Lajmet

Sekreti i fisit bolivian

Kanë zemrën dhe trurin më të shëndetshëm në botë.

Published

on

Sekreti i një shëndeti të mirë mund të gjendet i fshehur në thellësitë e Amazonës boliviane. Atje, studiuesit kanë zbuluar se njerëzit e fisit Tsimane e kanë zemrën dhe trurin jashtëzakonisht më të shëndetshme në krahasim me qytetarët e vendeve të zhvilluara perëndimore.

Shkencëtarët kishin tashmë informacione se Tsimane, një fis me rreth 16.000 banorë, gëzonin një shëndet të shkëlqyer. Një studim i vitit 2017, tregoi se ata kishin zemrën më të shëndetshme në botë. Tani, një studim i këtij viti ka konfirmuar se banorët e këtij fisi të madh, nuk kanë vetëm zemrën të shëndetshme, por edhe truri i tyre është gjithashtu shumë më i fortë se i njerëzve të tjerë.

Studimi i këtij viti shqyrtoi 746 të rritur të fisit Tsimane midis moshave 40-94 vjeç. Banorët që udhëtuan për 2 ditë në këmbë nga fshatrat e tyre të izoluar në Trinidad të Bolivisë, iu nënshtruan skanimeve CT në mënyrë që studiuesit të mund të shihnin gjendjen e trurit e tyre.

Pasi realizuan skanimet e trurit të tyre, studiuesit i krahasuan ato me skanimet e trurit të të rriturve nga Gjermania, Shtetet e Bashkuara dhe Holanda. Gjetjet e tyre konfirmuan gjetjet e  studimit të vitit 2017, sefisi Tsimané kishte një tru shumë më të shëndetshëm sesa perëndimorët. Kur studiuesit analizuan vëllimin e trurit midis dy popullatave, ata zbuluan se ndryshimi në vëllimin e trurit midis moshës së mesme dhe moshës së vjetër ishte 70 për qind më i vogël tek truri i fisit Tsimane sesa i atyre të vendeve të zhvilluara perëndimore.

Edhe pse një nivel i caktuar i atrofizimit së trurit është normal, një përshpejtim i tij mund të çojë në dëmtime të aftësive njohëse, rënie funksionale dhe demencë. “Fisi Tsimane na ka siguruar një eksperiment të mahnitshëm natyror mbi efektet potencialisht të dëmshme të stileve moderne të jetës mbi shëndetin tonë”- thotë autori i studimit Andrei Irimia, asistent profesor i gerontologjisë, neuroshkencës dhe inxhinierisë biomjekësore në USC Leonard Davis School of Gerontology.

“Këto zbulime sugjerojnë se atrofia e trurit mund të ngadalësohet ndjeshëm nga të njëjtët faktorë jetese që lidhen me një rrezik shumë të ulët të sëmundjeve të zemrës”-thekson ai.

Në disa aspekte, këto rezultate nuk janë dhe aq të habitshme.

Njerëzit e fisit Tsimane janë fizikisht aktivë dhe jetojnë me bujqësi, gjueti dhe peshkim.

Ata kanë një dietë ushqimore me shumë fibra dhe që përfshin perime, peshk dhe mish pa shumë dhjamë. Ndërkohë, perëndimorët kanë në përgjithësi një stil jetese sedentare (qëndrojnë shumë kohë ulur) dhe konsumojnë më shumë yndyrna të ngopura.

Por studiuesit nuk ishin të sigurt nëse stili i shëndetshëm i jetës së njerëzve të fisit Tsimane, do të përkthehej domosdoshmërisht në një tru më të shëndetshëm. Megjithëse banorët e këtij fisi hanë mirë dhe janë fizikisht aktivë, atyre u mungon kujdesi shëndetësor dhe ilaçet moderne.

Për këtë arsye, ata janë përgjithësisht më të prekshëm ndaj sëmundjeve infektive dhe niveleve të larta të inflamacionit. Për shkak se inflamacioni shoqërohet me një atrofizim të trurit, studiuesit dyshuan se tek këta njerëz truri mund të atrofizohet më shpejt.

Në vend të kësaj, ata zbuluan se e kundërta ishte e vërtetë. Kjo gjë sugjeron se shëndeti i mirë kardiovaskular, mund t’i tejkalojë efektet anësore të inflamacionit. Por i rëndësishëm është edhe lloji i inflamacionit. Ndërsa inflamacioni tek njerëzit e këtij fisi bolivian shkaktohet nga infeksionet e rrugëve të frymëmarrjes, gastrointestinale dhe parazitare, inflamacioni tek perëndimorët shkaktohet nga mbipesha dhe shkaqet metabolike.

“Stili ynë i jetës sedentare dhe dieta e pasur me sheqerna dhe yndyrna, mund të përshpejtojë humbjen e indeve të trurit me kalimin e moshës,duke na bërë kësisoj më të prekshëm ndaj sëmundjeve të tilla si Alzheimeri”- tha autorja tjetër e studimit Hilard Kaplan, profesore e ekonomisë shëndetësore dhe antropologjisë në Universitetin Çapman, që ka shpenzuar vite duke studiuar këtë fis.

“Fisi Tsimane mund të shërbejë si një shembull i shkëlqyer i plakjes së shëndetshme të trurit”- mendon ajo. Gjithsesi, disa shkencëtarë mendojnë se nevojiten më shumë kërkime. Rebeka Edelmajer, drejtoreshë e angazhimit shkencor në“Shoqatën e Alzheimerit”, vuri në dukje se studimi më i fundit i trurit mbi njerëzit e fisit Tsimane nuk vlerësoi kujtesën apo aftësitë e tyre të të menduarit.

Ai nuk mori parasysh faktorë si ekspozimi ndaj mjedisit ose gjenet, të cilët mund të ndikojnë në plakjen e trurit dhe demencën. Sidoqoftë, studimi duket se provon diçka shumë bazike:të ngrënit mirë dhe lëvizja e shpeshtë mund të çojë në një shëndet më të mirë.“Gjetjet e këtij studimi, sugjerojnë mundësi të shumta për ndërhyrje për të përmirësuar shëndetin e trurit. Madje edhe në popullata me nivele të larta të inflamacionit”-vuri në dukje Kaplan.

Continue Reading

Lajmet

Gavrillo Millosavleviq lirohet nga akuza për krime në burgun e Dubravës më 1999

Published

on

By

Gjykata Themelore në Prishtinë ka liruar të hënën serbin Gavrillo Millosavleviqin, të akuzuar për krime lufte kundër popullatës civile, gjatë kohës së luftës në Kosovë.

Gjykatësi Vesel Ismaili ka deklaruar se nuk është vërtetuar se i dyshuari – në cilësinë e zyrtarit në burgun e Dubravës – e ka kryer veprën penale për të cilën akuzohej, dhe kështu i është ndërprerë edhe masa e paraburgimit, ka raportuar mediumi i specializuar për fushën e sundimit të ligjit në Kosovë, Betimi për Drejtësi.

Atij i ishte ngritur aktakuza më 29 nëntor të vitit 2023 dhe në të përmendej se Millosavleviq, bashkë me disa persona tjera, kishte vrarë, rrahur, maltretuar dhe torturuar të burgosurit civilë shqiptarë.

Sipas aktakuzës, ai kishte qenë pjesë e grupit të ushtarëve serbë, të cilët kishin gjuajtur në drejtim të të burgosurve me mitralozë, mortajë dhe armë tjera, në një operacion të nisur më 22 maj 1999 deri më 24 maj 1999, si pasojë e të cilit ishin vrarë 109 të burgosur.

Në shkurt të vitit 2024, nga akuza për krime lufte ishte liruar edhe serbin tjetër Zllatan Arsiniqi, i cili akuzohej se me pjesëtarë të policisë serbe dhe grupeve paramilitare në kohë lufte, kishte marrë pjesë në dëbimin dhe shpërnguljen me dhunë të banorëve të Kamenicës.

Fondi për të Drejtën Humanitare pati vlerësuar në rastin e Arsiniqit se trupi gjykues i Gjykatës Themelore në Prishtinë, kishte mbajtur proces të drejtë gjyqësor.

Në luftën e viteve 1998-1999 në Kosovë besohet se janë vrarë mbi 13.000 civilë, ndërsa mijëra të tjerë janë zhdukur. Të pagjetur, edhe sot e kësaj dite, mbeten mbi 1.600 persona – shumica prej të cilëve shqiptarë./REL

Continue Reading

Lajmet

​Të akuzuarit për masakrën e Mejës gjykohen në Prishtinë, por pa prezencë në seancë

Published

on

By

Në Gjykatën Themelore në Prishtinë sot është mbajtur seanca e shqyrtimit fillestar ndaj 53 të akuzuarve për masakrën e Mejës. Prezent në seancës ishin avokatët e tyre, por jo edhe të akuzuarit, pasi autoritetet kosovare nuk kanë arritur ta sigurojnë vendndodhjen e tyre.

I dyshuari kryesor është Momir Stojanoviq, ish-shef i Departamentit për Siguri në Komandën e Korpusit të Prishtinës, i cili ka qenë edhe drejtor i Agjencisë Ushtarake dhe të Sigurimit të Serbisë.

Prokurori i Prokurorisë Speciale të Kosovës, Ilir Morina kërkoi që për këtë rast të zhvillohet gjykimi në mungesë, pasi janë shtjerr të gjitha përpjekjet procedurale ligjore për sigurimin e prezencës së të akuzuarve.

Morina tregoi se gjyqtari i procedurës paraprake më datën 10 mars 2020, ka lëshuar fletërreshtim ndërkombëtar për 18 të akuzuarit, ndërsa për 35 të tjerët e lëshoi fletërreshtimin ndërkombëtarë më 01.10.2023.

“Aktakuza paraqitet në këtë gjykatë, pasi që të pandehurit janë të paarritshëm për organet e ndjekjes dhe me këtë rast janë shtjerr të gjitha përpjekjet procedurale të paraprake…në rastin konkreti prokurori i shtetit i ka shtjerr të gjitha këto mundësi procedurale ligjore për sigurimin e prezencës së të pandehurve duke marrë parasysh këto zhvillime procedurale dhe në bazë të neni 303 paragrafi 7 i Kodit të Procedurës Penale, konsiderojmë se është krijuar mundësia ligjore që gjykata të zhvilloj gjykim në mungesë ndaj këtyre të pandehurve”, tha ai.

Gjyqtarja në këtë rast, Violeta Nimani tha se meqenëse nuk kanë asnjë informacion për vendndodhjen e të akuzuarve dhe janë plotësuar kushtet ligjore, ky gjykim do të zhvillohet në mungesë.

“Të pandehurit nuk prezantojnë në gjykatë, për të njëjtët Gjykata Themelore në Prishtinë, departamenti special më datën 15.04. 2025 në gazetën zyrtare në ëeb faqen e Prokurorit të Shtetit dhe Gjykatës ka publikuar ftesën për seancë së bashku me aktakuzën e ndryshuar dhe përmes ftesës ka ftuar të lartëcekurit me të dhënat personat si në shkresat e lëndës që të marrin pjesë në seancën fillestare…Në bashkëkryerje kanë kryer veprën penale krime lufte kundër popullsisë civile e sanksionua…. Gjykata konstaton se në këtë seancë nuk janë prezent asnjë nga të akuzuarit e lartëcekur dhe nuk kemi asnjë informacion nga ndonjë person apo Policia për vendndodhjen e këtyre të pandehurve, ndaj të njëjtëve janë aktiv urdhërarrest ndërkombëtarë…Gjyakat konform nenit 303 para 4 i Kodit të Procedurës Penale, merr aktvendim të mbahet gjykimi në mungesë ndaj të akuzuarve Momir Stojanoviq e të tjerë për shkak se janë plotësuar kushtet ligjore”, tha ajo.

Në seancën e sotme të shqyrtimit fillestar për 53 të akuzuarit për masakrën e Mejes dhe vrasjeve në fshatrat përreth komunës së Gjakovës nga prokurori special, Ilir Morina u lexua edhe aktakuza.

Sipas aktakuzës së Prokurorisë Speciale të Kosovës forcat policore dhe ushtarake serbe, duke vepruar nën komandën e të akuzuarve kanë zhvilluar një sulm të gjerë dhe sistematik ndaj popullsisë civile të nacionalitetit shqiptar.

Referuar aktakuzës Momir Stojanovig, Nikolla Miqunovig, Sreten Çamovia, Millovan Kovageviq dhe Sergej Peroviq, me pretekstin e pastrimit të terrenit nga forcat e UÇK-së, krijuan planin e spastrimit etnik të popullsisë shqiptare të ashtuquajtur “Reka e Keqe” në zonën e Caragojit, ku planifikuan vrasjen e mbi 100 personave dhe djegien e të gjitha shtëpive në shenjë hakmarrje për vrasjen e pesë policive serbë nga UÇK-ja.

“Vrasjet: Nga data 27 prill 1999 deri me datë 29 prill 1999, në Komunën e Gjakovës, saktësisht në fshatrat : Mejë, Korenicé, Junik, Vogovë, Devë, Zhub, Batushë, Koshare, Molliq, Brovinë, Nivokaz, Morinë, Berjahë, Ponoshec, Pacaj, Dobrosh, Sheremet, Dallashaj, Rracaj, Stubell, Nec, Smolicë, Popoc, Shishman, Babaj Bokës, Ramoc, Rrypaj, Madanaj, Orize, Duzhnjë, Guskë dhe Brekoc, forcat policore dhe ushtarake serbe, duke vepruar nën komandën e të pandehurve të lartcekur, kanë zhvilluar një sulm të gjerë dhe sistematik ndaj popullsisë civile te nacionalitetit shqiptare, ashtu që në muajin prill 1999, pas vrasjes së policit Millutin Prashçeviqit (Milutin Prascevic) dhe katër policëve të tjerë , në fshatin Meje të pandehurit u mblodhën për një takim të fshehtë në një shtëpi private në Gjakovë ku morën pjesa udheheqësit e formacioneve ushtarake, policore dhe sigurimit shtetëror te ish Jugosllavise: Momir Stojanovig, Nikolla Miqunovig, Sreten Çamovia, Millovan Kovageviq dhe Sergej Peroviq, me pretekstin e pastrimit te terrenit nga forcat e UÇK-se, ata krijuan planin e spastrimit etnik te popullsisë shqiptare të ashtuquajtur “Reka e Keqe” në zonën e Caragojit, ku planifikuan vrasjen e mbi 100 personave dhe djegien e të gjitha shtëpive në shenjë hakmarrje për vrasjen e pesë policive nga UÇK, ashtu që në implementim te këtij plani forcat serbe fillimisht i rrethuan fshatrat e lartcekura me automjetet ushtarake dhe policore”, thuhet në aktakuzë.

Aktakuza thotë se si pasojë e këtij operacioni të planifikuar forcat serbe vranë 370 civil shqiptarë, prej tyre në fshatin Meje, u vranë 283 civil, ndërsa, trupat e 370 të vrarëve u gjetën në tetë varreza masive në Batajnicë të Serbisë.

“Forcat serbe i ndajnë burrat nga grat dhe fëmijët, këta të fundit nën kërcënimin e armeve i urdhërojnë që të largohen në drejtim të Shqipërisë, kurse burrat i ekzekutojnë në mënyrë më barbarë në vende të ndryshme, me ç’rast në fshatin Meje, u vranë 283 civil, në fshatin Korenicë, u vranë 66 civil, në fshatin Pacaj, një civil, në fshatin Dobrosh, tre civil, në fshatin Rracaj, tre civil, në fshatin Nec, dy civil, në fshatin Ramoc, pesë civil, në fshatin Bishtazhin, shtatë civil, gjithsej 370, civil të nacionalitetit shqiptar, trupat e të cilëve janë gjetur në tetë varreza masive ne Batajnicë të Serbisë”, thotë aktakuza.

Ndërsa, dispozivi dy i kësaj aktakuze i akuzon 53 të serbët edhe për dëbim, shkatërrim dhe plaçkitje pasurie.

Prokurori Special, Ilir Morina tha se si pasojë e implementimit të planit të ashtu quajtur “Reka e Keqe”, u dëbuan mbi 20 mijë banorë duke u deportuar për në Shqipëri. Më këtë rast të akuzuarit ngarkohen për veprën penale “Krim i luftës kundër popullsisë civile”.

“Mbi 20 mije banor u depërtuan për Shqipëri në dy pika kufitare, në Qafë Prushë dhe Morinë, ndërsa pasuria e tyre u plaçkit dhe shtëpitë e tyre u dogjën me objekte banimi përcjellëse, me ç’ rast e tërë ekonomia familjare e këtyre fshatrave u shkatërrua tërësisht, duke shkaktuar dëme të mëdha materiale. Me këtë, në bashkëkryerje, e kanë kryer vepër penale Krim i luftës kundër popullsisë civile, e sanksionuar me nenin 142 lidhur me nenin 22 të Ligjit penal të Republikës Socialiste Federative te Jugosllavisë, aktualisht e inkriminuar si Krimet kundër njerëzimi”, thotë aktakuza.

Në shqyrtimin e sotëm fillestar patën ankesa disa avokat për pajisjen në shkresa të lëndës, por që Prokuroria Speciale e Kosovës shprehu gatishmërinë për bashkëpunim në këtë drejtim.

Gjyqtarja Violeta Namani i njoftoi palët se brenda afatit të caktuar mund të kërkojnë hedhjen e aktakuzës.

Prokuroria Speciale e Kosovës, në dhjetor të vitit 2023 ngriti aktakuzë për masakrën e Mejës, por që më pas u plotësua në prill të vitit 2024./KP/

Continue Reading

Lajmet

​Tensionet Izrael-Iran mund të ndikojnë në çmimin e naftës në Kosovë

Published

on

By

Tensionet e fundit mes Izraelit dhe Iranit kanë shkaktuar lëkundje të ndjeshme në tregjet ndërkombëtare të naftës, duke ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve. Sipas Fadil Berjanit, kryetarit të Shoqatës së Naftëtarëve të Kosovës, përshkallëzimi i situatës në Lindjen e Mesme po ngjall frikë për ndërprerje të furnizimit global me naftë.

“Irani është ndër prodhuesit kryesorë të naftës në botë dhe kontrollon ngushticën strategjike të Hormuzit, nëpër të cilën kalon rreth 20% e naftës botërore. Çdo përshkallëzim i mëtejmë i këtij konflikti do të sjellë rritje të mëtejshme të çmimeve të naftës në tregjet globale”, deklaroi Berjani.

Në të njëjtën kohë, ai tha se një marrëveshje paqeje e mundshme, e ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mund të qetësojë tregjet dhe të stabilizojë çmimet.

Edhe Kosova, e cila varet nga importi i naftës, nuk ka mbetur pa u ndikuar. Çmimet aktuale në tregun vendas janë: Diesel: 1.14 euro – 1.24 euro për litër, Benzinë: 1.15 euro – 1.25 euro për litër./KP/

Continue Reading

Lajmet

​Vetëplagoset në këmbë, policia i gjen armë në shtëpi

Published

on

By

Një person ka pranuar ndihmë mjekësore në emergjencën e qytetit në Ferizaj pasi ishte vetëplagosur në këmbë.

Në raportin e Policisë së Kosovës, bëhet e ditur se gjatë kontrollit në shtëpinë e tij, policia ka sekuestruar një pushkë ajrore me 223 diabolla dhe një pushkë gjysmë automatike me 71 fishekë.

Është raportuar se i dyshuari mashkull kosovar ka pranuar tretman mjekësor në emergjencën e qytetit në Ferizaj për shkak se ishte vetë-plagosur në këmbë. Njësitë policore kanë dalë në vendin e ngjarjes, në shtëpinë e të dyshuarit ku kanë gjetur dhe konfiskuar: një pushkë ajrore me 223 copë municion (diabolla), një pushkë gjysmë automatike me 71 copë fishekë”, thuhet në raport.

Në konsultim me prokurorin i dyshuari pas intervistimit është liruar në procedurë të rregullt.

Continue Reading

Të kërkuara