Bota për fëmijët sot duket shumë ndryshe nga ajo që ishte për prindërit e tyre. Ky ndryshim theksohet në një skenë të serialit të njohur të platformës transmetuese Netflix, “Adolescence”, ka shkruar CNN.

Në episodin II, Inspektori i Krimeve, Luke Bascombe (rolin e të cilit e luan Ashley Walters) shkon në shkollë të mesme për të hetuar pse 13-vjeçari Jamie Miller (rolin e të cilit e luan Owen Cooper), personazhi kryesor i serialit, dyshohet se ka vrarë shoqen e tij të klasës, Katie.

Bazuar në ndërveprimet në Instagram, mendon se ishin miq dhe të lidhur romantikisht. Djali i tij, nxënës në shkollë, i tregon se ka gabuar.

Emojit që Katie kishte përdorur nuk ishin “të pafajshme”. Ato ishin formë koduese e ngacmimit: emoji i dinamitit përfaqëson një pilulë të kuqe që shpërthen, një referencë për “manosferën” (grupet online të djemve që kanë ide ekstremiste për marrëdhëniet me gratë).

Emoji apo simboli “100” është një aludim për këtë grup, që sugjeron një teori që thotë se 80% e grave tërhiqen nga 20% e djemve.

Ky zbulim është tronditës për Bascombe dhe të tjerët të rritur, që nuk e dinë cilat ide të dëmshme e të rrezikshme ndikojnë te të rinjtë dhe si depërtojnë në jetën e tyre. Kjo ngjarje me papërputhshmëri është në qendër të “Adolescence”, serial britanik që ka ngjallur diskutime për qëndrimet e djemve të rinj ndaj grave, kulturën “incel” (djemtë që ndihen të margjinalizuar dhe kanë urrejtje ndaj grave), përdorimin e telefonave të mençur dhe shumë çështje të tjera.

Seriali fillon si dramë krimi, por gjatë katër episodeve, eksploron çfarë mund të ketë shtyrë një djalë që duket i pafajshëm të bëjë diçka kaq të tmerrshme. Dhe përgjigjet që ofron nuk janë aspak të thjeshta. Në një intervistë Jack Thorne, një nga krijuesit e serialit, flet për hulumtimet e tij në qoshet më të errëta të internetit, zemërimin e djemve të rinj dhe shpresat që ka për prindërit.

Pse e krijoi këtë histori?

“Filloi me mikun tim Stephen Graham. Ai më telefonoi e tha se duhet të shkruajmë një serial për djemtë që urrejnë vajzat dhe për krimin me thika, që është problem i madh këtu në Britani”, ka thënë Thorne.

Ata u nisën nga diskutimi për zemërimin e djemve, për mizorinë e tyre dhe për ndërtimin e një portreti të ndërlikuar të maskulinitetit.

“Si u bëmë ne e si po bëhen adoleshentët tani, në mënyra të ngjashme, por edhe të ndryshme?”, ka thënë tutje Thorne.

A ishin këto tema që i ka menduar gjatë kohës?

“Ka kohë që i mendoj, por diçka që kam tendencë ta kisha injoruar. Kur u futa më thellë, pashë shumë ide që më befasuan dhe që, nëse do t’i kisha dëgjuar në momentin e gabuar, do të më kishin çuar në rrugë që jam shumë i lumtur që nuk i kam ndjekur”, ka thënë skenaristi.

Tutje ai ka shpjeguar se si funksion kultura “incel”.

“Idetë e kulturës ‘incel’ janë tërheqëse se u japin kuptim shumë ndjenjave: izolimit, vetëvlerësimit të ulët, ndjenjës së padëshirueshmërisë. Ata të thonë se ka një arsye pse bota është kundër teje: sepse bota është ndërtuar nga një këndvështrim femëror, dhe gratë kanë gjithë fuqinë. Ata të japin udhëzime për t’u përmirësuar: të bëhesh më i fortë, të mësosh të manipulosh dhe të dëmtohesh”, ka thënë ai.

Cili iishte procesi i kërkimit për të shkruar karakterin e Jamie?

“Për të kuptuar këto ide, hulumtova në vende të errëta si platforma “Reddit” dhe “4chan”, duke ndryshuar algoritmin. Krijova llogari anonime e fillova të ndiqja njerëzit e dukshëm. Ata më çuan tek ata që ishin më pak të dukshëm, dhe këta ishin ata që më interesuan më shumë”, ka treguar Thorne.

