Kulturë

Samantha Harvey sfidon kufijtë me “Orbital” dhe fiton çmimin Booker

Published

on

Në një ceremoni që e shpalli fituesin më të ri të çmimit më prestigjioz të letërsisë britanike, çmimi Booker 2024 u dha për romanin Orbital të Samantha Harvey, një libër që ka shkëlqyer me ambicien e tij. Me një histori që zhvillohet në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës dhe ndjek jetën e gjashtë astronautëve, Orbital është një meditacion i thellë mbi Tokën, bukurinë e saj dhe aspiratat njerëzore, duke e bërë këtë roman një thirrje për reflektim dhe përkujtim të botës që ndajmë të gjithë.

Samantha Harvey, e vetmja autore britanike në listën e ngushtë këtë vit, u shpall fituese nga një juri që e vlerësoi unanimisht veprën e saj. Edmund de Waal, kryetar i jurisë, tha se unanimisht përzgjedhja e Orbital e njohu bukurinë dhe ambicien e këtij romani, duke reflektuar intensitetin e jashtëzakonshëm të autorës në vëmendjen ndaj botës të cilën e ndajmë të gjithë dhe që është kaq e brishtë.

Harvey, e cila nuk e priste këtë çmim, ndau emocionet e saj të sinqerta pas shpalljes së fitores. “Nuk e prisja këtë,” tha ajo gjatë fjalës së saj të pranimit, duke shtuar me humor se, “na thanë që nuk mund të përdornim fjalë të pista në fjalimin tonë, kështu që fjalimi im u shkrua me një fjalë të vetme të pandalshme.” Ajo e dedikoi çmimin e fituar për ata që “flasin për dhe jo kundër Tokës, për dhe jo kundër dinjitetit të njerëzve të tjerë, dhe për të gjithë ata që flasin dhe punojnë për paqe.”

Me 29,000 kopje të shitura vetëm këtë vit në Mbretërinë e Bashkuar, Orbital ka qenë libri më i shitur në mesin e kandidatëve për çmimin Booker, duke tejkaluar edhe tre fituesit e fundit të këtij çmimi. E gjatë 136 faqe, Orbital është libri i dytë më i shkurtër që ka fituar këtë çmim në historinë e tij, duke qenë katër faqe më i gjatë se Offshore nga Penelope Fitzgerald, fituesja e vitit 1979. Për De Waal, kjo nuk ishte një përkrahje për librat e shkurtër, por një vlerësim për “gjatësinë e duhur të librit për atë që dëshiron të arrijë.”

Për Harvey, kjo fitore ka qenë një realizim i një ëndrre të dyshuar. Ajo kishte menduar ta linte të shkruarit të Orbital, duke pyetur veten, “Pse do të donte dikush të dëgjonte nga një grua në një tavolinë në Wiltshire, që shkruan për hapësirën dhe imagjinon si është atje kur ka njerëz që janë atje?” Por, me mbështetje dhe mirënjohje nga astronauti Tim Peake, i cili e vlerësoi romanin, Harvey gjeti forcën për të vazhduar.

Në fund, ajo tha se do t’i përdorte paratë e çmimit për të blerë një biçikletë të re dhe për të vizituar Japoninë. Kjo fitore e jep gjithashtu mundësinë e rikthimit të një autoreje të fuqishme në qendër të letërsisë botërore, pas një periudhe të gjatë, pasi Harvey ishte kandiduar edhe më parë për çmimin Booker në vitin 2009 me romanin e saj debutues, The Wilderness.

Në një vit ku pesë gra ishin të nominuara për çmimin e lartë, dhe me fituesin tjetër të mundshëm, James nga Percival Everett, Orbital dhe Harvey i dhanë një shpërblim të merituar për një vit të jashtëzakonshëm të letërsisë.

Në fund, Orbital mbetet një libër që tejkalon kohën dhe hapësirën, një meditacion që bën botën të duket e re, e veçantë, dhe e ndërlidhur përmes syve të astronautëve që shohin dhe përjetojnë Tokën nga një perspektivë krejtësisht tjetër./Guardian/

Continue Reading

Kulturë

Mbi abetaren e bashkuar: Kongresi i Manastirit dhe lufta për identitetin kombëtar!

Published

on

Kongresi i Manastirit, i mbajtur më 14 nëntor 1908, shënon një ngjarje të shquar dhe themelore në historinë e kombit shqiptar. Ai u zhvillua në një moment kur procesi i Rilindjes Kombëtare kishte përgatitur terrenin për vendime të rëndësishme që do të ndikonin drejtpërdrejt në forcimin e identitetit kombëtar dhe në afirmimin e pavarësisë së Shqipërisë. Kongresi u bë një pikë kthese në përpjekjet për të unifikuar shqiptarët, jo vetëm në aspektin politik, por edhe në atë kulturor dhe gjuhësor.

Në këtë mbledhje, përfaqësues të elitës intelektuale dhe politike shqiptare të asaj kohe, mes të cilëve figura të shquara si Parashqevi Qiriazi, e cila do të mbetej një emër i paharruar në historinë e arsimit shqip, demonstruan vullnetin dhe gatishmërinë për të punuar së bashku, duke tejkaluar dallimet fetare dhe duke i dhënë rëndësi të veçantë barazisë gjinore. Kjo pjesëmarrje e gruas shqiptare në një ngjarje kaq të rëndësishme ishte një hap i madh drejt modernizimit të shoqërisë shqiptare dhe njehsimit të saj në baza evropiane.

Përhapja e gjuhës shqipe, që kishte qenë një sfidë e gjatë dhe e vështirë gjatë periudhave të mëparshme, u bë pjesë e programit të Kongresit të Manastirit. Kjo ishte një stafetë që kaloi nga Rilindja Kombëtare, e cila e kishte ngarkuar veten me detyrën e shpëtimit të kulturës dhe identitetit kombëtar, te Kongresi i Manastirit, i cili do të bëhej kthesa kryesore për realizimin e këtij projekti. Mbledhja e Komisionit për Çështjen e Alfabetit ishte një moment kyç në këtë proces. Qëllimi i saj ishte të arrihej një konsensus mbi alfabetin që do të përdorej për shkrimin e gjuhës shqipe, një nevojë urgjente që do të ndihmonte në unifikimin e shqiptarëve dhe përhapjen e arsimit në shkolla shqipe.

Në vitin 1908, Shqipëria ende nuk kishte një alfabet të vetëm dhe standard, por pas diskutimesh të gjata dhe pasionante, Komisioni i Alfabetit, me pjesëmarrjen e intelektualëve shqiptarë të kohës, arriti të marrë një vendim historik. Ky vendim i Kongresit, i njohur si “Vendimi i Manastirit”, shpalli një alfabet të unifikuar dhe të thjeshtuar, që do të bazohej në abecenë latine dhe do të përdorej nga shqiptarët kudo. Ky hap ishte një avancim i jashtëzakonshëm, duke pasur parasysh se gjuhës shqipe i duhej një alfabet që të ishte i përshtatshëm dhe praktik për përdorim masiv.

Në përfundim të punimeve të Kongresit, Komisioni për çështjen e alfabetit mori këtë vendim të rëndësishëm: “Pas që u-kënduan verbalet e ditëve t’jera e pas që e pamë se puna që kishim bërë ishte mjaft e madhe, po jo aq sa të na kënaqte të gjithëve e t’i shërbente përparimit të gjuhës dhe përhapjes së diturisë ndër ne, u-këthyem prapa e me pëlqim të të gjithëve u-vendos që të mirret Abeja e Stambollit e me të bashkë edhe Abece fjesht latine, që të mësohen e të përdoren bashkarisht në mest të Shqypëtarëvet. Mësimi ndë shkollë do të jetë i shtrënguar e i detyrueshëm për të dyja.”

Ky vendim përfshinte përdorimin e një alfabeti latin të thjeshtuar, i cili nuk vetëm që do të ishte i lehtë për t’u mësuar, por gjithashtu do të mundësonte hapjen e shkollave shqipe në të gjithë territoret shqiptare, si dhe përhapjen e arsimit kombëtar. Arsimi shqip, si një element i fuqishëm për forcimin e identitetit kombëtar, do të bëhej një shtyllë e rëndësishme e zhvillimit të shoqërisë shqiptare. Në këtë mënyrë, Kongresi i Manastirit nuk ishte vetëm një ngjarje historike për standardizimin e gjuhës, por gjithashtu një hap i rëndësishëm drejt krijimit të një sistemi të qëndrueshëm arsimor për shqiptarët, një faktor kyç që do të ndikonte në formimin e shtetit të ardhshëm shqiptar dhe përballimin e sfidave të tij të shumta.

Kongresi i Manastirit, me vendimin për alfabetin e njësuar dhe përhapjen e shkollave shqipe, mbeti një simbol i unitetit kombëtar dhe një shenjë e forcës së intelektualëve shqiptarë që punuan për të siguruar të ardhmen e gjuhës dhe arsimit shqip. Ai është një testament i angazhimit të Rilindjes Kombëtare për një Shqipëri të fortë, të bashkuar dhe të arsimuar./UBTNews/

 

Continue Reading

Magazinë

Arti në zi, vdes në moshën 90-vjeçare aktori Timothy West

Published

on

Aktori legjendar Timothy West ka ndërruar jetë në moshën 90- vjeçare. Lajmi i trishtë u njoftua nga familja e tij. Fëmijët e tij Juliet, Samuel dhe Joseph West thanë në një deklaratë se ai ndërroi jetë teksa flinte.

“Pas një jete të gjatë dhe të jashtëzakonshme në dhe jashtë skenës, babai ynë i dashur Timothy West vdiq i qetë në gjumë dje në mbrëmje. Ai ishte 90 vjeç.”

Aktori i kaloi momentet e fundit të jetës me miqtë dhe familjen e tij. Ai la pas gruan e tij Prunella Scales, me të cilën ishte i martuar prej 61 vitesh, një motër, një vajzë, dy djem, shtatë nipër e mbesa dhe katër stërnipër.

“Të gjithëve do të na mungojë tmerrësisht shumë!”, thuhet në përfundim të lajmërimit.

West krijoi një karrierë prestigjioze në skenë, si dhe, së fundmi, luajti në Eastenders dhe Coronation Street.

Continue Reading

Kulturë

Pavlina Mani, aktorja e jashtëzakonshme e artit skenik shqiptar!

Published

on

Pavlina Mani është një emër që ka lënë një gjurmë të thellë në artin skenik shqiptar, një emër që përbën një simbol të profesionalizmit dhe pasionit për teatër dhe kinematografi. Ajo ka shpalosur talentin e saj në një gamë të gjerë rolesh që mbeten të paharrueshme për çdo adhurues të artit, duke krijuar personazhe të gëzueshme, të brishta, por edhe plot ngarkesë emocionale.

Lindur më 13 nëntor të vitit 1948 në Lushnjë, Pavlina Mani nisi karrierën e saj të paharrueshme që do ta shndërronte në një nga aktoret më të dashura të publikut shqiptar. Roli i saj i parë, ai i Larisës në “Vajza pa prikë” të Ostrovskit, e vendosi në një udhë të gjatë të suksesit dhe përkushtimit të palodhur ndaj teatrit. Gjatë karrierës së saj të pasur, ajo ka interpretuar një mori rolesh, ku ka pasqyruar një gamë të gjerë karakteresh – nga ato të brishta dhe të pastra, tek ato të guximshme dhe komike. Ajo nuk i përkiste vetëm një kategorie, por shprehte shumëllojshmërinë e aktorëve të mëdhenj.

Në një galeri të gjatë shfaqjesh e filmash, Pavlina ka veshur petkun e dhjetra roleve dhe karaktereve, duke lënë një ndikim të jashtëzakonshëm në artin e skenës shqiptare. Nga personazhi i brishtë tek lozonjarja, nga gërnjarja tek e papërkulura, ajo ka ditur të transformohet në çdo rol që i është dhënë. Çdo interpretim ishte një mrekulli për publikun, duke i dhënë çdo karakter një thellësi dhe ndjenjë që mbetet e pashlyer.

Roli i saj i fundit në ekran, ai i nënës së Florit në serialin “Njerëz dhe fate”, u bë një nga ato figura që gjithkush e mbante mend, ndërsa gjithashtu ajo shkëlqeu me rolin e zonjës Lulushe në filmin “Pas vdekjes” të regjisorit Kujtim Çashku, ku tregoi për të parën herë se sa gjerë mund të shkojë ajo në ndërtimin e një karakteri të pabesueshëm. Pavlina, jo vetëm që ishte e pranishme në teatër, por ajo shfaqte aftësinë për të shndërruar çdo personazh në një person që ngjallte emocion dhe frymëzim.

Në një ditë të veçantë për të, kur mbushi vitin e saj të 76-të, ministri Blendi Gonxhe e uroi përmes një postimi në rrjetet sociale, duke e cilësuar si aktoren e jashtëzakonshme të artit skenik shqiptar, me rolet e mirënjohura dhe të dashura për publikun. “Gëzuar Ditëlindjen Pavlina Mani! Aktorja e jashtëzakonshme e artit skenik shqiptar, me rolet e mirënjohura dhe të dashura për publikun, si Liria në komedinë ‘Pallati 176’, apo Drita në serialin ‘Njerëz dhe Fate’. I urojmë jetë të gjatë e të shëndetshme artistes!” shkroi ai në urimin e tij të ngrohtë.

Pavlina Mani është një nga ata emra që do të mbetet gjithmonë i shtrenjtë në zemrat e shqiptarëve, një aktore që e ka pasuruar jetën kulturore të vendit me magjinë e saj të artit të skenës. Ajo është një simbol i përkushtimit dhe pasionit për profesionin e saj, një aktore që na ka mësuar se arti skenik është një gjuhë e fortë që flet drejtpërdrejt me shpirtin e njeriut./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Panairi i Librit në Tiranë: 90 botues, shumë krijimtari!

Published

on

Në Pallatin e Kongreseve, me solemnitet e ngrohtësi kulturore, sot u hap edicioni i 27-të i Panairit të Librit “Tirana 2024”, një ngjarje e shumëpritur që nderon trashëgiminë e pasur të letërsisë shqiptare dhe e ringjall me freskinë e botimeve të reja. Organizuar nga Shoqata e Botuesve Shqiptarë, ky panair do të qëndrojë i hapur për publikun nga data 13 deri më 17 nëntor, duke ofruar pesë ditë të mbushura me mundësi të çmuara për dashamirët e librit.

Në një sipërfaqe prej 1500 m², me ngjyrat e librave të vendosura në stendat e shumta, vizitorët do të kenë shansin të takohen me shkrimtarë e përkthyes të njohur, të marrin botime të freskëta me çmime të reduktuara, si dhe të ndjekin nga afër aktivitete promovuese që do të zgjasin nga ora 09:00 deri në 21:00. Me pjesëmarrjen e 90 botuesve nga Shqipëria dhe trojet shqiptare si Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, ky panair përfaqëson një shkrirje të harmonishme të kulturave, ku fjalët dhe librat ndërtojnë ura mes kombeve.

Ngjarja do të ndiqet nga rreth 50 organe të medias, të cilat do të raportojnë për mbi 100 veprimtari të planifikuara, përfshirë rreth 60 promovime librash, që pritet të pasurojnë panoramën letrare shqiptare. Si çdo vit, panairi do të jetë i shoqëruar nga momenti i shpërndarjes së çmimeve të librave më të mirë të vitit, një vlerësim i veçantë që e bën këtë event një arenë për përzgjedhjen dhe vlerësimin e prurjeve më të spikatura.

Juria e këtij viti, e përbërë nga emra të shquar të fushës së letrave, përfshin: Anisa Ymerin, gazetare e kulturës; Ben Andonin, publicist e përkthyes; Ilir Baçin, përkthyes; Ledina Dushin, poete e përkthyese; dhe Luli Sulën, studiuese e letërsisë dhe pedagoge në Universitetin e Tiranës. Me një sy kritik dhe një mendje të mprehtë, ata do të vlerësojnë veprat që kanë ndikuar më shumë lexuesit shqiptarë në vitin 2024, duke shpallur fituesit që shquhen për stilin, përmbajtjen dhe rëndësinë kulturore të punimeve të tyre.

Panairi i Librit “Tirana 2024” mbetet një ndër ngjarjet më madhore për kulturën kombëtare dhe ndërkohë që libri vjen si dritë e dijes dhe hapje e horizonteve, pjesëmarrësit janë dëshmi e gjallë e dashurisë për fjalën e shkruar, që vazhdon të pulsojë e të pasurohet në çdo edicion./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara