Lajmet
Shëndeti mendor në pandemi, ekspertët kritikojnë institucionet për qasje joprofesionale
Published
4 years agoon
By
Betim GashiVendi për rreth 10 muaj po përballet me pandeminë COVID-19, e pasojat që po lë pas kjo sëmundje janë të mëdha.
Viti i shkuar po konsiderohet si më sfiduesi në trajtimin e shëndetit mendor. Të shumtë janë personat të cilët kanë kërkuar ndihmë pranë Qendrave të Shëndetit Mendor dhe Klinikës së Psikiatrisë, pas infektimeve me koronavirus në Kosovë dhe masave të vendosura për të parandaluar përhapjen.
Ekspertët po shprehën kritikë ndaj institucioneve, meqë të njëjtit nuk patën qasje të veçantë në aspektin profesional të shëndetit mendor. Të njëjtit thonë se masat që u morën ishin administrative, ndërkohë paralajmërojnë se pasojat më të mëdha psikologjike do të vërehen te moshat e shtyra dhe fëmijët.
Ka gati rreth 40 vjet përvojë si profesionist i shëndetit mendor, por vitin 2020 po e karakterizon si më të vështirin në aspektin profesional. Neuropsikiatri Sami Rexhepi për tërë këto vite ka trajtuar personat me sëmundje të shëndetit mendor, por nuk kujton që ka pasur acarim më të madh të sëmundjes te pacientët.
“Përveç se ka ardhur deri te riacarimi i sëmundjes te një numër i madh i klientëve, problemi është se është rritur edhe numri i popullatës që kanë manifestuar shqetësime të ndryshme emocionale. Sido që të jetë prej marsit-dhjetori janë nëntë muaj në pyetje edhe për të kuptuar më mirë si ka ndikuar pandemia në popullatën, është si me pas marrë një saq të madh edhe me i shti në saq popullatën në një presion të tillë kanë funksionuar. Një pjesë ka mujt një periudhë kohore me i bo ballë, por me kohën ato forca kanë filluar të zbehen edhe kanë filluar gradualisht të manifestohen edhe shenjat”, thekson ai.
Drejtori i Qendrës së Shëndetit Mendor, Sami Rexhepi shton se ende popullata është në fazën akute të stresit, por që sipas tij ka pasur presion të madh të popullatës, ngjashëm si në vitet e ’90-ta.
“Tërë kohën një e metë e madhe gjatë kësaj lufte të pandemisë, ka qenë se nuk ka pasur një qasje të veçantë në aspektin profesional të shëndetit mendor. Është bërë një strategji, është punuar se si do të reagojnë, por shumë pak ka pasur. Gjatë kohës së karantinimit, edhe aty shumë vonë jemi organizuar për të ofruar atë pjesën tonë profesionale të shëndetit mendor. Një e metë e madhe është se ende nuk jemi duke menduar për një qasje shumë specifike në aspektin e shëndetit mendor të popullatës, edhe kur kalon pandemia. Se jemi në fazën akute të stresit. Në një kohëzgjatje prej nëntë muajve, në një presion shumë të madh, është shumë normale me prit edhe çrregullime kronike të stresit traumatik”, shton Rexhepi.
Rexhepi i konsideron administrative masat anti-COVID që janë vendosur gjatë dhjetë muajve, për çka siç thotë ai ka pasur edhe rebelim të popullatës. Tutje, ai thekson se ka pasur shumë kërkesa për shërbime në këtë qendër.
“Kemi pasur riacarime të klientëve tanë që i mbikëqyrim, mirëpo ka pasur edhe nevojë të popullatës për shkak të çrregullimit të ankthit, çrregullimit të gjumit, frikës intensive, të gjitha janë këto elemente që janë pasojë e pandemisë”, thotë ai.
Rritje të numrit të rasteve ka pasur edhe në Klinikën e Psikiatrisë në QKUK. Doktor Faton Kutllovci thekson se të shumtë kanë qenë personat të cilët kanë manifestuar ankth, depresion e stres.
“Kemi pasur numër të madh të rasteve që kanë kërkuar ndihmë. Por, ajo që mund të them është që më tepër një entitet i caktuar ose edhe një tjetër që kanë kërkuar shërbimet e caktuara psikiatrike. Kemi pasur shtim të rasteve që kanë kërkuar ndihmë profesionale të shëndetit mendor, personat të cilët kanë manifestuar ankth, depresion, gjendje të reagimit akut, stres. E që kanë pasur për pasojë frikën, gjumin, ankesa të shumta somatike”, thekson ai.