Ka thënë se 13-vjeçari s’është duke e ndjekur personazhin e rrjeteve sociale, ish-kik-boksierin profesional, Andrew Tate, në mënyrë direkte.

“Ndoshta është duke ndjekur dikë që është i pasionuar pas lojërave ose muzikës, dhe që ka ndjekur Andrew Taten më parë dhe tani e përhap atë ide në një formë tjetër”, ka shpjeguar Thorne.

Cilat janë pyetjet që përpiqet t’u japë përgjigje seriali?

“Po pyesnim veten: Pse e bëri Jamie atë që bëri? Kjo nuk është pyetje se ‘kush e bëri?’ por ‘pse e bëri?’. Kjo është arsyeja pse shkojmë në shkollë në episodin e dytë, për të kuptuar sistemin arsimor dhe si funksionon ai. Në episodin e tretë, përpiqemi të kuptojmë se si mendon ai, çfarë ka përpunuar. Dhe në episodin e katërt, arrijmë në një vend shumë të ndërlikuar. Nuk do të thotë që mund të fajësojmë vetëm prindërit, por ata janë pjesërisht përgjegjës”, ka thënë Thorn.

Si mund të adresohet radikalizimi i djemve të rinj?

Regjisori ka thënë se duhet gjetur mënyra e duhur për përdorimin e rrjeteve duke cekur se problemet nuk vijnë direkt nga platformat.

“Duhet të gjejmë një mënyrë për të trajtuar përdorimin e mediave sociale. Ky është një problem i vështirë, sepse nuk do të vijë nga vetë platformat. Në Britani, po flasim për moshën kur duhet lejuar qasje në përdorim të rrjeteve sociale, ndërsa në Australi, ata që janë nën 16 vjeç ndalohen t’i përdorin rrjetet sociale. Kjo është përgjegjësia e kompanive që menaxhojnë këto platforma”, ka thënë tutje Thorne.

Çfarë mësimesh mund të nxjerrin prindërit nga ky serial?

Thorne ka thënë se është e nevojshme vëmendja e të rriturve ndaj adoleshentëve, pasi ata janë në krizë.

“Duhet të dëgjojmë fëmijët, janë të cenueshëm e kanë nevojë për ne. Kjo është për të gjithë, jo vetëm për prindërit. Dëgjoni fëmijët. Kjo është për mësuesit, dëgjoni nxënësit e studentët tuaj. Kjo është për politikanët, dëgjoni të rinjtë. Ata janë të përjashtuar tani dhe po kalojnë një dhimbje të madhe. Duhet t’i ndihmojmë”, ka thënë Thorne.

Ai ka thënë se ajo që duhet të bëjnë të rriturit është t’i dëgjojnë, të gjejnë mënyra për t’i bërë ata të flasin e të kuptojnë çfarë po i shqetëson.

“Përndryshe mund të jemi duke humbur mundësinë për t’i ndihmuar ata”, ka përfunduar skenaristi.

Ka qenë një periudhë e mirë për kantautorët e njohur që po përballen me padi për shkelje të të drejtave të autorit. Fillimisht, Mariah Carey arriti të fitonte një betejë ligjore të gjatë lidhur me akuzat se kishte kopjuar elemente të hitit të saj të përjetshëm “All I Want For Christmas Is You”.

Tjetër lajm pozitiv ka ardhur për Dua Lipën, e cila ka dalë fitimtare në çështje të rëndësishme ligjore që lidhet me “Levitating”, shkruan Music Business Worldwide.

Një gjykatës federal në New York ka rrëzuar një padi për shkelje të të drejtave të autorit ndaj shtëpisë diskografike Warner Records dhe Lipës, duke vendosur që “Levitating”, e publikuar më 2020, nuk ka kopjuar në mënyrë të paligjshme një këngë disko të vitit 1979.

Në një vendim të dhënë me 27 mars, gjykatësja Katherine Polk Failla ka dhënë  vendim përfundimtar në favor të Lipës dhe bashkëpaditurve të saj, duke konstatuar se paditësit nuk arritën të provonin ngjashmëri të konsiderueshme midis elementeve të mbrojtura të veprave.

Ndër bashkëpaditurit ishin kompanitë ‘Sony Music Publishing (US) LLC’, ‘Universal Music Corporation’ dhe ‘Warner Records Inc’, si dhe bashkëautorët e “Levitating”, Clarence Coffee, Jr., Sarah Hudson dhe Stephen Kozmeniuk.

Padia ishte ngritur nga ‘Larball Publishing Company’ e ‘Sandy Linzer Productions’, që pretendonin se “Levitating” kishte shkelur të drejtat e autorit për dy këngë: “Wiggle and Giggle All Night”, këngë disko e vitit 1979 e interpretuar nga Cory Daye, dhe “Don Diablo”, këngë e vitit 1980 nga Miguel Bosé, që paditësit e kishin blerë të drejtat përmes një marrëveshjeje të mëparshme mbi shkeljen e të drejtave të autorit.

Failla arriti në përfundimin se fraza muzikore e përbashkët mes “Levitating” e këngëve të paditësve përbëhej nga “pesë grupe notash të përsëritura në ritëm 16-tësh që zbresin në shkallën e minorit B te ‘Levitating’, në shkallën D major te ‘Don Diablo’”. Gjykata vendosi se shkalla zbritëse e një notë shtesë, që paditësit e cilësuan si “melodi karakteristike”, nuk ishin të mbrojtura nga ligji për të drejtat e autorit.

“Gjykata përfundimisht arrin në përfundimin se nuk mund të ketë ngjashmëri të konsiderueshme (dhe për rrjedhojë as shkelje të të drejtave të autorit) sipas ligjit, sepse ‘ngjashmëria midis veprave ka të bëjë vetëm me elemente që nuk mbrohen nga të drejtat e autorit të veprës së paditësve’”, shkroi gjykatësja Failla.

Vendimi i gjykatës u mbështet në çështjen e fundit ‘Structured Asset Sales, LLC’ kundër Ed Sheeran, që Sheeran e fitoi në nëntor të 2024. Në këtë vendim u përcaktua se “elementët bazë muzikorë si notat, ritmet dhe akordet në përgjithësi nuk janë të mbrojtshme me të drejta autori”, megjithëse një “përzgjedhje dhe renditje origjinale” e këtyre elementeve mund të mbrohet.

Ky precedent ligjor ishte kyç për mbrojtjen e Dua Lipës, pasi gjykatësja Failla e citoi atë drejtpërdrejt për të rrëzuar pretendimet e paditësve se një shkallë zbritëse plus një notë shtesë mund të përbënin një shprehje të mbrojtur.

Paditësit tentuan gjithashtu të argumentonin se elemente të tjera, si stili i interpretimit (“patter style”), tingulli pop me ndikime disko, tempoja dhe karakteristika të tjera, e bënin kombinimin e këtyre elementeve të mbrojtur.

Gjykata e hodhi poshtë këtë, duke theksuar se elementet nuk ishin origjinale në mënyrë të mjaftueshme për t’u mbrojtur nga ligji për të drejtat e autorit. Gjykatësja Failla vuri në dukje se disa nga elementet e pretenduara ishin pjesë të zakonshme të kompozimit muzikor, duke sjellë si shembull se “stili ‘patter’ është përdorur prej shekujsh në opera të Mozartit dhe Rossinit, si dhe në operetat e Gilbert dhe Sullivan”.

“Më thelbësisht, Gjykata gjen se një stil muzikor, i përcaktuar nga paditësit si ‘pop me ndjesi disko’, dhe një funksion muzikor, i përcaktuar nga paditësit si ‘argëtim dhe vallëzim’, nuk mund të mbrohen kurrë — as veç e veç dhe as së bashku — sepse një vendim i tillë do të bllokonte plotësisht zhvillimin e mëtejshëm të muzikës në atë zhanër apo për atë qëllim”, u theksua në vendim.

Gjykata hodhi poshtë kërkesat e paditësve për deklarim të të drejtave, që paditësit i kishin pranuar se do bëheshin të pavlefshme nëse akuza për shkelje të të drejtave të autorit rrëzohej. Ky vendim shënon përfundimin e një prej disa padive ligjore që Dua është përballur për “Levitating”. Në 2022, grupi Artikal Sound System ngriti padi se “Levitating” ishte “shumë i ngjashëm” me këngën e tyre “Live Your Life”.

Ajo çështje u hodh poshtë nga një gjykatës federal, që vendosi se Artikal Sound System nuk kishte paraqitur prova që krijuesit e “Levitating” kishin pasur akses në këngën e tyre.

Ndërkohë, një padi tjetër është ende në zhvillim. Në 2023, producenti Bosko Kante paditi Dua Lipën, Warner Music Group dhe producentin Stephen Kozmeniuk, duke pretenduar se një regjistrim i talkbox-it të tij ishte përdorur pa leje në tre remikse të “Levitating”.

Në shtator 2024, gjykatësi Hernan D. Vera i Gjykatës së Distriktit të Kalifornisë refuzoi një kërkesë për të rrëzuar këtë çështje, duke e lënë atë të vazhdojë.

Seriali i Netflix “Adolescence” ka pushtuar ekranet dhe po cilësohet si një nga më të mirët e dekadës së fundit. Por, përtej ngjarjes dramatike, detajet e fshehura në skena të caktuara kanë një kuptim më të thellë.

Psikologia britanike Sheila Redfern, ka shpjeguar se si elemente të vogla – nga një sandviç me turshi deri te pozicioni i karriges, mund të jenë çelësi për të kuptuar të vërtetën rreth protagonistit Jamie Miller, i akuzuar për vrasjen e shoqes së tij të klasës.

Çfarë simbolizojnë detajet në serial?

•Sanduiçi me djathë dhe turshi – Në episodin e tretë, psikologia Briony Ariston i ndan Jamie-t një sandviç me turshi, ndonëse dihet që nuk i pëlqen. Ky veprim shihet si një provokim i qëllimshëm për të testuar reagimin e tij.

•Çokollata e nxehtë – Në një tjetër moment, Briony i ofron Jamie-t çokollatë të nxehtë gjatë një takimi në qendrën e paraburgimit. Kjo teknikë përdoret shpesh nga psikologët për të krijuar një ambient më të ngrohtë dhe për ta bërë pacientin të ndihet i sigurt.

•Veshja e psikologes – Këmisha dhe pantallonat blu të Brionit janë zgjedhur me kujdes, pasi psikologët i kushtojnë vëmendje mënyrës së veshjes për të krijuar atmosferë sa më neutrale dhe të besueshme gjatë intervistave.

•Pozicioni i karriges – Gjatë seancës, Briony afrohet gradualisht më pranë Jamie-t, një teknikë e mirëmenduar që përdoret për të nxitur hapjen emocionale të një personi, veçanërisht tek fëmijët.

Këto detaje të vogla, por domethënëse, e bëjnë “Adolescence” serial edhe më intrigues, duke e kthyer çdo skenë në një pjesë të një puzzle psikologjik që të fton të kërkosh të vërtetën pas çdo veprimi.

Pas më shumë se tre vitesh nga tragjedia në xhirime, filmi i shumëpërfolur “Rust” më në fund do të dalë në treg.

Traileri i parë i projektit u publikua së fundmi nga revista People, e cila konfirmoi se filmi do të shfaqet në kinema të zgjedhura dhe në platforma dixhitale më 2 maj.

I vendosur në vitet 1880, “Rust” ndjek historinë e një djali jetim (Patrick Scott McDermott) që dënohet me vdekje pasi vret aksidentalisht një fermer. Gjyshi i tij, Harland Rust, i luajtur nga Alec Baldwin, e ndihmon të arratiset nga burgu dhe e çon drejt Meksikës.

Ata përndiqen nga Marshali i SHBA-ve, Wood Helm (Josh Hopkins) dhe një gjahtar i pamëshirshëm i quajtur Preacher (Travis Fimmel). Filmi drejtohet nga Joel Souza, i cili u plagos në të njëjtin incident që i mori jetën kinematografes Halyna Hutchins në tetor 2021.

Ngjarja tragjike ndodhi gjatë xhirimeve, kur një armë mbështetëse e përdorur nga Baldwin qëlloi një plumb të vërtetë, duke vrarë Hutchins dhe duke plagosur Souzën. Baldwin është shpallur i pafajshëm për vrasje nga pakujdesia, ndërsa armatuesja e filmit, Hannah Gutierrez-Reed, u dënua me 18 muaj burg në prill 2024.

“Rust” pati premierën e tij në nëntor 2024 në Festivalin e Filmit EnergaCamerimage në Poloni dhe tani është gati për audiencën globale.