

Published
2 years agoon
By
UBT newsTestamenti i Adam Smith e zhgënjeu nipin e tij Dejvid Dagllas. Ai mori shumë më pak para se sa kishte shpresuar. Madje testamenti konfirmoi atë që miqtë e Smith kishin dyshuar prej kohësh: ekonomisti skocez, që kishte fituar gjithmonë të ardhura mbi mesataren, ua kishte dhuruar thuajse të gjithë pasurinë e tij të varfërve, dhe e kishte bërë këtë kryesisht në fshehtësi.
Smith, që u pagëzua më 16 qershor 1723 (data e saktë e lindjes nuk dihet), njihet më së shumti si një kampion i kapitalizmit. Megjithatë, ai nuk ishte i imunizuar nga inatet e intelektualëve ndaj të pasurve. Në dy veprat e tij kryesore, “Teoria e ndjenjave morale” (1759) dhe “Një investigim mbi natyrën dhe shkaqet e pasurisë së kombeve” (1776), është e vështirë të gjesh një pasazh ku ai flet pozitivisht për të pasurit dhe të fuqishmit.
Tregtarët dhe pronarët, përshkruhen si njerëz që duan vetëm të mbrojnë interesat e tyre egoiste dhe të krijojnë monopole. Lëvdata më të qarta për kapitalistët do t’i gjeni më shumëtek “Manifesti komunist” i Marksit sesa në veprat e Smith.
Shumë pasazhe shfaqin simpati për gjendjen e “të varfërve”, me të cilën ai nuk nënkuptonte vetëm ata që jetonin në varfëri, por edhe “jo të pasurit”, pra shumicën e popullsisë, që duhet të shkëmbejnë punën e tyre me pagat për të fituar jetesën. “Simpatia” – sot do ta quajmë empati – ishte shtylla qendrore e filozofisë morale të Smith.
Dhe simpatia e tij ishte mbi të gjitha për të varfrit që punonin. Ja një pasazh i famshëm nga libri “Pasuria e Kombeve”:”Asnjë shoqëri nuk mund të lulëzojë dhe të jetë më e lumtur, kur pjesa më e madhe e anëtarëve të së cilës janë të varfër dhe të mjerë”.
Sot këto fjalë keqinterpretohen nganjëherë për të pretenduar se Smith mbrojti rishpërndarjen e pasurisë të udhëhequr nga qeveria. Por ky nuk ishte qëllimi i tij, dhe ai sigurisht nuk po bënte thirrje për revolucion social. Varfëria, sipas Smith, nuk ishte e paracaktuar dhe mbi të gjitha ai nuk i besonte qeverisë.
Ai thekson se vetëm rritja ekonomike, mund ta rrisë standardin e jetesës. Rritja e vazhdueshme ekonomike, është e vetmja mënyrë për të rritur pagat, dhe një ekonomi njëstanjacion çon në rënien e pagave. Diku tjetër ai shkruan se zitë e bukës, janë rezultat i kontrolleve të çmimeve nga ana e qeverive.
Ndërsa Karl Marksi pretendoi gati një shekull më vonë se kapitalizmi do të çonte në varfërimin në rritje të punëtorëve, Smith parashikoi se rritja ekonomike do të çonte në një rritje të standardeve të jetesës. Kur u botua “Pasuria e Kombeve”, kapitalizmi ishte në fillimet e veta.
Në atë kohë, 90 për qind e popullsisë globale jetonte në varfëri ekstreme. Dhe varfëria në atë kohë nënkuptonte diçka tjetër:Vlerësohet se rreth 20 për qind e banorëve të Anglisë dhe Francës, nuk ishin në gjendje të punonin fare për shkak të kequshqyerjes.
E shumta ata kishin mjaftueshëm energji për disa orë ecje të ngadaltë në ditë, gjë që dënoi shumicën prej tyre të bënte një jetë lypësish. Smith kishte të drejtë mbi efektet e rritjes ekonomike, dhe këtë e kanë konfirmuar edhe dekadat e fundit.
Vitet e fundit, rënia e varfërisë është përshpejtuar me një ritëm të pakrahasueshëm me asnjë periudhë të mëparshme të historisë njerëzore. Në vitin 1981 shkalla e varfërisë absolute, të cilën Banka Botërore e përcakton aktualisht si të jetuarit me më pak se 1.90 dollarë në ditë, ishte 42.7 për qind.
Në vitin 2000, ajo ra në 27.8 për qind, dhe sot është më pak se 9 për qind. Smith parashikoi se vetëm një zgjerim i tregjeve, mund të çonte në rritjen e prosperitetit. Dhe kjo është pikërisht ajo që ka ndodhur që nga rënia e ekonomive të planifikuara socialiste. Në Kinë, reforma e pronës private dhe tregut, e reduktoi pjesën e njerëzve që jetonin në varfëri ekstreme nga 88 për qind në vitin 1981, në më pak se 1 për qind sot.
Ekonomisti i tregut të lirë Zhang Ueijing i Universitetit të Pekinit thotë:”Zhvillimi i shpejtë ekonomik i Kinës gjatë 4 dekadave të fundit, është një fitore e konceptit të tregut të Adam Smith”. Në dallim nga interpretimet dominuese në Perëndim, Zhang thotë se rritja ekonomike dhe rënia e varfërisë në Kinë nuk ndodhën “për shkak të shtetit, por përkundër sjelljes sështetit”, pra për shkak të futjes së pronës private.
Plani i Smith për t’i nxjerrë njerëzit nga varfëria, nuk përfshinte zhdukjen e pronës private apo rishpërndarjen nga shteti. Ai nuk mbrojti ndonjë utopi libertariane. Ai besonte se qeveritë luanin një rol të rëndësishëm. Megjithatë, në vitin 1755, 2 dekada përpara se të shfaqej libri i tij i famshëm “Pasuria e Kombeve”, ai paralajmëroi në një leksion:”Në përgjithësi njeriukonsiderohet nga shtetarët dhe projektuesit si material i një lloj mekanike politike. Projektuesit e shqetësojnë natyrën gjatë operacioneve të saj në çështjet njerëzore; dhe ajo nuk kërkon asgjë më shumë se sa ta lini të qetë, dhe t’i jepni asaj një lojë të ndershme në ndjekjen e qëllimeve të saj, që ajo të përcaktojë vetë planet e saj. . . .
Të gjitha qeveritë që e pengojnë këtë rrjedhë natyrore, që i detyrojnë gjërat të futen në njëkanal tjetër, apo që përpiqen të ndalojnë përparimin e shoqërisë në një pikë të caktuar, janë të panatyrshme, dhe për të mbështetur veten janë të detyruar të jenë shtypës dhe tiranë”.
Fjalë shumë profetike. Smith i tregoi botës se si ta kapërcejë varfërinë. Ai nuk i la shumë para trashëgim nipit të tij. Por trashëgimia e tij e madhe, po i tregon botës se vetëm rritja ekonomike mund t’i nxjerrë njerëzit nga varfëria, dhe se kushti më i rëndësishëm për këtë është liria ekonomike.
Shënim: Rainer Zitelman, historian dhe sociolog. Libri më i fundit titullohet “Në mbrojtje të kapitalizmit”. / “Wall Street Journal” – Bota.al
You may like
Aktualitet
Kransiqi i LVV-së në KQZ me aksion simbolik pas vendimit të PZAP-së për Listën Serbe
Published
33 minutes agoon
August 25, 2025By
UBT News
Në mbledhjen e sotme të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve anëtari i saj nga radhët e Lëvizjes Vetëvendosje, Alban Krasniqi në hyrje të mbledhjes vendosi mbishkrimin “Po pluralizmit, jo terrorizmit”. Ky veprim i Krasniqit erdhi pas vendimit të Panelit Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa, i cili kërkoi nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve të certifikojë Listën Serbe për pjesëmarrje në zgjedhjet lokale të 12 tetorit 2025.
Gjatë kësaj mbledhje, me qëllim të përmirësimit të listave votuese, u miratua edhe largimi i 1 mijë e 514 personave të vdekur.
Arianit Elshani, udhëheqës i Këshillit i Operacioneve Zgjedhore, tha se shifra në fjalë është verifikuar bashkë me zyrtarët ekzekutiv të Komisioneve Komunale të Zgjedhjeve.
“Bëhet fjalë për 1 mijë e 514 persona të evidentuar si të vdekur të cilët në bazë të verifikimeve që janë bërë nga zyrtarët ekzekutiv të Komisioneve Komunale të Zgjedhjeve në terren, ku kanë marrë përsipër një listë të personave që janë mbi 95 vjeç dhe figurojnë në listën votuese”, tha ai.