Kutllovci shton se pandemia ka ndikuar që të shtohet numri i rasteve për vizita psikiatrike, ndërkohë thekson se kjo ka ndikuar shumë në ndryshimin e stilit të jetës.
“Ka pasur raste kur na janë bërë pyetjet nga më thjeshtat. Për shembull ‘a guxoj t’i dezinfektoj frutat’, ‘a guxoj ta prek kuletën’, ‘a guxoj të prek drurin, metalin’, bilës edhe ‘a guxoj t’i përqafoj fëmijët e mi’. Dhe kjo mandej ka ndikuar që njerëzit të kërkojnë pastaj informata e shpeshherë tendenca për të siguruar informata të bollshme në lidhje me koronavirusin dhe pasojat e mundshme ka ndikuar që njerëzit të marrin informata të gabueshme gjë që ka ndikuar në rritjen e nivelit të frikës. Mund të them që në përgjithësi simptomalogji kanë përjetuar të gjithë, por më shumë ata që para pandemisë kanë pasur probleme psikologjike, dhe tani niveli i simptomave është më i madh”, njofton ai.
Kjo periudhë ka ndikuar edhe në rritjen e abuzimit të përdoruesve me duhan, pije alkoolike dhe substanca narkotike. Kutllovci thekson për KosovaPress se pritjet janë të mëdha që pasoja të ketë te fëmijët dhe moshat e shtyra.
“Kur një person i ekspozohet një situate që mund të jetë e përjetuar potencialisht në mënyrë traumatike, ai do të manifestojë simptomatologjinë e cila mund të jetë prezentë për një periudhë të caktuar. Por, në qoftë se nuk është trajtuar, ajo mund të zgjatet dhe mbi këtë bazë unë mendoj që pasojat për shkak të pandemisë me koronavirusin në aspektin e shëndetit mendor do të jenë prezente edhe gjatë vitit tjetër, por ndoshta edhe gjatë viteve tjera. Sepse, përveç që do të ndërrojë qasjen tonë për jetën, do të ketë komplikime psikologjike sidomos tek moshat e shtyra, por edhe te fëmijët”, shton Kutllovci.
Sami Rexhepi e Faton Kutllovci shprehën kritikë ndaj institucioneve, meqë sipas tyre nuk patën prioritet shëndetin mendor. Për këtë bëjnë thirrje që gjatë këtij viti, të kenë për bazë rekomandimet e tyre.
Bota
Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSFermerët në Francë kanë vazhduar protestat e tyre të forta, duke hyrë në ditën e katërt të mobilizimit kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë midis Bashkimit Evropian dhe vendet e Mercosur (Argjentina, Brazili, Paraguaji dhe Uruguaji). Këto protesta janë shtrirë në disa qytete të Francës, ndërsa fermerët kërkojnë më shumë mbështetje dhe mbrojtje për industrinë e bujqësisë franceze, duke thënë se marrëveshja do të dëmtojë ndjeshëm të ardhurat e tyre dhe do të krijojë konkurrencë të padrejtë.
Në një akt demonstrativ, dhjetra fermerë, të organizuar nga sindikata Koordinimi Rurale du Lot-et-Garonne, montuan një kortezh me traktorë dhe bllokuan hyrjen në portin e madh të Bordos në Bassens (Gironde), një pikë kyçe për importin e drithërave. Protestuesit hodhën goma për të bllokuar rrugët që çojnë në portin, duke kërkuar që Ministri i Bujqësisë të nënshkruajë një dokument që garanton barazi të rregullave për të gjithë prodhuesit, duke i detyruar eksportuesit e vendeve të Mercosur të përmbushin standardet e BE-së për produktet bujqësore.
Një protestues nga sindikata Koordinimi Rurale shprehu shqetësimin se “na e imponojnë këtë produkt apo atë produkt dhe i ndalojnë produktet tjera, por këto produkte janë të ndaluara në vendin tonë, ndërsa në vendin e tyre janë të lejuara. Më pas këto produkte të parregulluara i blejmë nga jashtë”. Kjo është një akuza e fortë që synon të nënvizojë mangësitë e marrëveshjes për sa i përket standardeve të sigurisë dhe cilësisë së produkteve që mund të importohen pa tarifa doganore.
