Nga qindra aplikime të profesorëve universitarë nga Kosova dhe rajoni i Ballkanit Perëndimor, Prof. Dr. Avni H. Alidemaj, pedagog dhe studiues në UBT, ka fituar një grant të rëndësishëm në kuadër të Fondit të Vishegradit për Ballkanin Perëndimor. Ky program prestigjioz u dedikohet anëtarëve të stafit akademik për të zhvilluar hulumtime shkencore dhe për të kontribuar në mësimdhënie në universitete elitare evropiane.

Nga Kosova, vetëm katër kandidatë kanë fituar këtë grant, ndërsa Prof. Alidemaj do të angazhohet gjatë muajit tetor në Universitetin Çarls të Pragës, ku do të realizojë projekte kërkimore në fushën e të drejtave të njeriut dhe do të mbajë ligjërata për studentët e Fakultetit Juridik.

Universiteti Çarls është një nga institucionet më prestigjioze të arsimit të lartë në Evropë dhe ndër më të vjetrit në botë. I themeluar në vitin 1348, ky universitet ka mbi 677 vite traditë akademike dhe sot renditet në mesin e 300 universiteteve më të mira botërore.

Ky sukses përbën një arritje të rëndësishme jo vetëm për Prof. Alidemajn dhe UBT-në, por edhe për akademinë kosovare në përgjithësi. UBT vazhdon të jetë një urë e fuqishme e shkëmbimeve akademike dhe kërkimore ndërkombëtare, duke sjellë njohuri të reja, përvoja të vlefshme dhe standarde bashkëkohore për studentët dhe shoqërinë kosovare në tërësi.

NASA po përshpejton planet për të vendosur një reaktor bërthamor në Hënë deri në vitin 2030, një hap kyç në ambicien e saj për të ndërtuar një bazë të përhershme për njerëzit në sipërfaqen hënore.

Administratori në detyrë i NASA-s, Sean Duffy, ka ftuar kompanitë komerciale të paraqesin propozime për të ndërtuar reaktorë me një kapacitet 100 kilovatësh, sipas Politico.

Ai ka theksuar se Kina dhe Rusia kanë gjithashtu plane të ngjashme, duke paralajmëruar se të dy vendet “mund të shpallin potencialisht një zonë të ndaluar” në Hënë.

Megjithatë, mbeten pyetje në lidhje me realitetin e afatit të dhënë, veçanërisht duke pasur parasysh shkurtimet e fundit dhe drastike në buxhetin e NASA-s, ndërsa disa shkencëtarë janë të shqetësuar se planet drejtohen vetëm nga qëllime gjeopolitike.

“Për të avancuar siç duhet këtë teknologji kritike për të mbështetur një ekonomi hënore në të ardhmen, prodhimin e energjisë me fuqi të lartë në Mars dhe për të forcuar sigurinë tonë kombëtare në hapësirë, është e domosdoshme që agjencia të veprojë shpejt”, tha Duffy.

NASA dha tri kontrata prej 5 milionë dollarësh për të projektuar reaktorë në vitin 2022, dhe këtë vit Kina dhe Rusia njoftuan një plan të përbashkët për të ndërtuar një central bërthamor të automatizuar në Hënë deri më 2035,.

Shumë shkencëtarë bien dakord se energjia bërthamore është mënyra më e mirë për të siguruar një furnizim të vazhdueshëm me energji në Hënë. Një ditë hënore zgjat njësoj si katër javë në Tokë, me dy javë rreze dielli të vazhdueshme dhe dy javë errësirë të plotë, duke e bërë energjinë diellore jashtëzakonisht të paqëndrueshme.

“Ndërtimi edhe i një habitati modest hënor për të strehuar një ekuipazh të vogël do të kërkonte gjenerim energjie në shkallë megavatësh. Panelet diellore dhe bateritë vetëm nuk mund t’i përmbushin me besueshmëri këto kërkesa”, shpjegon Sungwoo Lim nga Universiteti Surrey. “Energjia bërthamore nuk është vetëm e dëshirueshme, por është e pashmangshme”, shton ai.

Direktiva e Duffy-t i habiti shumë njerëz pasi administrata Trump njoftoi një shkurtim prej 24 për qind të buxhetit të NASA-s për vitin 2026, që përfshin shkurtime në misionet kryesore shkencore si Mars Sample Return.

Shkencëtarët janë të shqetësuar se njoftimi është një veprim i motivuar politikisht në një garë të re ndërkombëtare për në Hënë.

Profesoresha e UBT-së, Jeta Kiseri – Kubati, në bashkëpunim me një ekip studiuesish nga Meksika, ka publikuar një artikull shkencor të rëndësishëm në revistën prestigjioze ndërkombëtare Cureus.

Ky studim përfaqëson një kontribut të rëndësishëm në fushën e kërkimeve dentare dhe mjekësore, duke theksuar rolin e shkencës ndërkombëtare dhe fuqinë e bashkëpunimit akademik ndërkufitar.

Artikulli me titullin:“Predictability of a Mandibular Corpus Length Multivariate Model Integrating Björk-Jarabak Measurements and the Cephalometric Norm”, është publikuar
në revistën ndërkombëtare Cureus, një platformë me qasje të hapur që inkurajon vlerësimin dhe shpërndarjen e gjetjeve shkencore në nivel global.

Ky punim fokusohet në parashikueshmërinë e gjatësisë së korpusit mandibular përmes një modeli të avancuar multivariat, që integron matjet Björk-Jarabak dhe normat cefalometrike – një temë me rëndësi të madhe për fushën e ortodoncisë dhe stomatologjisë moderne.

Në këtë projekt morën pjesë edhe studiuesit e shquar nga Meksika:

• Luis Pablo Cruz Hervert (UNAM, Mexico City)
• Valentina Garcia Lee (UNAM)
• Silvia Paulina Martínez-Contreras (Universidad Cuauhtémoc, San Luis Potosí)
• José David Ortiz-Sánchez (Escuela Nacional de Estudios Superiores, León)
• Jacqueline Adelina Rodríguez-Chávez (Universidad de Guadalajara)
• Maria E. Jimenez (UNAM, Mexico City)
• Gisel Garcia-Garcia (UNAM, Mexico City)
• Sergio A. Sanchez (Instituto Mexicano del Seguro Social)

Artikulli është i disponueshëm publikisht dhe mund të lexohet dhe vlerësohet nga kolegët e fushës përmes platformës Cureus me SIQ™ rating system.

Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, ka realizuar një tjetër sukses akademik me publikimin e punimit shkencor në revistën ndërkombëtare Journal of Global Perspectives on Society, Culture, and Development (JGPSCD), e cila botohet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës nga MK Science Set Publishers, me ISSN 3067‑8358 dhe me sistem vlerësimi shkencor “double-blind peer review”.

Punimi me titull “A janë lajmet e rreme (dezinformimi) armiku më i madh i Etikës, në gazetarinë profesionale në Kosovë?” trajton një tematikë aktuale dhe me rëndësi të veçantë për zhvillimin e gazetarisë etike dhe profesionale në Kosovë, në një kohë të mbushur me sfida të dezinformimit dhe lajmeve të rreme.

Ky punim, i cili është i pajisur me DOI zyrtar, përbën një kontribut domethënës në fushën e studimeve të gazetarisë dhe etikës mediale, duke pasuruar kështu literaturën akademike dhe duke rritur profilin ndërkombëtar të UBT-së në kërkim shkencor.

Profesori Sabedini është autor i tre librave shkencorë në fushën e gazetarisë dhe etikës, përfshirë:

• Etika, mburojë e gazetarisë profesionale (2025), promovuar në UBT
• Gazetaria Online në Kosovë dhe në rajon: Etika dhe sfidat e vetërregullimit (2024)
• Mediet, etika, raportimet për situata të ndjeshme (2023)

Ai ka prezantuar mbi 11 punime shkencore në konferenca ndërkombëtare dhe gëzon mbi 33 vite përvojë në gazetarinë informative dhe hulumtuese. Është themeltar dhe redaktor i portalit RajoniPress, i njohur për raportime profesionale mbi çështje të ndjeshme si korrupsioni dhe krimi i organizuar.

Për angazhimin e tij në gazetari, Sabedini është katër herë fitues i çmimit “Gazetari i Vitit” në Kosovë, ndërsa ka ndjekur trajnime të avancuara në SHBA, përfshirë edhe në University of Missouri – Columbia, në fushën e gazetarisë hulumtuese dhe luftës kundër korrupsionit.