Lajmet

Sa realist është kërcënimi bërthamor i Vladimir Putin?

Janë disa elemente që sqarojnë këtë deri diku këtë pyetje.

Published

on

Presidenti rus ka vënë në gatishmëri të lartë armët bërthamore të vendit të tij, përcjell UBT News.

Që nga ky provokim, pyetja është bërë edhe më kritike se sa armë bërthamore posedon Rusia dhe nëse këto mund të jenë vërtet një opsion realist për Putinin.

“Putini po përdor arsenalin e tij bërthamor në këtë mënyrë, sepse është një mjet që ai ka, një mjet që është misterioz dhe krejtësisht i tmerrshëm”, tha për Al Jazeera, Dakota Rudesill, profesoreshë e asociuar në Qendrën Mershon për Studimet e Sigurisë Ndërkombëtare në Universitetin Shtetëror të Ohajos.

Për më tepër, rezistenca që rusët kanë hasur në Ukrainë deri më tani ka luajtur një rol kryesor në vendim, tha ajo.

“Putini po e arrin atë në këtë pikë, sepse lufta ndoshta nuk po shkon aq mirë sa ai e kishte parashikuar. Ai dëshiron të ndryshojë lojën dhe të rimarrë iniciativën, dëshiron që kundërshtarët e tij të jenë jashtë ekuilibrit dhe të frikësuar, duke pyetur veten se si mund të përshkallëzohet më pas dhe kundër kujt”, shtoi Rudesill.

Megjithatë, mund të argumentohet gjithashtu se njoftimi i Putinit ishte disi një gabim strategjik, tha Alexander Lanoszka, asistent profesor në departamentin e shkencave politike në Universitetin e Waterloo.

“Dukej se ishte një taktikë e pashmangshme e luajtur shumë herët. Për Putinin, kjo mund të jetë problematike sepse kërcënimet e ardhshme mund të mos besohen. Shtetet e Bashkuara, NATO dhe BE nuk duket se janë shumë të shqetësuar nga kjo, sepse ne nuk kemi vërejtur ndryshime në operacionet bërthamore të SHBA-së, Francës apo Britanisë”, tha Lanoszka.

Kapaciteti i saj bërthamor veçanërisht është ajo që e bën Rusinë një forcë për t’u llogaritur.

“Arsenali bërthamor rus është i madh për aq sa vlerësimet thonë se ka 14,000 armë bërthamore në magazinë. Thënë kështu, shumica e këtyre armëve nuk janë të përdorshme menjëherë. Më afër realitetit, Rusia ka mbi 2,400 armë bërthamore strategjike, shumica e tyre të lidhura me forcën e raketave balistike ndërkontinentale”, tha Lanoszka për Al Jazeera.

Rezervat e saj e bëjnë Rusinë fuqinë më të madhe bërthamore në botë, e ndjekur nga afër nga Shtetet e Bashkuara. Të dyja së ​​bashku zotërojnë rreth 93 për qind të të gjitha armëve bërthamore në mbarë botën.

SHBA posedon 3750 koka bërthamore aktive dhe joaktive me rreth 150 në vende të ndryshme në Evropë.

Mbretëria e Bashkuar ka një parandalues ​​me bazë në det që është zgjeruar në rreth 225 koka bërthamore, rreth gjysma e të cilave janë të disponueshme në mënyrë operacionale në katër nëndetëse.

Franca ka një rezervë bërthamore prej rreth 300 armësh bërthamore, tha Lanoszka.

Kjo mospërputhje në numra është arsyeja pse vëzhguesit po tregojnë boshllëqet në qëndrimin parandalues ​​të NATO-s.

Numri i madh i kokave bërthamore të disponueshme globalisht bëhet edhe më i tmerrshëm kur kupton se sa shpejt mund të lëshohen.

“Sipas burimeve publike, raketat balistike ndërkontinentale amerikane [ICBMs] mund të gjuajnë brenda një deri në pesë minuta pas një urdhri nga presidenti, dhe raketat balistike nëndetëse amerikane [SLBM] brenda rreth 15 minutash. Sistemi rus mund të ketë një reagim të ngjashëm”, tha Rudesill.

Megjithatë, ka pasur spekulime mbi ‘modus operandi’ bërthamore të Rusisë.

“Për shumë dekada, ka pasur debat në Perëndim nëse Bashkimi Sovjetik ndërtoi një sistem që do të lejonte lëshimin e automatizuar të armëve bërthamore”, kjo në rast se do t’i ndodhte diçka lidershipit sovjetik, sipas Dakota Rudesill.

Megjithatë, pavarësisht retorikës së Putinit, një luftë bërthamore midis Rusisë dhe NATO-s mbetet e pamundur, argumentoi Lanoszka.

“Kini parasysh se njoftimi i fundit i Putinit lidhet më së shumti me personelin në qendra të ndryshme komanduese dhe kontrolli bërthamore. Nuk duket ende se forcat strategjike dhe jostrategjike kanë ndryshuar qëndrim. Rreziku i përdorimit të armëve bërthamore është padyshim i ngritur në krahasim me rrethanat normale, por kërcënimi mbetet i ulët për momentin”.

Arsyeja kryesore që ka parandaluar çdo sulm bërthamor në të kaluarën është shkatërrimi i siguruar reciprok (MAD), një doktrinë e strategjisë ushtarake dhe politikës së sigurisë kombëtare në të cilën një përdorim në shkallë të plotë të armëve bërthamore nga dy ose më shumë palë kundërshtare do të shkaktonte asgjësimin e plotë si të sulmuesit ashtu edhe të mbrojtësit.

Kjo është edhe aryseja pse “përdorimi i një arme bërthamore nga Rusia është ende shumë i pamundur” sipas Rudesill.

“Megjithatë, falë deklaratës dhe alarmit të pamatur të Putinit, përdorimi bërthamor tani ka më shumë gjasa se në çdo moment që nga Lufta e Ftohtë. Përdorimi bërthamor mund të ketë më shumë gjasa se në çdo moment [tani se] që nga Kriza e Raketave Kubane”, shtoi ajo.

Për më tepër, personaliteti i Putinit ende duhet të merret në konsideratë, tha Erika Simpson, profesoreshë e politikës ndërkombëtare në Universitetin Perëndimor, presidente e Shoqatës Kanadeze të Kërkimit të Paqes.

“Kërcënimi i Putinit për të përdorur armë bërthamore mbi Ukrainën është i çmendur. A është ai një i çmendur? A e ka humbur mendjen gjatë dy viteve të fundit, i izoluar nga familja për shkak të COVID? Duket kështu. Dhe parandalimi bërthamor nuk funksionon me një të çmendur iracional”, tha Simpson për Al Jazeera.

“MAD supozohet të aplikohet – por ne nuk prisnim që Putin të pushtonte një vend sovran dhe të vinte forcat ruse në rrezik me mbi 4,200 viktima tashmë. Putin po rrezikon jetën e ushtarëve, si pengjet në një lojë shahu… Këta faktorë e bëjnë të pamundur që parandalimi bërthamor të funksionojë siç duhet pasi kërkon vendimmarrës racionalë, siç mësuam nga Kriza e Raketave Kubane të vitit 1962″, tha ajo./UBTNews/

Vendi

UBT feston fundvitin 2025 duke nderuar përkushtimin dhe sukseset e përbashkëta

Published

on

UBT organizoi ceremoninë tradicionale të fundvitit 2025, duke e shndërruar këtë ngjarje në një moment të veçantë mirënjohjeje dhe falënderimi për angazhimin dhe për të shënuar sukseset e përbashkëta të këtij viti akademik.

 “UBT është një institucion që ndërtohet mbi përkushtimin, inovacionin dhe besimin në dije. Çdo vit që përmbyllim është një dëshmi e rrugëtimit tonë të përbashkët dhe e guximit për të menduar përtej kufijve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Një moment i veçantë i ceremonisë ishte ndarja e certifikatave të mirënjohjes për stafin që ka shërbyer me përkushtim për 10 dhe 20 vjet në UBT. Me duartrokitje të gjata, u nderuan profesionistët që për më shumë se një dekadë kanë kontribuar në ndërtimin dhe forcimin e institucionit, ndërsa një vlerësim i posaçëm iu nda Murat Retkocerit, për 20 vite angazhim dhe besnikëri institucionale.

Në mesin e të nderuarve për 10 vite përkushtim u përfshinë:
Alfred Marleku, Bekim Selimi, Beni Kizolli, Blerta Vula Rizvanolli, Blerton Abazi, Dafina Tmava, Ferid Selimi, Gent Hasimja, Gezim Radoniqi, Hysen Ahmeti, Ilir Zylfiu, Mirlinda Jashanica Gashi, Safete Veliu Rexhepi, Saranda Demolli, Sema Kazazi Karahoda, Valon Hoti dhe Visar Krelani.

Nën organizimin e Fakultetit të Muzikës Moderne, Prodhimit Digjital dhe Menaxhmentit, studentët dhe profesorët e UBT-së sollën performanca të kuruara me profesionalizëm, duke dëshmuar talentin, kreativitetin dhe energjinë rinore që e karakterizon universitetin. Interpretimet muzikore dhe prezantimet artistike krijuan një atmosferë të veçantë festive, duke e shndërruar sallën në një hapësirë frymëzimi dhe gëzimi kolektiv.

Ceremonia e fundvitit 2025 u mbyll me mesazhe bashkimi, falënderimi dhe optimizmi për vitin që vjen, duke riafirmuar angazhimin e UBT-së për të vazhduar rrugën e ekselencës akademike dhe inovacionit. Ky vit shënon gjithashtu një moment të rëndësishëm në historinë e institucionit, çerek shekulli nga themelimi i UBT-së, si dëshmi e qëndrueshmërisë dhe vizionit afatgjatë të tij.

Continue Reading

Lajmet

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Rajoni

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Të kërkuara