Sindikatat, duke përfshirë edhe Koordinimin Rurale, që është një grup bujqësor me lidhje me të djathtën ekstreme, kanë paralajmëruar një “revoltë bujqësore”, me bllokada të mallrave ushqimore që do të vazhdojnë në qytete të tjera, si në Auch dhe Agen në jugperëndim të Francës. Ata po ashtu janë të angazhuar në një fushatë të gjerë për të kundërshtuar importin e mishit të viçit, shpendëve dhe sheqerit nga vendet e Mercosur, të cilat, sipas tyre, krijojnë konkurrencë të pandershme për fermerët francezë dhe evropianë.
Përkrahësit e marrëveshjes BE-Mercosur argumentojnë se kjo marrëveshje do të përmirësojë lidhjet ekonomike midis Evropës dhe Amerikës së Jugut, duke hequr tarifat për eksportet evropiane, sidomos për makineritë, kimikatet dhe automjetet. Ata besojnë se kjo do të rrisë mundësitë e tregtisë për bizneset evropiane dhe do të kontribuojë në rritjen ekonomike të rajonit.
Megjithatë, shumë sindikata të fermerëve dhe organizata bujqësore e shohin këtë marrëveshje si një kërcënim për sektorin e bujqësisë, duke konsideruar se ajo nuk merr parasysh kostot e larta të prodhimit në Evropë dhe kushtet më të ulëta të prodhimit në disa shtete të Amerikës së Jugut. Ata e cilësojnë marrëveshjen si të paekuilibruar, pasi nuk ofron mbrojtje të mjaftueshme për prodhuesit evropianë dhe mund të çojë në një rënie të çmimeve dhe cilësisë së produkteve bujqësore franceze.
Në përgjigje të protestave, Ministrja e Bujqësisë e Francës, Annie Genevard, ka kundërshtuar publikisht marrëveshjen e tregtisë së lirë, duke përmendur rreziqet e shpyllëzimit dhe shqetësimet shëndetësore të lidhura me mishin e trajtuar me hormone, si dhe me praktikat e tjera që janë të ndaluara në Bashkimin Evropian. Po ashtu, Presidenti Emmanuel Macron ka shprehur shqetësimin e tij për mundësinë që prodhuesit e Amerikës së Jugut të mos përmbushin standardet e larta mjedisore dhe shëndetësore të BE-së.
Fermerët francezë dhe sindikatat që i përfaqësojnë shpresojnë që protestat e tyre të krijojnë një presion të mjaftueshëm mbi qeverinë dhe zyrtarët e BE-së për të rinegociuar ose për të bllokuar marrëveshjen, duke kërkuar mbështetje më të madhe për sektorin bujqësor të Francës dhe të gjithë Evropës./UBTNews/
Bota
Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSNë Itali, punonjësit e shëndetësisë kanë nisur një grevë njëditore në të gjithë vendin, duke protestuar kundër buxhetit të ulët të parashikuar për sektorin e shëndetësisë për vitin 2025. Sindikatat e mjekëve dhe stafit shëndetësor kanë deklaruar se shkalla e pjesëmarrjes në grevë është rreth 85 për qind, duke theksuar shqetësimet e tyre për financimin e pamjaftueshëm të këtij sektori kaq të rëndësishëm.
Një nga arsyet kryesore të grevës është buxheti i shëndetësisë për vitin 2025, i cili parashikon më pak të ardhura për këtë sektor, duke vënë në dyshim mundësitë e ofrimit të shërbimeve të nevojshme për popullatën. Mjekët dhe infermierët janë të shqetësuar për pamjaftueshmërinë e burimeve dhe për pasojat që mund të ketë kjo situatë mbi shërbimin shëndetësor në të gjithë vendin.
Përveç shqetësimeve për buxhetin, punonjësit e shëndetësisë kanë protestuar gjithashtu për sigurinë e pamjaftueshme gjatë punës në spitale. Ata kanë denoncuar kushtet e punës dhe mungesën e mbrojtjes adekuate, duke i bërë thirrje qeverisë që të ofrojë kushte më të sigurta për punonjësit shëndetësor, të cilët janë vazhdimisht të ekspozuar ndaj stresit dhe rreziqeve të tjera.
Mjekët kanë shprehur shqetësime për pasojat e mundshme të buxhetit të ulët, duke parashikuar se mund të shtyhen mbi 15,000 operacione jo urgjente dhe 100,000 kontrolle mjekësore. Ky është një shqetësim serioz për pacientët që presin trajtim dhe për gjithë sistemin shëndetësor, që mund të përballet me vonesa të mëdha dhe ngarkesa të mëtejshme në shërbimet e tij.
Gjatë protestës, mjekët dhe punonjësit e tjerë të shëndetësisë mbajtën pankarta me mbishkrimin “Respekt”, duke kërkuar që të tregohen më shumë vlerësim dhe respekt ndaj personelit shëndetësor, të cilët luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit publik, veçanërisht gjatë periudhave të krizave shëndetësore si pandemia e COVID-19.
Ndërkohë, kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka reaguar ndaj kritikave të sektorit shëndetësor dhe opozitës, duke mbrojtur pozicionin e qeverisë lidhur me buxhetin e vitit 2025. Ajo ka theksuar se qeveria e saj ka ndarë “sasi të paprecedentë burimesh” për shërbimet shëndetësore kombëtare, duke u angazhuar për përmirësimin e kushteve të punës dhe mbështetje për sistemin shëndetësor.
Në këtë kuadër, përplasja midis sindikatave të sektorit shëndetësor dhe qeverisë duket se do të vazhdojë, pasi mjekët kërkojnë financim të mjaftueshëm për të garantuar shërbime të sigurta dhe cilësore për të gjithë qytetarët italianë./UBTNews/
Bota
Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSAutoritetet italiane kanë njoftuar sekuestrimin e një sërë artefaktesh të gërmuara ilegalisht nga një varrezë etruske në rajonin e Umbrias, ndërkohë që po hetohen dy persona të dyshuar për vjedhjen dhe tentativën për t’i shitur ato në tregun e zi. Sipas njoftimeve të policisë, artefaktet që përfshijnë urnat, sarkofagët dhe sende të tjera të çmuara, vlerësohen në rreth tetë milionë euro.
Vjedhja e këtyre objekteve historike ka ndodhur në një varrezë etruske që u zbulua nga një fermer në vitin 2015, i cili gjeti një numër sendesh antike. Disa nga artefaktet që janë sekuestruar në operacionin e fundit janë identifikuar si të njëjtat që u shfaqën më parë në tregun ilegal, duke sugjeruar se këto sende mund të ishin pjesë e një rrjeti të madh të trafikimit të objekteve historike.
Për të zbardhur këtë çështje, policia italiane ka përdorur teknologjinë moderne, duke përdorur dronë për të fotografuar vendndodhjen e gërmimit dhe duke realizuar përgjime telefonike për të lokalizuar dy personat e dyshuar. Gjatë hetimit, janë gjetur dy sarkofagë të princeshave etruske, disa urnat mortore, kontejnerë parfumi dhe një krehër të gjitha këto sende që tregojnë nivelin e lartë të kulturës dhe artit të etrusqve.
Qytetërimi etrusk ka ekzistuar për disa shekuj, duke mbuluar një periudhë të rëndësishme historike që shtrihet nga rreth vitit 900 para Krishtit deri në vitin 27 para Erës Sonë. Ky qytetërim ka pasur një ndikim të madh në kulturën e lashtë të Italisë, kryesisht në rajonet e Toskanës, Umbrias dhe Lacios, të cilat ishin vendet e banuara nga etrusqit. Artefaktet e zbuluara në këtë rast përfaqësojnë jo vetëm një thesar të pasur arkeologjik, por dhe një dëshmi të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të këtij qytetërimi të lashtë.
Hetimet janë ende në vazhdim dhe autoritetet janë të angazhuara për të zbuluar të gjithë rrjetin e individëve të përfshirë në këtë trafikim të artefakteve të çmuara./UBTNews/
Bota
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Published
9 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSKarlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.
Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.
Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.
Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.
Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.
Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/
Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë
Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025
Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali
Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Afrika e Jugut shpall helmimin nga ushqimi fatkeqësi kombëtare, 22 fëmijë vdiqën
Percival Everett fiton ‘Çmimin Kombëtar të Librit’ për fiksion
“Shkelje ligjore”, punëtoret teknike të Kuvendit zëvendësohen nga kompania pa paralajmërim
Art dhe absurditet: Maurizio Cattelan dhe shitja e bananes për 6.2 milionë
Të kërkuara
-
Bota3 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 weeks ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë2 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman