Bota

Qytetarët iranianë – “të pashpresë dhe të pakënaqur”

Published

on

Analistët thonë se dëshpërimi ekonomik dhe zhgënjimi në rritje në shoqëri kanë shkaktuar protesta në të gjithë Iranin.

Fillimisht, ato kanë shpërthyer në provincën jugperëndimore Khuzestan, për shkak të mungesës së ujit.

“Nëse shoqëria nuk do të ishte e pashpresë, ajo nuk do të dilte në rrugë, nuk do të reagonte, pakënaqësia e saj nuk do të rezultonte në protesta”, thotë për Radion Evropa e Lirë sociologu Saeed Madani, me qendër në Teheran.

Ditëve të fundit, mijëra njerëz kanë protestuar ndaj mungesës së ujit në Khuzestan, që është shkaktuar nga thatësira e rëndë dhe është përkeqësuar nga menaxhimi i dobët i burimeve natyrore.

Banorët atje, përfshirë komunitetin e madh arab, janë ankuar prej kohësh për trajtimin e tyre si qytetarë të klasës së dytë. Në këtë provincë gjenden rreth 80 për qind e fushave të naftës në Iran dhe 60 për qind e rezervave të gazit natyror.

Por, banorët atje thonë se nuk përfitojnë nga këto pasuri, porse përballen me ndotje, shkatërrim të ligatinave dhe mungesa uji.

Autoritetet thonë se mbi 700 fshatra në rajon përballen me qasje të vështirë në ujë dhe se shumë banorë atje e sigurojnë ujin vetëm nga cisternat që shpërndan qeveria.

Sipas burimeve lokale dhe grupit Netblocks, që monitoron qasjen në internet në të gjithë botën, Qeveria iraniane u është përgjigjur protestave në Khuzestan me forcë dhe me ndërprerje të internetit.

Organizata për të drejtat e njeriut Amnesty International ka thënë më 23 korrik se forcat e sigurisë kanë përdorur “armë vdekjeprurëse automatike, armë gjahu me municione dhe gaz lotsjellës” për t’i shpërndarë protestuesit.

Sipas organizatës me seli në Londër, së paku tetë protestues dhe kalimtarë të rastit, përfshirë një adoleshent, janë vrarë në qytete të ndryshme të provincës.

Të pafajshëm dhe të etur

Protestat në Khuzestan, që kanë shpërthyer më 15 korrik dhe kanë zgjatur gati një javë, kanë nxitur qytetarë në provinca dhe qytete të tjera të dalin në rrugë, për të shprehur solidaritet me banorët e Khuzestanit.

Ata kanë shfryer zemërimin e tyre me establishmentin klerik, ndërsa udhëheqësin suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, e kanë quajtur diktator.

Shumë gazetarë, avokatë, disidentë, artistë dhe iranianë të tjerë kanë bërë kohëve të fundit deklarata dhe komente në mbështetje të Khuzestanit, ndërsa kanë dënuar shtypjen nga autoritetet.

Një grup aktivistësh, përfshirë avokaten e shquar të të drejtave të njeriut, Narges Mohammadi, janë ndaluar për disa orë më 20 korrik, pasi kanë organizuar një tubim paqësor jashtë Ministrisë së Brendshme, për të shprehur shqetësimin e tyre për përdorimin e forcës kundër “njerëzve të pafajshëm dhe të etur” të Khuzestanit.

Më 27 korrik, protesta janë raportuar në Teheran dhe Karaj – në perëndim të kryeqytetit – ku protestuesit kanë thirrur slogane kundër establishmentit dhe udhëheqësve të tij, ndërsa kanë përmendur në mënyrë specifike Khamenein.

“Mullai duhet të humbasë”, kanë brohoritur protestuesit në Teheran.

Zëvendësguvernatori i Teheranit, Hamidreza Goodarzi, ka konfirmuar protestën në qytet, ndërsa ka thënë se arsye për të ishte “një mungesë e energjisë elektrike”.

Pretendimet e tij janë pritur me kritika dhe sarkazëm në mediat sociale.

“Le të supozojmë se keni të drejtë dhe se protesta në Teheran ishte për ndërprerjet e energjisë elektrike. Çfarë establishmenti i mjerueshëm [duhet të jetë] ai, që kur ka një ndërprerje të energjisë elektrike ose kur metroja vonohet, [njerëzit] brohorisin kundër autoritetit të tij më të lartë dhe [vënë në dyshim] të gjithë sistemin”, ka shkruar në Twitter aktivisti me qendër në Teheran, Hossein Razzagh.

Protestat në mbështetje të Khuzestanit janë raportuar gjithashtu në Isfahan, Tabriz, Bojnourd, Saghez dhe qytete të tjera të mëdha në Iran.

“Zëri i shoqërisë është i lartë. Khuzestani ka një zë të lartë”, thotë sociologu Madani, duke shtuar se iranianët duan të dëgjohen.

Sipas tij, klasa e mesme e vendit – e cila është tkurrur për shkak të përkeqësimit të ekonomisë nga sanksionet amerikane – nuk do që të shohë dhunë.

“Klasa e mesme shmang dhunën dhe beson se ndryshimi duhet të vijë nga një rrugë jo e dhunshme”, thotë Madani.

Shumë iranianë kanë sinjalizuar pakënaqësinë e tyre me udhëheqësit, duke bojkotuar zgjedhjet presidenciale që janë mbajtur në qershor, e që kanë rezultuar me fitoren e klerikut të vijës së ashpër, Ebrahim Raisi.

Pjesëmarrja prej 48.8% në zgjedhje ka qenë më e ulëta ndonjëherë në Republikën Islamike, e cila është krijuar në vitin 1979.

Autoritetet kanë skualifikuar qindra kandidatë të mundshëm, përfshirë rivalët seriozë të Raisit.

Trajtimi i pandemisë së koronavirusit nga ana e Qeverisë iraniane dhe fushata e ngadalshme e vaksinimit kanë shkaktuar gjithashtu zhgënjim te qytetarët.

Irani aktualisht është duke u përballur me rritje të numrit të rasteve me koronavirus, për shkak të përhapjes së variantit më ngjitës Delta.

Hatam Ghaderi, profesor i shkencave politike në Teheran, thotë se vazhdimi i “rrugës aktuale të iracionalitetit” mund të çojë në një kolaps të establishmentit iranian.

“Republika Islamike po i intensifikon gabimet”, thotë ai./Radio Evropa e Lire

Bota

Kardinalët votojnë sot përsëri për ta zgjedhur papën e ri

Published

on

By

Kardinalët katolikë romanë janë kthyer të enjten në Kapelën Sistine, për ta rifilluar votimin për zgjedhjen e papës së ri në konklavën më të madhe dhe gjeografikisht më të shumëllojshme në historinë e tyre.

Kardinalët e nisën të mërkurën punën thellësisht rituale dhe të fshehtë për emërimin e një udhëheqësi të ri për 1.4 miliardë katolikët në mbarë botën.

Por, në mbrëmje tym i zi doli nga oxhaku në çatinë e kapelës, gjë që tregoi se nuk u zgjodh papa i ri në votimin e parë.

Kardinalët pritej ta nisnin votimin e dytë sot rreth orës 9 të mëngjesit, sipas asaj që ka njoftuar më herët Vatikani.

Tym i bardhë do të tregojë se Kisha Katolike ka zgjedhur udhëheqësin e ri, që do të zëvendësojë Papa Françeskun, i cili ndërroi jetë muajin e kaluar.

Nëse votimi i parë të enjten rezulton vendimtar, zgjedhja mund të shpallet rreth orës 11:00. Në të kundërt, sinjalet me tym do të vijnë më vonë gjatë ditës.

Asnjë papë nuk është zgjedhur në ditën e parë të këshillit, e njohur si konklava e fshehtë, prej shekujsh, prandaj votimi mund të vazhdojë për disa ditë para se ndonjëri nga princat me kapele të kuqe të kishës t’i marrë shumicën e nevojshme prej dy të tretat e votave për t’u bërë papa i 267-të.

Kardinalët, gjatë ditëve të fundit, kanë dhënë vlerësime të ndryshme për atë që kërkojnë tek papa i ardhshëm.

Derisa disa kanë bërë thirrje për vazhdimësi me vizionin e Françeskut për më shumë reforma dhe të qenit të hapur, të tjerë kanë kërkuar rikthim tek traditat e vjetra. Shumë kanë shprehur dëshirën për një papat më të parashikueshëm dhe të matur.

Një rekord prej 133 kardinalësh nga 70 vende do të hyjnë në Kapelën Sistine, në krahasim me 115 nga 48 vende në konklavën e vitit 2013 – një rritje që pasqyron përpjekjet e Françeskut për të zgjeruar ndikimin e kishës në rajone të largëta me pak katolikë.

Ende nuk ka favorit të qartë, megjithëse kardinali italian Pietro Parolin dhe kardinali filipinas Luis Antonio Tagle konsiderohen ndër pretendentët kryesorë.

Ashtu si në kohët mesjetare, kardinalëve do t’u ndalohet komunikimi me botën e jashtme gjatë konklavës, dhe Vatikani ka ndërmarrë masa të teknologjisë së lartë për të siguruar fshehtësinë, duke përfshirë pajisje që bllokojnë sinjalet për të parandaluar përgjimin.

Gjatësia mesatare e dhjetë konklavave të fundit ka qenë pak më shumë se tri ditë, dhe asnjë nuk ka zgjatur më shumë se pesë ditë. Konklava e vitit 2013 zgjati vetëm dy ditë.

Kardinalët do të përpiqen ta mbyllin procesin shpejt edhe këtë herë, për të shmangur përshtypjen se janë të përçarë ose se kisha është pa udhëheqje./REL/

Continue Reading

Bota

Vance: SHBA dhe Evropa në të njëjtin ekip, qesharake të mendosh për një përçarje

Published

on

By

Zëvendëspresidenti i SHBA-së, JD Vance, tha sot se ai ende beson se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa janë në të njëjtin ekip dhe se është qesharake të mendosh se mund të ketë një përçarje midis dy aleatëve të hershëm.

Megjithatë, Vance tha në një aktivitet të organizuar nga Konferenca e Sigurisë së Mynihut në Uashington se SHBA-ja dhe Evropa janë bërë shumë të zhytur në qëndrimin e sigurisë të 20 viteve të fundit, i cili nuk është i përshtatshëm për 20 vitet e ardhshme, raporton Reuters.

Kultura evropiane dhe kultura amerikane janë shumë të lidhura dhe do të jenë gjithmonë të lidhura. Mendoj se është krejtësisht absurde të mendosh se do të jetë ndonjëherë e mundur të krijohet një përçarje serioze midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Evropës”, theksoi Vance.

Ai tha se administrata Trump dëshiron që Rusia dhe Ukraina të bien dakord mbi disa udhëzime për bisedime të drejtpërdrejta, të cilat, sipas Vance, janë të nevojshme për t’i dhënë fund luftës.

Vance tha se SHBA-të i konsiderojnë lëshimet që Rusia ka kërkuar shumë të mëdha, por tha se nuk është aq pesimist në lidhje me shanset e përfundimit të konfliktit.

Continue Reading

Bota

Pakistani pezullon fluturimet në katër aeroporte

Published

on

By

Pakistani ka pezulluar përkohësisht të gjitha operacionet e fluturimeve në aeroportet në Islamabad, Karaçi, Lahore dhe Sialkot për shkak të “arsyeve operacionale” të enjten në mëngjes, tha autoriteti i aeroporteve të vendit, raporton BBC.

Kjo vjen një ditë pasi India nisi sulme ajrore në Pakistan dhe Kashmirin e administruar nga Pakistani në përgjigje të sulmit të muajit të kaluar në Pahalgam, ku u vranë 26 persona.

Të mërkurën, pati raportime se Pakistani mbylli disa aeroporte pas sulmeve. Por rregullatori i aeroporteve të vendit më vonë tha se hapësira ajrore e Pakistanit ishte e hapur dhe “e sigurt për aktivitetet e aviacionit civil”.

Continue Reading

Bota

Qetësi në qytetet ukrainase në orët e para të armëpushimit të shpallur nga Kremlini

Published

on

By

Qytetet ukrainase duken të jenë të qeta mëngjesin e së enjtes, pasi ka hyrë në fuqi një armëpushim treditor i shpallur nga Rusia. Thuhet se nuk ka pasur asnjë sulm me dronë apo raketa mëngjesin e sotëm, pas disa netësh bombardimesh të pareshtura.

Megjithatë, Forcat Ajrore të Ukrainës njoftuan se avionët rusë hodhën dy herë bomba të telekomanduara mbi rajonin Sumi në verilindje të vendit, në orët e para të mëngjesit të së enjtes.

Sulmi i parë ndodhi pothuajse tri orë pasi hyri në fuqi armëpushimi, ndërsa i dyti brenda dy orësh. Nuk ka të dhëna për dëmet e shkaktuara.

Kryeqyteti Kiev është i qetë në orët e para të ditës, por nuk është e qartë nëse luftimet janë ndalur edhe në vijën e frontit.

Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, shpalli armëpushimin 72-orësh për të përkuar me aktivitetet përkujtimore të 80-vjetorit të fitores ndaj Gjermanisë naziste në Luftën e Dytë Botërore.

Ai po i mirëpret në Moskë presidentin kinez, Xi Jinping, dhe liderë të tjerë për festimet e Ditës së Fitores më 9 maj, që përfshijnë edhe një paradë ushtarake në Sheshin e Kuq.

Mes të ftuarve janë edhe kryeministri sllovak, Robert Fico, që ka kritikuar hapur mbështetjen e BE-së për Ukrainën, si dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, i cili vizitoi Moskën pavarësisht trysnisë nga BE-ja se kjo vizitë mund të dëmtojë ambiciet e Serbisë për anëtarësim në bllok.

Kremlini njoftoi se Putin do të zhvillojë takime dypalëshe me liderët më 9 maj.

Ukraina nuk e ka pranuar armëpushimin, duke theksuar se Putini e shpalli atë vetëm për ta krijuar një përshtypje se kërkon përfundimin e luftës.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, deklaroi në një fjalim më 7 maj se alarmet për sulme ajrore kishin rënë në të gjithë vendin pas një nate me sulme të rënda.

Gjatë natës pati një tjetër sulm rus me raketa dhe dronë – sulme balistike dhe mbi 140 dronë kamikazë vetëm në një natë“, tha Zelensky. “Ishte zhurmë në Kiev dhe në qytete të tjera. Fatkeqësisht ka të plagosur dhe të vrarë.

Ai theksoi se Ukraina mbetet e përkushtuar ndaj propozimit për një armëpushim 30-ditor në këtë luftë, e cila nisi pasi Rusia e filloi pushtimin e plotë të Ukrainës në shkurt 2022.

Propozimi për armëpushim 30-ditor u bë nga Shtetet e Bashkuara në mars dhe u pranua nga Ukraina.

Rusia ka thënë se një marrëveshje e tillë mund të hyjë në fuqi vetëm nëse vendosen mekanizma për zbatimin e saj.

Të dyja vendet përballen me trysni nga presidenti amerikan, Donald Trump, për t’i dhënë fund shpejt konfliktit më të madh në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore.

Putin ka shprehur gatishmërinë për paqe, por zëvendëspresidenti amerikan, JD Vance, tha se “rusët po kërkojnë shumë”, ndërsa SHBA-ja po përpiqet të sjellë palët në tryezën e bisedimeve.

Vance shtoi se Ukraina nuk duhet të mbetet e fiksuar pas idesë së një armëpushimi 30-ditor, duke thënë se “dallimet janë të thella”, por ai është “mjaft optimist” për mundësinë e përfundimit të luftës./REL/

Continue Reading

Të kërkuara