Çfarë është ortoreksia?

Ortoreksia, ose ortoreksia nervore, është një çrregullim i të ngrënit që përfshin një mani të pashëndetshme me ushqimin e shëndetshëm. Ndryshe nga çrregullimet e tjera të të ngrënit, ortoreksia kryesisht lidhet me cilësinë e ushqimit, jo sasisë. Ndryshe nga anoreksia ose bulimia, njerëzit me ortoreksi rrallë janë të përqendruar në humbjen e peshës.

Në vend të kësaj, ata kanë një fiksim ekstrem me “pastërtinë” e ushqimeve, si dhe një mani me përfitimet e ushqimit të shëndetshëm. Komuniteti mjekësor ka filluar ta njohë ortoreksinë, megjithëse ekspertët nuk e kanë përcaktuar zyrtarisht gjendjen si një çrregullim të të ngrënit.

Çfarë e shkakton ortoreksinë?

Megjithëse mund të filloni një dietë thjesht duke synuar të përmirësoni shëndetin, ky fokus mund të bëhet më ekstrem. Me kalimin e kohës, qëllimet e mira mund të zhvillohen ngadalë në ortoreksi të plotë. Kërkimi mbi shkaqet kryesore të ortoreksisë është i pakët, por tendencat obsesive-kompulsive dhe çrregullimet e ngrënies së mëparshme ose aktuale janë faktorë të njohur të rrezikut.

Faktorë të tjerë të rrezikut përfshijnë tendencat drejt perfeksionizmit, ankthit të lartë ose nevojës për kontroll. Disa studime gjithashtu raportojnë se individët që e kanë përqendruar karrirën te shëndeti mund të kenë një rrezik më të lartë të zhvillimit të ortoreksisë. Rreziku mund të varet gjithashtu nga mosha, gjinia, niveli i arsimit dhe statusi socio-ekonomik, por nevojiten më shumë hulumtime para se të arrihen në përfundime.

Efektet negative të ortoreksisë në shëndet

1. Efektet fizike: Megjithëse studimet mbi ortoreksinë janë të kufizuara, kjo gjendje ka të ngjarë të çojë në shumë komplikime mjekësore si çrregullimet e tjera të të ngrënit. Për shembull, një mungesë e lëndëve ushqyese thelbësore të shkaktuara nga ngrënia e kufizuar  mund të rezultojë në kequshqyerje, anemi ose rrahje zemre të ngadalta.

2. Efektet psikologjike: Individët me ortoreksi mund të përjetojnë zhgënjim të fortë kur prishin zakonet e tyre në lidhje me ushqimin. Thyerja e rregullave dietike të imponuara nga vetja ka të ngjarë të shkaktojë ndjenja faji, urrejtjeje dhe detyrim për “t’u pastruar”, si për shembull duke ndaluar ngrënien. Përveç kësaj, një sasi e madhe e kohës harxhohet duke shqyrtuar nëse disa ushqime janë mjaft të “pastra”. Kjo mund të përfshijë shqetësime në lidhje me ekspozimin e perimeve ndaj pesticideve, produkteve me hormone, aromave ose konservantëve artificialë. Jashtë vakteve, koha mund të kalohet duke hulumtuar, peshuar dhe matur ushqimin, ose planifikuar vaktet e ardhshme.

Individët që jetojnë me ortoreksi kanë më pak të ngjarë të kryejnë mirë detyrat që kërkojnë aftësi fleksible për zgjidhjen e problemeve. Ata gjithashtu janë më pak të aftë të mbajnë fokusin në mjedisin përreth, duke përfshirë njerëzit.

3. Efektet sociale: Modele të tilla të ngurta të ngrënies mund ta bëjnë të vështirë pjesëmarrjen në aktivitete shoqërore që rrotullohen rreth ushqimit, të tilla si festa,  darka ose ngrënie jashtë. Mendimet e shumta në lidhje me ushqimin mund të komplikojnë më tej ndërveprimet shoqërore. Kjo mund të çojë në izolim shoqëror, i cili duket se është i zakonshëm në mesin e njerëzve të diagnostikuar me ortoreksi.