Teknologji

Sa përbëjnë kërcënim për sigurinë sulmet kibernetike?

Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike.

Published

3 years ago

on

Sulmet kibernetike që janë shfaqur me zhvillimin e hovshëm teknologjik përbëjnë shqetësim për të gjitha shoqëritë pa dallim. Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike. Kështu deklaroi në një intervistë për UBTNews Arian Kadriu, profesor i Studimeve të Sigurisë në Universitetin për Biznes dhe Teknologji (UBT). Kadriu foli për llojet e sulmeve kibernetike, sa përbëjnë kërcënim për sigurinë dhe sa është e afektuar Kosova nga sulme të tilla.

Sipas profesorit Kadriu, ato përbëjnë një kërcënim më specifik për sigurinë dhe duhet të trajtohen në mënyrë më delikate për arsye se te sulmet kibernetike kryesi është më i mbrojtur.

“Te sulmet kibernetike është mundësia që të realizohen përmes uebsajteve të ndryshme, përmes anës së errët të internetit apo darknet-it, që përbën një rrezik më të madh dhe një sfidë shumë delikate për institucionet e sigurisë për me u evidentu një sulm ose për me u evidentu kryesi se prej nga vjen një sulm i tillë”, deklaroi ai.

Profesori tregon cilat janë arsyet kryesore pse ndodhin sulmet kibernetike dhe ndikimin që e kanë ato edhe në luftën e Rusisë ndaj Ukrainës.

“Arsyeja kryesore e sulmeve kibernetike që nga fillimi ka qenë aspekti financiar, për të arritur të mirat financiare, por nuk është kjo arsyeja e vetme. Ka edhe grupe të tjera përshembull që besojnë në një ideologji të caktuar, sikurse rasti i grupit “Anonymus” që konkretisht është duke marrë pjesë në këtë luftën hibride ose luftën asimetrike në konfliktin Rusi-Ukrainë. Nonstop janë duke sulmuar sistemet mbrojtëse të shtetit rus, janë duke e llogaritur një luftë në aspektin hyjnor që janë duke i ndihmuar popullit të Ukrainës, i sulmojnë asetet e oligarkëve rus, i bllokojnë anën financiare të tyre, ka dmth edhe sulme kibernetike që kryhen me qëllim të mirë. Sulmet tjera kibernetike që janë edhe shumë të rrezikshme janë prej grupeve terroriste psh. nuk ka nevojë me pas një infrastrukturë shumë të avancuar ose me pas armë kimike ose biologjike, mjafton me pas një laptop ose një pajisje tjetër teknologjike për të kryer një sulm në një shtet tjetër”, potencoi mes tjerash profesori Kadriu.

Ai shpjegoi më gjerësisht se cilat janë llojet e sulmeve kibernetike.

“Ka lloje të ndryshme të sulmeve kibernetike, siç janë psh. llojet e sabotazhit, nëse e marrim në atë aspektin me sulmu infrastruktura të ndjeshme, nëse sulmohen diga që janë të digjitalizuara, pjesa tjetër e infrastrukturës, vendet që prodhojnë elektricitet, atëherë sulmet e kanë një efekt madhor dhe ndikojnë në destabilizimin e një vendi komplet. Sulmet tjera janë sulme që bëhen në privatësi, psh. çdo ditë marrim emaila në spam të tilla sikurse keni fituar lotarinë ose jeni bërë milioner, edhe këto janë sulme që tentojnë me i marrë të dhënat tona që me përfitu nga ne në aspektin financiar. Sulme të tjera janë edhe sulmet e privatësisë, sulmet e krijuara gjenetikisht ose të modifikuara siç janë virusat e ndryshëm, pastaj spyware që e kanë kryer rolin e spiunazhit, ka edhe sulme që bëhen edhe për pengimin e realizimit të një pune të caktuar, ndalet infrastruktura e një vendi”, tha ndër të tjera profesori i UBT-së.

Sipas tij, shtetet që sulmojnë më shumë janë Rusia, Irani e Kina, ndërsa shtetet që përballen me sulme më të shpeshta kibernetike janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Izraeli dhe shtetet evropiane ku hyn edhe Kosova. As kjo e fundit nuk qëndron në nivel të dëshirueshëm për shkak se nuk ka domain të vetin dhe as ligj për mbrojtje nga sulmet kibernetike.

“Kosova përballet me sulme prej hakerëve të ndryshëm për shkak që nuk ka një domain të vetin, nuk ka CyberDefense adekuat, sulmet kryhen çdo ditë, varet tash edhe nga intensiteti i sulmeve dhe dëmi që shkaktohet”, deklaroi ai.

Ai sugjeron se edukimi mbi sulmet e tilla duhet të fillojë që nga shkollimi fillor, të mos nënvlerësohet rrezikshmëria e tyre, meqë sipas tij, ato e afektojnë jetën tonë më shumë sesa sulmet tjera./UBTNews/

Jonila Berisha, studente në Shkenca Politike në UBT

Related Topics:
Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

Dominimi i Teslas në Evropë po zbehet

Published

23 hours ago

on

May 12, 2025

By

Continue Reading

Teknologji

Shtyhet lansimi i GTA 6, këto janë arsyet

Published

1 day ago

on

May 12, 2025

By

Grand Theft Auto 6, një nga lojërat më të pritura, nuk do të dalë këtë vit siç ishte planifikuar fillimisht. Rockstar Games ka konfirmuar se loja publikohet në maj të vitit 2026, duke theksuar se nevojitet më shumë kohë për të arritur cilësinë që fansat presin dhe meritojnë.

Pritet të jetë një nga lansimet më të mëdha në historinë e industrisë së lojërave.

GTA 5, seria e fundit që doli më 2013, është fenomen global. Me më shumë se 185 milionë kopje të shitura, renditet si loja e dytë më e shitur e të gjitha kohërave e vazhdon të jetë e luajtur në versionin online.

Prezantimi i parë zyrtar i GTA 6 erdhi në dhjetor 2023 me trailer 90-sekondësh, që u bë viral e kaloi 100 milionë shikime në pak ditë.

Videoja zbuloi dy personazhe kryesorë dhe qytetin e ri të lojës – Leonida – një vend fiktiv i frymëzuar nga Florida.

Në deklaratë, Rockstar ka thënë se ishte “thellësisht e prekur” nga reagimi i fansave dhe theksoi se po punon për ta bërë lojën sa më të përsosur.

Rockstar njihet për procesin e zhvillimit, nuk është hera e parë që shtyn publikimin e një loje të madhe, njësoj ndodhi dhe me “Red Dead Redemption 2” në vitin 2018, por kompania është e njohur për cilësinë e jashtëzakonshme të lojërave.

Straus Zelnick, shefi i Take-Two Interactive, ka deklaruar se çdo projekt i ri i Rockstar “duhet të jetë që se keni përjetuar kurrë më parë”.

Continue Reading

Teknologji

Zuckerberg thotë se Inteligjenca Artificiale së shpejti mund të bëjë punën e disa inxhinierëve në Meta

Published

1 day ago

on

May 12, 2025

By

Mark Zuckerberg tha se themeluesit dhe sipërmarrësit e sotëm duhet të përfitojnë nga teknologjia që ai nuk mundi kur ndërtonte Facebook dy dekada më parë.

“Nëse do të fillonit çfarëdo që po filloni 20 vjet më parë, do të duhej të kishit ndërtuar të gjitha këto gjëra të ndryshme brenda kompanisë suaj, dhe tani ka platforma të shkëlqyera për ta bërë këtë”, ka thënë CEO i Meta në një konferencë këtë javë, përcjell Telegrafi.

Zuckerberg thotë se përdorimi i teknologjive si IA mund t’i ndihmojë themeluesit e sotëm “të përqendrohen në idenë kryesore” të një kompanie.

“Mendoj se kjo do të çojë në gjëra me cilësi shumë më të mirë që krijohen në të gjithë botën, sepse tani po jeni në gjendje të keni këto, si, ekipe shumë të vogla me talente që janë, si, të apasionuara pas një ideje”, tha Zuckerberg.

“Ndoshta në vitin 2025, ne në Meta, si dhe kompanitë e tjera që në thelb po punojnë në këtë, do të kemi një IA që mund të jetë në mënyrë efektive një lloj inxhinieri i nivelit të mesëm që keni në kompaninë tuaj që mund të shkruajë kod”, ka thënë ai.

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

AUDI prezanton modele hibride gjatë verës

Published

6 days ago

on

May 7, 2025

By

Audi prezantoi A6-in e ri dy muaj më parë , dhe gama e njoftuar e motorëve fillimisht ishte mjaft modeste, një motor benzinë ​​me dy litra, një motor nafte me 204 kuaj fuqi secili, dhe një motor benzinë ​​V6 me 367 kuaj fuqi.

Kompania po zgjerohet me versione hibride plug-in që do të dalin në treg gjatë verës.

Baza për dy versionet e reja hibride plug-in është motor benzine me katër cilindra TFSI me dy litra e 252 kuaj fuqi. Motori elektrik, i cili është i vendosur në një transmision me 7 shpejtësi me dy tufa, prodhon një maksimum prej 143 kuaj fuqi.

Meqenëse Audi për fat të mirë ka vendosur t’i japë fund emërtimeve të çuditshme të numrave, këto versione quhen thjesht A6 e-hybrid quattro. Motorri më i dobët ka një fuqi sistemi prej 300 kuaj-fuqi dhe 450 Nm, ndërsa ai më i fuqishëm zhvillon 367 kuaj-fuqi dhe 500 Nm, që është fuqi identike me modelin V6.

Hibridi plug-in më i fuqishëm ende nuk mund të mbajë ritmin me V& gjatë përshpejtimit (0-100 km/orë në 4.7 sekonda), por me 5.3 sekonda për 0 në 100 km/orë dhe një shpejtësi maksimale prej 250 km/orë, nuk është aspak i ngadaltë. Versioni me 300 kuaj fuqi e bën të njëjtën përshpejtim në 6.0 sekonda dhe gjithashtu arrin 250 km/orë.

Shpejtësia maksimale në modalitetin elektrik për të dy versionet është 140 km/orë.

Kapaciteti i baterisë është rritur ndjeshëm në krahasim me paraardhësin e saj, konkretisht me 45 përqind. Ajo arrin në 20.7 kWh neto (25.7 kWh bruto). Kjo siguron një shtrirje të konsiderueshme elektrike. Sipas WLTP-së, A6 wagon mund të përshkojë 106 kilometra, ndërsa sedani pak më i lehtë dhe më aerodinamik arrin të përshkojë deri në 111 kilometra.

Çmimet në Gjermani fillojnë nga 65,800 euro për sedanin hibrid plug-in A6 me 300 kuaj fuqi, Avant kushton 68,300 euro.  Varianti me 367 kuaj fuqi kushton nga 75,050 euro dhe ofron një pamje të jashtme S line, pezullim sportiv të ulur me 2 cm dhe rrota 19-inç me kalipera frenash të kuq.

 

Continue Reading

Të kërkuara