

Teknologji
Sa përbëjnë kërcënim për sigurinë sulmet kibernetike?
Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiSulmet kibernetike që janë shfaqur me zhvillimin e hovshëm teknologjik përbëjnë shqetësim për të gjitha shoqëritë pa dallim. Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike. Kështu deklaroi në një intervistë për UBTNews Arian Kadriu, profesor i Studimeve të Sigurisë në Universitetin për Biznes dhe Teknologji (UBT). Kadriu foli për llojet e sulmeve kibernetike, sa përbëjnë kërcënim për sigurinë dhe sa është e afektuar Kosova nga sulme të tilla.
Sipas profesorit Kadriu, ato përbëjnë një kërcënim më specifik për sigurinë dhe duhet të trajtohen në mënyrë më delikate për arsye se te sulmet kibernetike kryesi është më i mbrojtur.
“Te sulmet kibernetike është mundësia që të realizohen përmes uebsajteve të ndryshme, përmes anës së errët të internetit apo darknet-it, që përbën një rrezik më të madh dhe një sfidë shumë delikate për institucionet e sigurisë për me u evidentu një sulm ose për me u evidentu kryesi se prej nga vjen një sulm i tillë”, deklaroi ai.
Profesori tregon cilat janë arsyet kryesore pse ndodhin sulmet kibernetike dhe ndikimin që e kanë ato edhe në luftën e Rusisë ndaj Ukrainës.
“Arsyeja kryesore e sulmeve kibernetike që nga fillimi ka qenë aspekti financiar, për të arritur të mirat financiare, por nuk është kjo arsyeja e vetme. Ka edhe grupe të tjera përshembull që besojnë në një ideologji të caktuar, sikurse rasti i grupit “Anonymus” që konkretisht është duke marrë pjesë në këtë luftën hibride ose luftën asimetrike në konfliktin Rusi-Ukrainë. Nonstop janë duke sulmuar sistemet mbrojtëse të shtetit rus, janë duke e llogaritur një luftë në aspektin hyjnor që janë duke i ndihmuar popullit të Ukrainës, i sulmojnë asetet e oligarkëve rus, i bllokojnë anën financiare të tyre, ka dmth edhe sulme kibernetike që kryhen me qëllim të mirë. Sulmet tjera kibernetike që janë edhe shumë të rrezikshme janë prej grupeve terroriste psh. nuk ka nevojë me pas një infrastrukturë shumë të avancuar ose me pas armë kimike ose biologjike, mjafton me pas një laptop ose një pajisje tjetër teknologjike për të kryer një sulm në një shtet tjetër”, potencoi mes tjerash profesori Kadriu.
Ai shpjegoi më gjerësisht se cilat janë llojet e sulmeve kibernetike.
“Ka lloje të ndryshme të sulmeve kibernetike, siç janë psh. llojet e sabotazhit, nëse e marrim në atë aspektin me sulmu infrastruktura të ndjeshme, nëse sulmohen diga që janë të digjitalizuara, pjesa tjetër e infrastrukturës, vendet që prodhojnë elektricitet, atëherë sulmet e kanë një efekt madhor dhe ndikojnë në destabilizimin e një vendi komplet. Sulmet tjera janë sulme që bëhen në privatësi, psh. çdo ditë marrim emaila në spam të tilla sikurse keni fituar lotarinë ose jeni bërë milioner, edhe këto janë sulme që tentojnë me i marrë të dhënat tona që me përfitu nga ne në aspektin financiar. Sulme të tjera janë edhe sulmet e privatësisë, sulmet e krijuara gjenetikisht ose të modifikuara siç janë virusat e ndryshëm, pastaj spyware që e kanë kryer rolin e spiunazhit, ka edhe sulme që bëhen edhe për pengimin e realizimit të një pune të caktuar, ndalet infrastruktura e një vendi”, tha ndër të tjera profesori i UBT-së.
Sipas tij, shtetet që sulmojnë më shumë janë Rusia, Irani e Kina, ndërsa shtetet që përballen me sulme më të shpeshta kibernetike janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Izraeli dhe shtetet evropiane ku hyn edhe Kosova. As kjo e fundit nuk qëndron në nivel të dëshirueshëm për shkak se nuk ka domain të vetin dhe as ligj për mbrojtje nga sulmet kibernetike.
“Kosova përballet me sulme prej hakerëve të ndryshëm për shkak që nuk ka një domain të vetin, nuk ka CyberDefense adekuat, sulmet kryhen çdo ditë, varet tash edhe nga intensiteti i sulmeve dhe dëmi që shkaktohet”, deklaroi ai.
Ai sugjeron se edukimi mbi sulmet e tilla duhet të fillojë që nga shkollimi fillor, të mos nënvlerësohet rrezikshmëria e tyre, meqë sipas tij, ato e afektojnë jetën tonë më shumë sesa sulmet tjera./UBTNews/
Jonila Berisha, studente në Shkenca Politike në UBT
You may like
-
Për një botë më të shëndetshme, nutricioni dhe shëndeti në Fakultetin e Shkencave të Ushqimit dhe Bioteknologjisë
-
Kosova e qëndrueshme ndërtohet me inxhinierët e Fakultetit të Inxhinierisë së Ndërtimit dhe Infrastrukturës në UBT
-
Një hap drejt ekselencës – UBT INTERNATIONAL SMART SCHOOLS përmbyll “OPEN DAYS” me interesim të jashtëzakonshëm

Microsoft po vazhdon me përmirësime agresive në aplikacionin Xbox për PC, por duket se aksidentalisht ka zbuluar një funksion që pak kush e priste.
Së fundmi, është zbuluar “Project Kennan”, një partneritet mes Microsoft dhe ASUS për zhvillimin e një konsole të dorës për video-lojëra.
Ky pajisje është e para në kuadër të një programi të ri Xbox, i cili përfshin partnerë tradicionalisht të lidhur me Windows, me qëllim formësimin e së ardhmes së harduerit të lojërave në këtë platformë. Të gjithë ata që kanë përdorur pajisje si Lenovo Legion Go ose ASUS ROG Ally e dinë se Windows thjesht nuk është i përshtatur për një përdorim të tillë. Megjithatë, situata po ndryshon gradualisht, raporton Windows Central.
Microsoft ka shtuar opsione në Xbox Game Bar, si modaliteti kompakt e mundësia e përdorimit të “tastierës në ekran” përmes kontrolluesit.
Megjithatë, informacionet më të fundit të rrjedhura sugjerojnë një hap edhe më të madh përpara.
Mbetet e paqartë nëse bëhet fjalë për një gabim të paqëllimshëm apo për një vizion të qartë të planeve të ardhshme të dizajnit.
Ndodh të jetë diçka më e rëndësishme, bashkëpunim i mundshëm mes Microsoft dhe Valve, që sjellë dyqanin Steam në konsolat Xbox.
Kjo mund të çojë në një situatë ku nuk do të ketë më dy versione të së njëjtës lojë, një për Windows dhe një për Xbox, por vetëm një – për Windows PC.
The Verge vuri re se Microsoft e hoqi me shpejtësi imazhin pasi gazetarët i kontaktuan për të pyetur mbi domethënien e tij, duke e bërë edhe më misterioze këtë veçori të mundshme të re.

Poco prezantoi zyrtarisht telefonin e mençur të saj të parë “Ultra”, Poco F7 Ultra. Me të erdhi edhe F7 Pro. Është telefoni i mençur i parë që vjen me procesorin aktual të modelit të avancuar.
Në vend të procesorit më të mirë të vitit të kaluar, F7 Ultra fuqizohet nga Snapdragon 8 Elite më i fundit.
Telefoni është dy gjenerata përpara modelit Poco F6 Pro, i cili përdor një procesor Snapdragon 8 Gen 2, Snapdragon 8 Gen 3 shkoi te modeli Poco F7 Pro. Krahasuar me Snapdragon 8 Gen 3, Elite ka një CPU 45 për qind më të shpejtë dhe 40 për qind GPU më të shpejtë.
Duke e krahasuar me Snapdragon 8 Gen 2, ndryshimi në performancë është edhe më i madh. Mirëpo, në Poco nuk u mjaftuan me këtë.
F7 Ultra është telefoni i parë në familje me një çip grafik të dedikuar, VisionBoost D7. Është një çip 12 nm që mundëson një rritje të rezolucionit, i cili gjeneron korniza dhe Game HDR. Është funksional për YouTube dhe Netflix, jo vetëm për lojëra.
Kur bëhet fjalë për lojërat, Snapdragon dhe VisionBoost ekzekuton Genshin Impact në rezolucion 2K Super me 120 fps, pa degradim të performancës edhe pas një ore lojërash.
Çipi Surge G1 kujdeset për baterinë 5,300 mAh, ndërsa Surge P3 kontrollon karikimin, kështu që 120 W HyperCharge mund të ngarkojë plotësisht baterinë në vetëm 34 minuta.
Ekziston edhe karikimi me valë HyperCharge 50 W. Të dy procesorët ndihmojnë në zgjatjen e jetëgjatësisë së baterisë, kështu që ata do të ruajnë të paktën 80 përqind të kapacitetit të tyre edhe pas 1600 cikleve të karikimit.
Modeli Ultra e fitoi emrin jo vetëm me performancën, por edhe me kamerat. Ai mori sistemin më të avancuar të kamerës në historinë e markës Poco.
Ka një sensor 50 MP Light Fusion 800 (1/1.55″, 1.0µm) me një hapje f/1.6 dhe stabilizim optik të imazhit. Aplikacioni i kamerës ofron mundësinë e zgjedhjes së disa gjatësive fokale si 35 dhe 48 mm, të cilat menaxhohen nga ky sensor.
Ekziston një modul telefoto me një lente “lundruese”, e cila ka një gjatësi fokale origjinale prej 60 mm (2.5x) dhe mund të kalohet në 120 mm (5x) falë sensorit 50 MP.
Kamera telefoto gjithashtu ka stabilizues optik të imazhit dhe mund të bëjë foto tele-makro në një distancë prej 10 cm. P7 Ultra është gjithashtu i pajisur me një kamerë ultra të gjerë 32 MP që mbulon një fushë shikimi 120 gradë, si dhe një kamerë selfie 32 MP.
Telefoni ka një ekran OLED 6,67 inç 12-bit 120 Hz me një rezolucion prej 1,440×3,200 pikselë dhe Poco zgjodhi xhamin e tij mbrojtës Poco Shield Glass. Si parazgjedhje, ekrani arrin një shkëlqim prej 1800 nits, por shkon deri në 3200 nits. Zvogëlimi PWM me frekuencë të lartë (3,840 Hz) mundëson 16,000 nivele ndriçimi.
Shpejtësia standarde e përgjigjes me prekje është 480 Hz, por nëse është e nevojshme mund të rritet deri në 2,560 Hz. Gjurmimi i qetë i hyrjes përmirësohet më tej nga çipi VisionBoost D7. Poco F7 Ultra është në dispozicion në të zezë dhe të verdhë, si dhe në dy konfigurime memorie, përkatësisht 12/256 dhe 16/512 GB. Bëhet fjalë për RAM LPDDR5X dhe memorie UFS 4.1. Çmimi është 749 ose 799 euro.
Sa i përket modelit Pro, ka një çip grafik VisionBoost D7. Në anën e pasme është një kamerë kryesore 50 MP me sensor Light Fusion 800 dhe stabilizues optik të imazhit, si dhe një kamerë ultra e gjerë 8 MP, ndërsa pjesa e përparme është një kamerë selfie 20 MP.
Ai përdor softuerin Xiaomi HyperOS 2 të bazuar në Android 15, si dhe paketën HyperAI dhe ka mbështetje për Google Gemini.
Poco premton 4 vjet përditësime Android, 6 përditësime sigurie. Pajisja ka certifikatë IP68 për rezistencë ndaj ujit e pluhurit. Ai mori një ekran AMOLED 6,67 inç me rezolucion FHD+ dhe një shpejtësi rifreskimi prej 120 Hz, në të cilin është integruar sensor ultrasonik i gjurmëve të gishtërinjve. Ekrani mbrohet nga Gorilla Glass 7i dhe ndriçimi maksimal i tij është 1800 nits.
Mundësohet nga një bateri 6000 mAh me mbështetje karikimi 90W. Vjen në ngjyrat e zeza, argjendi dhe blu dhe në konfigurime memorie prej 12/256 dhe 12/512 GB duke filluar nga 599 dhe 649 euro.

