Lajmet

Sfidë Perëndimit. Çfarë duan vendet e BRICS?

Published

on

Milena Gabaneli

Bota “jo-perëndimore” ngre nivelin e sfidës ndaj hegjemonisë ekonomike dhe financiare të Shteteve të Bashkuara. Nga 1 janari 2024, gjashtë vende, Irani, Arabia Saudite, Egjipti, Argjentina, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Etiopia, do t’i bashkohen grupit “Brics”, ku tashmë bëjnë pjesë Brazili, Rusia, India, Kina dhe Afrika e Jugut. Do të jetë hapi i parë në një lloj “big bang”-u, që aspiron të ndryshojë ekuilibrin gjeoekonomik të botës. Të paktën 40 shtete të tjera kanë kërkuar tashmë t’i bashkohen klubit, nga Algjeria në Indonezi, nga Kuba në Kazakistan në Gabon.

Kështu po formohet një koalicion që bashkon fuqitë e mëdha, si Kina, India dhe Rusia, me vendet afrikane, aziatike dhe afrikano-jugore, që janë ende në zhvillim. Ky mesazh u përcoll edhe në samitin e së mërkurës më 15 nëntor midis liderit kinez Xi Jinping dhe presidentit amerikan Joe Biden në San Francisko. “Bota – tha Xi – është mjaft e madhe për të dy ne. Kina dhe Shtetet e Bashkuara janë plotësisht të afta për rritje, pavarësisht dallimeve të tyre”. Me fjalë të tjera: dyert e hapura për kapitalin perëndimor, por konkurrencë e gjithanshme me Uashingtonin për primatin global.

Lindja e Briks

Akronimi Bric u krijua në vitin 2001 nga Jim O’Neill, kryeekonomist i bankës amerikane të investimeve Goldman Sachs, për të treguar katër realitete mbi të cilat duhet fokusuar për investime me potencial të lartë, duke pasur parasysh zhvillimin e tyre të trazuar. Parashikimi i O’Neill, në realitet, nuk mori parasysh se po fillonte edhe një proces politiko-diplomatik. Qeveritë e Brazilit, Rusisë, Indisë dhe Kinës kishin filluar tashmë një dialog i cili arriti pjekurinë me samitin e parë, të organizuar në jug të Rusisë, në Yekaterinburg, më 16 qershor 2009. Në vitin 2010, katër themeluesit vendosën të hapen drejt Afrikës së Jugut. Dhe kështu Bric u bënë Brics.

G7 dhe BRICS

Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) vë në dukje se në vitin 2022 pesë vendet e Brics prodhuan 31.5% të produktit bruto botëror. Nga janari i ardhshëm, me shtimin me 11 shtete, pjesa e pasurisë totale do të vazhdojë të zgjerohet: 38.5% në 2028.

Sa për të pasur një pikë krahasimi: në vitin 2022 Bashkimi Evropian mbuloi 14.5% të PBB-së botërore; ndërsa G7, 30.3%. Dhe në vitin 2028 pjesa e tyre e pasurisë do të reduktohet më tej: ajo e BE-së (13.7%), ajo e G7 (27.7%). 1.03 miliardë njerëz jetojnë në bllokun G7-BE, 3.6 miliardë në “Brics plus”.

G7 mund të llogarisë rezerva ari prej 17,527 ton, Brics ka 5,493 ton. Por ato vendet “e reja” kanë tashmë 21% të stokut të naftës dhe me ardhjen e Arabisë Saudite, Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Iranit do të arrijnë pragun e 41%.

Në frontin perëndimor, dy prodhuesit e vetëm, përkatësisht Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja, kanë vlerë respektivisht 20 dhe 6%. Por çështja është: cilat janë objektivat, ku duan të shkojnë “Brics plus” dhe mbi të gjitha, a mund të shkojnë.

Objektivat

Qëllimi i tyre i shpallur është të ndërtojnë një rend ekonomik, tregtar dhe financiar alternativ ndaj atij të krijuar nga Shtetet e Bashkuara në fund të Luftës së Dytë Botërore.

Hapi i parë tashmë është hedhur: krijimi i “Bankës së Re për Zhvillim” (Nbd). Ajo filloi të funksionojë në vitin 2016, nga selia e saj në Shangai, me ambicien për t’u bërë fondi monetar për vendet në zhvillim: duke u dhënë hua qeverive në vështirësi, pa kërkuar reforma drastike. Aksionerët e Bankës janë pesë shtetet e Brics, të cilëve u janë shtuar Egjipti, Bangladeshi dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.

Në shtatë vjet aktivitet, NDB-ja ka shpenzuar ekuivalentin e 30 miliardë dollarëve për të financuar rreth 100 projekte në lidhje me infrastrukturën, me synimin për të arritur në 350 miliardë deri në vitin 2030, duke parakaluar FMN-në, e cila në 15 nëntor 2023 po menaxhon rreth 110 miliardë dollarë kredi. Nbd lëviz kryesisht monedhat vendase, si pjesë e një strategjie më të gjerë: për të hequr qafe “diktaturën e dollarit”.

Një monedhë alternative për dollarin

Kjo temë ishte në qendër të samitit të fundit të Brics, më 24 gusht 2023, në Johannesburg, në Afrikën e Jugut. Xi Jinping, Lula, Modi, ministri rus Sergei Lavrov, presidenti i Afrikës së Jugut Cyril Ramaphosa u nisën nga fakti që dollari është sot pikë qendrore. Monedha amerikane rregullon 60% të tregtisë ndërkombëtare dhe 89% të transaksioneve në tregun valutor, pra blerjen ose shitjen e valutës. Ndërsa emetimet e obligacioneve ndërkombëtare të shprehura në dollarë kanë shkuar nga 38.5% në 2003 në 48.5% në 2023. Kjo do të thotë se në njëzet vitet e fundit gjithnjë e më shumë shtete dhe gjithnjë e më shumë kompani publike apo individë janë mbështetur në monedhën amerikane, për të kërkuar burime në tregjet e huaja financiare.

Por a do të ishte vërtet në gjendje “Brics plus” të lançonte një monedhë të vetme, ndoshta sipas modelit të euros, të konceptuar dhe testuar nga e para? Përgjigja e përhapur në qarqet globale financiare është “jo”; dhe kështu do të jetë për një kohë të gjatë.

Pekini kandidon juanin

Ndërkohë, qeveria e Pekinit po shtyn të caktojë monedhën e saj, juanin, për t’u bërë alternativë ndaj monedhës amerikane. Por është shumë mbrapa: sot juani mbulon vetëm 2.6% të rezervave valutore botërore, krahasuar me 5.8% të jenit japonez, 4.8% të paundit britanik, 20% të euros dhe 59% të dollarit.

Që nga viti 2005, Pekini ka lidhur një sërë marrëveshjesh me bankat qendrore, ndër të tjera, të Malajzisë, Argjentinës dhe Nigerisë për të ofruar juanin si monedhë për rezervat valutore.

Për më tepër, kinezët kanë zhvilluar një platformë bankare, së bashku me Tajlandën, Hong Kongun dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, për t’u përdorur si një alternativë ndaj Swift-it, sistemi më i përdorur nga institucionet globale të kreditit për të shlyer pagesat financiare dhe tregtare. Megjithatë, India dhe Indonezia tashmë kanë bërë të ditur se nuk janë të interesuara të zëvendësojnë dominimin e dollarit me atë të juanit.

Ndërsa presidenti brazilian Lula propozon: “Kur tregtojmë me njëri-tjetrin, mund ta bëjmë lehtësisht duke përdorur monedhat tona”.

Harta e tregtisë botërore

Ideja e Lulës, megjithatë, mund të ketë një ndikim të kufizuar. Duke filluar nga gjigantët, Kina dhe India. Në vitin 2022, trafiku mes dy vendeve u rrit me 8.2%, duke arritur pragun e 135.9 miliardë dollarëve.

Tregtia ndërmjet SHBA-së dhe Indisë arriti në 191.8 miliardë dollarë; ajo mes SHBA-së dhe Kinës është deri 758.4 miliardë. Prandaj, të testuar nga faktet, Brics nuk janë ende në gjendje të bëjnë pa Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimin, produktet e tij, teknologjinë e tij dhe monedhën e tij referuese. Atëherë çështja politike mbetet: është e vështirë të imagjinohet që këto 11 vende dhe ato që do të vijnë mund të lëvizin në një mënyrë kompakte, dhe për këtë arsye të ndikojnë në diskutimet në organet ndërkombëtare, ose në G20, grupi që mbledh periodikisht liderët e 20 ekonomitë më të mira në planet.

Kina nuk e ka dënuar në mënyrë eksplicite agresionin e Putinit në Kiev. India e bëri. Mosmarrëveshjet kufitare kombëtare midis Pekinit dhe Nju Delhit janë të vazhdueshme.

Xi Jinping synon të zvogëlojë ndikimin amerikan në rajonin Indo-Paqësor. Nga ana tjetër, kryeministri indian Modi po kultivon dialogun me Joe Biden.

Për Lindjen e Mesme: Irani dëshiron të fshijë Izraelin nga faqja e dheut; Arabia Saudite ishte e gatshme të firmoste një marrëveshje bashkëpunimi ekonomik me Tel Avivin, në këmbim të mbrojtjes ushtarake të Uashingtonit, si dhe teknologjisë amerikane për përdorim civil. Reagimi izraelit ndaj sulmit terrorist në Gaza, megjithatë, ka bashkuar, të paktën për momentin, botën myslimane kundër qeverisë së Benjamin Netanyahut.

Sfidat e «Brics plus», pra, do të jenë dy. Ajo drejt Perëndimit dhe paralelisht ajo e nivelimit të dallimeve të brendshme politike, për të ndarë strategjinë për paranë, tregtinë, investimet për të vënë në pikëpyetje qendrën gjeoekonomike perëndimore. / corriere della sera – bota.al

Lajmet

​Paga minimale, Murati thërret në takim përfaqësuesit e bizneseve

Published

on

By

Ministri në detyrë i Financave Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati ka ftuar përfaqësuesit e komunitetit të bizneseve për të diskutuar çështjen e rritjes së pagës minimale.

Takimi është paraparë të mbahet të enjten prej orës 10:00 në objektin e Qeverisë së Kosovës.

“Në emër tê Ministrit të Financave, Punës dhe Transfereve, z. Hekuran Murati, ju ftojmë tê merrni pjesë nẽ takimin ku do tẽ diskutohet çështja e rritjes së pagës minimale”, thuhet në ftesën e Ministrisë së Financave drejtuar Dhomave dhe Odave Ekonomike në Kosovë.

Aktualisht paga minimale në vendin tonë është 350 euro bruto. Kjo rritje u bë në gusht të vitit të kaluar, disa ditë pasi hyri në fuqi Ligji për pagën minimale, i cili parashihte një rritje të pagës minimale në 264 euro bruto. Deri në fuqizimin e Ligjit të ri, paga minimale në Kosovë ishte 130 euro për punëtorët nën 35 vjeç dhe 170 euro për punëtorët deri në 65 vjeç.

Ndërsa, më 26 tetor kryeministri në detyrë Albin Kurti në seancën e jashtëzakonshme ku dështoi formimi i qeverisë së re, përmendi edhe rritjen e pagës minimale në 500 euro. /KP

Continue Reading

Lajmet

Siria njeh Kosovën

Published

on

By

Siria është shteti numër 120 që njeh pavarësinë e Kosovës, ka bërë të ditur presidentja Vjosa Osmani.

Me mbështetjen e Lartësisë së tij Mbretërore, Princit të Kurorës së Arabisë Saudite, Muhammed bin Salman Al Saud, sot në Riad arritëm marrëveshjen nëpërmjet së cilës Republika Arabe e Sirisë njeh Republikën e Kosovës, shkruan Osmani në Facebook.

Osmani ka falënderuar presidentin Al Sharaa për vendimin për njohje të Kosovës si dhe për mbështetjen e tij për popullin tonë. Ajo ka falënderuar edhe Princin e Kurorës së Mbretërisë së Arabisë Saudite që e bëri të mundshëm këtë akt historik ndërmjet dy shteteve tona.

“Populli i Kosovës dhe ai i Sirisë kanë vuajtur e sakrifikuar shumë për ta arritur lirinë. Kjo njohje e ndërsjellë sot nuk është vetëm e sovranitetit shtetëror, por edhe njohje e sakrificës së shumë brezave për të jetuar të lirë. Tani Kosova njihet nga 120 shtete. Republika jonë po ecë përpara dhe s’ka asgjë që mund ta ndalë”/KP

Continue Reading

Lajmet

​Transporti ajror, Shqipëria shënon rritje të numrit të pasagjerëve

Published

on

By

Transporti ajror vijoi tendencën pozitive edhe gjatë tremujorit të tretë të vitit 2025, duke regjistruar rritje si në numrin e pasagjerëve ashtu edhe në volumin e mallrave të transportuara.

Sipas të dhënave zyrtare të INSTAT-it numri i pasagjerëve ka vijuar të rritet, duke arritur në 3.892.761 gjatë tremujorit të tretë të këtij viti, nga 3.534.751 që ishin në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, një rritje prej 10,1%, raporton ATSH.

Volumi i mallrave, përfshirë postën, që është trajtuar nëpërmjet transportit ajror, ka arritur në 714,3 tonë, prej të cilëve 78,5% janë mallra të hyrë dhe 21,5% mallra të dalë.

Ky tregues ka shënuar rritje 25,1% krahasuar me të njëjtin tremujor 2024, duke reflektuar zgjerimin e aktivitetit ekonomik dhe rritjen e kërkesës për transport ajror të mallrave. Në këtë periudhë kanë operuar gjithsej 31 shoqëri ajrore, nga të cilat 30 janë të huaja dhe vetëm një shqiptare.

Në hapësirën ajrore shqiptare janë realizuar gjithsej 139.923 fluturime, ku 83,6% e tyre përbëhen nga mbikalime./KP

Continue Reading

Lajmet

Kurti i ftuar i nderit në darkën e shtruar nga Qarku Diplomatik i Parisit

Published

on

By

Kryeministri në detyrë i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, ishte mbrëmë i ftuar nderi në darkën e shtruar nga Qarku Diplomatik i Parisit, ku të pranishëm ishin personalitete të larta të hallkave diplomatike, politike dhe ekonomike të Francës, njoftojnë përmes komunikatës për media zyra e kryeministrisë.

Në adresimin e tij para të pranishmëve, Kurti thuhet të ketë folur për rëndësinë e solidaritetit dhe bashkëpunimit ndërmjet vendeve demokratike në avancimin e mëtejmë të shoqërive tona dhe në përballje me sfidat e përbashkëta. Ai theksoi nevojën, si dhe rëndësinë, që në rrugëtimin përpara të vendeve evropiane vlerat dhe interesat të ecin gjithmonë bashkë.

Gjithashtu foli për angazhimin dhe vlerën e shtuar të anëtarësimit të Kosovës dhe gjithë Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian dhe NATO. Ai tha se anëtarësimi i Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian është në vetë interesin ekonomik dhe të sigurisë të Bashkimit Evropian dhe shteteve anëtare të tij. Në këtë drejtim, ai shtoi se u përket atyre që besojnë se zgjerimi i jashtëm i Bashkimit Evropian dhe reformat e brendshme të tij shkojnë krah për krah. Vetëm një Evropë që dëshiron të reformohet nga brenda mund të zgjerohet nga jashtë, dhe vetëm një Evropë që dëshiron të zgjerohet nga jashtë mund të reformohet suksesshëm nga brenda; zgjerimi i jashtëm dhe reformat e brendshme janë njëkohësisht mundësi dhe kushte të njëra-tjetrës”, citohet të ketë thënë Kurti.

Kurti sot merr pjesë në edicionin e tetë të Forumit të Paqes në Paris, me ftesë të Presidentit të Republikës së Francës, Emmanuel Macron./EO

Continue Reading

Të kërkuara