Lajmet

Rreziku bërthamor: Pse krahasohet Zaporizhzhia me Çernobilin?

Çfarë do të ndodhte nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës?

Published

on

Kur njerëzit mendojnë për kërcënimet bërthamore dhe luftën në Ukrainë, shumica marrin parasysh dy mundësi: Çfarë nëse një incident do të ndodhte në një central bërthamor të Ukrainës? Dhe çfarë do të ndodhte nëse do të vendosej një armë bërthamore?

Për këtë artikull, DW ka folur me ekspertë për ndikimin shëndetësor që patën fatkeqësitë e Fukushimës dhe Çernobilit te popullata përreth.

Zaporizhzhia nën okupim

Termocentrali Zaporizhzhia i Ukrainës ndodhet jo shumë larg kufirit jugor të vendit. Këtë vit ai u bë centrali i parë bërthamor aktiv në histori që vazhdoi funksionimin pavarësisht luftës.

Qëkur forcat ruse pushtuan centralin në muajin mars, shumë njerëz anembanë Evropës e kanë pyetur veten se si do të mund të krahasohej një incident i mundshëm atje me katastrofën e Çernobilit të vitit 1986, një ngjarje që për dekada njihej si incidenti më i keq i energjisë bërthamore në histori. Shkrirja e Çernobilit lëshoi rrezatim në të gjithë Evropën dhe ndoti njerëzit, bimët dhe kafshët në të gjithë rajonin.

Mbi 30 punëtorë të uzinës vdiqën në tre muajt pas katastrofës në termocentralin sovjetik si rezultat i drejtpërdrejtë i shkrirjes. Një raport i publikuar nga Forumi i Çernobilit, një grup agjencish të OKB-së i formuar në vitin 2003 për të vlerësuar pasojat shëndetësore dhe mjedisore të incidentit, vlerësoi në vitin 2006 se ai do të shkaktojë të paktën 4 mijë vdekje nga kanceri në periudhë afatgjatë, megjithëse ky vlerësim u përshkua me reagime.

Efektet shëndetësore që solli incidenti i Çernobilit janë kontestuar

Disa ekspertë thonë se ndikimi aktual i katastrofës u fsheh nga zyrtarët sovjetikë në përpjekje për të minimizuar ashpërsinë e saj. Njëra prej tyre është profesoresha e Institutit të Teknologjisë në Masaçusets (MIT), Kate Brown. Ajo ka kryer kërkime të gjera mbi ndikimin që ka pasur rrezatimi në shëndetin e njerëzve në Ukrainë dhe vendet përreth që nga aksidenti i vitit 1986.

Në një raport të Greenpeace që u publikua në vitin 2006, studiuesit vlerësuan numrin e parashikuar të vdekjeve në rreth 90 mijë – gati 23 herë më shumë se numri i sugjeruar nga raporti i Forumit të Çernobilit.

Edwin Lyman, një fizikan dhe drejtor i Sigurisë së Energjisë Bërthamore me Unionin e Shkencëtarëve të Shqetësuar me bazë në ShBA, tha se ai “nuk e konsideron raportin e Forumit të Çernobilit si autoritar”. Lyman tha se raporti i Forumit bazoi parashikimet e tij të vdekjes nga kanceri vetëm në rastet brenda ish-Bashkimit Sovjetik, duke injoruar ekspozimin ndaj popullsive në pjesë të tjera të Evropës dhe Hemisferës Veriore. Raporti origjinal i ndikimit në shëndetin e Çernobilit i kryer nga agjencitë e OKB-së dhe i publikuar në vitin 1988, trajtoi ekspozimin global ndaj rrezatimit në përgjigje të aksidentit dhe vlerësoi se përfundimisht do të korrespondonte me 30 mijë ose më shumë vdekje nga kanceri, tha Lyman.

Fukushima – një krahasim më i mirë

Sipas Lyman, çdo pasojë nga një incident i mundshëm në termocentralin Zaporizhzhia mund të ketë më shumë të përbashkëta me pasojat e katastrofës bërthamore të Fukushimës në Japoni në vitin 2011.

“Pasojat që çuan në një shpërndarje kaq të madhe dhe të gjerë të aktivitetit radioaktiv [në Çernobil] ka më pak gjasa të ndodhin në reaktorët në Zaporizhzhia, të cilët janë reaktorë të ujit të lehtë e që janë shumë të ngjashëm me reaktorët në Gjermani ose gjetkë në Perëndim”, tha ai.

Incidenti bërthamor në Fukushima shënon të vetmen fatkeqësi tjetër në një termocentral që është vlerësuar me ‘shtatën’ në shkallën e ngjarjeve bërthamore ndërkombëtare të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA). Ai u krijua nga një cunami dhe tërmet i fuqishëm që shkaktoi humbjen e energjisë së centralit, duke shkaktuar tri shkrirje bërthamore, shpërthime hidrogjeni dhe lëshime të gjera të rrezatimit nga objekti.

Reaktorët e tjerë të Ukrainës gjithashtu paraqesin një rrezik

Zaporizhzhia ka tërhequr shumë vëmendje sepse aktualisht është i vetmi central bërthamor ukrainas nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Rusisë. Por Lyman tha se ai është i shqetësuar edhe për bimët e tjera në Ukrainë, të cilat janë më të vjetra. Kjo i bën ato edhe më të ndjeshme ndaj dështimit katastrofik në rast të incidentit.

“Janë edhe tri centrale të tjera bërthamore në Ukrainë që janë në fakt më afër kufirit perëndimor. Pra, ato janë larg nga pjesa e përparme, por janë ende brenda rrezes së zjarrit të raketave ruse ose dronëve”, tha ai.

Ai tha se megjithëse asnjë prej këtyre reaktorëve nuk është i njëjti model si ata në Çernobil, disa janë reaktorë më të vjetër sovjetikë me ujë të lehtë që nuk do të ishin aq rezistent ndaj një sulmi sa centrali në Zaporizhzhia./UBTNews/

Aktualitet

KEK thirrje bizneseve që kanë dalë në treg të hapur

Published

on

Korporata Energjetike e Kosovës ka lëshuar një njoftim duke thënë se inkurajojnë të gjithë konsumatorët që ende nuk kanë siguruar furnizues të energjisë elektrike të lidhin kontrata komerciale me KEK.

“Korporata Energjetike e Kosovës (KEK sh.a.) inkurajon të gjithë konsumatorët që ende nuk kanë siguruar furnizues të energjisë elektrike, që të lidhin kontrata komerciale të drejtpërdrejta me KEK, për të siguruar furnizim të qëndrueshëm.”

KEK thotë se deri tani ka lidhur 15 marrëveshje komerciale.

“Sipas vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE), KEK është e licencuar për furnizim në treg të hapur dhe deri më tani ka lidhur me sukses 15 marrëveshje komerciale, duke përfshirë edhe ndërmarrje publike strategjike.”

KEK ka listuar disa arsye se pse duhet të zgjidhet KEK’u si furnizues.

“Pse të zgjidhni furnizimin komercial direkt nga KEK?

·         Furnizimi nga Furnizuesi i Mundësisë së Fundit është një zgjidhje e përkohshme, me periudhë 60-ditore dhe çmime më të larta nga tregu.

·         Sipas udhëzimeve të ZRRE-së, konsumatorët që nuk zgjedhin furnizues kalojnë automatikisht te FMF për 60 ditë, ku çmimet janë më të larta se në tregun e lirë. Pas afatit, kontratat me furnizues të rregullt është e detyrueshme.

·         Marrëveshjet komerciale me KEK ofrojnë çmime konkurruese, furnizim të qëndrueshëm dhe transparencë.

·         KEK siguron furnizim referuar në çmimet e tregut të publikuara në bursën zyrtare të energjisë ALPEX.”

“Veproni tani! Lidhja e kontratës komerciale është hapi më i sigurt për të shmangur pasigurinë dhe kostot e larta të furnizimit përmes FMF-së.”

Continue Reading

Lajmet

​Osmani fton në takim partitë për dekretimin e datës së zgjedhjeve lokale

Published

on

By

Presidentja e Republikës së Kosovës ka ftuar në takim partitë politike, ku pritet të diskutohet data e zgjedhjeve të reja lokale.

Këshilltari për media i presidentes Vjosa Osmani, Bekim Kupina bëri të ditur për KosovaPress se takimi do të mbahet të mërkurën.

“Në bazë të kompetencave kushtetuese, Presidentja Osmani ka ftuar subjektet politike në takim të mërkurën, më 4 qershor 2025, për konsultime për caktimin e datës së zgjedhjeve lokale. Menjëherë pas konsultimeve, Presidentja do të caktojë datën e zgjedhjeve”, ka thënë ai.

Ende nuk dihet ora se kur do të mbahet takimi.

Continue Reading

Lajmet

Global UBT Fest 2025 – Festivali veror i dijes po vjen së shpejti

Published

on

By

Jeni të ftuar të bëheni pjesë e ngjarjes më të madhe dhe më emocionuese të verës në botën e dijes dhe inovacionit! Global UBT Fest 2025 është festivali veror i dijes që mbledh në një vend mbi 30 shkolla verore të ndryshme, me mbi 300 folës kombëtarë dhe ndërkombëtarë nga fusha të ndryshme të shkencës, teknologjisë, artit, kulturës dhe zhvillimit personal.

Ky festival unik zhvillohet gjatë gjithë muajit Korrik 2025, duke ju ofruar një program të pasur dhe shumëdimensional që synon të zgjojë kuriozitetin, të frymëzojë dhe të lidhë njerëz nga e gjithë bota.

Çfarë do të përjetoni në Global UBT Fest 2025?

  • Forume të dedikuara me diskutime dhe debate mbi temat më të rëndësishme dhe aktuale të kohës;
  • Punëtori praktike që ju japin mundësi të mësoni aftësi të reja dhe të zhvilloni potencialin tuaj në fusha të ndryshme;
  • Gara të ndryshme që sfidojnë kreativitetin dhe dijen tuaj, me mundësi për çmime dhe njohje;
  • Koncerte dhe aktivitete kulturore që sjellin argëtim dhe një atmosferë festive për të gjithë pjesëmarrësit;
  • Eksperienca unike që vetëm Global UBT Fest mund t’ju ofrojë — një mundësi për rrjetëzim, shkëmbim ideje dhe krijim lidhjesh të reja në një mjedis stimulues.

Ky festival është projektuar për të ofruar një eksperiencë gjithëpërfshirëse dhe të paharrueshme për çdo pjesëmarrës, qoftë student, profesionist apo thjesht një person që kërkon të zhvillojë veten dhe të zgjojë pasionin për dijen.

Regjistrimi është tashmë i hapur: REGJISTROHU TANI

Mos e humbisni shansin për t’u bërë pjesë e kësaj ngjarje të jashtëzakonshëm.

Për më shumë informacion dhe për të siguruar vendin tuaj, vizitoni: https://forms.office.com/e/kwSSxXfsq0

Bashkohuni me ne këtë verë në Global UBT Fest 2025 dhe përjetoni verën më të pasur me dije, inspirim dhe argëtim!

Continue Reading

Lajmet

Takimi i radhës me Dr. Tanja Tamminen: Studentët e UBT-së thellojnë njohuritë mbi sigurinë evropiane dhe diplomacinë ndërkombëtare

Published

on

By

Në vazhdën e aktiviteteve ndërkombëtare akademike dhe angazhimit të UBT-së për të sjellë ekspertizë globale në auditorë, studentët e Studimeve të Sigurisë zhvilluan me sukses takimin e radhës me Dr. Tanja Tamminen, eksperte e njohur në fushën e politikës së jashtme dhe sigurisë së Bashkimit Evropian.

Ky takim u zhvillua si vazhdim i ligjëratës së mëparshme dhe dëshmon interesimin e ndërsjellë për thellimin e bashkëpunimit ndërmjet UBT-së dhe ekspertëve ndërkombëtarë. Temë qendrore e diskutimit ishte dinamika e përfshirjes së Bashkimit Evropian në misionet civile të menaxhimit të krizave, si dhe ndikimi i tyre në vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Kosovën.

Studentët patën mundësinë të ngrenë pyetje më të thelluara dhe të diskutojnë çështje praktike që lidhen me sfidat dhe rolin strategjik të BE-së në garantimin e sigurisë në rajonet me ndjeshmëri politike dhe institucionale. Diskutimi u pasurua me përvoja të drejtpërdrejta nga misionet EULEX në Kosovë dhe EUAM në Ukrainë, të cilat Dr. Tamminen i ndau me pjesëmarrësit me shumë transparencë dhe profesionalizëm.

Ky takim u mundësua falë përkushtimit të Profesor Naim Dedushaj, i cili ka luajtur një rol kyç në ndërtimin e urave të komunikimit me profesionistë të profilit të lartë në nivel evropian. Për më tepër, u diskutuan edhe hapa konkretë për praktika studentore në institucionet evropiane, duke hapur mundësi të reja për studentët që synojnë karrierë ndërkombëtare në fushën e diplomacisë dhe sigurisë.

Continue Reading

Të kërkuara