Apple thuhet se po punon për një ndërfaqe të re për iOS 19 dhe macOS 16, e cila do t’i bëjë të dy sistemet operative më të ngjashme me visionOS.
Pamjet e zbuluara, të shpërndara nga YouTuberi, John Prosser, tregojnë aplikacionin Messages me butona të ridizajnuar në krye, të mbuluar me një efekt “rrethor, xhami” që të kujton visionOS.
Tastiera virtuale për iPhone gjithashtu është ridizajnuar pak, me skaje më të rrumbullakosura, transmeton Telegrafi.
Prosser pretendon se përdoruesit që presin një ndryshim rrënjësor në iOS 19 mund të mos jenë të kënaqur, pasi ndërfaqja e re nuk do të jetë shumë e ndryshme. Megjithatë, do të shtojë më shumë elementë të frymëzuar nga sistemi operativ Apple Vision Pro.
Mark Gurman i Bloomberg, përshkroi iOS 19 dhe macOS 16 si “rifreskimin më të madh të ndërfaqes në vite”, Prosser më parë ndau konceptet e aplikacionit të ri të të kamerës për iPhone.
Në mbështetje të thashethemeve është identiteti zyrtar vizual i ngjarjes WWDC 2025, i cili është me elementë qelqi, thellësi dhe hije, të cilat mund të lënë të kuptohet në drejtimin e dizajnit që do të marrë iOS 19.
Rifreskimi i fundit i plotë i sistemit iOS u bë në vitin 2013 me iOS 7, ndërsa më 2020 Apple solli macOS Big Sur me ikona 3D, gjë që shkaktoi spekulime se një stil i ngjashëm arrin në iOS.
Konfirmimi zyrtar pritet në konferencën WWDC 2025, të planifikuar për 9 qershor, kur Apple do të prezantojë këtë gazetë.
Automobilizëm elektrikë
Ford ka patentuar një transmision manual për veturat elektrike
Published
5 days agoon
March 26, 2025
Ford publikoi një aplikim të ri për patentë, që zbulojnë skica të një ndërruesit manual të shpejtësisë për automjetet elektrike.
Sipas Ford, kutia e ndryshimit menaxhon rrjedhën e energjisë elektrike që furnizohet nga bateria, duke kontrolluar shpejtësinë e motorit dhe momentin e rrotullimit që çdo motor prodhon.
Në fjalë të tjera, ndërsa lëvizni levën e kutisë së ndryshimit, dërgohen sinjale për të ndryshuar daljen e motorit të automjetit, duke imituar ndryshimet e kutisë tradicionale të ndryshimit.
Ford nuk është i vetmi që ka këtë ide, pasi disa prodhues të tjerë po përpiqen të shtojnë funksione të ngjashme në automjetet elektrike.
Natyrisht, patenta nuk do të thotë se Ford do ta prodhojë këtë kuti ndryshimi. Nëse do të ishim disi ironi, mund të konkludojmë se disa prodhues mund të rikthejnë kutitë e ndryshimit manuale në veturat me benzinë dhe naftë, aty ku ato kanë më shumë kuptim.
Në automjetet elektrike, kutitë e ndryshimit manuale ose automatike sekondare nuk janë të nevojshme.

Divorci i prindërve, flet vajza e “Mr. Bean”: Ditët më të errëta

Microsoft prezantoi ekranin Xbox-PC

Kundër shëndoshjes së fytyrës! Çfarë duhet të bëni?

Eva Longoria pozon pranë yllit në Hollywood Walk of Fame, para premierës së filmit të ri

Si të ruani funksionet mendore gjatë moshës së shtyrë?

Dani Alves shpallet i pafajshëm

Katër ushtrimet që duhet t’i bëni çdo mëngjes

Fundjavë me shi, ja parashikimi i motit për sot

Presidenca kundërshton propozimin për shtrenjtim të rrymës
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota2 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë