

Kulturë
Revolta e emrave: Fshirja e identitetit, asimilimi kulturor në fshatrat Ujgure në Kinë
Published
1 year agoon
By
Betim GashiKina ka ndryshuar emrat e rreth 630 fshatrave ujgure në një mënyrë sistematike që synon të fshijë identitetin fetar, historik dhe kulturor të kësaj komuniteti etnik. Sipas një raporti të fundit nga Human Rights Watch, kjo praktikë është realizuar për të zëvendësuar emrat tradicionalë me ata që përputhen me ideologjinë e Partisë Komuniste Kineze, si pjesë e përpjekjeve për të kontrolluar dhe asimiluar popullsinë ujgure.
Grupi i të drejtave të njeriut, në bashkëpunim me Uyghur Hjelp, një organizatë avokatesh norvegjeze, identifikoi se në periudhën nga viti 2009 deri në 2023, emrat e 630 fshatrave në Xinjiang ishin ndryshuar. Këto të dhëna u grumbulluan nga faqja zyrtare e internetit e Byrosë Kombëtare të Statistikave të Kinës. Zëvendësimet më të zakonshme të emrave ishin si “Lumturia”, “Uniteti” dhe “Harmonia”, emra që nuk kanë lidhje direkte me kulturën apo historinë ujgure, por që përshtaten me narrativën e qeverisë kineze.
Maya Wang, drejtuese e detyrës së Human Rights Watch për Kinën, komentoi se këto ndryshime emrash shërbejnë si pjesë e strategjisë së qeverisë kineze për të eliminuar shprehjet kulturore dhe fetare të ujgurëve. Kjo politikë është bërë e njohur ndërkombëtarisht në vitin 2018, kur raportohet se një numër i madh i ujgurëve dhe minoriteteve turke ishin mbajtur në kampet e riedukimit, të cilat autoritetet kineze i klasifikuan si qendra trajnimi për parandalimin e ekstremizmit dhe terrorizmit, duke krijuar shqetësime për shkelje të të drejtave të njeriut.
Raporti i Human Rights Watch gjithashtu evidenton se shumica e ndryshimeve të emrave të fshatrave kanë ndodhur midis vitit 2017 dhe 2019, periudhë kjo që u përqendrua në heqjen e referencave historike dhe kulturore të ujgurëve, përfshirë emrat e mbretërive dhe republikave të historisë së tyre, si dhe emrat e udhëheqësve të rëndësishëm lokalë.
Për ujgurët që jetojnë në këto fshatra, ndryshimet e emrave kanë pasur ndikim të thellë emocional dhe praktik, si shënon një raport i Uyghur Hjelp. Për shembull, një fshatare tregon për vështirësi në shkuarjen në shtëpi pas lirimit nga një kamp riedukimi, pasi emri i fshatit nuk ishte më pjesë e sistemit zyrtar të biletave.
Shefja e mëparshme e OKB-së për të drejtat e njeriut, Michelle Bachelet, kërkoi hapur qasje në Xinjiang dhe gjatë vizitës së saj në vitin 2022 vuri në dukje se situata në kampet e riedukimit dhe trajtimi i minoriteteve myslimane mund të përbëjnë krime kundër njerëzimit. Abduweli Ayup, themeluesi i Uyghur Hjelp, ngriti thirrje për qeveritë ndërkombëtare dhe OKB-në që të marrin masa të mëdha për të bërë përgjegjëse Kinën për shkeljet e drejtave të njeriut në Xinjiang.
Kjo histori pasqyron sfidat dhe shqetësimet komplekse të komunitetit ujgur në Xinjiang, duke theksuar tensionet e rritura midis politikave asimiluese të qeverisë kineze dhe mbrojtjes së identitetit dhe të drejtave të këtij grupi etnik./UBTNews/
Nga Aljazeera, D.E
Lifestyle
5 zakone të gjuhës së trupit që njerëzve u duken jo tërheqëse
Published
2 days agoon
September 19, 2025By
UBT News
Kur flasim për tërheqjen, shpesh mendojmë te pamja e jashtme. Sidomos gratë ndihen më së shumti të gjykuara për bukurinë e tyre. Por, tërheqja nuk kufizohet vetëm te pamja: personaliteti, kimia, vlerat e përbashkëta dhe, padyshim, gjuha e trupit kanë një ndikim të madh.
Mënyra si e mbajmë veten dhe sinjalet që japim pa folur bëjnë diferencën. Ja zakonet që ndikojnë drejtpërdrejt në tërheqjen mes njerëzve:
1. Varësia nga telefoni
Të qëndrosh me sy nga telefoni gjatë një takimi të bën të dukesh i/e padisponueshëm/me. Për disa orë, vendos ta lësh ekranin mënjanë dhe përqendrohu te personi që ke përballë.
2. Shprehjet negative të fytyrës
Një shprehje e ashpër apo e pakënaqur lë përshtypje të keqe. Edhe buzëqeshja e lehtë ndryshon atmosferën dhe të të bëjë më të afërt, ndërsa shprehjet e zemëruara largojnë të tjerët.
3. Kontakti me sy
Shikimi në sy është thelbësor. Shumë kontakt mund të duket i tepruar, shumë pak mund të tregojë mungesë interesi. Ekuilibri është çelësi.
4. Qëndrimi i trupit
Postura flet shumë për vetëbesimin. Një trup i përkulur tregon pasiguri, ndërsa një qëndrim i drejtë dhe i relaksuar përcjell siguri dhe të bën më tërheqës/e.
5. Rrotullimi i syve
Ky gjest shpesh perceptohet si përçmim ose mungesë respekti. Në vend të kësaj, shpreh mendimin tënd qetësisht dhe me maturi.
Gjuha e trupit është një pjesë e fuqishme e komunikimit. Duke qenë i/e pranishëm/me, pozitiv/e dhe autentik/e, jo vetëm që të rritet tërheqja, por krijon edhe lidhje më të thella me të tjerët. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Teatri i Kukullave rikthen në skenë “Zemërimin e shkronjave” pas 40 vitesh
Published
2 days agoon
September 19, 2025By
UBT News
Trupa e Teatrit të Kukullave ka përfunduar provat gjenerale për shfaqjen “Zemërimi i shkronjave”, e cila do të prezantohet për publikun këtë fundjavë, plot katër dekada pas premierës së saj të parë.
Bëhet fjalë për një komedi plot fantazi, me mesazhe edukative për fëmijët që sapo hedhin hapat e parë në shkollë.
“Përmes një ‘lufte gjuhësore’, shkronjat e Abetares marrin jetë dhe i tregojnë të vegjëlve se sa me vlerë është të flasim qartë dhe drejt,” tha drejtoresha e institucionit, Melsi Qirici.
Historia vjen përmes dy personazheve kryesorë, Olsit dhe Init, që preferojnë të flasin me shkurtime dhe pa kujdes, duke pretenduar se kanë shpikur një shqipe “moderne”.
Ky qëndrim i revolton shkronjat, që largohen njëra pas tjetrës, duke u sjellë pengesa që i detyrojnë të kuptojnë rëndësinë e gjuhës së pastër.
Teksti origjinal i Minerva Kumit është marrë si bazë, e dramaturgu Endri Çela ka sjellë version të përditësuar më pranë kohës së sotme.
Çela bëri regjinë e interpretojnë: Florian Kokona, Ilia Kaçi, Esmeralda Kame, Ermonela Alikaj, Erdit Asllanaj, Jorida Meta dhe Madi Selimi.
Përndryshe, kjo shfaqje është menduar për fëmijë mbi 5 vjeç, ndërsa premiera e së premtes do të jetë e dedikuar për publikun e verbër dhe përfaqësues të Bashkimit Evropian dhe UNOPS-it. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Lidhja mes stresit dhe inteligjencës, çfarë thonë shkencëtarët?
Published
2 days agoon
September 19, 2025By
UBT News
Ju ka ndodhur të ndiheni të tensionuar pak para një ngjarjeje të rëndësishme – si p.sh. një dasmë, një intervistë pune apo një provim fakulteti? Në ato momente, duket sikur trupi dhe mendja po ju “tradhtojnë”: zemra rreh më shpejt, mendimet ngatërrohen dhe ndoshta humbni edhe përqendrimin.
