Lajmet

Pse vazhdojnë të kenë popullaritet udhëheqësit autokratë?

Published

on

Nga Nisha Bellinger

“The Conversation”

Demokracia po tkurret në nivel global dhe diçka e tillë po vërehet për 17 vitet e fundit, sipas gjetjeve të këtij viti të publikuara nga organizata jofitimprurëse Freedom House, që është e angazhuar në mbrojtje të demokracisë. Shpenzimet e mëdha publike të këtyre liderëve në zonat kryesore dhe promovimi me efektiv i nacionalizmit, janë dy arsyet pse mbeten ende shumë popullorë në vendet e tyre.

Unë jam një politologe që merrem me dinamikën politike dhe ekonomike në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Dukuri e shoqërive që bëhen më pak demokratike pasi më herët kanë bërë një përparim të dukshëm drejt demokracisë së plotë, njihet si prapësim ndaj demokracisë.

Në studimin tim të vitit të kaluar, bashkë-autori Byunghwan Son dhe unë, identifikuam dy mënyra kryesore se si ndodh kthimi i prapambetur demokratik. Së pari, udhëheqësit politikë i dobësojnë demokracitë e vendeve të tyre kur miratojnë masa ligjore dhe politike që e bëjnë degën ekzekutive (qeverinë) më të fortë dhe më të dobëta degët e tjera si gjyqësori dhe degët legjislative.

Më pas kjo i redukton kontrollet dhe balancat ndaj degës ekzekutive. Demokracia dobësohet edhe kur liderët ia bëjnë të vështirë partive opozitare që të garojnë në zgjedhje. Kjo pakëson alternativat që ka përpara qytetari. Udhëheqësit politikë në një sërë vendesh, përfshirë Kinën dhe Nikaraguan, po ndërmarrin gjithnjë e më shumë hapa për të konsoliduar pushtetin e tyre duke dëmtuar degët e tjera të qeverisë dhe opozitën.

Kur e bëjnë këtë, udhëheqësit janë duke shfaqur tendenca autoritare, që do të thotë se ata përpiqen të krijojnë një qeveri me një degë ekzekutive shumë të fortë dhe që ka shumë pak tolerancë për kundërshtimin dhe mendimin ndryshe.

Por pavarësisht këtyre tendencave, disa liderë që kanë fituar imazhin e një lideri autoritar midis kritikëve – si presidenti i Turqisë Recep Tayyip Erdogan dhe kryeministri i Hungarisë Viktor Orban – gëzojnë nivele të larta mbështetje në sondazhe. Por pse liderët që e dobësojnë demokracinë kanë një mbështetje publike kaq të fortë? Dy arsyet kryesore janë shpenzimet e mëdha publike të këtyre liderëve në zonat kryesore dhe promovimi efektiv i nacionalizmit.

Erdogan është në pushtet prej gati 20 vjetësh. Në fillim mori detyrën e kryeministrit të Turqisë në vitin 2003, dhe më pas u bë president në vitin 2014. Në maj të këtij viti u rizgjodh president për një mandat tjetër 5-vjeçar. Partitë opozitare janë në gjendje të konkurrojnë në zgjedhje, por Erdogan ka marrë masa të tjera ligjore gjatë viteve, të cilat kanë reduktuar shanset e kandidatëve kundërshtarë për të fituar.

Që kur partia politike e Erdoganit AKP erdhi në pushtet në vitin 2002, ai ka emëruar gjyqtarë që janë dashamirës ndaj partisë së tij. Kjo i ka dhënë mundësinë që të largojë apo burgosë prokurorët dhe gjyqtarët dhe t’i zëvendësojë me besnikë të tij. Ish-kryetari i bashkisë së Stambollit, Ekrem İmamoğlu, anëtar i partisë opozitare CHP, konsiderohej një sfidues i frikshëm i Erdoganit përpara zgjedhjeve të 2023.

Por në dhjetor 2022, një gjykatë turke e dënoi İmamoğlu me gati 3 vjet burg për fyerjen e Këshillin Suprem Zgjedhor të Turqisë duke e ndaluar të jetë pjesë e politikës. Erdogan ka ndërmarrë hapa të tjerë për të konsoliduar pushtetin e tij, përfshirë arrestimin e zyrtarëve ushtarakë që vënë në dyshim autoritetin e tij dhe arrestimin e gazetarëve, aktivistëve dhe akademikëve që e kritikojnë atë.

Para zgjedhjeve të këtij vitit, Erdogan shpenzoi shumë për të ndihmuar në konsolidimin e mbështetjes së tij. Ai e rriti vazhdimisht pagën minimale, së fundmi me 34 për qind. Hoqi kërkesën për moshën e daljes në pension, duke u dhënë 2 milionë njerëzve mundësinë të pushojnë së punuari dhe të marrin pensione.

Tendenca të ngjashme janë duke u zhvilluar në Hungari. Orban ka shërbyer në disa mandate të njëpasnjëshme si kryeministër i Hungarisë që nga viti 2010. Ai fitoi zgjedhjet e katërta parlamentare në vitin 2022. Që nga viti 2010, ai ka marrë masa për të forcuar pushtetin e tij.

Këtë vit, ai përdori shumicën e partisë së tij në parlament për të kryer disa ndryshime kushtetuese që kufizojnë kompetencat e gjykatave. Njëri nga ndryshimet përfshinte eliminimin e të gjitha vendimeve të gjykatave të marra përpara vitit 2012, duke hedhur poshtë një grup ligjesh para kohës së sundimit të Orban.

Më së afërmi në kohë, në vitin 2018, Orban u përpoq të ndërtonte një sistem gjyqësor paralel, që do ta lejonte Ministrin e Drejtësisë të mbikëqyrte çështjet e lidhura me zgjedhjet në një sistem të veçantë gjyqësor. Megjithatë, presioni nga Bashkimi Evropian – anëtar i të cilit është Hungaria – i ndaloi këto plane në vitin 2019.

Po ashtu, Orban është përpjekur të konsolidojë pushtetin e tij duke dobësuar mediat e pavarura. Kjo përpjekje përfshin mos-rinovimin e të drejtave të transmetimit të mediave opozitare apo blerjen e tyre nga njerëz pranë qeverisë. Nga ana tjetër, kjo ua bën të vështirë kandidatëve të opozitës që të përcjellin mesazhin e tyre tek votuesit.

Për shembull në disa raste, mediat e goditura nuk i kanë lejuar kandidatët e opozitës që të bëjnë reklama politike. Pavarësisht këtyre zhvillimeve, vlerësimet e Orban në sondazhe mbeten të larta, duke arritur në rreth 57 për qind pas zgjedhjeve parlamentare të 2022-shit.

Në këtë rast, lideri përfitoi nga nivelet e larta të shpenzimeve publike, si dhe një mesazh nacionalist, në favor të tij. Konkretisht Orban ofroi përfitime sociale bujare për familjet, fëmijët dhe forcat e armatosura përpara zgjedhjeve të vitit 2022.

Disa nga këto masa përfshinin uljen e taksave për familjet me fëmijë, pagesa shtesë për anëtarët e forcave të armatosura dhe anulimin e tatimit mbi të ardhurat personale për punëtorët nën moshën 25 vjeç. Orban e përdori nacionalizmin – të shprehur përmes retorikës kundër emigrantëve – si një strategji për të forcuar mbështetje edhe gjatë fushatës zgjedhore.

Ai ka folur për disavantazhet e “përzierjes së racave” dhe emigrimit, që të ketë mbështetjen e hungarezëve të cilët janë të shqetësuar për fluksin e të ardhurve.

Përpjekjet e Erdogan dhe Orban për të konsoliduar pushtetin e tyre, janë vetëm 2 nga shembujt e një tendence më të gjerë dhe në rritje të autoritarizmit në mbarë botën. 60 vende – përfshirë Nikaraguan, Tunizinë  dhe Mianmarin – pësuan rënie të lirisë në vitin 2022, ndërsa sipas Freedom House u përmirësuan vetëm 25.

Shtetet e Bashkuara morën 83 pikë duke u klasifikuar si një vend “i lirë” sipas kësaj liste, e cila merr parasysh të drejtat politike dhe liritë civile dhe vlerëson vendet bazuar në këta faktorë. Përdorimi i parave për të stimuluar votues të të mbështesin si dhe referencat ndaj nacionalizmit janë 2 mënyrat se si liderët si Erdogan dhe Orban e mbajnë mbështetjen e publikut. Por një rol mund të luajnë gjithashtu edhe faktorë të tjerë si rritja e pabarazisë, e cila mund të bindë njerëzit t’u drejtohen për përgjigje udhëheqësve të dorës së fortë.

Lajmet

​Gazetari i BBC në Beograd tregon se çfarë ndodhi sot në Parlamentin e Serbisë

Published

on

By

Me gaz lotsjellës dhe vezë u tentua të pengohet mbajtja e seancës në Kuvendin e Serbisë. Ky kaos ndodhi pasditen e së martës, teksa opozita u ngrit nga ulëset dhe aktivizoi mjetet piroteknike në sallën plenare. Gazetari i shërbimit serb të BBC, Grujica Andriq tregon, se çfarë ndodhi dhe si është situata atje.

Andriq thotë se paraprakisht ai ishte i pranishëm në protestën e studentëve, nxënësve dhe qytetarëve të tjerë para objektit të Kuvendit të Serbisë.

“Në zyrën tonë byro në Beograd e cila është afër parlamentit, unë isha përpara parlamentit, kur studentët e universitetit, nxënësit e shkollës të mesme dhe qytetarët e Beogradit u mblodhën të protestojnë ndaj qeverisë. Një nga kolegët, është në objektin e parlamentit duke raportuar nga seanca. Është seanca e parë e asamblesë këtë vit dhe deputetët serbë priteshin të votojnë në 62 pikat e agjendës. U besua se një nga pikat kryesore do të jetë dorëheqja e kryeministrit serb, Milosh Vuçeviq, i cili lajmëroi se do të largohet më 28 janar, por në fund koalicioni qeverisës njoftoi se nuk do të jetë agjenda për sot. Pra, ajo pjesë e protestës e deputetëve të opozitës, si dhe protestat e qytetarëve dhe studentëve para asamblesë”, tregon gazetari Andriq.

Opozita kundërshtoi miratimin e rendit të ditës, i cili u miratua nga deputetët e koalicionit qeverisës.

Ai theksoi se një nga arsyet e ndërprerjes së seancës ishte për shkak se opozita ka insistuar të diskutojë katër kërkesat e studentëve nga Universiteti i Serbisë.

“Opozita u mundua të ndërprenë seancën duke përdorur zjarr sinjalizues, duke hedhur granata të tymit, duke përdorur gaz lotsjellës. Ata thanë se nuk duan të marrin pjesë në seancë për shkak të agjendës. Ata paraqitën transparencë kundër regjimit dhe bënin zë gjatë kohës kur deputetët e partisë qeverisëse flisnin. Për momentin, seanca vazhdoi me fjalimet e deputetëve të koalicionit qeverisës, opozita nuk po merr pjesë në diskutim, por janë në dhomë dhe po përpiqen të ndërprenë fjalimet…. Arsyeja kryesore është se nuk pajtohen me agjendën, në të cilën një nga pikat nuk është dorëheqja e kryeministrit dhe kryeministri është larguar gjatë protestave kundër qeverisë. Arsyeja kryesore për protestat, të cilat po ndodhin që nga më shumë se katër muaj, është stacioni hekurudhor në Novi Sad, ku ka ndodhur aksident më shumë se katër muaj më parë ku janë vrarë 15 njerëz”, shton ai.

Gazetari nga Serbia tregon se kryetarja e Kuvendit të Serbisë, Ana Bërnabiq po “akuzon opozitën që punon me Albin Kurtin”.

“Kur bëhet fjalë për pritshmëritë është pak larg për të parashikuar. Duke u bazuar në agjendën, deputetët duhet të votojnë në 62 pika të agjendës. Për momentin, puna në agjendë nuk ka filluar akoma, pra është vetëm diskutim, është e vështirë të parashikohet….Koalicioni qeverisës, duke përfshirë kryetaren e parlamentit, Ana Bërnabiq, e cila ka qenë kryeministre e Serbisë më parë. Ata akuzuan opozitën që po punonte me Albin Kurtin për të destabilizuar Serbinë. Është akuzë që partia dhe koalicioni qeverisës serb përdorin shpesh”, përfundoi ai.

Në këtë seancë është dashur të miratohej edhe dorëheqja e kryeministrit të Serbisë, Millosh Vuçeviq, të cilin e ofroi më 28 janar. Kjo u bë pas presionit të studentëve, të cilët organizuan disa herë protesta.

Tash e disa muaj në Serbi po kërkohet përgjegjësi për shembjen e çatisë së stacionit të trenit në Novi Sad, ku humbën jetën 15 njerëz.

Continue Reading

Lajmet

​KQZ-ja pret të përfundojë numërimi i votave gjatë ditës së nesërme

Published

on

By

Në mëngjesin e sotshëm (e martë), në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve në Prishtinë, ka filluar numërimi i votave me kusht dhe votave të personave me nevoja të veçanta. Ndërkaq, zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, në një konferencë për media tha se pritet që të përfundojnë më 5 mars të këtij viti.

Sa i përket numërimit të votave nga votimi jashtë Kosovës, përmes postës, Elezi tha se janë duke u numëruar 10 kuti të fundit, proces i cili do të përmbyllet sot në ora 16:00, raporton KosovaPress.

“Ka filluar procesi i numërimit të votave me kusht dhe pastaj edhe votave të personave me nevoja të veçanta. Numërimi i këtyre votave të fundit, do të bëhet gjatë ditës së sotme dhe presim që të përmbyllet deri ditën e nesërme, e mërkurë… Sa i përket numërimit të votave nga votimi jashtë Kosovës, respektivisht përmes postës, sot janë duke u numëruar të fundit, 10 kuti të fundit në të cilat ka fletëvotime dhe ky proces do të mbyllet deri në orën 16:00”, tha Elezi.

Ndërsa, rreth përleshjeve që po ndodhin çdo ditë në QNR, tashmë një gjë e zakonshme, Elezi shtoi se çdo palë që ka diskutime për pavlefshmërinë apo vlefshmërinë e fletëvotimeve të drejtohen në PZAP.

Continue Reading

Lajmet

Këto janë votat e LDK-së në tetë komunat që udhëheq në nivel lokal

Published

on

By

Lidhja Demokratike e Kosovës, sipas rezultateve preliminare të KQZ-së për zgjedhjet e 9 shkurtit, nuk udhëheq në asnjërën prej tetë komunave që qeverisë në nivel lokal.

Partia e Lumir Abdixhikut në Prishtinë, Pejë, Istog, Obliq, Lipjan dhe Junik, renditet e dyta në zgjedhje parlamentare, ndërkaq në Dragash dhe Fushë Kosovë, është e treta.

LDK-ja në kryeqytet sipas rezultateve preliminare të KQZ-së, renditet e dyta me 25.5 për qind apo 30138 vota. Po ashtu, edhe në votat me postë është e dyta me 28.16 për qind apo 1326 vota, sipas rezultateve të fundit të publikuara më 3 mars në ora 23:37, në faqen e KQZ-së, raporton KosovaPress.

Në anën tjetër, në Pejë, LDK-ja renditet e dyta me 27.64 për qind apo 12 mijë e 318 vota, kurse edhe në votat me postë ,ajo është e dyta me 40.36 për qind apo 1326 vota.

Kurse në Istog, LDK-ja ka marrë 34.57 për qind apo 6023 vota duke u renditur e dyta pas Lëvizjes Vetëvendosje. Në këtë komunë, LDK-ja qëndron e para sa i përket votave me postë me 42 për qind apo 796 vota.

Në votat e rregullta në komunën e Obliqit, LDK-ja renditet e dyta me 23,17 për qind apo 3016 vota. Po ashtu, edhe në votat me postë është e dyta me 30.3 për qind apo 119 vota.

Në komunën e Fushë Kosovës, LDK-ja ka grumbulluar 4488 vota apo 19.35 për qind, duke u renditur e treta pas LVV-së dhe PDK-së. Kurse në votat me postë, LDK-ja ka marrë 335 vota apo 28.84 për qind.

E dyta renditet edhe në Lipjan, pasi në zgjedhje e 9 shkurtit ka grumbulluar 8362 vota apo 27.93 për qind, derisa në votat me postë ka 32.89 për qind po ashtu e dyta.

LDK-ja në Dragash renditet e treta në votat e rregullta, pasi ka grumbulluar vetëm 2519 vota apo 22.79 për qind, kurse në votat me postë është e dyta me 20.36 për qind.

Në komunën e fundit që udhëheqin në nivel lokal, në atë të Junikut, LDK-ja ka marrë 549 vota duke u renditur e dyta me 30.12 për qind. Në këtë komunë, LDK-ja, qëndron e para sa i përket votave me postë, pasi ka grumbulluar 247 vota apo 46 për qind.

Continue Reading

Lajmet

Kaq vota ka marr AAK-ja në komunat që qeverisë

Published

on

By

Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës e cila në këto zgjedhje parlamentare ka garuar në koalicion me Nisma Socialdemokrate, Konservatorët, Intelektualët sipas rezultateve preliminare ka arritur ti fitoj 7.46 për qind apo 63 mijë e 35 vota.

AAK-ja poashtu prinë në disa komuna në të cilat edhe qeverisë.

Sipas rezultateve preliminare të publikuara nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, AAK-ja prin në Deçan me 7 mijë e 276 vota ose 50.69 për qind. Derisa në votat me postë ka marr 320 vota apo 15.70 për qind të cilat janë publikuar më 03 mars në ora 23:37.

Në Gjakovë AAK ka marr 7 mijë e 735 apo 19.15 për qind të votave të rregullta ndërsa 363 vota apo 8.90 për qind janë rezultatet e votave me postë.

Në Klinë AAK-ja ka marr 3 mijë e 882 apo 23.84 për qind të votave të rregullta ndërsa votat përmes postës janë 169 vota apo 10.86 për qind.

Rahoveci është komuna e radhës ku AAK-ja ka marr 3 mijë e 761 vota apo 17.85 për qind të votave të rregullta derisa në votat përmes postës ka marr 80 vota apo 3.79 për qind.

Derisa në Suharekë AAK ka marr 4 mijë e 799 vota të rregullta apo 18.34 për qind. Ndërsa nga votimi me postë ka marr 77 vota apo 2.81 për qind.

Në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve po vazhdon numërimi i votave përmes postës.

Sipas përditësimit të rezultateve të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, deri më 3 mars në ora 23:37 janë numëruar 90.37 për qind e votave.

Continue Reading

Të kërkuara