E me kërkesë të qytetarëve të lagjes “Marigona Residence”, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve miratoi edhe hapjen e qendrës së re të votimit në këtë lagje.
Elshani tha se kjo ka qenë kërkesë e 260 votuesve dhe se qendra e votimit do të jetë në shkollën “Internacional School of Prishtina-ISP”.
“Bëhet fjalë për shkollën ‘Internacionale School of Prishtina – ISP’ që gjendet në lagjen Marigona këta votues kanë qenë të alookuar për të votuar në një qendër tjetër të votimit në fshatin Peroc në ‘Miladin Mitiq’, mirëpo është kërkuar një numër prej 260 votuesve në këtë rast ekziston mundësia me u bartë në këtë qendër të votimit”, deklaroi ai.
Në këtë mbledhje u votua edhe udhëzimi për votimin e Personave me Nevoja të Veçanta (VPNV), i cili synon lehtësimin dhe garantimin e të drejtës kushtetuese për të votuar për të gjithë qytetarët pa përjashtim dhe ka për qëllim të përcaktojë mënyrën e regjistrimit, evidentimit dhe votimit të Peronave me Nevoja të Veçanta, të cilët nuk mund të votojnë në vendvotimin e tyre.
Aktualitet
Kosova humb 114 milionë euro për energji, Shoqata e Prodhuesve fajëson institucionet
Published
35 minutes agoon
August 25, 2025By
UBT News
Shoqata e Prodhuesve Vendor ka reaguar ashpër pas lajmeve se Kosova ka humbur 114 milionë euro nga projektet e Bashkimit Evropian të dedikuara për fushën e energjisë, si pasojë e sanksioneve të vendosura nga BE-ja.
Përmes një reagimi në Facebook, përfaqësuesi i shoqatës, Kushtrim Ajvazi, ka kritikuar institucionet e vendit për, siç e quan ai, dështimin në ruajtjen e interesit shtetëror dhe ekonomik.
“Për informaten tuaj, Kosova ka humbur 114 milionë € projekte në fushën e energjisë nga sanksionet e BE-së. Këto mjete ishin të destinuara për zhvillim dhe stabilitet të furnizimit energjetik”, ka shkruar Ajvazi.
Ai ka hedhur poshtë arsyetimin e institucioneve që dalja e Kosovës në tregun e lirë të energjisë ishte një kusht nga BE-ja.
“Mos e përdorni më arsyetimin se e kemi pas kusht nga BE-ja me dalë në treg të lirë, se është marre për juve”, ka përfunduar ai
Aktualitet
UBT ofron Master në Psikologji me standarde evropiane
Published
60 minutes agoon
August 25, 2025By
Driton Iseni
UBT ofron programin Psikologji në nivelin Master, i cili synon përgatitjen e profesionistëve të aftë për të kuptuar mendjen dhe sjelljen njerëzore, si dhe për t’u shërbyer individëve dhe komunitetit në fusha të ndryshme të shëndetit mendor.
Ky program dyvjeçar, i akredituar sipas standardeve më të larta evropiane, ofron njohuri dhe përvojë praktike në psikologjinë klinike, këshilluese, edukative dhe organizative. Studentët mësojnë teknika të avancuara të vlerësimit psikologjik, terapitë moderne, si dhe metodologjitë kërkimore të cilat u japin atyre kompetencat e nevojshme për t’u bërë pjesë aktive e zgjidhjes së sfidave psiko-sociale.
Misioni i programit
Programi ka për qëllim të edukojë dhe fuqizojë psikologët e ardhshëm përmes një kurrikule kërkimore, duke promovuar praktikën etike, të menduarit kritik dhe ndjeshmërinë kulturore. Theksi vihet te përgatitja e profesionistëve që do të kontribuojnë jo vetëm në shëndetin mendor dhe kërkimin shkencor, por edhe në zhvillimin e politikave të nivelit kombëtar e ndërkombëtar.
Çfarë ofron Masteri në Psikologji?
- Kurse të specializuara në psikologji klinike, këshillim, psikologji zhvillimore dhe sociale
- Një kurrikulë të përputhur me standardet EuroPsy
- Praktika në institucione shëndetësore, shkolla, organizata joqeveritare dhe komunitete
- Pjesëmarrje në projekte kërkimore dhe punë në terren
- Përfshirje në aktivitete të komunitetit me fokus në shëndetin mendor
Karrierë dhe ndikim shoqëror
Diplomuarit e këtij programi janë të përgatitur për një gamë të gjerë rolesh profesionale, nga psikoterapia dhe këshillimi, deri te politika publike dhe hulumtimi shkencor. Ata do të jenë në gjendje të kryejnë vlerësime e ndërhyrje psikologjike, të hartojnë projekte kërkimore, të promovojnë shëndetin mendor në komunitet dhe të ndikojnë në hartimin e politikave sociale dhe shëndetësore.
Stafi dhe kërkimi shkencor
Fakulteti i Psikologjisë në UBT kontribuon në një kulturë të gjallë akademike dhe kërkimore, në përputhje me Strategjinë e Kërkimit 2024–2029. Programi synon zhvillimin e projekteve ndërdisiplinore, bashkëpunimet globale dhe botime shkencore, duke e vendosur Kosovën në hartën ndërkombëtare të studimeve psikologjike.
UBT bashkëpunon ngushtë me institucione shëndetësore dhe organizata të komunitetit për të zhvilluar iniciativa në shëndetin mendor, trajnime profesionale dhe konsultime. Deri në vitin 2029, Masteri në Psikologji synon të jetë:
- Lider kombëtar në kërkimin dhe trajnimin psikologjik
- Partner i njohur në Evropën Juglindore
- Qendër e konferencave dhe botimeve ndërkombëtare
- Promovues i mirëqenies psiko-sociale nëpërmjet arsimit cilësor dhe përfshirjes në komunitet
Struktura e studimeve
Programi ofron një kurrikulë të balancuar midis teorisë dhe praktikës, me lëndë të avancuara si Psikologji Klinike dhe Psikoterapi, Psikologji Kognitive, Psikopatologji, Psikometri, Etikë në Psikologji dhe përfundon me tezën e masterit dhe praktikën profesionale.
Aktualitet
Edhe pak vende të lira në programin e Ndërtimtarisë në UBT – I vetmi në Kosovë dhe më i kërkuari nga të rinjtë
Published
2 hours agoon
August 25, 2025By
Driton Iseni
UBT njofton se janë ende pak vende të lira për programin Ndërtimtari dhe Infrastrukturë, programi më i madh dhe i vetmi i këtij profili në Kosovë. Aplikimet vazhdojnë online, duke i dhënë mundësi të rinjve të regjistrohen në një nga programet më të kërkuara të fakultetit të inxhinierisë.
Programi ofron një kombinim të teorisë moderne dhe praktikës së orientuar drejt tregut, me fokus në ndërtimin, menaxhimin dhe mirëmbajtjen e infrastrukturës së qëndrueshme. Studentët përfitojnë nga laboratorë të avancuar, bashkëpunime me sektorin privat dhe projekte praktike që synojnë përgatitjen e profesionistëve të gatshëm për tregun e punës.
Aplikimet mund të bëhen online në adresën: APLIKIMI ONLINE NË UBT

Kransiqi i LVV-së në KQZ me aksion simbolik pas vendimit të PZAP-së për Listën Serbe

Kosova humb 114 milionë euro për energji, Shoqata e Prodhuesve fajëson institucionet

Barcelona shqyrton alternativa për ndeshjen ndaj Valencias për shkak të vonesave në “Camp Nou”

UBT ofron Master në Psikologji me standarde evropiane

Andre Onana mbetet në Manchester United, nuk ka oferta për portierin

Arsenali synon të nënshkruajë me Piero Hincapie, sfidon Tottenhamin

Apple pritet të sjellë ndryshime të mëdha në dizajnin e iPhone, duke nisur me modelin 17 Air

Droni i ri Bayraktar TB2T-AI thyen rekordin e lartësisë në kategorinë e tij

Bali teston robotë për pastrimin e plazheve për të luftuar krizën e mbeturinave
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA