Kulturë

Samantha Harvey sfidon kufijtë me “Orbital” dhe fiton çmimin Booker

Published

on

Në një ceremoni që e shpalli fituesin më të ri të çmimit më prestigjioz të letërsisë britanike, çmimi Booker 2024 u dha për romanin Orbital të Samantha Harvey, një libër që ka shkëlqyer me ambicien e tij. Me një histori që zhvillohet në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës dhe ndjek jetën e gjashtë astronautëve, Orbital është një meditacion i thellë mbi Tokën, bukurinë e saj dhe aspiratat njerëzore, duke e bërë këtë roman një thirrje për reflektim dhe përkujtim të botës që ndajmë të gjithë.

Samantha Harvey, e vetmja autore britanike në listën e ngushtë këtë vit, u shpall fituese nga një juri që e vlerësoi unanimisht veprën e saj. Edmund de Waal, kryetar i jurisë, tha se unanimisht përzgjedhja e Orbital e njohu bukurinë dhe ambicien e këtij romani, duke reflektuar intensitetin e jashtëzakonshëm të autorës në vëmendjen ndaj botës të cilën e ndajmë të gjithë dhe që është kaq e brishtë.

Harvey, e cila nuk e priste këtë çmim, ndau emocionet e saj të sinqerta pas shpalljes së fitores. “Nuk e prisja këtë,” tha ajo gjatë fjalës së saj të pranimit, duke shtuar me humor se, “na thanë që nuk mund të përdornim fjalë të pista në fjalimin tonë, kështu që fjalimi im u shkrua me një fjalë të vetme të pandalshme.” Ajo e dedikoi çmimin e fituar për ata që “flasin për dhe jo kundër Tokës, për dhe jo kundër dinjitetit të njerëzve të tjerë, dhe për të gjithë ata që flasin dhe punojnë për paqe.”

Me 29,000 kopje të shitura vetëm këtë vit në Mbretërinë e Bashkuar, Orbital ka qenë libri më i shitur në mesin e kandidatëve për çmimin Booker, duke tejkaluar edhe tre fituesit e fundit të këtij çmimi. E gjatë 136 faqe, Orbital është libri i dytë më i shkurtër që ka fituar këtë çmim në historinë e tij, duke qenë katër faqe më i gjatë se Offshore nga Penelope Fitzgerald, fituesja e vitit 1979. Për De Waal, kjo nuk ishte një përkrahje për librat e shkurtër, por një vlerësim për “gjatësinë e duhur të librit për atë që dëshiron të arrijë.”

Për Harvey, kjo fitore ka qenë një realizim i një ëndrre të dyshuar. Ajo kishte menduar ta linte të shkruarit të Orbital, duke pyetur veten, “Pse do të donte dikush të dëgjonte nga një grua në një tavolinë në Wiltshire, që shkruan për hapësirën dhe imagjinon si është atje kur ka njerëz që janë atje?” Por, me mbështetje dhe mirënjohje nga astronauti Tim Peake, i cili e vlerësoi romanin, Harvey gjeti forcën për të vazhduar.

Në fund, ajo tha se do t’i përdorte paratë e çmimit për të blerë një biçikletë të re dhe për të vizituar Japoninë. Kjo fitore e jep gjithashtu mundësinë e rikthimit të një autoreje të fuqishme në qendër të letërsisë botërore, pas një periudhe të gjatë, pasi Harvey ishte kandiduar edhe më parë për çmimin Booker në vitin 2009 me romanin e saj debutues, The Wilderness.

Në një vit ku pesë gra ishin të nominuara për çmimin e lartë, dhe me fituesin tjetër të mundshëm, James nga Percival Everett, Orbital dhe Harvey i dhanë një shpërblim të merituar për një vit të jashtëzakonshëm të letërsisë.

Në fund, Orbital mbetet një libër që tejkalon kohën dhe hapësirën, një meditacion që bën botën të duket e re, e veçantë, dhe e ndërlidhur përmes syve të astronautëve që shohin dhe përjetojnë Tokën nga një perspektivë krejtësisht tjetër./Guardian/

Continue Reading

Lifestyle

Sekretet e mëngjesit që dallojnë njerëzit inteligjentë nga të tjerët

Published

on

Njerëzit vërtet inteligjentë përdorin fillimin e çdo dite për të rritur produktivitetin e tyre.

1. Zgjohen para agimit

Njerëzit inteligjentë e kanë të thjeshtë zgjimin para agimit. Ata dalin nga shtrati e kanë qëllime për ditën që duan t’i përmbushin para mesditës. Njerëzit normalë shpesh e urrejnë zgjimin e hershëm.

2. Nuk shtypin kurrë butonin “snooze”

Shumë prej nesh vendosin të zgjohen herët, por sapo alarmi tingëllon, shtypim snooze. Njerëzit inteligjentë e dinë rëndësinë e daljes nga shtrati me alarmin e parë. Të shtypësh snooze mund të të lodhë më shumë dhe të shqetësojë orën e brendshme të trupit, duke sjellë probleme gjumi dhe shëndeti. Prandaj, rezistojini tundimit dhe dilni nga shtrati menjëherë.

3. Pijnë ujë

Njerëzit inteligjentë e dinë se duhet të hidratojnë trupin fillimisht. Uji në mëngjes përfiton metabolizmin, zvogëlon oreksin dhe e mban trupin të hidratuar gjatë gjithë ditës. Mos e nis me kafe mëngjesin.

4. Prioriteti i mëngjesit të shëndetshëm

Edhe pse koha është e ngarkuar, njerëzit inteligjentë e dinë rëndësinë e një mëngjesi të mirë. Nëse nuk kanë kohë në mëngjes, përgatitin ushqimin natën.

5. Nuk bëjnë scroll në telefon

Kontrolli i telefonit sapo zgjohemi është zakon. Ata e shmangin këtë, sidomos “doomscrolling”-un, sepse ai shkakton lodhje mendore dhe rrit ankthin.

6. Bëjnë ushtrime herët

Nga vrapi i gjatë deri te yoga, njerëzit inteligjentë e dinë që aktiviteti fizik në mëngjes është kyç.

7. Lexojnë

Leximi në mëngjes, veçanërisht jo fantazi, aktivizon mendjen dhe e përgatit për ditën. Njerëzit inteligjentë lexojnë 10-15 faqe çdo mëngjes, duke filluar ditën me mendje aktive, para se sfidat e punës të bëhen të vështira.

8. Shkruajnë në ditar

Metoda 3-5 faqe pas zgjimit, për të liruar mendjen. Njerëzit inteligjentë e përdorin këtë për të filluar ditën me mendje të qartë. Njerëzit normalë nuk mund ta imagjinojnë të shkruajnë kaq shumë faqe sapo të zgjohen.

9. Qëndrojnë larg inbox-it

Njerëzit inteligjentë nuk kontrollojnë email-in sapo zgjohen, sepse e dinë që dita e tyre do jetë e ngarkuar me e-mail-e. Ata zgjedhin kohën për veten e tyre para se të përfshihen në punë.

10. Praktikojnë vetëvlerësime ditore

Të flasësh me vete pozitivisht mund të duket qesharake për disa, por njerëzit inteligjentë e dinë se afirmimet e përditshme rrisin vetëbesimin, përgatitjen për ditën dhe zvogëlojnë stresin.

11. Bëjnë dush të ftohtë

Pak gjëra duken më të rënda se të dalësh nga shtrati i ngrohtë për një dush të ftohtë. Por përfitimet janë të mëdha: përshpejton metabolizmin, qarkullimin e gjakut, ul simptomat e depresionit dhe ankthit, dhe përmirëson energjinë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Kur arti bëhet shpresë: “La vita è bella” e përjetshme e Roberto Benignit

Published

on

Në ditëlindjen e Roberto Benignit, kinematografia botërore e kujton me dashuri dhe admirim njërën nga figurat më të ndritura të artit italian – aktorin, regjisorin dhe skenaristin që i dhuroi njerëzimit një nga veprat më të paharrueshme të historisë së filmit: “La vita è bella” (Jeta është e bukur).

Ky film, i realizuar në vitin 1997, mbetet një kryevepër që tejkalon kufijtë e kinemasë. Në të, Benigni arrin të ndërthurë me mjeshtëri humorin e pastër italian me tragjedinë e thellë të Holokaustit, duke e kthyer dhimbjen në poezi dhe shpresën në një akt të fuqishëm rezistence.

Historia e Guido-s – një burrë i thjeshtë që përdor imagjinatën për ta mbrojtur djalin e tij nga tmerret e kampit të përqendrimit, mbetet dëshmi e jashtëzakonshme e forcës së dashurisë dhe optimizmit njerëzor, edhe përballë së keqes më ekstreme.

Ajo që e bën “Jeta është e bukur” kaq të paharrueshme është aftësia unike e Benignit për ta kthyer tragjedinë në një himn për jetën.

Ai na mëson se humori nuk e mohon dhimbjen, por e zbut atë; se bukuria nuk shuhet në errësirë, përkundrazi, ndriçon kur shpresa duket më e brishtë.

Filmi u shpërblye me tre çmime “Oscar”, për aktorin më të mirë, filmin më të mirë në gjuhë të huaj dhe muzikën origjinale duke e vendosur Benignin në panteonin e legjendave të kinemasë botërore.

Por më shumë se çdo trofe, është ndikimi i filmit që vazhdon të jetojë: brez pas brezi e rizbulon si një kujtesë të përjetshme se dashuria dhe imagjinata janë armët më të forta të njeriut ndaj së keqes.

Në këtë ditë të veçantë, bota e kujton Roberto Benignin jo vetëm si një artist të madh, por edhe si një njeri që na dhuroi një mesazh të pavdekshëm: pavarësisht gjithçkaje, jeta është e bukur. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Subvencionet e QKK-së: Tre filma artistikë që do t’i mbushin kinematë në 2025

Published

on

Tre filmat “Lost Frames”, “Adet” dhe “Lumi” janë shpallur fitues në kategorinë Filmi i metrazhit të gjatë artistik në konkursin vjetor të Qendrës Kinematografike të Kosovës (QKK) për subvencionimin e projekteve filmike për vitin 2025.

“Lost Frames”, me producent Valon Bajgora dhe regjisor e skenarist Samir Karahoda, ka marrë mbështetjen më të lartë financiare, në vlerë 303,000 euro.

Filmi “Adet”, i prodhuar nga N.SH. CMB, me producent Shkumbin Istrefi, regjisor Mentor Shala e skenariste Lyra Xhoci, u subvencionua me 280,000 euro.

Filmi i tretë fitues, “Lumi”, i prodhuar nga ASHA SH.P.K., me producent Alban Zogiani dhe regjisor e skenarist Edon Rizvanolli, ka përfituar 230,000 euro.

Këto projekte u përzgjodhën pas konkursit publik të QKK-së, të hapur më 22 maj 2025, ku u dorëzuan 126 aplikime në 11 kategori të ndryshme filmike.

Pas procesit të vlerësimit profesional, Komisioni financiar i QKK-së miratoi mbështetjen për gjithsej 48 projekte filmike.

Juria ndërkombëtare e përzgjedhjes ishte e përbërë nga: Gentian Koçi, Hassan Oswald, Roshanak Behesht Nedjad, Soňa Morgenthalová, Visar Morina, Dea Gjinovci, Eneos Çarka, Iber Deari, Sevdije Kastrati dhe Shpëtim Selmani.

Ndërsa Komisioni financiar, në përbërje të Ilir Gjocaj, Fitim Shala dhe Virgjina Peja, ka aprovuar përfundimisht listën e projekteve që do të subvencionohen gjatë vitit 2025. /A.Z/UBT News/

 

 

 

 

Continue Reading

Lifestyle

Si të zhbllokoni lavamanin me sodë buke dhe uthull?

Published

on

Një lavaman i bllokuar mund të jetë i bezdisshëm. Uji që kullohet ngadalë, zhurmat e gurgullimës ose era e keqe janë shenja që në tuba ka një bllokim.

Nëse uji nuk kalon fare ose del përsëri në sipërfaqe, problemi është më i rëndë. Shkaktarët më të zakonshëm janë flokët, yndyra, mbetjet e sapunit, ushqimi apo produktet e tualetit. Në disa raste, bllokimi mund të vijë nga dëmtime ose vendosje e gabuar e tubave — situatë që kërkon ndihmën e një hidrauliku.

Megjithatë, për bllokime të lehta, mund të provoni zgjidhje të thjeshtë me dy përbërës që zakonisht i keni në shtëpi: sodë buke dhe uthull.

Çfarë ju nevojitet?

Një çajnik me ujë të vluar

240 ml ujë të vluar

240 ml uthull

120 g sodë buke

Hapat që duhet të ndiqni:

Hidhni ujë të vluar në lavaman për të zbutur yndyrat dhe papastërtitë. Në një enë, përzieni 240 ml ujë të vluar me 240 ml uthull.

Shtoni 120 g sodë buke dhe menjëherë derdhni përzierjen në lavaman, lëreni të qëndrojë rreth 1 orë. Gjatë kësaj kohe do të formohen flluska që ndihmojnë në shpërbërjen e bllokimit. Pas një ore, shpërlani lavamanin me ujë shumë të nxehtë për rreth një minutë.

Nëse bllokimi nuk është larguar plotësisht, mund të përdorni një spiral pastrues (tel fleksibël) për të pastruar më thellë.

Pse funksionon kjo metodë?

Kur soda e bukës reagon me uthullën, krijohet një reaksion kimik që prodhon dioksid karboni (gaz). Ky gaz formon flluska dhe presion, të cilat ndihmojnë në zhbllokimin dhe pastrimin e mbetjeve brenda tubave. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara