërtuar në kufi.

Gjatë shkëmbimeve të zjarrit, u vranë edhe pesë ushtarë pakistanezë.

Një numër i madh armësh, municionesh dhe eksplozivë u sekuestruan gjithashtu nga militantët e vrarë, raporton Anadollu./S.K/KP/Anadollu/

Lajmet

Gjermania ther mbi 400 mijë shpezë për shkak të gripit

Published

2 minutes ago

October 27, 2025

UBT News

Gjermania ka therur më shumë se 400 mijë shpezë ndërsa rastet e gripit të shpendëve vazhdojnë të rriten në të gjithë vendin, njoftuan autoritetet.

Instituti Friedrich Loeffler (FLI) tha se shpërthimet aktuale i ngjajnë valës së rëndë të regjistruar në vitin 2021, një nga vitet më të këqija për gripin e shpendëve në Gjermani.

Sipas institutit, gripi i shpezëve është zbuluar në 30 ferma deri më tani, duke çuar në therjen dhe shkatërrimin e pulave, rosave, patave dhe gjelave të detit për të përmbajtur përhapjen.

“Është e pamundur të parashikohet se si do të zhvillohet situata,” paralajmëroi Instituti.

Humbjet më të rënda janë raportuar në shtetet verilindore të Mecklenburg-Pomerania Perëndimore dhe Brandenburg.

Autoritetet në distriktin Markisch-Oderland të Brandenburgut njoftuan plane për të therur 130 mijë shpezë të tjera, pasi kishin shkatërruar rreth 150 mijë shpezë në fillim të këtij viti.

Vdekje masive të pulëbardhave janë raportuar gjithashtu në zonën Linumer Teichland në Brandenburgun veriperëndimor. Gjatë sezonit të dimrit 2020-2021, Gjermania u detyrua të therte më shumë se dy milionë shpezë për shkak të shpërthimeve të gripit të shpezëve./S.K/KP/

Lajmet

Gjendet një bombë 223 kilogramë nga Lufta e Dytë Botërore në Kroaci

Published

3 minutes ago

October 27, 2025

UBT News

Rreth shtatëdhjetë familje janë evakuuar në qytetin kroat Pula, pasi një bombë avioni nga Lufta e Dytë Botërore u gjet gjatë gërmimeve në një kantier ndërtimi në rrugën Vallelunga.

Tomislav Vukoja, kreu i Shërbimit të Mbrojtjes Kundër Shpërthimit të Drejtorisë së Policisë, tha se operacioni për çaktivizimin e bombës përfundoi me sukses pavarësisht rrezikut nga ndonjë shpërthim i mundshëm.

“Megjithëse prisnim që çakmaku të ishte më i lehtë për t’u çmontuar, ne arritëm ta zgjidhnim me pinca dhe hoqëm detonatorin nga pajisja dhe tani nuk ka rrezik”, tha ai.

Ai shpjegoi se ndezësi ishte dëmtuar pasi ekskavatori shtypi mbi të gjatë gërmimit të themelit, por se ndezësi ka mbrojtje- është projektuar në mënyrë që gjilpëra e shkrepjes të mos mund të aktivizohet me ekskavatorin.

Zdravko Delaç, një instruktor për mbrojtje kundër shpërthimit në njësinë rajonale të policisë në Rjekë, tha se u deshën tre minuta për të hequr çakmakun, pastaj në tre minutat e ardhshme ata nxorën detonatorin.

“Brenda pesë deri në gjashtë minutash, gjithçka kishte mbaruar,” tha ai.

Është një bombë britanike me përdorim të përgjithshëm që peshon 223 kilogramë, nga të cilat rreth 69 kilogramë janë TNT. Është rreth një metër e gjatë, 33 centimetra e gjerë dhe është menduar për shkatërrimin e ndërtesave dhe objektivave ushtarake.

Në rast të një shpërthimi, vlerësohet se efekti vdekjeprurës arrin rreth 80 metra, kështu që mund të krijohet një krater me thellësi rreth 1.5 metra dhe gjerësi rreth 3.4 metra.

Shkatërrimi i bombës do të bëhet në poligonin e stërvitjes Marlera në Lizhnjan,/S.K/KP/

Lajmet

Real-Barcelona, ndeshja më të shtrenjtë në historinë e futbollit

Published

8 minutes ago

October 27, 2025

UBT News

Real Madridi mposhti Barcelonën ku Mbappe dhe Bellingham shënuan në El Clasico. Edhe pse çdo ndeshje midis Real Madridit dhe Barcelonës shkruan një kapitull të ri, ndeshja e mbrëmshme u konsiderua si ndeshja më e shtrenjtë e të gjitha kohërave.

Fuqia ekonomike në El Clasicon e parë të sezonit vendos rekorde të reja. Vlera e kombinuar e 11-shes titullare është 1.771 miliardë euro, por kjo është vetëm maja e ajsbergut.

Kur merren në konsideratë ekipet e plota, vlera totale rritet në 2.510 miliardë.

El Clasico e sotme tejkalon të gjitha ndeshjet e mëparshme duke u bërë ndeshja më e shtrenjtë në histori.

Deri më tani, shtatë nga dhjetë ndeshjet më të shtrenjta kanë përfshirë të paktën një klub anglez, me Real Madridin që është paraqitur tetë herë.

Barcelona, nga ana tjetër, është në listë dy herë. Pas ndeshjes së mbrëmshme, dy gjigantët spanjollë u ulen së bashku në krye.

Ndeshjet më të shtrenjta deri më tani:

Real Madrid – Barcelona, Superkupa e Spanjës 2025: 1.670 miliardë euro

Manchester City – Real Madrid, Liga e Kampionëve 24/25: 1.670 miliardë euro

Real Madrid – Arsenal, Liga e Kampionëve 24/25: 1.640 miliardë euro

Real Madrid – Manchester City, Liga e Kampionëve 23/24: 1.620 miliardë euro

Arsenal – Real Madrid, Liga e Kampionëve 24/25: 1.630 miliardë euro

PSG – Real Madrid, Kupa e Botës për Klube 2025: 1.610 miliardë euro

Manchester City – Real Madrid, Liga e Kampionëve 23/24: 1.580 miliardë euro