Secili prej nesh në një mënyrë apo tjetër përjeton ankth apo shqetësim kur përballet me situata që kanë peshë të madhe në jetën personale apo profesionale.
Nëse hapni internetin dhe kërkoni për “stresin”, me siguri do të gjeni pafund këshilla për mënyrat se si ta menaxhoni apo ta shmangni atë.
Studimet e fundit tregojnë një anë tjetër interesante: stresi nuk është gjithmonë armik. Sipas një hulumtimi kanadez, përjetimi i stresit mund të lidhet me nivele më të larta inteligjence.
Shkencëtarët kanë vërejtur se individët që kanë prirje të mendojnë thellë dhe të rimendojnë disa herë një problem, shpesh shfaqin inteligjencë më të zhvilluar verbale.
Ata kanë aftësi më të mira për të shprehur idetë, për të analizuar gjetur zgjidhje efektive. Në një farë mënyre, procesi i “ankthit” i shtyn ata të analizojnë çdo këndvështrim të një çështjeje, duke i bërë më të aftë për të kuptuar situatat në thellësi.
Edhe pse stresi shpesh perceptohet negativisht, mund të shërbejë si një nxitës për të menduar më qartë, për të qenë më të përgatitur dhe për të marrë vendime të mençura. Sigurisht, çdo gjë ka kufijtë e saj, stresi i tepruar është i dëmshëm – por në doza të caktuara ai mund të jetë një shenjë e një mendjeje aktive dhe inteligjente. /A.Z/UBT News/
Kulturë
“Detektivi dhe Nana”, drama që trondit dhe nxit reflektim
Published
3 days agoon
September 18, 2025By
UBT News
Në edicionin e XII të Festivalit Summer Cult u shfaq drama “Detektivi dhe Nana”, me tekst dhe regji nga Agush Mulliqi, dhe aktorët Lorent Pacolli e Drin Berisha, ndërsa skenografia e kostumet nga Dhurim Ismaili–Dajki.
Pjesa nis me një vrasje: djali i madh vret babanë abuziv për të mbrojtur vëllain e vogël. Nëna fshin gjakun, detektivi që heton ngjarjen zbulon se ka pasur një lidhje me të. Shfaqja trajton dhunën brenda familjes, ciklin e trashëguar të saj e dilemat mes drejtësisë e hakmarrjes.
Sipas Mulliqit, qëllimi ishte t’u jepej zë atyre që janë detyruar të heshtin: fëmijëve që rriten në shtëpi të dhunshme. Publiku, përmes ngjarjes, vendoset në rolin e dëshmitarit dhe gjykatësit, duke u ballafaquar me plagë që shpesh fshihen.
Regjia e fortë, dialogjet e ngjeshura dhe loja e aktorëve sollën një përvojë të fuqishme emocionale.
Drin Berisha (djali) dhe Lorent Pacolli (detektivi) theksuan se procesi krijues, i nisur vetëm me katër faqe tekst e pa buxhet, u dha mundësinë të eksperimentonin e të mishëroheshin plotësisht me rolet.
Shfaqja u prit ngrohtësisht nga publiku, ndonëse është një dramë e rëndë që prek trauma të pazëna shpesh në skenë. “Detektivi dhe Nana” nuk ofron shpagim të lehtë, por kërkon reflektim mbi çmimin e dhunës dhe plagët që kalojnë nga një brez në tjetrin.
Përgatiti: A.Z/UBT News/

Arti dhe Media Digjitale në fokus – UBT mbledh studiues e profesionistë nga mbarë bota

UBT hap thirrjen për pjesëmarrje në Konferencën Ndërkombëtare mbi Artet Performuese 2025

Von Der Leyen: Rusia e ka treguar plotësisht përbuzjen ndaj diplomacisë dhe ligjit

Komanda e Forcave Tokësore realizoi garën “Ujku Garues 2025”

Caktohet stadiumi ku do të luhet ndeshja Barcelona-PSG

Zhegrova kthehet fuqishëm në Juventus ndaj Borussia Dortmundit

Qeveria bart 904 mijë euro për subvencionet e efikasitetit të energjisë

Edhe një aktakuzë në mungesë për krime lufte

Mourinho: Gabim që shkova te Fenerbahce, po kthehem te niveli im
Të kërkuara
-
Aktualitet4 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26