Teknologji

Sa përbëjnë kërcënim për sigurinë sulmet kibernetike?

Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike.

Published

on

Sulmet kibernetike që janë shfaqur me zhvillimin e hovshëm teknologjik përbëjnë shqetësim për të gjitha shoqëritë pa dallim. Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike. Kështu deklaroi në një intervistë për UBTNews Arian Kadriu, profesor i Studimeve të Sigurisë në Universitetin për Biznes dhe Teknologji (UBT). Kadriu foli për llojet e sulmeve kibernetike, sa përbëjnë kërcënim për sigurinë dhe sa është e afektuar Kosova nga sulme të tilla.

Sipas profesorit Kadriu, ato përbëjnë një kërcënim më specifik për sigurinë dhe duhet të trajtohen në mënyrë më delikate për arsye se te sulmet kibernetike kryesi është më i mbrojtur.

“Te sulmet kibernetike është mundësia që të realizohen përmes uebsajteve të ndryshme, përmes anës së errët të internetit apo darknet-it, që përbën një rrezik më të madh dhe një sfidë shumë delikate për institucionet e sigurisë për me u evidentu një sulm ose për me u evidentu kryesi se prej nga vjen një sulm i tillë”, deklaroi ai.

Profesori tregon cilat janë arsyet kryesore pse ndodhin sulmet kibernetike dhe ndikimin që e kanë ato edhe në luftën e Rusisë ndaj Ukrainës.

“Arsyeja kryesore e sulmeve kibernetike që nga fillimi ka qenë aspekti financiar, për të arritur të mirat financiare, por nuk është kjo arsyeja e vetme. Ka edhe grupe të tjera përshembull që besojnë në një ideologji të caktuar, sikurse rasti i grupit “Anonymus” që konkretisht është duke marrë pjesë në këtë luftën hibride ose luftën asimetrike në konfliktin Rusi-Ukrainë. Nonstop janë duke sulmuar sistemet mbrojtëse të shtetit rus, janë duke e llogaritur një luftë në aspektin hyjnor që janë duke i ndihmuar popullit të Ukrainës, i sulmojnë asetet e oligarkëve rus, i bllokojnë anën financiare të tyre, ka dmth edhe sulme kibernetike që kryhen me qëllim të mirë. Sulmet tjera kibernetike që janë edhe shumë të rrezikshme janë prej grupeve terroriste psh. nuk ka nevojë me pas një infrastrukturë shumë të avancuar ose me pas armë kimike ose biologjike, mjafton me pas një laptop ose një pajisje tjetër teknologjike për të kryer një sulm në një shtet tjetër”, potencoi mes tjerash profesori Kadriu.

Ai shpjegoi më gjerësisht se cilat janë llojet e sulmeve kibernetike.

“Ka lloje të ndryshme të sulmeve kibernetike, siç janë psh. llojet e sabotazhit, nëse e marrim në atë aspektin me sulmu infrastruktura të ndjeshme, nëse sulmohen diga që janë të digjitalizuara, pjesa tjetër e infrastrukturës, vendet që prodhojnë elektricitet, atëherë sulmet e kanë një efekt madhor dhe ndikojnë në destabilizimin e një vendi komplet. Sulmet tjera janë sulme që bëhen në privatësi, psh. çdo ditë marrim emaila në spam të tilla sikurse keni fituar lotarinë ose jeni bërë milioner, edhe këto janë sulme që tentojnë me i marrë të dhënat tona që me përfitu nga ne në aspektin financiar. Sulme të tjera janë edhe sulmet e privatësisë, sulmet e krijuara gjenetikisht ose të modifikuara siç janë virusat e ndryshëm, pastaj spyware që e kanë kryer rolin e spiunazhit, ka edhe sulme që bëhen edhe për pengimin e realizimit të një pune të caktuar, ndalet infrastruktura e një vendi”, tha ndër të tjera profesori i UBT-së.

Sipas tij, shtetet që sulmojnë më shumë janë Rusia, Irani e Kina, ndërsa shtetet që përballen me sulme më të shpeshta kibernetike janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Izraeli dhe shtetet evropiane ku hyn edhe Kosova. As kjo e fundit nuk qëndron në nivel të dëshirueshëm për shkak se nuk ka domain të vetin dhe as ligj për mbrojtje nga sulmet kibernetike.

“Kosova përballet me sulme prej hakerëve të ndryshëm për shkak që nuk ka një domain të vetin, nuk ka CyberDefense adekuat, sulmet kryhen çdo ditë, varet tash edhe nga intensiteti i sulmeve dhe dëmi që shkaktohet”, deklaroi ai.

Ai sugjeron se edukimi mbi sulmet e tilla duhet të fillojë që nga shkollimi fillor, të mos nënvlerësohet rrezikshmëria e tyre, meqë sipas tij, ato e afektojnë jetën tonë më shumë sesa sulmet tjera./UBTNews/

Jonila Berisha, studente në Shkenca Politike në UBT

Teknologji

WhatsApp sjell përditësime; Status në grupe, skanim dokumentesh dhe thirrje HD

Published

on

WhatsApp po vazhdon të testojë veçori të reja përmes kanaleve të tij beta, dhe së fundmi ka sjellë një sërë risish që pritet të përmirësojnë përvojën e përdoruesve – veçanërisht në iOS.

Tani, treguesit e statusit janë shtuar në bisedat në grup, duke i mundësuar përdoruesve të shohin se cilët anëtarë janë të disponueshëm, pikërisht poshtë emrit të grupit, shkruajnë mediat e huaja.

Përveç kësaj, përdoruesit kanë opsionin të zgjedhin marrjen e pikave kryesore nga grupet, çka ndihmon në kufizimin e njoftimeve të shumta që shpesh krijojnë ngarkesë.

Tjetër risi është aftësia për të skanuar e dërguar dokumente përmes WhatsApp. Aplikacioni tani mund të vendoset edhe si i paracaktuar për mesazhe e telefonata, shkoni te Settings, Default, WhatsApp dhe funksioni aktivizohet menjëherë.

Video thirrjet janë përmirësuar, duke ofruar cilësi më të mirë dhe besueshmëri. Tashmë është e mundur të kaloni shpejt në cilësinë HD nëse shpejtësia e internetit është e kënaqshme, duke garantuar një përvojë vizuale më cilësore.

Continue Reading

Teknologji

Telefoni po riniset automatikisht, kur mund t’ju ndodhë kjo?

Published

on

Pajisjet Android do të rinisen automatikisht në të ardhmen nëse nuk janë zhbllokuar për një kohë të gjatë. Kjo veçori e re e sigurisë do të prezantohet, sipas njoftimeve, për të mbrojtur më mirë të dhënat e përdoruesve.

Opsioni i ri, që është pjesë e përditësimit më të fundit të shërbimeve Google Play, parashikon që telefoni ose tableti do të riniset automatikisht nëse qëndron i bllokuar për tri ditë rresht.

Pas rinisjes, përdoruesi duhet të fusë PIN-in për të hyrë në pajisje – metodat biometrike të zhbllokimit (si gjurmët e gishtave ose njohja e fytyrës) do të çaktivizohen përkohësisht derisa të jepet kodi.

Sipas faqes 9to5Google, kjo veçori do jetë e disponueshme në telefonët e tabletët Android, por nuk do të vlejë për pajisjet në kategoritë Auto, TV dhe WearOS.

Është e rëndësishme të theksohet se nuk bëhet fjalë për një rivendosje në gjendje fabrike, por për një rinisje që e vendos pajisjen në gjendjen para zhbllokimit të parë (BFU – Before First Unlock), duke shtuar një shtresë shtesë mbrojtjeje për të dhënat e përdoruesit.

Apple ka prezantuar funksion të ngjashëm në iOS 18.1 me emrin “Inactivity Reboot”, i cili aktivizohet pas katër ditësh pa aktivitet.

Ende nuk është bërë e ditur se kur kjo veçori do të jetë e disponueshme për të gjithë përdoruesit, pasi përditësimet e tilla të Play Services vijnë gradualisht, brenda një deri në dy javë.

Gjithashtu, nuk dihet nëse përdoruesit do të marrin ndonjë njoftim për arsyen e rinisjes automatike.

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

Audi ndërpret eksportet në SHBA

Published

on

Ndryshe nga shumë prodhues tjerë gjermanë të automobilave, Audi nuk ka fabrika të vetat në SHBA. Të gjitha automjetet Audi për tregun amerikan dërgohen në SHBA prej Gjermanisë dhe disa vendesh tjera.

Tani Audi i ka ndaluar të gjitha dërgesat për në SHBA. Arsyeja janë tarifat doganore të vendosura javën e kaluar për mbarë botën nga presidenti amerikan Donald Trump.

Sipas një raporti të Automobilwoche vendimi i Audit vlen për automjetet e porositura në SHBA pas 2 prillit. Automjetet kanë mbërritur në SHBA para kësaj data do t’u dorëzohen klientëve sipas planit.

Portali Automobilwoche i referohet një letre të brendshme që u është drejtuar tregtarëve me pakicë të automjeteve në SHBA. Këtë e ka konfirmoi tani edhe një zëdhënëse e kompanisë Audi.

Strategji të reja tregtimi

Kompania Audi i dërgon automjetet e saj në SHBA nga Gjermania, Hungaria dhe Sllovakia. Po ashtu në Meksikë prodhohet modeli “Q5” – që është bestseller në SHBA.

Kompania Audi ka në magazinat e saj në SHBA më shumë se 37,000 makina, këto automjete nuk preken nga tarifat e reja. Për këtë arsye do të pajisen me një shënim të posaçëm kur të shiten.

Audi po mendon tani se si t’u sigurojë shitësve me pakicë mundësi dhe impulse të reja për shitjen e makinave Audi që gjenden në magazina në SHBA. Ata po analizojnë mënyra si mund të minimizohet ndikimi i tarifave të reja doganore tek klientët dhe partnerët tregtarë.

Continue Reading

Teknologji

Konfirmohet data e lansimit të Realme GT7, zbulohen disa detaje

Published

on

Disa muaj pas lëshimit të Realme GT 7 Pro, kompania po përgatitet të lansojë edhe GT7. Në posterin e tij të fundit, prodhuesi i smartfonëve konfirmoi 23 prillin si datën e lëshimit në Kinë.

Data e lëshimit në Kinë është 23 prilli, që do të thotë se mund të presim një paraqitje më të gjerë globale së shpejti.

Flitet se ai do të ketë çipin e ri Dimensity 9400+ (do të jetë një nga telefonat e parë që do ta ketë), një bateri të madhe 7,000 mAh dhe karikim të shpejtë 100 W.

Të paktën këto janë specifikat e konfirmuara zyrtarisht deri më tani.

Zëvendëspresidenti i Realme, Chase Xu, tha gjithashtu se telefoni do të ketë ftohje të avancuar, optimizime të qëndrueshmërisë dhe stabilizim të shkallës së lartë të rifreskimit gjatë lojës.

Continue Reading

Të kërkuara